📜
10. දසමො පරිච්ඡෙදො
රූපවිභාගනිද්දෙසො
වුත්තමාදිම්හි ¶ යං රූපං, චිත්තජානමනන්තරං;
තස්ස දානි කරිස්සාමි, සමාසෙන විභාවනං.
යං රුප්පතීති රූපන්ති, තථා රූපයතීති වා;
රූපාරූපභවාතීතො, සුරූපො රූපමබ්රවි.
තං රූපං දුවිධං හොති, භූතොපාදායභෙදතො;
චතුබ්බිධා මහාභූතා, උපාදා චතුවීසති.
පථවීධාතු ආපො ච,
තෙජො වායො තථෙව ච;
චත්තාරොමෙ මහාභූතා,
මහාභූතෙන දෙසිතා.
මහන්තා පාතුභූතාති, මහාභූතසමාති වා;
වඤ්චකත්තා අභූතෙන, මහාභූතාති සඤ්ඤිතා.
චක්ඛු ¶ ¶ සොතඤ්ච ඝානඤ්ච, ජිව්හා කායො ච රූපතා;
සද්දො ගන්ධො රසො ඉත්ථි-පුරිසින්ද්රියජීවිතං.
වත්ථුමාහාරතා කාය-වචීවිඤ්ඤත්තියො දුවෙ;
ආකාසො චෙව රූපස්ස, ලහුතාදිත්තයම්පි ච.
උපචයො සන්තතිරූපං, ජරතානිච්චතාපි ච;
උපාදාති පවුච්චන්ති, ඉමානි චතුවීසති.
මහාභූතානි නිස්සාය, අමුඤ්චිත්වා පවත්තිතො;
උපාදාරූපමිච්චාහ, නිරුපාදානමානසො.
පථවී පත්ථටත්තා ච, වායො වායනතො භවෙ;
තෙජො තෙජෙති රූපානි, ආපො ආපෙති පාලනා.
තෙසං දානි පවක්ඛාමි, රූපානං ලක්ඛණාදිකං;
ලක්ඛණාදීසු ඤාතෙසු, ධම්මා ආවි භවන්ති හි.
සාමඤ්ඤං වා සභාවො වා, ධම්මානං ලක්ඛණං මතං;
කිච්චං වා තස්ස සම්පත්ති, රසොති පරිදීපිතො.
ඵලං වා පච්චුපට්ඨානං, උපට්ඨානනයොපි වා;
ආසන්නකාරණං යං තු, තං පදට්ඨානසඤ්ඤිතං.
තත්ථ ¶ කක්ඛළත්තලක්ඛණා පථවීධාතු, පතිට්ඨානරසා, සම්පටිච්ඡනපච්චුපට්ඨානා. පග්ඝරණලක්ඛණා ආපොධාතු, උපබ්රූහනරසා, සඞ්ගහපච්චුපට්ඨානා. උණ්හත්තලක්ඛණා තෙජොධාතු, පරිපාචනරසා, මද්දවානුප්පදානපච්චුපට්ඨානා. විත්ථම්භනලක්ඛණා වායොධාතු, සමුදීරණරසා, අභිනීහාරපච්චුපට්ඨානා. එකෙකාය චෙත්ථ සෙසභූතත්තයපදට්ඨානාති වෙදිතබ්බා.
චක්ඛතීති චක්ඛු, රූපං විභාවෙතීති අත්ථො.
තත්ථ ¶ ¶ චක්ඛු ද්විධා වුත්තං, පඤ්ඤාමංසප්පභෙදතො;
තත්ථ පඤ්ඤාමයං චක්ඛු, හොති පඤ්චවිධං පන.
බුද්ධධම්මසමන්තෙහි, ඤාණදිබ්බෙහි නාමතො;
යථානුක්කමතො තෙසං, නානත්තං මෙ නිබොධථ.
ආසයානුසයෙ ඤාණං, ඉන්ද්රියානං පරොපරෙ;
බුද්ධචක්ඛුන්ති නිද්දිට්ඨං, මුනිනා ලොකචක්ඛුනා.
හෙට්ඨාමග්ගත්තයෙ ඤාණං, ධම්මචක්ඛුන්ති සඤ්ඤිතං;
ඤෙය්යං සමන්තචක්ඛුන්ති, ඤාණං සබ්බඤ්ඤුතා පන.
යං ‘‘චක්ඛුං උදපාදී’’ති, ආගතං ඤාණචක්ඛු තං;
අභිඤ්ඤාචිත්තජා පඤ්ඤා, දිබ්බචක්ඛුන්ති වුච්චති.
මංසචක්ඛුපි දුවිධං, සසම්භාරපසාදතො;
සසම්භාරඤ්ච නාමෙත්ථ, අක්ඛිකූපෙ පතිට්ඨිතං.
අක්ඛිකූපට්ඨිනා හෙට්ඨා, උද්ධඤ්ච භමුකට්ඨිනා;
උභතො අක්ඛිකූටෙහි, මත්ථලුඞ්ගෙන අන්තතො.
බහිද්ධා අක්ඛිලොමෙහි, පරිච්ඡින්නො ච යො පන;
න්හාරුසුත්තෙන ආබන්ධො, මංසපිණ්ඩො පවුච්චති.
සකලොපි ච ලොකොයං, කමලස්ස දලං විය;
පුථුලං විපුලං නීලං, ඉති ජානාති ලොචනං.
චක්ඛු නාම න තං හොති, වත්ථු තස්සාති වුච්චති;
ඉදං පන සසම්භාර-චක්ඛුන්ති පරිදීපිතං.
වණ්ණො ගන්ධො රසො ඔජා,
චතස්සො චාපි ධාතුයො;
භාවසම්භවසණ්ඨානං,
ජීවිතානි තථෙව ච.
සම්භාරා හොන්ති චුද්දස;
තථා විත්ථාරතො චෙතං,
චතස්සො චාපි ධාතුයො.
වණ්ණො ගන්ධො රසො ඔජා,
සණ්ඨානසම්භවො තථා;
දසෙතෙ චතුසමුට්ඨානා,
චත්තාලීස භවන්ති තෙ.
චක්ඛු ¶ කායප්පසාදො ච, භාවො ජීවිතමෙව ච;
චත්තාලීසඤ්ච රූපානි, චත්තාරි තු භවන්ති හි.
