📜

20. වීසතිමවග්ගො

(194) 1. අසඤ්චිච්චකථා

857. අසඤ්චිච්ච ¶ ¶ මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතීති? ආමන්තා. අසඤ්චිච්ච පාණං හන්ත්වා පාණාතිපාතී හොතීති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ… අසඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතීති? ආමන්තා. අසඤ්චිච්ච අදින්නං ආදියිත්වා…පෙ… මුසා භණිත්වා මුසාවාදී හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අසඤ්චිච්ච පාණං හන්ත්වා පාණාතිපාතී න හොතීති? ආමන්තා. අසඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො න හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අසඤ්චිච්ච අදින්නං ආදියිත්වා…පෙ… මුසා භණිත්වා මුසාවාදී න හොතීති? ආමන්තා. අසඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො න හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

858. අසඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතීති? ආමන්තා. ‘‘අසඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතී’’ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? නත්ථි. ‘‘සඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතී’’ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි ‘‘සඤ්චිච්ච මාතරං ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතී’’ති – අත්ථෙව සුත්තන්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අසඤ්චිච්ච මාතරං ¶ ජීවිතා වොරොපෙත්වා ආනන්තරිකො හොතී’’ති.

859. න වත්තබ්බං – ‘‘මාතුඝාතකො ආනන්තරිකො’’ති? ආමන්තා. නනු මාතා ජීවිතා වොරොපිතාති? ආමන්තා. හඤ්චි මාතා ජීවිතා වොරොපිතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මාතුඝාතකො ආනන්තරිකො’’ති.

න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පිතුඝාතකො ආනන්තරිකො’’ති? ආමන්තා ¶ . නනු පිතා ජීවිතා වොරොපිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි පිතා ජීවිතා වොරොපිතො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පිතුඝාතකො ආනන්තරිකො’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘අරහන්තඝාතකො ආනන්තරිකො’’ති? ආමන්තා. නනු අරහා ජීවිතා වොරොපිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා ජීවිතා වොරොපිතො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහන්තඝාතකො ආනන්තරිකො’’ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘රුහිරුප්පාදකො ආනන්තරිකො’’ති? ආමන්තා. නනු තථාගතස්ස ලොහිතං උප්පාදිතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි තථාගතස්ස ලොහිතං උප්පාදිතං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රුහිරුප්පාදකො ආනන්තරිකො’’ති.

860. සඞ්ඝභෙදකො ¶ ආනන්තරිකොති? ආමන්තා. සබ්බෙ සඞ්ඝභෙදකා ආනන්තරිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බෙ සඞ්ඝභෙදකා ආනන්තරිකාති? ආමන්තා. ධම්මසඤ්ඤී සඞ්ඝභෙදකො ආනන්තරිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

861. ධම්මසඤ්ඤී සඞ්ඝභෙදකො ආනන්තරිකොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථුපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො නෙරයිකො කප්පට්ඨො අතෙකිච්ඡො; අත්ථුපාලි, සඞ්ඝභෙදකො න ආපායිකො න නෙරයිකො න කප්පට්ඨො න අතෙකිච්ඡො’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ධම්මසඤ්ඤී සඞ්ඝභෙදකො ආනන්තරිකො’’ති.

862. න වත්තබ්බං – ‘‘ධම්මසඤ්ඤී සඞ්ඝභෙදකො ආනන්තරිකො’’ති? ආමන්තා ¶ . නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘ආපායිකො නෙරයිකො, කප්පට්ඨො සඞ්ඝභෙදකො;

වග්ගරතො අධම්මට්ඨො, යොගක්ඛෙමා පධංසති;

සඞ්ඝං සමග්ගං භෙත්වාන, කප්පං නිරයම්හි පච්චතී’’ති [චූළව. 354; අ. නි. 10.39; ඉතිවු. 18].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි සඞ්ඝභෙදකො ආනන්තරිකොති.

අසඤ්චිච්චකථා නිට්ඨිතා.

20. වීසතිමවග්ගො

(195) 2. ඤාණකථා

863. නත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ඤාණන්ති? ආමන්තා. නත්ථි පුථුජ්ජනස්ස පඤ්ඤා පජානනා විචයො පවිචයො ධම්මවිචයො සල්ලක්ඛණා උපලක්ඛණා පච්චුපලක්ඛණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස පඤ්ඤා පජානනා විචයො…පෙ… පච්චුපලක්ඛණාති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස පඤ්ඤා පජානනා විචයො…පෙ… පච්චුපලක්ඛණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ඤාණ’’න්ති.

