📜
17. සත්තරසමො පරිච්ඡෙදො
අභිඤ්ඤාරම්මණනිද්දෙසො
අනාගතංසඤාණඤ්ච ¶ , යථාකම්මුපගම්පි ච;
පඤ්ච ඉද්ධිවිධාදීනි, සත්තාභිඤ්ඤා ඉමා පන.
එතාසං ¶ පන සත්තන්නං, අභිඤ්ඤානමිතො පරං;
පවක්ඛාමි සමාසෙන, ආරම්මණවිනිච්ඡයං.
ආරම්මණත්තිකා වුත්තා, යෙ චත්තාරො මහෙසිනා;
සත්තන්නමෙත්ථ ඤාණානං, සම්පවත්තිං සුණාථ මෙ.
තත්ථ ඉද්ධිවිධඤාණං, පරිත්තාදීසු සත්තසු;
ආරම්මණවිභාගෙසු, පවත්තති කථං පන.
කායෙනාදිස්සමානෙන, ගන්තුකාමො යදාභවෙ;
චිත්තසන්නිස්සිතං කත්වා, කායං චිත්තවසෙන තං.
මහග්ගතෙ ¶ ච චිත්තස්මිං, සමාරොපෙති සො තදා;
කායාරම්මණතො ඤාණං, පරිත්තාරම්මණං සියා.
දිස්සමානෙන කායෙන, ගන්තුකාමො යදා භවෙ;
කායසන්නිස්සිතං කත්වා, චිත්තං කායවසෙන තං.
පාදකජ්ඣානචිත්තං තං, කායෙ රොපෙති සො තදා;
ඣානාරම්මණතො ඤාණං, තං මහග්ගතගොචරං.
අනාගතමතීතඤ්ච, කරොති විසයං යදා;
අතීතාරම්මණං හොති, තදානාගතගොචරං.
කායෙන දිස්සමානෙන, ගමනෙ පන භික්ඛුනො;
පච්චුප්පන්නො භවෙ තස්ස, ගොචරොති විනිද්දිසෙ.
කායං චිත්තවසෙනාපි, චිත්තං කායවසෙන වා;
පරිණාමනකාලස්මිං, අජ්ඣත්තාරම්මණං සියා.
බහිද්ධාරම්මණං හොති, බහිද්ධාරූපදස්සනෙ;
එවමිද්ධිවිධං ඤාණං, සම්පවත්තති සත්තසු.
පච්චුප්පන්නෙ පරිත්තෙ ච, බහිද්ධජ්ඣත්තිකෙසුපි;
චතූස්වෙතෙසු ධම්මෙසු, දිබ්බසොතං පවත්තති.
පච්චුප්පන්නො ¶ ¶ පරිත්තො ච, සද්දො ආරම්මණං යතො;
පරිත්තාරම්මණං පච්චු-ප්පන්නාරම්මණතං ගතං.
අත්තනො කුච්ඡිසද්දස්ස, සවනෙපි පරස්ස ච;
අජ්ඣත්තාරම්මණඤ්චෙව, බහිද්ධාරම්මණම්පි ච.
චෙතොපරියඤාණම්පි, පරිත්තාදීසු අට්ඨසු;
ආරම්මණවිභාගෙසු, පවත්තති කථං පන.
පරිත්තාරම්මණං හොති, පරිත්තානං පජානනෙ;
ජානනෙ මජ්ඣිමානං තු, තං මහග්ගතගොචරං.
ජානනෙ පන මග්ගස්ස, ඵලස්සාපි පජානනෙ;
තදා පනස්ස ඤාණස්ස, අප්පමාණොව ගොචරො.
තං ¶ මග්ගාරම්මණං හොති, මග්ගචිත්තස්ස ජානනෙ;
පරියායෙනෙවෙතස්ස, මග්ගාරම්මණතා මතා.
අතීතෙ සත්තදිවස-බ්භන්තරෙ ච යදා පන;
අනාගතෙ තථා සත්ත-දිවසබ්භන්තරෙපි ච.
පරෙසං පන චිත්තස්ස, ජානනෙ සමුදීරිතං;
අතීතාරම්මණඤ්චෙව, තදානාගතගොචරං.
කථඤ්ච පන තං පච්චුප්පන්නගොචරතං ගතං;
පච්චුප්පන්නං තිධා වුත්තං, ඛණසන්තතිඅද්ධතො.