ඉමෙසං පන රූපානං, වසෙන පරිපිණ්ඩිතං;
ඉදං සම්භාරචක්ඛුන්ති, පණ්ඩිතෙහි පකාසිතං.
යො පනෙත්ථ සිතො අත්ථි, පරිබන්ධො පරිත්තකො;
චතුන්නං පන භූතානං, පසාදො කම්මසම්භවො.
ඉදං පසාදචක්ඛුන්ති, අක්ඛාතං පඤ්චචක්ඛුනා;
තදෙතං තස්ස මජ්ඣෙ තු, සසම්භාරස්ස චක්ඛුනො.
සෙතෙන මණ්ඩලෙනස්ස, පරික්ඛිත්තස්ස සබ්බසො;
කණ්හමණ්ඩලමජ්ඣෙ වා, නිවිට්ඨෙ දිට්ඨමණ්ඩලෙ.
සන්ධාරණාදිකිච්චාහි, ධාතූහි ච චතූහිපි;
කතූපකාරං හුත්වාන, උතුචිත්තාදිනා පන.
උපත්ථම්භියමානං තං, ආයුනා කතපාලනං;
වණ්ණගන්ධරසාදීහි, රූපෙහි පරිවාරිතං.
චක්ඛුවිඤ්ඤාණකාදීනං, වත්ථුද්වාරඤ්ච සාධයං;
ඌකාසිරසමානෙන, පමාණෙනෙව තිට්ඨති.
‘‘යෙන චක්ඛුපසාදෙන, රූපානිමනුපස්සති;
පරිත්තං සුඛුමං එතං, ඌකාසිරසමූපම’’න්ති.
සොතාදීසු ච එසෙව, නයො ඤෙය්යො විභාවිනා;
විසෙසමත්තමෙවෙත්ථ, පවක්ඛාමි ඉතො පරං.
සුණාතීති සොතං, තං තනුතම්බලොමාචිතෙ අඞ්ගුලිවෙධකසණ්ඨානෙ පදෙසෙ වුත්තප්පකාරාහි ධාතූහි කතූපකාරං උතුචිත්තාහාරෙහි උපත්ථම්භියමානං ආයුනා පරිපාලියමානං සොතවිඤ්ඤාණාදීනං වත්ථුද්වාරභාවං සාධයමානං තිට්ඨති.
ඝායතීති ඝානං, තං සසම්භාරඝානබිලස්ස අන්තො අජපදසණ්ඨානෙ පදෙසෙ යථාවුත්තප්පකාරා හුත්වා තිට්ඨති.
සායතීති ජිව්හා, ජීවිතමව්හායතීති වා ජිව්හා, සා සසම්භාරජිව්හාමජ්ඣස්ස උපරි උප්පලදලග්ගසණ්ඨානෙ පදෙසෙ යථාවුත්තප්පකාරා හුත්වා තිට්ඨති.
කුච්ඡිතානං මලානං ආයොති කායො. යාවතා පන ඉමස්මිං කායෙ උපාදින්නකං රූපං අත්ථි, සබ්බත්ථ කායපසාදො කප්පාසපටලෙ ස්නෙහො විය යථාවුත්තප්පකාරො හුත්වා තිට්ඨති.
එත්ථ පනෙතෙසං ලක්ඛණාදීනි පවක්ඛාමි – දට්ඨුකාමතානිදානකම්මසමුට්ඨානභූතපසාදලක්ඛණං ¶ චක්ඛු, රූපෙසු ආවිඤ්ඡනරසං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්ස ආධාරභාවපච්චුපට්ඨානං, දට්ඨුකාමතානිදානකම්මජභූතපදට්ඨානං.
සොතුකාමතානිදානකම්මසමුට්ඨානභූතපසාදලක්ඛණං ¶ සොතං, සද්දෙසු ආවිඤ්ඡනරසං, සොතවිඤ්ඤාණස්ස ආධාරභාවපච්චුපට්ඨානං, සොතුකාමතානිදානකම්මජභූතපදට්ඨානං.
ඝායිතුකාමතානිදානකම්මසමුට්ඨානභූතපසාදලක්ඛණං ඝානං, ගන්ධෙසු ආවිඤ්ඡනරසං, ඝානවිඤ්ඤාණස්ස ආධාරභාවපච්චුපට්ඨානං, ඝායිතුකාමතානිදානකම්මජභූතපදට්ඨානං.
සායිතුකාමතානිදානකම්මසමුට්ඨානභූතපසාදලක්ඛණාජිව්හා ¶ , රසෙසු ආවිඤ්ඡනරසා, ජිව්හාවිඤ්ඤාණස්ස ආධාරභාවපච්චුපට්ඨානා, සායිතුකාමතානිදානකම්මජභූතපදට්ඨානා.
ඵුසිතුකාමතානිදානකම්මසමුට්ඨානභූතපසාදලක්ඛණො කායො, ඵොට්ඨබ්බෙසු ආවිඤ්ඡනරසො, කායවිඤ්ඤාණස්ස ආධාරභාවපච්චුපට්ඨානො, ඵුසිතුකාමතානිදානකම්මජභූතපදට්ඨානො.
කෙචි පනාහු –
තෙජාධිකානං භූතානං, පසාදො පන චක්ඛුති;
ආකාසානිලතොයුබ්බිඅධිකානං තු සෙසකා.
තෙ පනෙවං තු වත්තබ්බා, ‘‘සුත්තං ආහරථා’’ති හි;
සුත්තමෙව ච තෙ අද්ධා, න දක්ඛිස්සන්ති කිඤ්චිපි.
විසෙසෙ සති භූතානං, පසාදො හි කථං භවෙ;
සමානානං හි භූතානං, පසාදො පරිදීපිතො.
තස්මා නිස්සයභූතානං, චතුන්නං සබ්බසො පන;
පහායෙව පනෙතෙසං, විසෙසපරිකප්පනං.
ඤෙය්යා කම්මවිසෙසෙන, පසාදානං විසෙසතා;
න හි භූතවිසෙසෙන, හොති තෙසං විසෙසතා.
එවමෙතෙසු ¶ චක්ඛුඤ්ච, සොතං අපත්තගාහකං;
සෙසං තු පන ඝානාදිත්තයං සම්පත්තගාහකං.