864. නත්ථි ¶ පුථුජ්ජනස්ස ඤාණන්ති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනො පඨමං ඣානං සමාපජ්ජෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි පුථුජ්ජනො පඨමං ඣානං සමාපජ්ජෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ඤාණ’’න්ති.

පුථුජ්ජනො ¶ දුතියං ඣානං…පෙ… තතියං ඣානං…පෙ… චතුත්ථං ඣානං…පෙ… ආකාසානඤ්චායතනං සමාපජ්ජෙය්ය, විඤ්ඤාණඤ්චායතනං ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපජ්ජෙය්ය, පුථුජ්ජනො දානං දදෙය්ය ¶ …පෙ… චීවරං දදෙය්ය, පිණ්ඩපාතං දදෙය්ය, සෙනාසනං දදෙය්ය, ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දදෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි පුථුජ්ජනො ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දදෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – නත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ඤාණ’’න්ති.

865. අත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ඤාණන්ති? ආමන්තා. පුථුජ්ජනො තෙන ඤාණෙන දුක්ඛං පරිජානාති ¶ , සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඤාණකථා නිට්ඨිතා.

20. වීසතිමවග්ගො

(196) 3. නිරයපාලකථා

866. නත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති? ආමන්තා. නත්ථි නිරයෙසු කම්මකාරණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අත්ථි නිරයෙසු කම්මකාරණාති? ආමන්තා. අත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි මනුස්සෙසු කම්මකාරණා, අත්ථි ච කාරණිකාති? ආමන්තා. අත්ථි නිරයෙසු කම්මකාරණා, අත්ථි ච කාරණිකාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අත්ථි නිරයෙසු කම්මකාරණා, නත්ථි ච කාරණිකාති? ආමන්තා. අත්ථි මනුස්සෙසු කම්මකාරණා, නත්ථි ච කාරණිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

867. අත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘න ¶ ¶ වෙස්සභූ නොපි ච පෙත්තිරාජා,

සොමො යමො වෙස්සවණො ච රාජා;

සකානි කම්මානි හනන්ති තත්ථ, ඉතො පණුන්නං [පණුණ්ණං (ස්යා. ක.), පනුන්නං (සී.)] පරලොකපත්ත’’න්ති.

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි නත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති.

868. නත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ ¶ , නිරයපාලා පඤ්චවිධබන්ධනං නාම කාරණං කාරෙන්ති [කරොන්ති (ම. නි. 3.250; අ. නි. 3.36)] – තත්තං අයොඛීලං හත්ථෙ ගමෙන්ති, තත්තං අයොඛීලං දුතියෙ හත්ථෙ ගමෙන්ති, තත්තං අයොඛීලං පාදෙ ගමෙන්ති, තත්තං අයොඛීලං දුතියෙ පාදෙ ගමෙන්ති, තත්තං අයොඛීලං මජ්ඣෙඋරස්මිං ගමෙන්ති; සො තත්ථ දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වෙදනා වෙදෙති; න ච තාව කාලං කරොති යාව න තං පාපකම්මං බ්යන්තීහොතී’’ති [ම. නි. 3.250; අ. නි. 3.36]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති.

නත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා සංවෙසෙත්වා කුඨාරීහි [කුධාරීහි (සබ්බත්ථ)] තච්ඡන්ති…පෙ… තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා උද්ධම්පාදං අධොසිරං ඨපෙත්වා වාසීහි තච්ඡන්ති…පෙ… තමෙනං ¶ , භික්ඛවෙ, නිරයපාලා රථෙ යොජෙත්වා ආදිත්තාය පථවියා සම්පජ්ජලිතාය සජොතිභූතාය [සඤ්ජොතිභූතාය (ස්යා.)] සාරෙන්තිපි පච්චාසාරෙන්තිපි…පෙ… තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා මහන්තං අඞ්ගාරපබ්බතං ආදිත්තං සම්පජ්ජලිතං සජොතිභූතං ¶ ආරොපෙන්තිපි ඔරොපෙන්තිපි…පෙ… තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා උද්ධම්පාදං අධොසිරං ගහෙත්වා තත්තාය ලොහකුම්භියා පක්ඛිපන්ති ආදිත්තාය සම්පජ්ජලිතාය සජොතිභූතාය. සො තත්ථ ඵෙණුද්දෙහකං පච්චති, සො තත්ථ ඵෙණුද්දෙහකං පච්චමානො සකිම්පි උද්ධං ගච්ඡති, සකිම්පි අධො ගච්ඡති, සකිම්පි තිරියං ගච්ඡති. සො තත්ථ දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වෙදනා වෙදයති, න ච තාව කාලං කරොති යාව න ¶ තං පාපකම්මං බ්යන්තීහොති. තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා මහානිරයෙ පක්ඛිපන්ති! සො ඛො පන, භික්ඛවෙ, මහානිරයො –

‘‘චතුක්කණ්ණො චතුද්වාරො, විභත්තො භාගසො මිතො;

අයොපාකාරපරියන්තො, අයසා පටිකුජ්ජිතො.

