📜
16. සොළසමො පරිච්ඡෙදො
අභිඤ්ඤානිද්දෙසො
ඉතො ¶ පරං කරිස්සාමි, පඤ්ඤාසුද්ධිකරං පරං;
පඤ්චන්නම්පි අභිඤ්ඤානං, මුඛමත්තනිදස්සනං.
රූපාරූපසමාපත්තී,
නිබ්බත්තෙත්වා පනට්ඨපි;
ලොකිකාපි අභිඤ්ඤායො,
භාවෙතබ්බා විභාවිනා.
චතුත්ථජ්ඣානමත්තෙපි, සුචිණ්ණවසිනා සතා;
අනුයොගමභිඤ්ඤාසු, කාතුං වත්තති යොගිනො.
අභිඤ්ඤා ¶ නාම භික්ඛූනං, සාභිඤ්ඤානං අනුත්තරො;
අලඞ්කාරො හි තාණන්ති, සත්ථන්ති ච පවුච්චති.
නිබ්බත්තිතාස්වභිඤ්ඤාසු, යොගාවචරභික්ඛුනා;
සමාධිභාවනා හිස්ස, තදා නිට්ඨඞ්ගතා සියා.
දිබ්බානි ¶ චක්ඛුසොතානි, ඉද්ධිචිත්තවිජානනං;
පුබ්බෙනිවාසඤාණන්ති, පඤ්චාභිඤ්ඤා ඉමා සියුං.
කසිණානුලොමතාදීහි, චතුද්දසනයෙහි ච;
දමෙතබ්බමභිඤ්ඤායො, පත්තුකාමෙන මානසං.
දන්තෙ සමාහිතෙ සුද්ධෙ, පරියොදාතෙ අනඞ්ගණෙ;
නුපක්ලෙසෙ මුදුභූතෙ, කම්මනීයෙ ඨිතාචලෙ.
ඉති අට්ඨඞ්ගසම්පන්නෙ, චිත්තෙ ඉද්ධිවිධාය ච;
අභිනීහරති චෙ චිත්තං, සිජ්ඣතිද්ධිවිකුබ්බනං.
අභිඤ්ඤාපාදකජ්ඣානං, සමාපජ්ජ තතො පන;
වුට්ඨාය හි සතං වාපි, සහස්සං වා යදිච්ඡති.
‘‘සතං හොමි සතං හොමී’’-ච්චෙවං කත්වාන මානසං;
අභිඤ්ඤාපාදකජ්ඣානං, සමාපජ්ජ තතො පන.
වුට්ඨාය පුනධිට්ඨාති,
සහාධිට්ඨානචෙතසා;
සතං හොති හි සො යොගී,
සහස්සාදීස්වයං නයො.
පාදකජ්ඣානචිත්තං තු, නිමිත්තාරම්මණං සියා;
පරිකම්මමනානෙත්ථ, සතාරම්මණිකානි තු.
තදාධිට්ඨානචිත්තම්පි ¶ , සතාරම්මණමෙව තං;
පුබ්බෙ වුත්තප්පනාචිත්තං, විය ගොත්රභුනන්තරං.
තමෙකං ¶ ජායතෙ තත්ථ, චතුත්ථජ්ඣානිකං මනො;
පරිකම්මවිසෙසොව, සෙසං පුබ්බසමං ඉධ.
ඉද්ධිවිධඤාණං.
දිබ්බසොතමිදං ¶ තත්ථ, භාවෙතබ්බං කථං සියා;
අභිඤ්ඤාපාදකජ්ඣානං, සමාපජ්ජ තතො පුන.
වුට්ඨාය පරිකම්මෙන, කාමාවචරචෙතසා;
සද්දො ආවජ්ජිතබ්බොව, මහන්තො සුඛුමොපි ච.
තස්සෙවං පන සද්දස්ස, නිමිත්තං මනසි කුබ්බතො;
දිබ්බසොතමිදානිස්ස, උප්පජ්ජිස්සති තං ඉති.
සද්දෙස්වඤ්ඤතරං සද්දං, කත්වා ආරම්මණං තතො;
උප්පජ්ජිත්වා නිරුද්ධෙ තු, මනොද්වාරාවජ්ජනෙ පුන.
ජවනානි හි ජායන්තෙ, තස්ස චත්තාරි පඤ්ච වා;
පුරිමානෙත්ථ චිත්තෙසු, තීණි චත්තාරි වා පන.