රූපන්ති රූපයතීති රූපං, වණ්ණවිකාරමාපජ්ජමානං හදයඞ්ගතභාවං පකාසෙතීති අත්ථො. තං පන චක්ඛුපටිහනනලක්ඛණං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්ස විසයභාවරසං, තස්සෙව ගොචරභාවපච්චුපට්ඨානං, චතුමහාභූතපදට්ඨානං. යථා චෙතං, තථා සබ්බානිපි උපාදාරූපානීති ¶ .
සද්දොති ¶ සද්දයතීති සද්දො, සො පන සොතපටිහනනලක්ඛණො, සොතවිඤ්ඤාණස්ස විසයභාවරසො, තස්සෙව ගොචරභාවපච්චුපට්ඨානො.
රසොති රසන්ති තෙනාති රසො, සො ජිව්හාපටිහනනලක්ඛණො, ජිව්හාවිඤ්ඤාණස්ස විසයභාවරසො, තස්සෙව ගොචරභාවපච්චුපට්ඨානො.
ගන්ධොති අත්තානං ගන්ධයති සූචයතීති ගන්ධො, සො ඝානපටිහනනලක්ඛණො, ඝානවිඤ්ඤාණස්ස විසයභාවරසො, තස්සෙව ගොචරභාවපච්චුපට්ඨානො.
ඉත්ථින්ද්රියන්ති –
කම්මජො ඉත්ථිභාවොයං, පටිසන්ධිසමුට්ඨිතො;
යඤ්චෙතං ඉත්ථිලිඞ්ගාදි, න තු තං ඉන්ද්රියං සියා.
ඉත්ථින්ද්රියං පටිච්චෙව, ඉත්ථිලිඞ්ගාදයො පන;
පවත්තෙයෙව ජායන්තෙ, න තානි පටිසන්ධියං.
න ච තං චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යං, මනොවිඤ්ඤෙය්යමෙව තං;
ඉත්ථිලිඞ්ගාදයො චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යා හොන්ති වා න වා.
එසෙව ච නයො ඤෙය්යො, සෙසෙපි පුරිසින්ද්රියෙ;
ඉදං පඨමකප්පානං, උභයං තු පවත්තියං.
සමුට්ඨාතීති ¶ විඤ්ඤෙය්යං, පරතො පටිසන්ධියං;
පවත්තෙපි සමුට්ඨාය, පවත්තෙ පරිවත්තති.
මහතා පාපකම්මෙන, පුරිසත්තං විනස්සති;
මහතා කුසලෙනෙව, ජායතෙ පුරිසින්ද්රියං.
දුබ්බලාකුසලෙනෙව, ඉත්ථිලිඞ්ගං විනස්සති;
දුබ්බලෙනෙව පුඤ්ඤෙන, ඉත්ථිභාවො හි ජායතෙ.
උභතොබ්යඤ්ජනස්සාපි ¶ , එකමෙවින්ද්රියං සියා;
එවං සන්තෙ අභාවො ච, දුතියබ්යඤ්ජනස්ස තු.
න චාභාවො සියා කස්මා, න තං බ්යඤ්ජනකාරණං;
තස්ස කම්මසහායං හි, රාගචිත්තං තු කාරණං.
උභයස්ස පනෙතස්ස ලක්ඛණාදීනි වුච්චති. තත්ථ ඉත්ථිභාවලක්ඛණං ඉත්ථින්ද්රියං, ‘‘ඉත්ථී’’ති පකාසනරසං, ඉත්ථිලිඞ්ගනිමිත්තකුත්තාකප්පානං කාරණභාවපච්චුපට්ඨානං.
පුරිසභාවලක්ඛණං පුරිසින්ද්රියං, ‘‘පුරිසො’’ති පකාසනරසං, පුරිසලිඞ්ගනිමිත්තකුත්තාකප්පානං කාරණභාවපච්චුපට්ඨානං.
ජීවිතන්ති –
ජීවිතින්ද්රියනිද්දෙසෙ, වත්තබ්බං යං සියා ඉධ;
අරූපජීවිතෙ වුත්ත-නයෙනෙව ච තං වදෙ.
ලක්ඛණාදීනි ¶ පනස්ස එවං වෙදිතබ්බානි. සහජරූපපරිපාලනලක්ඛණං ජීවිතින්ද්රියං, තෙසං පවත්තනරසං, තෙසමෙව ඨපනපච්චුපට්ඨානං, යාපයිතබ්බභූතපදට්ඨානන්ති.
වත්ථූති හදයවත්ථු.
යං නිස්සාය මනොධාතු-මනොවිඤ්ඤාණධාතුයො;
වත්තන්ති පඤ්චවොකාරෙ, තං ‘‘වත්ථූ’’ති පවුච්චති.
මනොධාතුමනොවිඤ්ඤාණධාතූනං ¶ නිස්සයලක්ඛණං හදයවත්ථු, තාසඤ්චෙව ධාතූනං ආධාරණරසං, උබ්බාහනපච්චුපට්ඨානං.
ආහාරතාති කබළීකාරො ආහාරො. ඔජට්ඨමකං රූපං ආහරතීති ආහාරො.
යාය ¶ ඔජාය යාපෙන්ති, යත්ථ යත්ථ ච පාණිනො;
අයං තු ‘‘කබළීකාරො, ආහාරො’’ති පවුච්චති.
අන්නපානාදිකං වත්ථු, අග්ගිං හරති කම්මජං;
කෙවලං න ච සක්කොති, පාලෙතුං ජීවිතං පන.
ඔජා සක්කොති පාලෙතුං, හරිතුං න ච පාචකං;
හරිතුම්පි ච පාලෙතුං, උභො සක්කොන්ති එකතො.
ලක්ඛණාදිතො පනස්ස ඔජාලක්ඛණො කබළීකාරො ආහාරො, රූපාහරණරසො, උපත්ථම්භනපච්චුපට්ඨානො, කබළං කත්වා අජ්ඣොහරිතබ්බවත්ථුපදට්ඨානොති වෙදිතබ්බො.
කායවිඤ්ඤත්තිනිද්දෙසෙ කායෙන අත්තනො භාවං විඤ්ඤාපෙන්තානං කායග්ගහණානුසාරෙන ගහිතාය එතාය භාවො විඤ්ඤායතීති විඤ්ඤත්ති. සයං වා කායග්ගහණානුසාරෙන විඤ්ඤායතීතිපි විඤ්ඤත්ති. ‘‘කායෙන සංවරො සාධු, සාධු වාචාය සංවරො’’ති ආගතො චොපනසඞ්ඛාතො කායොව විඤ්ඤත්ති කායවිඤ්ඤත්ති. කායවිප්ඵන්දනෙන අධිප්පායවිඤ්ඤාපනහෙතුත්තා සයඤ්ච තථා විඤ්ඤෙය්යත්තා කායෙන විඤ්ඤත්තීතිපි කායවිඤ්ඤත්ති.