තත්ථ තික්ඛණසම්පත්තං, පච්චුප්පන්නඛණාදිකං;
එකද්වෙසන්තතිවාරපරියාපන්නමිදං පන.
සන්තතිපච්චුප්පන්නන්ති, ආහු සන්තතිකොවිදා;
එකබ්භවපරිච්ඡින්නං, පච්චුප්පන්නන්ති පච්ඡිමං.
ඛණාදිකත්තයං පච්චු-ප්පන්නං තමාහු කෙචිධ;
චෙතොපරියඤාණස්ස, හොති ආරම්මණං ඉති.
යථා ¶ ච පුප්ඵමුට්ඨිම්හි, උක්ඛිත්තෙ ගගනෙ පන;
අවස්සං එකමෙකස්ස, වණ්ටං වණ්ටෙන විජ්ඣති.
එවං මහාජනස්සාපි, චිත්තෙ ආවජ්ජිතෙ පන;
එකස්ස චිත්තමෙකෙන, අවස්සං පන විජ්ඣති.
යෙනාවජ්ජති චිත්තෙන, යෙන ජානාති චෙතසා;
තෙසං ද්වින්නං සහට්ඨානා-භාවතො තං න යුජ්ජති.
ජවනාවජ්ජනානං තු, නානාරම්මණපත්තිතො;
අනිට්ඨෙ පන හි ඨානෙ, අයුත්තන්ති පකාසිතං.
තස්මා සන්තතිඅද්ධාන-පච්චුප්පන්නානමෙව තු;
වසෙන පච්චුප්පන්නං තං, හොති ආරම්මණං ඉදං.
පච්චුප්පන්නම්පි අද්ධාඛ්යං, ඉදං ජවනවාරතො;
දීපෙතබ්බන්ති නිද්දිට්ඨං, තත්රායං දීපනානයො.
යදා ¶ ¶ පරස්ස චිත්තඤ්හි, ඤාතුමාවජ්ජතිද්ධිමා;
ආවජ්ජනමනො තස්ස, පච්චුප්පන්නඛණව්හයං.
ආරම්මණං තදා කත්වා, තෙන සද්ධිං නිරුජ්ඣති;
ජවනානි හි ජායන්තෙ, තස්ස චත්තාරි පඤ්ච වා.
එතෙසං පච්ඡිමං චිත්තං, ඉද්ධිචිත්තමුදීරිතං;
කාමාවචරචිත්තානි, සෙසානීති විනිද්දිසෙ.
එතෙසං පන සබ්බෙසං, නිරුද්ධං තු තදෙව ච;
චිත්තං ආරම්මණං හොති, තස්මා සබ්බානි තානිපි.
එකාරම්මණතං යන්ති, න නානාරම්මණානි හි;
අද්ධාවසා භවෙ පච්චු-ප්පන්නාරම්මණතො පන.
එකාරම්මණභාවෙපි, ඉද්ධිමානසමෙව ච;
පරස්ස චිත්තං ජානාති, නෙතරානි යථා පන.
චක්ඛුද්වාරෙ ¶ තු විඤ්ඤාණං, රූපං පස්සති නෙතරං;
එවමෙව ච තං ඉද්ධි-චිත්තමෙව ච ජානාති.
පරචිත්තාරම්මණත්තා, බහිද්ධාරම්මණං සියා;
චෙතොපරියඤාණම්පි, අට්ඨස්වෙව පවත්තති.
පුබ්බෙනිවාසඤාණම්පි, පරිත්තාදීසු අට්ඨසු;
ආරම්මණවිභාගෙසු, පවත්තති කථං පන.
කාමාවචරඛන්ධානං, සමනුස්සරණෙ පන;
පරිත්තාරම්මණංයෙව, හොතීති පරිදීපයෙ.
රූපාවචරිකාරුප්පඛන්ධානුස්සරණෙ පන;
භවතීති හි ඤාතබ්බං, තං මහග්ගතගොචරං.
අතීතෙ අත්තනා මග්ගං, භාවිතං තු ඵලම්පි වා;
සමනුස්සරතො එව-ප්පමාණාරම්මණං සියා.
සමනුස්සරතො මග්ගං, මග්ගාරම්මණමෙව තං;
අතීතාරම්මණංයෙව, හොති එකන්තතො ඉදං.
චෙතොපරියඤාණම්පි ¶ , යථාකම්මුපගම්පි ච;
අතීතාරම්මණා හොන්ති, කිඤ්චාපි අථ ඛො පන.
