📜

8. සතිපට්ඨානකථා

301. සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බෙ ධම්මා සති සතින්ද්රියං සතිබලං සම්මාසති සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගො එකායනමග්ගො ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවා අසංයොජනියා අගන්ථනියා අනොඝනියා අයොගනියා අනීවරණියා අපරාමට්ඨා අනුපාදානියා අසංකිලෙසිකා, සබ්බෙ ධම්මා බුද්ධානුස්සති ධම්මානුස්සති සඞ්ඝානුස්සති සීලානුස්සති චාගානුස්සති දෙවතානුස්සති ආනාපානස්සති මරණානුස්සති කායගතාසති උපසමානුස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානන්ති ? ආමන්තා. චක්ඛායතනං සති සතින්ද්රියං සතිබලං සම්මාසති සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගො එකායනමග්ගො ඛයගාමී බොධගාමී අපචයගාමී අනාසවං අසංයොජනියං…පෙ… අසංකිලෙසිකං, චක්ඛායතනං බුද්ධානුස්සති ධම්මානුස්සති සඞ්ඝානුස්සති සීලානුස්සති චාගානුස්සති දෙවතානුස්සති ආනාපානස්සති මරණානුස්සති කායගතාසති උපසමානුස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතායතනං… ඝානායතනං… ජිව්හායතනං… කායායතනං… රූපායතනං… සද්දායතනං… ගන්ධායතනං… රසායතනං… ඵොට්ඨබ්බායතනං… රාගො… දොසො… මොහො… මානො… දිට්ඨි… විචිකිච්ඡා… ථිනං… උද්ධච්චං… අහිරිකං… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානන්ති? ආමන්තා. අනොත්තප්පං සති සතින්ද්රියං සතිබලං සම්මාසති…පෙ… කායගතාසති උපසමානුස්සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සති සතිපට්ඨානා, සා ච සතීති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සති සතිපට්ඨානා, සා ච සතීති? ආමන්තා. සොතායතනං…පෙ… කායායතනං… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං… රාගො… දොසො… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

චක්ඛායතනං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච න සතීති? ආමන්තා. සති සතිපට්ඨානා, සා ච න සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතායතනං…පෙ… කායායතනං… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං… රාගො … දොසො… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං සතිපට්ඨානං, තඤ්ච න සතීති? ආමන්තා . සති සතිපට්ඨානා, සා ච න සතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

302. න වත්තබ්බං – ‘‘සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානා’’ති? ආමන්තා. නනු සබ්බෙ ධම්මෙ ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සබ්බෙ ධම්මෙ ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානා’’ති.

සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ ඵස්සො සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා ඵස්සපට්ඨානාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ සති සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බං ධම්මං ආරබ්භ වෙදනා සන්තිට්ඨති… සඤ්ඤා සන්තිට්ඨති… චෙතනා සන්තිට්ඨති… චිත්තං සන්තිට්ඨතීති සබ්බෙ ධම්මා චිත්තපට්ඨානාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බෙ සත්තා උපට්ඨිතසතිනො සතියා සමන්නාගතා සතියා සමොහිතා; සබ්බෙසං සත්තානං සති පච්චුපට්ඨිතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

303. සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අමතං තෙ, භික්ඛවෙ, න පරිභුඤ්ජන්ති යෙ කායගතාසතිං න පරිභුඤ්ජන්ති. අමතං තෙ, භික්ඛවෙ, පරිභුඤ්ජන්ති යෙ කායගතාසතිං පරිභුඤ්ජන්තී’’ති [අ. නි. 1.600]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. සබ්බෙ සත්තා කායගතාසතිං පරිභුඤ්ජන්ති පටිලභන්ති ආසෙවන්ති භාවෙන්ති බහුලීකරොන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘එකායනො අයං, භික්ඛවෙ, මග්ගො සත්තානං විසුද්ධියා සොකපරිදෙවානං සමතික්කමාය දුක්ඛදොමනස්සානං අත්ථඞ්ගමාය ඤායස්ස අධිගමාය නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියාය යදිදං චත්තාරො සතිපට්ඨානා’’ති [දී. නි. 2.373; ම. නි. 1.106; සං. නි. 5.367]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා? සබ්බෙ ධම්මා එකායනමග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘රඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, චක්කවත්තිස්ස පාතුභාවා සත්තන්නං රතනානං පාතුභාවො හොති. කතමෙසං සත්තන්නං? චක්කරතනස්ස පාතුභාවො හොති, හත්ථිරතනස්ස පාතුභාවො හොති, අස්සරතනස්ස… මණිරතනස්ස… ඉත්ථිරතනස්ස … ගහපතිරතනස්ස… පරිණායකරතනස්ස පාතුභාවො හොති . රඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, චක්කවත්තිස්ස පාතුභාවා ඉමෙසං සත්තන්නං රතනානං පාතුභාවො හොති.

‘‘තථාගතස්ස, භික්ඛවෙ, පාතුභාවා අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සත්තන්නං බොජ්ඣඞ්ගරතනානං පාතුභාවො හොති. කතමෙසං සත්තන්නං? සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, ධම්මවිචයසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, වීරියසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, පීතිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, පස්සද්ධිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, සමාධිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති, උපෙක්ඛාසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනස්ස පාතුභාවො හොති. තථාගතස්ස, භික්ඛවෙ, පාතුභාවා අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස ඉමෙසං සත්තන්නං බොජ්ඣඞ්ගරතනානං පාතුභාවො හොතී’’ති [සං. නි. 5.223]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තථාගතස්ස පාතුභාවා අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සබ්බෙ ධම්මා සතිසම්බොජ්ඣඞ්ගරතනාව හොන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බෙ ධම්මා සතිපට්ඨානාති? ආමන්තා. සබ්බෙ ධම්මා සම්මප්පධානා… ඉද්ධිපාදා… ඉන්ද්රියා… බලා… බොජ්ඣඞ්ගාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සතිපට්ඨානකථා නිට්ඨිතා.