තත්ථ යා සහජාතස්ස, චිත්තජානිලධාතුයා;
රූපස්ස චලනෙ හෙතු, එකාකාරවිකාරතා.
කායවිඤ්ඤත්ති නාමායං, කායද්වාරන්ති සා මතා;
තත්ථ යා චෙතනාසිද්ධා, පුඤ්ඤාපුඤ්ඤවසා පන.
කායකම්මන්ති ¶ නිද්දිට්ඨා, සත්ථුනා සා හිතෙසිනා;
සම්පවත්ති පනෙතිස්සා, වචීද්වාරෙපි ජායතෙ.
ලභිත්වා ¶ පනුපත්ථම්භං, එකාවජ්ජනවීථියං;
හෙට්ඨාහි ඡහි චිත්තෙහි, වායොධාතුසමුට්ඨිතං.
සත්තමෙන තු චිත්තෙන, වායොධාතුසමුට්ඨිතා;
චාලෙති සහජං රූපං, විඤ්ඤත්තිසහිතාත්තනා.
වචීවිඤ්ඤත්තිනිද්දෙසෙ ¶ පන –
පච්චයො චිත්තජාතාය, උපාදින්නකඝට්ටනෙ;
යො ආකාරවිකාරෙකො, අයං පථවිධාතුයා.
වචීවිඤ්ඤත්ති විඤ්ඤෙය්යා, සහ සද්දවසා පන;
වචීද්වාරන්ති නිද්දිට්ඨා, සාව සක්යකුලින්දුනා.
සද්දො න චිත්තජො අත්ථි, විනා විඤ්ඤත්තිඝට්ටනං;
ධාතුසඞ්ඝට්ටනෙනෙව, සහ සද්දො හි ජායති.
සා විඤ්ඤාපනතො චෙව, අයං විඤ්ඤෙය්යතොපි ච;
විඤ්ඤත්තීති සියා තස්සා, සම්භවො කාරකද්වයෙ.
න විඤ්ඤත්තිද්වයං අට්ඨ, රූපානි විය චිත්තජං;
චිත්තජානං විකාරත්තා, චිත්තජන්ති පවුච්චති.
තත්ථ කායවිඤ්ඤත්ති අධිප්පායපකාසනරසා, කායවිප්ඵන්දනහෙතුභාවපච්චුපට්ඨානා, චිත්තසමුට්ඨානවායොධාතුපදට්ඨානා. තථා වචීවිඤ්ඤත්ති අධිප්පායපකාසනරසා, වචීඝොසස්ස හෙතුභාවපච්චුපට්ඨානා, චිත්තසමුට්ඨානපථවීධාතුපදට්ඨානා.
න කස්සතීති ආකාසො, රූපානං විවරො පන;
යො රූපානං පරිච්ඡෙදො, ස්වාකාසොති පවුච්චති.
සො ¶ රූපපරිච්ඡෙදලක්ඛණො, රූපපරියන්තපකාසනරසො, රූපමරියාදපච්චුපට්ඨානො, අසම්ඵුට්ඨභාවඡිද්දවිවරභාවපච්චුපට්ඨානො වා, පරිච්ඡින්නරූපපදට්ඨානො.
රූපස්ස ලහුතාදිත්තයනිද්දෙසෙ –
හෙට්ඨා වුත්තනයෙනෙව, රූපස්ස ලහුතාදිසු;
තිස්සො රූපවිකාරාති, විඤ්ඤාතබ්බා විභාවිනා.
එතාසං ¶ පන තිස්සන්නං, කමතො ච පවත්තියං;
අරොගී මද්දිතං චම්මං, ධන්තහෙමං නිදස්සනං.
කම්මං කාතුං න සක්කොති, ලහුතාදිත්තයං පන;
ආහාරාදිත්තයංයෙව, තං කරොති තතො තිජං.
තත්ථ ¶ අදන්ධතාලක්ඛණා රූපස්ස ලහුතා, රූපානං ගරුභාවවිනොදනරසා, ලහුපරිවත්තිතාපච්චුපට්ඨානා, ලහුරූපපදට්ඨානා.
අථද්ධතාලක්ඛණා රූපස්ස මුදුතා, රූපානං ථද්ධභාවවිනොදනරසා, සබ්බකිරියාසු අවිරොධිතාපච්චුපට්ඨානා, මුදුරූපපදට්ඨානා.
සරීරකිරියානුකූලකම්මඤ්ඤතාලක්ඛණා රූපස්ස කම්මඤ්ඤතා, අකම්මඤ්ඤතාවිනොදනරසා, අදුබ්බලභාවපච්චුපට්ඨානා, කම්මඤ්ඤතාරූපපදට්ඨානා. එතා පන තිස්සොපි න අඤ්ඤමඤ්ඤං විජහන්ති.
උපචයසන්තතිනිද්දෙසෙ –
රූපානමාචයො යො හි, වුත්තො උපචයොති සො;
අනුප්පබන්ධතා තෙසං, සන්තතීති පවුච්චති.
අත්ථතො ¶ උභයම්පෙතං, ජාතිරූපන්ති දීපිතං;
වුත්තමාකාරනානත්තා, වෙනෙය්යානං වසෙන වා.
ලක්ඛණාදිතො පන ආචයලක්ඛණො රූපස්ස උපචයො, පුබ්බන්තතො රූපානං උම්මුජ්ජාපනරසො, නිය්යාතනපච්චුපට්ඨානො, පරිපුණ්ණභාවපච්චුපට්ඨානො වා, උපචිතරූපපදට්ඨානො.
පවත්තිලක්ඛණා රූපස්ස සන්තති, අනුප්පබන්ධනරසා, අනුපච්ඡෙදපච්චුපට්ඨානා, අනුප්පබන්ධරූපපදට්ඨානා.
ජරානිද්දෙසෙ ¶ ජීරණං ජරා.
දුවිධායං ජරා නාම, පාකටාපාකටාති ච;
පාකටා රූපධම්මෙසු, අරූපෙසු අපාකටා.