‘‘තස්ස අයොමයා භූමි, ජලිතා තෙජසා යුතා;

සමන්තා යොජනසතං, ඵරිත්වා තිට්ඨති සබ්බදා’’ති [ම. නි. 3.250; අ. නි. 3.36; පෙ. ව. 71].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලාති.

නිරයපාලකථා නිට්ඨිතා.

20. වීසතිමවග්ගො

(197) 4. තිරච්ඡානකථා

869. අත්ථි ¶ ¶ දෙවෙසු තිරච්ඡානගතාති? ආමන්තා. අත්ථි තිරච්ඡානගතෙසු දෙවාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතාති? ආමන්තා ¶ . දෙවලොකො තිරච්ඡානයොනීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතාති? ආමන්තා. අත්ථි තත්ථ කීටා පටඞ්ගා මකසා මක්ඛිකා අහී විච්ඡිකා සතපදී ගණ්ඩුප්පාදාති [ගණ්ඩුපාදාති (ස්යා. කං. පී.)]? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

870. නත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතාති? ආමන්තා. නනු අත්ථි තත්ථ එරාවණො නාම හත්ථිනාගො සහස්සයුත්තං දිබ්බං යානන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි තත්ථ එරාවණො නාම හත්ථිනාගො සහස්සයුත්තං දිබ්බං යානං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතා’’ති.

871. අත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතාති? ආමන්තා. අත්ථි තත්ථ හත්ථිබන්ධා අස්සබන්ධා [හත්ථිභණ්ඩා අස්සභණ්ඩා (?)] යාවසිකා කාරණිකා භත්තකාරකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි නත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතාති.

තිරච්ඡානකථා නිට්ඨිතා.

20. වීසතිමවග්ගො

(198) 5. මග්ගකථා

872. පඤ්චඞ්ගිකො ¶ ¶ මග්ගොති? ආමන්තා. නනු අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො වුත්තො භගවතා, සෙය්යථිදං – සම්මාදිට්ඨි…පෙ… සම්මාසමාධීති? ආමන්තා. හඤ්චි අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො වුත්තො භගවතා ¶ , සෙය්යථිදං – සම්මාදිට්ඨි ¶ …පෙ… සම්මාසමාධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චඞ්ගිකො මග්ගො’’ති.

පඤ්චඞ්ගිකො මග්ගොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘මග්ගානං අට්ඨඞ්ගිකො සෙට්ඨො, සච්චානං චතුරො පදා;

විරාගො සෙට්ඨො ධම්මානං, ද්විපදානඤ්ච චක්ඛුමා’’ති [ධ. ප. 273 ධම්මපදෙ].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගොති.

873. සම්මාවාචා මග්ගඞ්ගං, සා ච න මග්ගොති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි මග්ගඞ්ගං, සා ච න මග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාවාචා මග්ගඞ්ගං, සා ච න මග්ගොති? ආමන්තා. සම්මාසඞ්කප්පො…පෙ… සම්මාවායාමො…පෙ… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි මග්ගඞ්ගං, සො ච න මග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගඞ්ගං, සො ච න මග්ගොති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි…පෙ… සම්මාසමාධි මග්ගඞ්ගං, සො ච න මග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාදිට්ඨි මග්ගඞ්ගං, සා ච මග්ගොති? ආමන්තා. සම්මාවාචා ¶ මග්ගඞ්ගං, සා ච මග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාදිට්ඨි මග්ගඞ්ගං, සා ච මග්ගොති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගඞ්ගං, සො ච මග්ගොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාසඞ්කප්පො…පෙ… සම්මාවායාමො…පෙ… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි මග්ගඞ්ගං, සො ච මග්ගොති? ආමන්තා. සම්මාවාචා…පෙ… සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගඞ්ගං, සො ච මග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

874. අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පුබ්බෙව ඛො පනස්ස කායකම්මං වචීකම්මං ආජීවො සුපරිසුද්ධො හොති; එවමස්සායං ¶ අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො ¶ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡතී’’ති [ම. නි. 3.431]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පඤ්චඞ්ගිකො මග්ගොති.