පරිකම්මොපචාරානු-ලොමගොත්රභුනාමකා;
චතුත්ථං පඤ්චමං වාපි, අප්පනාචිත්තමීරිතං.
සහජාතං තු යං ඤාණං, අප්පනාමානසෙන හි;
තං ඤාණං දිබ්බසොතන්ති, වදන්ති සුතකොවිදා.
ථාමජාතං කරොන්තෙන, තං ඤාණං තෙන යොගිනා;
‘‘එත්ථන්තරගතං සද්දං, සුණාමී’’ති ච චෙතසා.
අඞ්ගුලං ද්වඞ්ගුලං භිය්යො,
විදත්ථි රතනං තථා;
ගාමො දෙසො තතො යාව,
චක්කවාළා තතො පරං.
ඉච්චෙවං තු පරිච්ඡිජ්ජ, වඩ්ඪෙතබ්බං යථාක්කමං;
එසො අධිගතාභිඤ්ඤො, පාදකාරම්මණෙන තු.
ඵුට්ඨොකාසගතෙ ¶ සද්දෙ, සබ්බෙ පන සුණාති සො;
සුණන්තො පාටියෙක්කම්පි, සල්ලක්ඛෙතුං පහොති සො.
දිබ්බසොතඤාණං.
කථං ¶ පනුප්පාදෙතබ්බං, චෙතොපරියමානසං;
දිබ්බචක්ඛුවසෙනෙව, ඉදං ඤාණං පනිජ්ඣති.
ආලොකං පන වඩ්ඪෙත්වා, තස්මා දිබ්බෙන චක්ඛුනා;
හදයං පන නිස්සාය, වත්තමානං තු ලොහිතං.
දිස්වා පරස්ස විඤ්ඤෙය්යං,
හොති චිත්තං තු භික්ඛුනා;
සොමනස්සයුතෙ චිත්තෙ,
ලොහිතං ලොහිතං සියා.
දොමනස්සයුතෙ චිත්තෙ, වත්තමානෙ තු කාළකං;
උපෙක්ඛාසහිතෙ චිත්තෙ, තිලතෙලූපමං සියා.
තස්මා ¶ පරස්ස සත්තස්ස, දිස්වා හදයලොහිතං;
චෙතොපරියඤාණං තං, කාතබ්බං ථාමතං ගතං.
එවං ථාමගතෙ තස්මිං, යථානුක්කමතො පන;
චිත්තමෙව විජානාති, විනා ලොහිතදස්සනං.
කාමාවචරචිත්තඤ්ච, රූපාරූපෙසු මානසං;
සබ්බමෙව විජානාති, සරාගාදිප්පභෙදකං.
චෙතොපරියඤාණං.
පුබ්බෙනිවාසඤාණෙන, කත්තබ්බා තදනුස්සති;
තං සම්පාදෙතුකාමෙන, ආදිකම්මිකභික්ඛුනා;
ඣානානි පන චත්තාරි, සමාපජ්ජානුපුබ්බතො.
අභිඤ්ඤාපාදකජ්ඣානා, වුට්ඨාය හි තතො පුන;
භික්ඛුනා වජ්ජිතබ්බාව, නිසජ්ජා සබ්බපච්ඡිමා.
තතො ¶ ¶ පභුති සබ්බම්පි, පටිලොමක්කමා පන;
සබ්බමාවජ්ජිතබ්බං තං, දිවසෙ රත්තියං කතං.
පටිලොමක්කමෙනෙව, දුතියෙ තතියෙපි ච;
දිවසෙ පක්ඛමාසෙසු, තථා සංවච්ඡරෙසුපි.
යාව අස්මිං භවෙ සන්ධි, තාව තෙන ච භික්ඛුනා;
කතමාවජ්ජිතබ්බං තං, පුරිමස්මිං භවෙපි ච.
චුතික්ඛණෙපි නිබ්බත්තං, නාමරූපඤ්ච සාධුකං;
එවමාවජ්ජිතෙ තස්මිං, නාමරූපෙ යදා පන.
තදෙවාරම්මණං කත්වා, නාමරූපං චුතික්ඛණෙ;
මනොද්වාරෙ මනක්කාරො, උප්පජ්ජති තදා පන.
ආවජ්ජනෙ නිරුද්ධස්මිං, තදෙවාරම්මණං පන;
කත්වා ජවනචිත්තානි, හොන්ති චත්තාරි පඤ්ච වා;
පුබ්බෙ වුත්තනයෙනෙව, සෙසං ඤෙය්යං විභාවිනා.