රූපස්ස පරිපාකතාලක්ඛණා රූපස්ස ජරතා, උපනයනරසා, සභාවානං අපගමෙපි නසභාවාපගමපච්චුපට්ඨානා වීහිපුරාණභාවො විය, පරිපච්චමානරූපපදට්ඨානා.
පරිභෙදලක්ඛණා රූපස්ස අනිච්චතා, සංසීදනරසා, ඛයවයපච්චුපට්ඨානා, පරිභිජ්ජමානරූපපදට්ඨානාති වෙදිතබ්බාති.
එවං චතුවීසති උපාදාරූපානි වෙදිතබ්බානි.
භූතරූපානි චත්තාරි, උපාදා චතුවීසති;
අට්ඨවීසති රූපානි, සබ්බානෙව භවන්ති හි.
ඉමෙසු පන රූපෙසු, අසම්මොහත්ථමෙව තං;
සමොධානං සමුට්ඨානං, නිප්ඵන්නං සඞ්ඛතම්පි ච.
චොදනං ¶ පරිහාරඤ්ච, නයමෙකවිධාදිකං;
සඞ්ඛෙපෙන පවක්ඛාමි, පකිණ්ණකමිදං සුණ.
තත්ථ ¶ සමොධානන්ති සබ්බමෙව ඉදං රූපං සබ්බසමොධානතො පථවීධාතු ආපොධාතු තෙජොධාතු වායොධාතු චක්ඛායතනං…පෙ… ජරතා අනිච්චතාති අට්ඨවීසතිවිධං ච හොති, ඉතො අඤ්ඤං රූපං නාම නත්ථි. කෙචි පන මිද්ධවාදිනො ‘‘මිද්ධරූපං නාම අත්ථී’’ති වදන්ති, තෙ ‘‘අද්ධා මුනීසි සම්බුද්ධො, නත්ථි නීවරණා තවා’’ති ච ‘‘ථිනමිද්ධනීවරණං අවිජ්ජානීවරණඤ්ච නීවරණසම්පයුත්ත’’න්ති සම්පයුත්තවචනතො ච මහාපකරණපට්ඨානෙ ‘‘නීවරණං ධම්මං පටිච්ච නීවරණො ධම්මො උප්පජ්ජති නපුරෙජාතපච්චයා’’ති අරූපෙපි ‘‘කාමච්ඡන්දනීවරණං පටිච්ච ථිනමිද්ධඋද්ධච්චකුක්කුච්චාවිජ්ජානීවරණ’’න්ති එවමාදීහි පාළීහි විරුජ්ඣනතො ච අරූපමෙව මිද්ධන්ති පටික්ඛිපිතබ්බා.
අරූපෙපි ¶ පනෙතස්ස, මිද්ධස්සුප්පත්ති පාඨතො;
නිට්ඨමෙත්ථාවගන්තබ්බා, අරූපන්ති ච විඤ්ඤුනා.
අපරෙ ‘‘බලරූපෙන සද්ධිං එකූනතිංස, සම්භවරූපෙන සද්ධිං තිංස, ජාතිරූපෙන සද්ධිං එකතිංස, රොගරූපෙන සද්ධිං ද්වත්තිංස රූපානී’’ති වදන්ති. තෙපි තෙසං විසුං විසුං අභාවං දස්සෙත්වා පටික්ඛිපිතබ්බා. වායොධාතුයා ගහිතාය බලරූපං ගහිතමෙව, අඤ්ඤං බලරූපං නාම නත්ථි. ආපොධාතුයා සම්භවරූපං, උපචයසන්තතීති ජාතිරූපං, ජරතාඅනිච්චතාදීහි රොගරූපං ගහිතං, අඤ්ඤං රොගරූපං නාම නත්ථීති, තස්මා අට්ඨවීසතිවිධානෙව රූපානීති.
එවං සමොධානතො වෙදිතබ්බානීති.
සමුට්ඨානන්ති චත්තාරි රූපසමුට්ඨානානි උතුචිත්තාහාරකම්මානීති.
කම්මං ¶ උතු ච චිත්තඤ්ච, ආහාරො රූපහෙතුයො;
එතෙහෙව ච රූපානි, ජායන්ති න පනඤ්ඤතො.
තස්මා එකසමුට්ඨානා, එකාදස භවන්ති හි;
අට්ඨින්ද්රියානි වත්ථුඤ්ච, විඤ්ඤත්තිද්වයමෙව ච.
අට්ඨින්ද්රියානි වත්ථුඤ්ච, එකන්තෙනෙව කම්මජා;
චිත්තජංයෙව විඤ්ඤත්ති-ද්වයං වුත්තං මහෙසිනා.
චිත්තෙන උතුනා චෙව, සද්දො ද්වීහි සමුට්ඨිතො;
උතුආහාරචිත්තෙහි, ලහුතාදිත්තයං කතං.
වණ්ණො ¶ ගන්ධො රසො ඔජා,
චතස්සො චාපි ධාතුයො;
සන්තත්යුපචයාකාසා,
එකාදස චතුබ්භවා.
එකාදසෙකතො ¶ ජාතා,
ද්විජෙකොව තිජා තයො;
චතුජෙකාදසක්ඛාතා,
ද්වෙ න කෙනචි ජායරෙ.
කම්මෙන වීසති රූපා, සත්තරස තු චෙතසා;
උතුනා දසපඤ්චෙව, චුද්දසාහාරතො පන.
ඡසට්ඨි සබ්බානෙතානි, සමුට්ඨානවිභාගතො;
අට්ඨසට්ඨි ච හොන්තෙව, ජරතානිච්චතාහි තෙ.
ජරතානිච්චතා චෙව, න කෙනචි සමුට්ඨිතා;
ජාතස්ස පාකභෙදත්තා, ජායෙය්යුං යදි තානිපි.
එවං සන්තෙ තු තෙසම්පි, පාකභෙදා සියුං න හි;
පාකො පච්චති භෙදො වා, න ච භිජ්ජති නත්ථි තං.
ජාතස්ස ¶ පාකභෙදත්තා, ද්වයමෙතං න ජායති;
සියා කත්ථචි බුද්ධෙත්ථ, ‘‘රූපස්සුපචයො’’ති හි.
වචනෙන යථා ‘‘ජාති, ජායතී’’ති ච දීපිතං;
පාකොපි පච්චතෙවං තු, භෙදොපි පරිභිජ්ජතු.