875. පඤ්චඞ්ගිකො මග්ගොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යස්මිං ඛො, සුභද්ද, ධම්මවිනයෙ අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො න උපලබ්භති, සමණොපි තත්ථ න උපලබ්භති, දුතියොපි තත්ථ සමණො න උපලබ්භති, තතියොපි තත්ථ සමණො න උපලබ්භති, චතුත්ථොපි තත්ථ සමණො න උපලබ්භති. යස්මිඤ්ච ඛො, සුභද්ද, ධම්මවිනයෙ අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො උපලබ්භති, සමණොපි තත්ථ උපලබ්භති, දුතියොපි…පෙ… තතියොපි…පෙ… චතුත්ථොපි තත්ථ සමණො උපලබ්භති. ඉමස්මිං ඛො, සුභද්ද, ධම්මවිනයෙ අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො උපලබ්භති. ඉධෙව, සුභද්ද ¶ , සමණො, ඉධ දුතියො සමණො, ඉධ තතියො සමණො, ඉධ චතුත්ථො සමණො. සුඤ්ඤා පරප්පවාදා සමණෙභි අඤ්ඤෙහී’’ති [දී. නි. 2.214]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගොති.

මග්ගකථා නිට්ඨිතා.

20. වීසතිමවග්ගො

(199) 6. ඤාණකථා

876. ද්වාදසවත්ථුකං ¶ ඤාණං ලොකුත්තරන්ති? ආමන්තා. ද්වාදස ලොකුත්තරඤාණානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වාදස ලොකුත්තරඤාණානීති? ආමන්තා. ද්වාදස සොතාපත්තිමග්ගාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වාදස සොතාපත්තිමග්ගාති? ආමන්තා. ද්වාදස සොතාපත්තිඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වාදස සකදාගාමිමග්ගා…පෙ… අනාගාමිමග්ගා…පෙ… අරහත්තමග්ගාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වාදස අරහත්තමග්ගාති? ආමන්තා. ද්වාදස අරහත්තඵලානීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

877. න වත්තබ්බං – ‘‘ද්වාදසවත්ථුකං ඤාණං ලොකුත්තර’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා ¶ – ‘‘ඉදං දුක්ඛං අරියසච්ච’’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ, පුබ්බෙ අනනුස්සුතෙසු ධම්මෙසු ¶ චක්ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්ඤා උදපාදි, විජ්ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි. ‘තං ඛො පනිදං දුක්ඛං අරියසච්චං පරිඤ්ඤෙය්ය’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… පරිඤ්ඤාතන්ති ¶ මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘ඉදං දුක්ඛසමුදයං [දුක්ඛසමුදයො (ස්යා. කං. පී.)] අරියසච්ච’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘තං ඛො පනිදං දුක්ඛසමුදයං අරියසච්චං පහාතබ්බ’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… පහීනන්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘ඉදං දුක්ඛනිරොධං [දුක්ඛනිරොධා (ස්යා. කං. පී.)] අරියසච්ච’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘තං ඛො පනිදං දුක්ඛනිරොධං අරියසච්චං සච්ඡිකාතබ්බ’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… සච්ඡිකතන්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘ඉදං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා අරියසච්ච’න්ති මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… ‘තං ඛො පනිදං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා අරියසච්චං භාවෙතබ්බ’න්ති ¶ මෙ, භික්ඛවෙ…පෙ… භාවිතන්ති මෙ, භික්ඛවෙ, පුබ්බෙ අනනුස්සුතෙසු ධම්මෙසු චක්ඛුං උදපාදි…පෙ… ආලොකො උදපාදී’’ති [මහාව. 15; සං. නි. 5.1081; පටි. ම. 2.30]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි ද්වාදසවත්ථුකං ඤාණං ලොකුත්තරන්ති.

ඤාණකථා නිට්ඨිතා.

වීසතිමවග්ගො.

තස්සුද්දානං –

මාතුඝාතකො ආනන්තරිකො පිතුඝාතකො ආනන්තරිකො අරහන්තඝාතකො ආනන්තරිකො රුහිරුප්පාදකො ආනන්තරිකො සඞ්ඝභෙදකො ආනන්තරිකො, නත්ථි පුථුජ්ජනස්ස ඤාණං, නත්ථි නිරයෙසු නිරයපාලා, අත්ථි දෙවෙසු තිරච්ඡානගතා, පඤ්චඞ්ගිකො මග්ගො, ද්වාදසවත්ථුකං ඤාණං ලොකුත්තරන්ති.

චතුත්ථො පණ්ණාසකො.

තස්සුද්දානං –

නිග්ගහො, පුඤ්ඤසඤ්චයො, අට්ඨාසි, අතීතෙන ච මාතුඝාතකො.