📜

22. බාවීසතිමවග්ගො

(208) 1. පරිනිබ්බානකථා

892. අත්ථි කිඤ්චි සංයොජනං අප්පහාය පරිනිබ්බානන්ති? ආමන්තා. අත්ථි කිඤ්චි සක්කායදිට්ඨිං අප්පහාය…පෙ… අනොත්තප්පං අප්පහාය පරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි කිඤ්චි සංයොජනං අප්පහාය පරිනිබ්බානන්ති? ආමන්තා. අරහා සරාගො…පෙ… සකිලෙසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අරහා නිරාගො…පෙ… නික්කිලෙසොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නිරාගො…පෙ… නික්කිලෙසො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි කිඤ්චි සංයොජනං අප්පහාය පරිනිබ්බාන’’න්ති.

893. න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි කිඤ්චි සංයොජනං අප්පහාය පරිනිබ්බාන’’න්ති? ආමන්තා . අරහා සබ්බං බුද්ධවිසයං ජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි අත්ථි කිඤ්චි සංයොජනං අප්පහාය පරිනිබ්බානන්ති.

පරිනිබ්බානකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(209) 2. කුසලචිත්තකථා

894. අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. අරහා පුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොන්තො… ආනෙඤ්ජාභිසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොන්තො… ගතිසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… භවසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… ඉස්සරියසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… අධිපච්චසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… මහාභොගසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… මහාපරිවාරසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… දෙවසොභග්යසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො… මනුස්සසොභග්යසංවත්තනියං කම්මං කරොන්තො පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. අරහා ආචිනන්තො අපචිනන්තො පජහන්තො උපාදියන්තො විසිනෙන්තො උස්සිනෙන්තො විධූපෙන්තො සන්ධූපෙන්තො පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… නනු අරහා නෙවාචිනාති න අපචිනාති අපචිනිත්වා ඨිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නෙවාචිනාති න අපචිනාති අපචිනිත්වා ඨිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායතී’’ති. නනු අරහා නෙව පජහති න උපාදියති පජහිත්වා ඨිතො, නෙව විසිනෙති න උස්සිනෙති විසිනෙත්වා ඨිතො; නනු අරහා නෙව විධූපෙති න සන්ධූපෙති විධූපෙත්වා ඨිතොති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා නෙව විධූපෙති න සන්ධූපෙති විධූපෙත්වා ඨිතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායතී’’ති.

895. න වත්තබ්බං – ‘‘අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායතී’’ති? ආමන්තා. නනු අරහා උපට්ඨිතස්සති සතො සම්පජානො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා උපට්ඨිතස්සති සතො සම්පජානො පරිනිබ්බායති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායතී’’ති.

කුසලචිත්තකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(210) 3. ආනෙඤ්ජකථා

896. අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. නනු අරහා පකතිචිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා පකතිචිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතී’’ති.

අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. අරහා කිරියමයෙ චිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අරහා විපාකචිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා විපාකචිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතී’’ති.

අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. අරහා කිරියාබ්යාකතෙ චිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අරහා විපාකාබ්යාකතෙ චිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අරහා විපාකාබ්යාකතෙ චිත්තෙ ඨිතො පරිනිබ්බායති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතී’’ති.

අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතීති? ආමන්තා. නනු භගවා චතුත්ථජ්ඣානා වුට්ඨහිත්වා සමනන්තරා පරිනිබ්බුතොති [දී. නි. 2.219]? ආමන්තා. හඤ්චි භගවා චතුත්ථජ්ඣානා වුට්ඨහිත්වා සමනන්තරා පරිනිබ්බුතො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායතී’’ති.

ආනෙඤ්ජකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(211) 4. ධම්මාභිසමයකථා

897. අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මාභිසමයොති? ආමන්තා. අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මදෙසනා, ධම්මස්සවනං, ධම්මසාකච්ඡා, පරිපුච්ඡා, සීලසමාදානං , ඉන්ද්රියෙසු ගුත්තද්වාරතා, භොජනෙ මත්තඤ්ඤුතා, පුබ්බරත්තාපරරත්තං ජාගරියානුයොගොති ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මදෙසනා, ධම්මස්සවනං…පෙ… පුබ්බරත්තාපරරත්තං ජාගරියානුයොගොති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මදෙසනා, ධම්මස්සවනං…පෙ… පුබ්බරත්තාපරරත්තං ජාගරියානුයොගො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මාභිසමයො’’ති.

අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මාභිසමයොති? ආමන්තා. නනු ද්වෙ පච්චයා සම්මාදිට්ඨියා උප්පාදාය – පරතො ච ඝොසො, යොනිසො ච මනසිකාරොති? ආමන්තා. හඤ්චි ද්වෙ පච්චයා සම්මාදිට්ඨියා උප්පාදාය – පරතො ච ඝොසො, යොනිසො ච මනසිකාරො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මාභිසමයො’’ති.

අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මාභිසමයොති? ආමන්තා. සුත්තස්ස පමත්තස්ස මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස ධම්මාභිසමයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ධම්මාභිසමයකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(212-4) 5-7. තිස්සොපිකථා

898. අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය අරහත්තප්පත්තීති? ආමන්තා. සුත්තස්ස පමත්තස්ස මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස අරහත්තප්පත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

899. අත්ථි සුපිනගතස්ස ධම්මාභිසමයොති? ආමන්තා. සුත්තස්ස පමත්තස්ස මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස ධම්මාභිසමයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

900. අත්ථි සුපිනගතස්ස අරහත්තප්පත්තීති? ආමන්තා. සුත්තස්ස පමත්තස්ස මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස අරහත්තප්පත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තිස්සොපිකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(215) 8. අබ්යාකතකථා

901. සබ්බං සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්යාකතන්ති? ආමන්තා. සුපිනන්තෙන පාණං හනෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි සුපිනන්තෙන පාණං හනෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බං සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්යාකත’’න්ති.

සුපිනන්තෙන අදින්නං ආදියෙය්ය…පෙ… මුසා භණෙය්ය, පිසුණං භණෙය්ය, ඵරුසං භණෙය්ය, සම්ඵං පලපෙය්ය, සන්ධිං ඡින්දෙය්ය, නිල්ලොපං හරෙය්ය, එකාගාරිකං කරෙය්ය, පරිපන්ථෙ තිට්ඨෙය්ය, පරදාරං ගච්ඡෙය්ය, ගාමඝාතකං කරෙය්ය, නිගමඝාතකං කරෙය්ය, සුපිනන්තෙන මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවෙය්ය , සුපිනගතස්ස අසුචි මුච්චෙය්ය, සුපිනන්තෙන දානං දදෙය්ය, චීවරං දදෙය්ය, පිණ්ඩපාතං දදෙය්ය, සෙනාසනං දදෙය්ය, ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දදෙය්ය, ඛාදනීයං දදෙය්ය, භොජනීයං දදෙය්ය, පානීයං දදෙය්ය, චෙතියං වන්දෙය්ය, චෙතියෙ මාලං ආරොපෙය්ය, ගන්ධං ආරොපෙය්ය , විලෙපනං ආරොපෙය්ය…පෙ… චෙතියං අභිදක්ඛිණං කරෙය්යාති? ආමන්තා . හඤ්චි සුපිනන්තෙන චෙතියං අභිදක්ඛිණං කරෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බං සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්යාකත’’න්ති.

902. න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බං සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්යාකත’’න්ති? ආමන්තා. නනු සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්බොහාරියං වුත්තං භගවතාති? ආමන්තා. හඤ්චි සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්බොහාරියං වුත්තං භගවතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බං සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්යාකත’’න්ති.

අබ්යාකතකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(216) 9. ආසෙවනපච්චයකථා

903. නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පාණාතිපාතො, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතො භාවිතො බහුලීකතො නිරයසංවත්තනිකො තිරච්ඡානයොනිසංවත්තනිකො පෙත්තිවිසයසංවත්තනිකො, යො සබ්බලහුසො පාණාතිපාතස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස අප්පායුකසංවත්තනිකො හොතී’’ති [අ. නි. 8.40]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති.

නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අදින්නාදානං, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතං භාවිතං බහුලීකතං නිරයසංවත්තනිකං තිරච්ඡානයොනිසංවත්තනිකං පෙත්තිවිසයසංවත්තනිකං, යො සබ්බලහුසො අදින්නාදානස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස භොගබ්යසනසංවත්තනිකො හොති…පෙ… යො සබ්බලහුසො කාමෙසුමිච්ඡාචාරස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස සපත්තවෙරසංවත්තනිකො හොති…පෙ… යො සබ්බලහුසො මුසාවාදස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස අබ්භූතබ්භක්ඛානසංවත්තනිකො හොති…පෙ… යො සබ්බලහුසො පිසුණාය වාචාය විපාකො මනුස්සභූතස්ස මිත්තෙහි භෙදනසංවත්තනිකො හොති…පෙ… යො සබ්බලහුසො ඵරුසාය වාචාය විපාකො මනුස්සභූතස්ස අමනාපසද්දසංවත්තනිකො හොති…පෙ… යො සබ්බලහුසො සම්ඵප්පලාපස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස අනාදෙය්යවාචාසංවත්තනිකො හොති, සුරාමෙරයපානං, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතං…පෙ… යො සබ්බලහුසො සුරාමෙරයපානස්ස විපාකො මනුස්සභූතස්ස උම්මත්තකසංවත්තනිකො හොතී’’ති [අ. නි. 8.40]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති.

904. නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨි, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතා භාවිතා බහුලීකතා නිරයසංවත්තනිකා තිරච්ඡානයොනිසංවත්තනිකා පෙත්තිවිසයසංවත්තනිකා’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති.

නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘මිච්ඡාසඞ්කප්පො…පෙ… මිච්ඡාසමාධි, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතො භාවිතො…පෙ… පෙත්තිවිසයසංවත්තනිකො’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති ? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති.

905. නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සම්මාදිට්ඨි, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතා භාවිතා බහුලීකතා අමතොගධා හොති අමතපරායනා අමතපරියොසානා’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති.

නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සම්මාසඞ්කප්පො, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතො භාවිතො බහුලීකතො…පෙ… සම්මාසමාධි, භික්ඛවෙ, ආසෙවිතො භාවිතො බහුලීකතො අමතොගධො හොති අමතපරායනො අමතපරියොසානො’’ති අත්ථෙව සුත්තන්තොති, ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතාති.

ආසෙවනපච්චයකථා නිට්ඨිතා.

22. බාවීසතිමවග්ගො

(217) 10. ඛණිකකථා

906. එකචිත්තක්ඛණිකා සබ්බෙ ධම්මාති? ආමන්තා. චිත්තෙ මහාපථවී සණ්ඨාති, මහාසමුද්දො සණ්ඨාති, සිනෙරුපබ්බතරාජා සණ්ඨාති, ආපො සණ්ඨාති, තෙජො සණ්ඨාති, වායො සණ්ඨාති, තිණකට්ඨවනප්පතයො සණ්ඨහන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

එකචිත්තක්ඛණිකා සබ්බෙ ධම්මාති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණෙන සහජාතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණෙන සහජාතන්ති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච – ‘‘අජ්ඣත්තිකඤ්චෙව, ආවුසො, චක්ඛුං අපරිභින්නං හොති, බාහිරා ච රූපා න ආපාථං ආගච්ඡන්ති, නො ච තජ්ජො සමන්නාහාරො හොති, නෙව තාව තජ්ජස්ස විඤ්ඤාණභාගස්ස [විඤ්ඤාණභාවස්ස (බහූසු)] පාතුභාවො හොති. අජ්ඣත්තිකඤ්චෙව, ආවුසො, චක්ඛුං අපරිභින්නං හොති, බාහිරා ච රූපා ආපාථං ආගච්ඡන්ති, නො ච තජ්ජො සමන්නාහාරො හොති, නෙව තාව තජ්ජස්ස විඤ්ඤාණභාගස්ස පාතුභාවො හොති. යතො ච ඛො, ආවුසො, අජ්ඣත්තිකඤ්චෙව චක්ඛුං අපරිභින්නං හොති , බාහිරා ච රූපා ආපාථං ආගච්ඡන්ති, තජ්ජො ච සමන්නාහාරො හොති, එවං තජ්ජස්ස විඤ්ඤාණභාගස්ස පාතුභාවො හොතී’’ති [ම. නි. 1.306]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘චක්ඛායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණෙන සහජාත’’න්ති.

සොතායතනං…පෙ… ඝානායතනං…පෙ… ජිව්හායතනං…පෙ… කායායතනං කායවිඤ්ඤාණෙන සහජාතන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කායායතනං කායවිඤ්ඤාණෙන සහජාතන්ති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච – ‘‘අජ්ඣත්තිකො චෙව, ආවුසො, කායො අපරිභින්නො හොති, බාහිරා ච ඵොට්ඨබ්බා න ආපාථං ආගච්ඡන්ති, නො ච…පෙ… අජ්ඣත්තිකො චෙව, ආවුසො, කායො අපරිභින්නො හොති, බාහිරා ච ඵොට්ඨබ්බා ආපාථං ආගච්ඡන්ති, නො ච…පෙ… යතො ච ඛො, ආවුසො, අජ්ඣත්තිකො චෙව කායො අපරිභින්නො හොති, බාහිරා ච ඵොට්ඨබ්බා ආපාථං ආගච්ඡන්ති, තජ්ජො ච සමන්නාහාරො හොති, එවං තජ්ජස්ස විඤ්ඤාණභාගස්ස පාතුභාවො හොතී’’ති [ම. නි. 1.306]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කායායතනං කායවිඤ්ඤාණෙන සහජාත’’න්ති.

907. න වත්තබ්බං – ‘‘එකචිත්තක්ඛණිකා සබ්බෙ ධම්මා’’ති? ආමන්තා. සබ්බෙ ධම්මා නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි එකචිත්තක්ඛණිකා සබ්බෙ ධම්මාති.

ඛණිකකථා නිට්ඨිතා.

බාවීසතිමවග්ගො.

තස්සුද්දානං –

අත්ථි කිඤ්චි සංයොජනං අප්පහාය පරිනිබ්බානං, අරහා කුසලචිත්තො පරිනිබ්බායති, අරහා ආනෙඤ්ජෙ ඨිතො පරිනිබ්බායති, අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය ධම්මාභිසමයො, අත්ථි ගබ්භසෙය්යාය අරහත්තප්පත්ති, අත්ථි සුපිනගතස්ස ධම්මාභිසමයො, අත්ථි සුපිනගතස්ස අරහත්තප්පත්ති, සබ්බං සුපිනගතස්ස චිත්තං අබ්යාකතං, නත්ථි කාචි ආසෙවනපච්චයතා, එකචිත්තක්ඛණිකා සබ්බෙ ධම්මාති.