න චෙව ජායතෙ ජාති, ඉති ඤෙය්යා විභාවිනා;
ජායමානස්ස ධම්මස්ස, නිබ්බත්තීති පකාසිතා.
තත්ථ යථා සියා ජාති, යෙසං ධම්මානමෙව සා;
තප්පච්චයත්තවොහාරං, අභිනිබ්බත්තිසම්මුතිං.
ලභතෙව තථා තෙසං, පාකභෙදා ලබ්භන්ති තෙ;
තප්පච්චයත්තවොහාරං, අභිනිබ්බත්තිසම්මුතිං.
එවං ඉදං ද්වයඤ්චාපි, හොති කම්මාදිසම්භවං;
න පාකභෙදා වොහාරං, තං ලභන්ති කදාචිපි.
කස්මා ¶ හි ජනකානං තු, පච්චයානමභාවතො;
ආනුභාවඛණුප්පාදෙ, ජාතියා පන ලබ්භති.
තප්පච්චයත්තවොහාරං, අභිනිබ්බත්තිසම්මුතිං;
තස්මා ලභති ජාති ච, ලභතී නෙතරද්වයං.
ජිය්යතීති න වත්තබ්බං, තං ද්වයං භිජ්ජතීති වා;
ආනුභාවඛණෙ තස්ස, පච්චයානමභාවතො.
‘‘අනිච්චං සඞ්ඛතඤ්චෙතං, ජරාමරණ’’මිච්චපි;
වුත්තත්තා ජායතිච්චෙතං, අථ මඤ්ඤසි චෙ තුවං.
එවම්පි ච න වත්තබ්බං, සා හි පරියායදෙසනා;
අනිච්චානං තු ධම්මානං, ජරාමරණතො තථා.
අනිච්චං ¶ සඞ්ඛතඤ්චාති, වුත්තං විඤ්ඤත්තියො විය;
යදි එවං තයමෙතං, අජාතත්තා ච සබ්බථා.
නත්ථීති ¶ චෙ ඛංපුප්ඵංව, නිච්චං වාසඞ්ඛතං විය;
නොභයං පනිදං කස්මා, නිස්සයායත්තවුත්තිතො.
භාවෙ පථවියාදීනං, නිස්සයානං තු භාවතො;
තස්මා හි ච ඛංපුප්ඵංව, න නත්ථි පන තං තයං.
යස්මා පථවියාදීනං, අභාවෙන ච ලබ්භති;
තස්මා න පන නිච්චං වා, නිබ්බානං විය තං තයං.
නිප්ඵන්නන්ති එත්ථ චත්තාරො මහාභූතා චක්ඛුසොතඝානජිව්හාකායරූපසද්දගන්ධරසඉත්ථිපුරිසජීවිතින්ද්රියකබළීකාරාහාරහදයවත්ථූති අට්ඨාරස රූපානි නිප්ඵන්නානි නාම. සෙසානි දස අනිප්ඵන්නානි නාම.
අට්ඨාරස නිප්ඵන්නානි, අනිප්ඵන්නාවසෙසකා;
යදි හොන්ති අනිප්ඵන්නා, භවෙය්යුං තෙ අසඞ්ඛතා.
තෙසමෙව ¶ ච රූපානං, විකාරත්තා අසඞ්ඛතා;
කථං නාම භවෙය්යුං තෙ, නිප්ඵන්නා චෙව සඞ්ඛතා.
එවං නිප්ඵන්නසඞ්ඛතො වෙදිතබ්බො.
චොදනාපරිහාරන්ති එත්ථ –
ඉත්ථිභාවො පුමත්තඤ්ච, ජීවිතං සම්භවොපි ච;
තථා කායප්පසාදොති, සබ්බට්ඨානාති වණ්ණිතා.
එවං සන්තෙ තු ධම්මානං, හොති සඞ්කරදොසතා;
චක්ඛුකායපසාදානං, එකත්තං උපපජ්ජති.
අඤ්ඤං පන ච අඤ්ඤස්මිං, න චත්ථි පරමත්ථතො;
තස්මා කායින්ද්රියං චක්ඛු-පසාදෙන න සඞ්කරං.
අඤ්ඤමඤ්ඤාවිනිබ්භොගවසෙන ¶ තු පවත්තිතො;
තෙසං ඨානන්තරං වත්තුං, න සක්කා සමයඤ්ඤුනා.
යාවතා අනුපාදින්නසන්තානං අත්ථි තත්ථ සො;
අත්ථි කායපසාදොති, තස්මා එවමුදීරිතං.
ලක්ඛණාදිවසෙනාපි, නානත්තං සමුපාගතං;
ධජානං පඤ්චවණ්ණානං, ඡායා උපමතං ගතා.
තස්මා ¶ හි පන ධම්මානං, අඤ්ඤමඤ්ඤං විමිස්සතා;
න හොතෙවාති විඤ්ඤෙය්යා, විඤ්ඤුනා සමයඤ්ඤුනා.
එවං නිප්ඵන්නානිප්ඵන්නභාවො, චොදනාපරිහාරො ච වෙදිතබ්බො.
නයමෙකවිධාදිකන්ති –
ලොකිකත්තා ¶ නහෙතුත්තා, සඞ්ඛතත්තා ච සාසවා;
සබ්බමෙකවිධං රූපං, පච්චයායත්තවුත්තිතො.
අජ්ඣත්තිකබහිද්ධා ච, ඉන්ද්රියානින්ද්රියාපි ච;
සුඛුමොළාරිකා චෙව, උපාදින්නාදිතො ද්විධා.
චක්ඛුආයතනාදීනි, පඤ්ච අජ්ඣත්තිකානි තු;
තෙවීසතිවිධං සෙසං, බාහිරන්ති පවුච්චති.
චක්ඛුසොතින්ද්රියාදීනි, ඉන්ද්රියානි පනට්ඨ තු;
සෙසඤ්ච තු වීසං රූපං, අනින්ද්රියමුදීරිතං.
චක්ඛුආයතනාදීනි, නව ඵොට්ඨබ්බමෙව ච;
තං බාරසවිධං රූපං, ඔළාරිකමුදීරිතං.
සෙසානි පන රූපානි, සුඛුමානි තු සොළස;
කම්මජං තු උපාදින්නං, අනුපාදින්නමඤ්ඤථා.
එවඤ්ච දුවිධං හොති.
