මූල > අභිධම්මපිටක > පට්ඨානපාළි-2

1. පච්චුප්පන්නො ¶ ¶ ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස හෙතුපච්චයෙන පච්චයො – පච්චුප්පන්නා හෙතූ සම්පයුත්තකානං ඛන්ධානං චිත්තසමුට්ඨානානඤ්ච රූපානං හෙතුපච්චයෙන පච්චයො. පටිසන්ධික්ඛණෙ…පෙ…. (1)

2. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො – දානං දත්වා සීලං සමාදියිත්වා උපොසථකම්මං…පෙ… පච්චවෙක්ඛති, පුබ්බෙ සුචිණ්ණානි පච්චවෙක්ඛති, ඣානා වුට්ඨහිත්වා ඣානං පච්චවෙක්ඛති. අරියා මග්ගා වුට්ඨහිත්වා මග්ගං පච්චවෙක්ඛන්ති, ඵලං පච්චවෙක්ඛන්ති, පහීනෙ කිලෙසෙ පච්චවෙක්ඛන්ති, වික්ඛම්භිතෙ කිලෙසෙ පච්චවෙක්ඛන්ති, පුබ්බෙ සමුදාචිණ්ණෙ කිලෙසෙ ජානන්ති. අතීතං චක්ඛුං අනිච්චතො දුක්ඛතො අනත්තතො විපස්සති…පෙ… දොමනස්සං උප්පජ්ජති. අතීතං සොතං…පෙ… ඝානං… ජිව්හං… කායං… රූපෙ… සද්දෙ… ගන්ධෙ… රසෙ… ඵොට්ඨබ්බෙ… වත්ථුං… අතීතෙ ඛන්ධෙ අනිච්චතො දුක්ඛතො අනත්තතො ¶ විපස්සති ¶ , අස්සාදෙති අභිනන්දති, තං ආරබ්භ රාගො උප්පජ්ජති, දිට්ඨි උප්පජ්ජති, විචිකිච්ඡා… උද්ධච්චං… දොමනස්සං උප්පජ්ජති, ආකාසානඤ්චායතනං විඤ්ඤාණඤ්චායතනස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො. අතීතා ඛන්ධා ඉද්ධිවිධඤාණස්ස, චෙතොපරියඤාණස්ස, පුබ්බෙනිවාසානුස්සතිඤාණස්ස, යථාකම්මූපගඤාණස්ස, ආවජ්ජනාය ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො. (1)

3. අනාගතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො – අනාගතං චක්ඛුං…පෙ… වත්ථුං… අනාගතෙ ඛන්ධෙ අනිච්චතො…පෙ… දොමනස්සං උප්පජ්ජති. අනාගතා ඛන්ධා ඉද්ධිවිධඤාණස්ස, චෙතොපරියඤාණස්ස, අනාගතංසඤාණස්ස, ආවජ්ජනාය ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො. (1)

පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො – පච්චුප්පන්නං චක්ඛුං…පෙ… කායං… රූපෙ… සද්දෙ… ගන්ධෙ… රසෙ… ඵොට්ඨබ්බෙ… වත්ථුං… පච්චුප්පන්නෙ ¶ ඛන්ධෙ අනිච්චතො…පෙ… දොමනස්සං උප්පජ්ජති, දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති, දිබ්බාය සොතධාතුයා සද්දං සුණාති, රූපායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්ස…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං කායවිඤ්ඤාණස්ස…පෙ… පච්චුප්පන්නා ඛන්ධා ඉද්ධිවිධඤාණස්ස, ආවජ්ජනාය ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො. (1)

4. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො ¶ . ආරම්මණාධිපති – දානං දත්වා සීලං සමාදියිත්වා…පෙ… පුබ්බෙ සුචිණ්ණානි ගරුං කත්වා පච්චවෙක්ඛති, ඣානා වුට්ඨහිත්වා ඣානං ගරුං කත්වා පච්චවෙක්ඛති. අරියා මග්ගා වුට්ඨහිත්වා මග්ගං ගරුං කත්වා පච්චවෙක්ඛන්ති, ඵලං ගරුං කත්වා පච්චවෙක්ඛන්ති. අතීතං චක්ඛුං…පෙ… කායං… රූපෙ… සද්දෙ… ගන්ධෙ… රසෙ… ඵොට්ඨබ්බෙ… වත්ථුං… අතීතෙ ඛන්ධෙ ගරුං කත්වා අස්සාදෙති අභිනන්දති, තං ගරුං කත්වා රාගො උප්පජ්ජති, දිට්ඨි උප්පජ්ජති. (1) අනාගතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො. ආරම්මණාධිපති – අනාගතං ¶ චක්ඛුං…පෙ… වත්ථුං… අනාගතෙ ඛන්ධෙ ගරුං කත්වා අස්සාදෙති අභිනන්දති, තං ගරුං කත්වා රාගො උප්පජ්ජති, දිට්ඨි උප්පජ්ජති. (1)

පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො – ආරම්මණාධිපති, සහජාතාධිපති. ආරම්මණාධිපති – පච්චුප්පන්නං චක්ඛුං…පෙ… වත්ථුං… පච්චුප්පන්නෙ ඛන්ධෙ ගරුං කත්වා අස්සාදෙති අභිනන්දති, තං ගරුං කත්වා රාගො උප්පජ්ජති, දිට්ඨි උප්පජ්ජති. සහජාතාධිපති – පච්චුප්පන්නාධිපති සම්පයුත්තකානං ඛන්ධානං චිත්තසමුට්ඨානානඤ්ච රූපානං අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො. (1)

5. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො – පුරිමා පුරිමා අතීතා ඛන්ධා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං පච්චුප්පන්නානං ඛන්ධානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො. අනුලොමං ගොත්රභුස්ස… අනුලොමං ¶ වොදානස්ස… ගොත්රභු මග්ගස්ස… වොදානං මග්ගස්ස… මග්ගො ඵලස්ස… ඵලං ඵලස්ස… අනුලොමං ඵලසමාපත්තියා… නිරොධා වුට්ඨහන්තස්ස නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං ඵලසමාපත්තියා අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො. (1)

6. අතීතො ¶ ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො (අනන්තරසදිසං). (1)

7. පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස සහජාතපච්චයෙන පච්චයො… අඤ්ඤමඤ්ඤපච්චයෙන පච්චයො… නිස්සයපච්චයෙන පච්චයො (සංඛිත්තං). (1)

8. අතීතො ¶ ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස උපනිස්සයපච්චයෙන ¶ පච්චයො – ආරම්මණූපනිස්සයො, අනන්තරූපනිස්සයො, පකතූපනිස්සයො…පෙ…. පකතූපනිස්සයො – අතීතං සද්ධං උපනිස්සාය දානං දෙති, සීලං සමාදියති, උපොසථකම්මං කරොති, ඣානං උප්පාදෙති, විපස්සනං… මග්ගං… අභිඤ්ඤං… සමාපත්තිං උප්පාදෙති, මානං ජප්පෙති, දිට්ඨිං ගණ්හාති. අතීතං සීලං…පෙ… පඤ්ඤං… රාගං…පෙ… පත්ථනං… කායිකං සුඛං… කායිකං දුක්ඛං උපනිස්සාය දානං දෙති සීලං සමාදියති, උපොසථකම්මං…පෙ… සමාපත්තිං උප්පාදෙති, පාණං හනති…පෙ… සඞ්ඝං භින්දති. අතීතා සද්ධා…පෙ… පඤ්ඤා, රාගො…පෙ… පත්ථනා, කායිකං සුඛං… කායිකං දුක්ඛං… පච්චුප්පන්නාය සද්ධාය…පෙ… පඤ්ඤාය, රාගස්ස…පෙ… පත්ථනාය…පෙ… ඵලසමාපත්තියා උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. (1)

අනාගතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො – ආරම්මණූපනිස්සයො, පකතූපනිස්සයො…පෙ…. පකතූපනිස්සයො – අනාගතං චක්ඛුසම්පදං පත්ථයමානො…පෙ… සොතසම්පදං… ඝානසම්පදං ජිව්හාසම්පදං… කායසම්පදං… වණ්ණසම්පදං… සද්දසම්පදං… ගන්ධසම්පදං… රසසම්පදං… ඵොට්ඨබ්බසම්පදං…පත්ථයමානො…පෙ… අනාගතෙ ඛන්ධෙ පත්ථයමානො දානං දෙති, සීලං සමාදියති, උපොසථකම්මං… අනාගතා චක්ඛුසම්පදා…පෙ… වණ්ණසම්පදා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බසම්පදා… අනාගතා ඛන්ධා පච්චුප්පන්නාය සද්ධාය…පෙ… පඤ්ඤාය, කායිකස්ස සුඛස්ස, කායිකස්ස දුක්ඛස්ස, මග්ගස්ස, ඵලසමාපත්තියා උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. (1)

පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො – ආරම්මණූපනිස්සයො, පකතූපනිස්සයො…පෙ…. පකතූපනිස්සයො – පච්චුප්පන්නං ¶ උතුං උපනිස්සාය ඣානං උප්පාදෙති, විපස්සනං…පෙ… පච්චුප්පන්නං භොජනං සෙනාසනං උපනිස්සාය ඣානං උප්පාදෙති…පෙ… සමාපත්තිං උප්පාදෙති. පච්චුප්පන්නං උතු… භොජනං… සෙනාසනං පච්චුප්පන්නාය සද්ධාය…පෙ… පඤ්ඤාය කායිකස්ස…පෙ… ඵලසමාපත්තියා උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. (1)

9. පච්චුප්පන්නො ¶ ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො – ආරම්මණපුරෙජාතං, වත්ථුපුරෙජාතං. ආරම්මණපුරෙජාතං – චක්ඛුං…පෙ… වත්ථුං අනිච්චතො…පෙ… දොමනස්සං උප්පජ්ජති, දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති, දිබ්බාය සොතධාතුයා සද්දං සුණාති, රූපායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්ස…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං කායවිඤ්ඤාණස්ස පුරෙජාතපච්චයෙන ¶ පච්චයො. වත්ථුපුරෙජාතං – චක්ඛායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්ස…පෙ… කායායතනං කායවිඤ්ඤාණස්ස… වත්ථු පච්චුප්පන්නානං ඛන්ධානං පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො. (1)

10. පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො – පච්ඡාජාතා පච්චුප්පන්නා ඛන්ධා පුරෙජාතස්ස ඉමස්ස කායස්ස පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො. (1)

11. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආසෙවනපච්චයෙන පච්චයො – පුරිමා පුරිමා අතීතා ඛන්ධා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං පච්චුප්පන්නානං ඛන්ධානං ආසෙවනපච්චයෙන පච්චයො. අනුලොමං ගොත්රභුස්ස… අනුලොමං වොදානස්ස… ගොත්රභු මග්ගස්ස… වොදානං මග්ගස්ස ආසෙවනපච්චයෙන පච්චයො. (1)

12. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස කම්මපච්චයෙන පච්චයො. නානාක්ඛණිකා – අතීතා චෙතනා පච්චුප්පන්නානං විපාකානං ඛන්ධානං කටත්තා ච රූපානං කම්මපච්චයෙන පච්චයො. (1)

පච්චුප්පන්නො ¶ ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස කම්මපච්චයෙන පච්චයො – පච්චුප්පන්නා චෙතනා සම්පයුත්තකානං ¶ ඛන්ධානං චිත්තසමුට්ඨානානඤ්ච රූපානං කම්මපච්චයෙන පච්චයො. පටිසන්ධික්ඛණෙ පච්චුප්පන්නා චෙතනා සම්පයුත්තකානං ඛන්ධානං කටත්තා ච රූපානං කම්මපච්චයෙන පච්චයො. (1)

13. පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස විපාකපච්චයෙන ¶ පච්චයො – විපාකො පච්චුප්පනො එකො ඛන්ධො තිණ්ණන්නං ඛන්ධානං චිත්තසමුට්ඨානානඤ්ච රූපානං විපාකපච්චයෙන පච්චයො…පෙ… ද්වෙ ඛන්ධා…පෙ… පටිසන්ධික්ඛණෙ…පෙ… ඛන්ධා වත්ථුස්ස විපාකපච්චයෙන පච්චයො. (1)

14. පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආහාරපච්චයෙන පච්චයො… ඉන්ද්රියපච්චයෙන පච්චයො… ඣානපච්චයෙන පච්චයො… මග්ගපච්චයෙන පච්චයො… සම්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො… විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො – සහජාතං, පුරෙජාතං, පච්ඡාජාතං. සහජාතා – පච්චුප්පන්නා ඛන්ධා චිත්තසමුට්ඨානානං රූපානං විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො. පටිසන්ධික්ඛණෙ පච්චුප්පන්නා ඛන්ධා කටත්තාරූපානං විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො, ඛන්ධා වත්ථුස්ස විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො, වත්ථු ඛන්ධානං විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො. පුරෙජාතං – චක්ඛායතනං චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්ස…පෙ… කායායතනං කායවිඤ්ඤාණස්ස… වත්ථු පච්චුප්පන්නානං ඛන්ධානං විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො. පච්ඡාජාතා – පච්චුප්පන්නා ඛන්ධා පුරෙජාතස්ස ඉමස්ස කායස්ස විප්පයුත්තපච්චයෙන පච්චයො. (1)

15. පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස අත්ථිපච්චයෙන පච්චයො (උප්පන්නත්තිකෙ අත්ථිසදිසං). (1)

16. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස නත්ථිපච්චයෙන පච්චයො… විගතපච්චයෙන පච්චයො.

පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස අවිගතපච්චයෙන ¶ පච්චයො…පෙ….

17. හෙතුයා ¶ ¶ එකං, ආරම්මණෙ තීණි, අධිපතියා තීණි, අනන්තරෙ එකං, සමනන්තරෙ එකං, සහජාතෙ අඤ්ඤමඤ්ඤෙ නිස්සයෙ එකං, උපනිස්සයෙ තීණි, පුරෙජාතෙ පච්ඡාජාතෙ ආසෙවනෙ එකං, කම්මෙ ද්වෙ, විපාකෙ ආහාරෙ එකං…පෙ… අවිගතෙ එකං (එවං ගණෙතබ්බං).

18. අතීතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො… උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො… කම්මපච්චයෙන පච්චයො. (1)

අනාගතො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො… උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො. (1)

පච්චුප්පන්නො ධම්මො පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො… සහජාතපච්චයෙන පච්චයො… උපනිස්සයපච්චයෙන පච්චයො… පුරෙජාතපච්චයෙන පච්චයො… පච්ඡාජාතපච්චයෙන පච්චයො… ආහාරපච්චයෙන පච්චයො… ඉන්ද්රියපච්චයෙන පච්චයො. (1)

19. නහෙතුයා තීණි, නආරම්මණෙ තීණි, නඅධිපතියා තීණි, නඅනන්තරෙ තීණි ¶ …පෙ… නසම්පයුත්තෙ තීණි, නවිප්පයුත්තෙ තීණි, නොඅත්ථියා ද්වෙ, නොනත්ථියා තීණි, නොවිගතෙ තීණි, නොඅවිගතෙ ද්වෙ (එවං ගණෙතබ්බං).

20. හෙතුපච්චයා ¶ ¶ නආරම්මණෙ එකං, නඅධිපතියා නඅනන්තරෙ නසමනන්තරෙ නඅඤ්ඤමඤ්ඤෙ නඋපනිස්සයෙ…පෙ… නසම්පයුත්තෙ නවිප්පයුත්තෙ නොනත්ථියා නොවිගතෙ එකං (එවං ගණෙතබ්බං).

21. නහෙතුපච්චයා ආරම්මණෙ තීණි, අධිපතියා තීණි, අනන්තරෙ සමනන්තරෙ සහජාතෙ අඤ්ඤමඤ්ඤෙ නිස්සයෙ එකං, උපනිස්සයෙ තීණි, පුරෙජාතෙ එකං, පච්ඡාජාතෙ ආසෙවනෙ එකං…පෙ… කම්මෙ ද්වෙ, විපාකෙ එකං (ඉමෙසු පදෙසු එකංයෙව), අවිගතෙ එකං (එවං ගණෙතබ්බං).