පරිකම්මාදිනාමානි, පුරිමානි භවන්ති තු;
පච්ඡිමං අප්පනාචිත්තං, රූපාවචරිකං භවෙ.
තෙන චිත්තෙන යං ඤාණං, සංයුත්තං තෙන යා පන;
සංයුත්තා සති සා පුබ්බෙ-නිවාසානුස්සතීරිතා.
පුබ්බෙනිවාසානුස්සතිඤාණං.
රූපං පස්සිතුකාමෙන, භික්ඛුනා දිබ්බචක්ඛුනා;
කසිණාරම්මණං ඣානං, අභිඤ්ඤාපාදකං පන.
අභිනීහාරක්ඛමං කත්වා, තෙජොකසිණමෙව වා;
ඔදාතකසිණං වාපි, ආලොකකසිණම්පි වා.
ඉමෙසු ¶ කතපුඤ්ඤෙහි, කසිණෙසු ච තීසුපි;
ආලොකකසිණං එත්ථ, සෙට්ඨන්ති පරිදීපිතං.
තස්මා ¶ ¶ තමිතරං වාපි, උප්පාදෙත්වා යථාක්කමං;
උපචාරභූමියංයෙව, ඨත්වා තං පන පණ්ඩිතො.
වඩ්ඪෙත්වාන ඨපෙතබ්බං, න උප්පාදෙය්ය අප්පනං;
උප්පාදෙති සචෙ හොති, පාදකජ්ඣානනිස්සිතං.
ඣානස්ස වඩ්ඪිතස්සන්තො-ගතං රූපං තු යොගිනා;
පස්සිතබ්බං භවෙ රූපං, පස්සතො පන තස්ස තං.
පරිකම්මස්ස වාරො හි, අතික්කමති තාවදෙ;
ආලොකොපි තතො තස්ස, ඛිප්පමන්තරධායති.
තස්මිං අන්තරහිතෙ රූප-ගතම්පි ච න දිස්සති;
තෙනාථ පාදකජ්ඣානං, පවිසිත්වා තතො පුන.
වුට්ඨාය පන ආලොකො, ඵරිතබ්බොව භික්ඛුනා;
එවං අනුක්කමෙනෙව, ආලොකො ථාමවා සියා.
‘‘ආලොකො එත්ථ හොතූ’’ති,
යත්තකං ඨානමෙව සො;
පරිච්ඡින්දති තත්ථෙව,
ආලොකො පන තිට්ඨති.
දිවසම්පි නිසීදිත්වා, පස්සතො හොති දස්සනං;
තිණුක්කාය ගතො මග්ගං, පුරිසෙත්ථ නිදස්සනං.
උප්පාදනක්කමොපිස්ස, තත්රායං දිබ්බචක්ඛුනො;
වුත්තප්පකාරරූපං තං, කත්වා ආරම්මණං පන.
මනොද්වාරෙ මනක්කාරෙ, ජාතෙ යානි තදෙව ච;
රූපං ආරම්මණං කත්වා, ජායන්ති ජවනානි හි.
කාමාවචරචිත්තානි ¶ , තානි චත්තාරි පඤ්ච වා;
හෙට්ඨා වුත්තනයෙනෙව, සෙසං ඤෙය්යං විභාවිනා.
අත්ථසාධකචිත්තං තං, චතුත්ථජ්ඣානිකං මතං;
තංචිත්තසංයුතං ඤාණං, දිබ්බචක්ඛුන්ති වුච්චති.
අනාගතංසඤාණස්ස ¶ , යථාකම්මුපගස්ස ච;
පරිකම්මං විසුං නත්ථි, ඉජ්ඣන්ති දිබ්බචක්ඛුනා.
චුතූපපාතඤාණම්පි, දිබ්බචක්ඛුන්ති වා පන;
අත්ථතො එකමෙවෙදං, බ්යඤ්ජනෙ පන නානතා.
දිබ්බචක්ඛුඤාණං.
යොධ සුණාති කරොති ච චිත්තෙ,
ගන්ථමිමං පරමං පන භික්ඛු;
සො අභිධම්මමහණ්ණවපාරං,
යාති අනෙන තරෙන තරිත්වා.
ඉති අභිධම්මාවතාරෙ අභිඤ්ඤානිද්දෙසො නාම
සොළසමො පරිච්ඡෙදො.