පුන ¶ සනිදස්සනසප්පටිඝඅනිදස්සනසප්පටිඝ- අනිදස්සනඅප්පටිඝභෙදතො ච, කම්මජාකම්මජනෙවකම්මජානාකම්මජභෙදතො ච තිවිධං. තත්ථ රූපායතනං සනිදස්සනසප්පටිඝං, එකාදසවිධං සෙසොළාරිකරූපං අනිදස්සනසප්පටිඝං, සෙසං සොළසවිධං සුඛුමරූපං අනිදස්සනඅප්පටිඝං. කම්මතො ජාතං කම්මජං, අට්ඨින්ද්රියානි, වත්ථු ච කම්මජං, තදඤ්ඤප්පච්චයා ජාතං අකම්මජං, නකුතොචි ජාතං නෙවකම්මජානාකම්මජං ජරතා අනිච්චතා ච. එවං තිවිධං හොති.
පුන දිට්ඨසුතමුතවිඤ්ඤාතවසෙන ච, ද්වාරඤ්චෙව වත්ථු ච, ද්වාරමෙව හුත්වා න වත්ථු ච, වත්ථුමෙව හුත්වා න ද්වාරඤ්ච, නෙව ද්වාරඤ්ච න වත්ථු චාති එවං භෙදතො ච, ද්වාරඤ්චෙවින්ද්රියඤ්ච, ද්වාරංයෙව හුත්වා නෙවින්ද්රියඤ්ච, ඉන්ද්රියමෙව හුත්වා න ද්වාරඤ්ච, නෙව ද්වාරඤ්ච නෙවින්ද්රියඤ්චාති එවං ¶ භෙදතො ච, වත්ථු චෙව ඉන්ද්රියඤ්ච, ඉන්ද්රියමෙව හුත්වා න වත්ථු ච, වත්ථුමෙව හුත්වා නෙවින්ද්රියඤ්ච, නෙවින්ද්රියං න වත්ථු චෙති එවං භෙදතො ච චතුබ්බිධං.
තත්ථ ¶ දිට්ඨං නාම රූපායතනං, සුතං නාම සද්දායතනං, මුතං නාම ගන්ධරසඵොට්ඨබ්බායතනත්තයං, විඤ්ඤාතං නාම අවසෙසචක්ඛායතනාදිපඤ්චකං, සොළසවිධං සුඛුමරූපඤ්ච. චක්ඛායතනාදිපඤ්චකං ද්වාරඤ්චෙව වත්ථු ච, විඤ්ඤත්තිද්වයං ද්වාරමෙව හොති, න වත්ථු, හදයවත්ථු වත්ථුමෙව හොති, න ද්වාරං, සෙසං සබ්බං රූපං නෙව ද්වාරං න වත්ථු ච. තතියචතුක්කෙ ඉන්ද්රියමෙව හුත්වා න ද්වාරන්ති ඉත්ථින්ද්රියපුරිසින්ද්රියජීවිතින්ද්රියානි. ඉමානි හි ඉන්ද්රියානෙව හොන්ති, න ද්වාරානි, සෙසමනන්තරචතුක්කෙ වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං. චතුත්ථචතුක්කෙ තතියපදං හදයවත්ථුං සන්ධාය වුත්තං, සෙසං වුත්තනයමෙව. එවං චතුබ්බිධං හොතීති වෙදිතබ්බං.
පුන එකජද්විජතිජචතුජනකුතොචිජාතභෙදතො, ද්වාරින්ද්රියං වත්ථු ච, ද්වාරමෙව හුත්වා නෙවින්ද්රියං න වත්ථු ච, වත්ථුමෙව හුත්වා නෙවින්ද්රියං න ද්වාරඤ්ච, ඉන්ද්රියමෙව හුත්වා න වත්ථු න ද්වාරඤ්ච, නෙවින්ද්රියං ¶ න වත්ථු න ද්වාරඤ්චාති එවං පභෙදතො පඤ්චවිධං.
තත්ථ –
අට්ඨින්ද්රියානි වත්ථුඤ්ච, විඤ්ඤත්තිද්වයමෙව ච;
එකාදසවිධං රූපං, එකජන්ති පවුච්චති.
සද්දො එකො ද්විජො නාම, ලහුතාදිත්තයං තිජං;
එකාදසවිධං සෙසං, චතුජන්ති පකාසිතං.
ජරතානිච්චතා චෙව, නකුතොචි භවෙ පන;
චක්ඛාදිපඤ්චකං ද්වාරං, ඉන්ද්රියං වත්ථුමෙව ච.
විඤ්ඤත්තීනං ද්වයං ද්වාරං, නෙවින්ද්රියං න වත්ථු ච;
හදයවත්ථු වත්ථූව, න ද්වාරං නෙවින්ද්රියං පන.
ඉත්ථිපුරිසජීවිතින්ද්රියානි ¶ ඉන්ද්රියමෙව න වත්ථු න ද්වාරඤ්ච, සෙසං පන රූපං නෙවින්ද්රියං න වත්ථු න ද්වාරන්ති. එවං පඤ්චවිධන්ති වෙදිතබ්බං.
පුන කම්මජචිත්තජඋතුචිත්තජඋතුචිත්තාහාරජචතුජනකුතොචිජාතභෙදතො, චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යසොතඝානජිව්හාකායමනොවිඤ්ඤෙය්යවසෙන ඡබ්බිධං.
තත්ථ අට්ඨින්ද්රියානි වත්ථු ච කම්මජමෙව, විඤ්ඤත්තිද්වයං චිත්තජමෙව, සද්දො උතුචිත්තජො, ලහුතාදිත්තයං උතුචිත්තාහාරජමෙව, සෙසං එකාදසවිධං චතුජං නාම, ජරතා අනිච්චතා නකුතොචිජාතං නාම. දුතියඡක්කෙ චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යං ¶ නාම චක්ඛුවිඤ්ඤාණෙන විඤ්ඤෙය්යං රූපායතනං…පෙ… කායවිඤ්ඤෙය්යං නාම ඵොට්ඨබ්බායතනං, මනොවිඤ්ඤෙය්යං නාම සෙසා පඤ්ච ඔළාරිකා ච සොළස සුඛුමරූපානි චාති එකවීසතිවිධං හොති. එවං ඡබ්බිධං හොති.