චෙතොපරියඤාණස්ස, සත්තද්දිවසබ්භන්තරං;
අතීතං චිත්තමෙවස්ස, ආරම්මණමුදීරිතං.
අතීතෙ චෙතනාමත්තං, යථාකම්මුපගස්සපි;
පුබ්බෙනිවාසඤාණස්ස, නත්ථි කිඤ්චි අගොචරං.
අජ්ඣත්තාරම්මණං අත්ත-ඛන්ධානුස්සරණෙ සියා;
බහිද්ධාරම්මණං අඤ්ඤ-ඛන්ධානුස්සරණෙ භවෙ.
සරණෙ නාමගොත්තස්ස, තං නවත්තබ්බගොචරං;
පුබ්බෙනිවාසඤාණම්පි, අට්ඨස්වෙව පවත්තති.
පච්චුප්පන්නෙ ¶ පරිත්තෙ ච, බහිද්ධජ්ඣත්තිකෙසුපි;
චතූස්වෙතෙසු ධම්මෙසු, දිබ්බචක්ඛු පවත්තති.
දිබ්බසොතසමං ¶ දිබ්බ-චක්ඛුආරම්මණක්කමෙ;
රූපං සද්දොති ද්වින්නං තු, අයමෙව විසෙසතා.
අනාගතංසඤාණම්පි, පරිත්තාදීසු අට්ඨසු;
ආරම්මණවිභාගෙසු, පවත්තති කථං පන.
නිබ්බත්තිස්සති යං කාමා-වචරෙති පජානතො;
පරිත්තාරම්මණං හොති, රූපාරූපෙස්වනාගතෙ.
නිබ්බත්තිස්සති යඤ්චාපි, සියා මහග්ගතගොචරං;
භාවෙස්සති අයං මග්ගං, ඵලං සච්ඡිකරිස්සති.
එවං පජානනෙ අප්ප-මාණාරම්මණතං භවෙ;
මග්ගං භාවෙස්සතිච්චෙව, ජානනෙ මග්ගගොචරං.
එකන්තෙන ඉදං ඤාණං, හොතානාගතගොචරං;
චෙතොපරියං තු කිඤ්චාපි, හොතානාගතගොචරං.
අථ ඛො පන තං සත්ත-දිවසබ්භන්තරං පන;
චිත්තමෙව ච ජානාති, න හි තං අඤ්ඤගොචරං.
අනාගතංසඤාණස්ස ¶ , අනාගතංසගොචරං;
‘‘අහං දෙවො භවිස්සාමි’’-ච්චෙවමජ්ඣත්තගොචරං.
‘‘තිස්සො ඵුස්සො අමුත්රායං,
නිබ්බත්තිස්සතිනාගතෙ’’;
ඉච්චෙවං ජානනෙ තස්ස,
බහිද්ධාරම්මණං සියා.
ජානනෙ නාමගොත්තස්ස, යස්ස කස්සචිනාගතෙ;
පුබ්බෙනිවාසඤාණංව, තං නවත්තබ්බගොචරං.
යථාකම්මුපගඤාණං ¶ , පරිත්තාදීසු පඤ්චසු;
ආරම්මණවිභාගෙසු, පවත්තති කථං පන.
ජානනෙ කාමකම්මස්ස, පරිත්තාරම්මණං සියා;
තථා මහග්ගතකම්මස්ස, තං මහග්ගතගොචරං.
අතීතමෙව ජානාති, තස්මා චාතීතගොචරං;
අජ්ඣත්තාරම්මණං හොති, අත්තනො කම්මජානනෙ.
බහිද්ධාරම්මණං හොති, පරකම්මපජානනෙ;
එවං පවත්ති ඤාතබ්බා, යථාකම්මුපගස්සපි.
සත්තන්නම්පි අභිඤ්ඤානං, වුත්තො ආරම්මණක්කමො;
එත්ථ වුත්තනයෙනෙව, වෙදිතබ්බො විභාවිනා.
විවිධත්ථවණ්ණපදෙහි සම්පන්නං,
මධුරත්ථමතිනීහරං ගන්ථං;
සොතුජනස්ස හදයපීතිකරං,
සුණෙය්ය කොචි මනුජො සචෙතනො.
ඉති අභිධම්මාවතාරෙ අභිඤ්ඤාරම්මණනිද්දෙසො නාම
සත්තරසමො පරිච්ඡෙදො.