පුන ඡවත්ථුඅවත්ථුභෙදතො ච, චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යං සොතඝානජිව්හාකායවිඤ්ඤෙය්යං මනොධාතුවිඤ්ඤෙය්යං මනොවිඤ්ඤාණධාතුවිඤ්ඤෙය්යන්ති සත්තවිධං හොති.
තත්ථ ¶ චක්ඛාදිපඤ්චවත්ථූනි හදයවත්ථුනා සද්ධිං ඡ වත්ථූනි, සෙසං බාවීසතිවිධං රූපං අවත්ථු නාම, දුතියසත්තකමුත්තානමෙව. එවං සත්තවිධං හොති.
පුන සත්තද්වාරාද්වාරභෙදතො අට්ඨවිධං. තත්ථ චක්ඛුද්වාරාදීනි පඤ්ච කායවිඤ්ඤත්තිවචීවිඤ්ඤත්තිද්වාරෙහි සද්ධිං සත්ත ද්වාරානි, සෙසමද්වාරන්ති එවං අට්ඨවිධං හොති.
පුන අට්ඨින්ද්රියානින්ද්රියභෙදතො පන නවවිධං.
පුන නවකම්මජාකම්මජභෙදතො දසවිධං.
පුන ආයතනභෙදතො එකාදසවිධං.
භවෙසු රූපකලාපපවත්තිභෙදතො බහුවිධන්ති වෙදිතබ්බං.
ඉතො පරං පවක්ඛාමි, කාමරූපභවද්වයෙ;
උප්පත්තිං පන රූපානං, පටිසන්ධිපවත්තිසු.
භුම්මවජ්ජෙසු ¶ දෙවෙසු, නිරයෙ නිජ්ඣාමතණ්හිකෙ;
යොනියො පුරිමා තිස්සො, න සන්තීති විනිද්දිසෙ.
සෙසෙ ගතිත්තයෙ භුම්ම-දෙවෙසුපි ච යොනියො;
චතස්සො ච භවන්තීති, වෙදිතබ්බා විභාවිනා.
ගබ්භසෙය්යකසත්තස්ස, පටිසන්ධික්ඛණෙ පන;
තිංස රූපානි ජායන්තෙ, සභාවස්සෙව දෙහිනො.
අභාවගබ්භසෙය්යානං, අණ්ඩජානඤ්ච වීසති;
භවන්ති පන රූපානි, කායවත්ථුවසෙන තු.
ගහිතාගහණෙනෙත්ථ, එකාදස භවන්ති තෙ;
එසෙව ච නයො ඤෙය්යො, සබ්බෙසු දසකෙසුපි.
ජීවිතෙන යදා සද්ධිං, ජාතෙ සුද්ධකමට්ඨකං;
ජීවිතනවකං නාම, හොතීති සමුදීරිතං.
ජීවිතනවකං ¶ කායපසාදෙනෙකතො සියා;
තං කායදසකං නාම, හොතීති පරියාපුටං.
එසෙව ච නයො ඤෙය්යො, සද්ධිං භාවෙන වත්ථුනා;
චක්ඛාදීහි ච යොජෙත්වා, දසකා සත්ත විඤ්ඤුනා.
ඔපපාතිකසත්තානං, මනුස්සෙසූපපත්තියං;
කාමාවචරදෙවානං, නිච්චං රූපානි සත්තති.
චක්ඛු ¶ සොතඤ්ච ඝානඤ්ච, ජිව්හා කායො ච වත්ථු ච;
භාවො චාති හි සත්තන්නං, දසකානං වසා පන.
බ්රහ්මානං රූපිනං චක්ඛු-සොතවත්ථුවසා පන;
දසකානි ච තීණෙව, නවකං ජීවිතස්ස ච.
චතුන්නං තු කලාපානං, වසෙන පන රූපිනං;
චත්තාලීසෙව රූපානි, එකූනානි භවන්ති හි.
ජීවිතනවකෙනෙව ¶ , අසඤ්ඤුප්පත්ති දීපිතා;
ජච්චන්ධබධිරාඝාන-රහිතෙ තු නපුංසකෙ.
වත්ථුනො කායජිව්හානං, වසා තිංසාවකංසතො;
උක්කංසස්සාවකංසස්ස, අන්තරෙ අනුරූපතො.
පරිපුණ්ණානං රූපානං, වසෙන පන පාණිනං;
රූපානං තු සමුප්පත්ති, වෙදිතබ්බා විභාවිනා.
සත්තවීසති රූපානි, කාමාවචරදෙහිනො;
අප්පවත්තනතො හොන්ති, ද්වින්නං භාවානමෙකතො.
ඝානං ජිව්හා ච කායො ච, තථා භාවද්වයම්පි ච;
බ්රහ්මානං පන රූපීනං, පඤ්ච රූපා න විජ්ජරෙ.
චතුසන්තති කාමස්මිං, රූපෙ හොන්ති තිසන්තති;
ද්විසන්තති අසඤ්ඤෙසු, බහිද්ධා එකසන්තති.
රූපං ¶ නිබ්බත්තමානං තු, සබ්බෙසං පන පාණිනං;
පඨමං කම්මතොයෙව, නිබ්බත්තති න සංසයො.
ගබ්භසෙය්යකසත්තානං, පටිසන්ධික්ඛණෙ පන;
තඤ්ච ඛො සන්ධිචිත්තස්ස, උප්පාදෙයෙව ජායරෙ.
යථෙව තස්ස උප්පාදෙ, තිංස රූපානි ජායරෙ;
තථෙව ඨිතිභඞ්ගෙසු, තිංස තිංසෙව ජායරෙ.
සබ්බානෙතානි රූපානි, රූපක්ඛන්ධොති සඤ්ඤිතො;
අනිච්චො අද්ධුවොනත්තා, දුක්ඛක්ඛන්ධොව කෙවලො.
රොගතො ගණ්ඩතො රූපං, පරතො ච පලොකතො;
දිස්වාන දුක්ඛතො රූපං, රූපෙ ඡන්දං විරාජයෙ.
ගන්තුං පනිච්ඡෙ පිටකෙභිධම්මෙ,
යො ධම්මසෙනාපතිනා සමත්තං;
හිතත්ථිනා ¶ තෙන ච භික්ඛුනායං,
සක්කච්ච සම්මා පන සික්ඛිතබ්බො.
ඉති අභිධම්මාවතාරෙ රූපවිභාගො නාම
දසමො පරිච්ඡෙදො.