📜
20. වීසතිමො පරිච්ඡෙදො
මග්ගාමග්ගඤාණදස්සනවිසුද්ධිනිද්දෙසො
යොගො කරණියො සියා;
මග්ගාමග්ගෙ තු ඤාණං ත-
මධිගන්තුං පනිච්ඡතා.
පච්චුප්පන්නස්ස ධම්මස්ස, නිබ්බත්ති උදයො මතො;
වයො විපරිණාමොති, තස්සෙව සමුදීරිතා.
අනුපස්සනාපි ¶ ඤාණන්ති, වරඤාණෙන දෙසිතං;
සො පනෙවං පජානාති, යොගාවචරමාණවො.
ඉමස්ස නාමරූපස්ස, පුබ්බෙ උප්පත්තිතො පන;
නිචයො රාසි වා නත්ථි, තථා උප්පජ්ජතොපි ච.
රාසිතො නිචයා වාපි, නත්ථි ආගමනන්ති ච;
තථා නිරුජ්ඣමානස්ස, න දිසාගමනන්ති ච.
නිරුද්ධස්සාපි එකස්මිං, ඨානෙ නත්ථි චයොති ච;
එත්ථ වීණූපමා වුත්තා, එතස්සත්ථස්ස දීපනෙ.
උදබ්බයමනක්කාරමෙවං සඞ්ඛෙපතො පන;
කත්වා තස්සෙව ඤාණස්ස, විභඞ්ගස්ස වසෙන තු.
‘‘අවිජ්ජාසමුදයා රූපසමුදයො’’ති හි ආදිනා;
නයෙනෙකෙකඛන්ධස්ස, උදයබ්බයදස්සනෙ.
දස දසාති කත්වාන, වුත්තා පඤ්ඤාසලක්ඛණා;
තෙසං පන වසෙනාපි, ධම්මෙ සමනුපස්සති.
එවං රූපුදයො හොති, එවමස්ස වයො ඉති;
උදෙති එවං රූපම්පි, එවං රූපං තු වෙති ච.
එවං ¶ පච්චයතොපෙත්ථ, ඛණතො උදයබ්බයං;
පස්සතො සබ්බධම්මා ච, පාකටා හොන්ති තස්ස තෙ.
උදකෙ දණ්ඩරාජීව, ආරග්ගෙරිව සාසපො;
විජ්ජුප්පාදාව ධම්මා තෙ, පරිත්තට්ඨායිනො සියුං.
කදලීසුපිනාලාතචක්කමායුපමා ඉමෙ;
අසාරා පන නිස්සාරා, හුත්වා ඛායන්ති යොගිනො.
එවමෙත්තාවතා ¶ තෙන, උදයබ්බයදස්සනං;
ලක්ඛණානි ච පඤ්ඤාස, පටිවිජ්ඣ ඨිතං පන.
ඤාණං ¶ අධිගතං හොති, තරුණං පඨමං පන;
යස්ස චාධිගමා යොගී, හොතාරද්ධවිපස්සකො.
විපස්සනාය හෙතාය,
කරුණායාථ යොගිනො;
විපස්සකස්ස ජායන්තෙ,
උපක්ලෙසා දසෙවිමෙ.
ඔභාසො පීති පස්සද්ධි, ඤාණං සද්ධා සතී සුඛං;
උපෙක්ඛා වීරියං නිකන්තීති, උපක්ලෙසා දසෙවිමෙ.
සම්පත්තපටිවෙධස්ස, සොතාපන්නාදිනොපි ච;
තථා විප්පටිපන්නස්ස, උපක්ලෙසා න ජායරෙ.
සම්මාව පටිපන්නස්ස, යුත්තයොගස්ස භික්ඛුනො;
සදා විපස්සකස්සෙව, උප්පජ්ජන්ති කිරස්සු තෙ.
විපස්සනාය ඔභාසො, ඔභාසොති පවුච්චති;
තස්මිං පන සමුප්පන්නෙ, යොගාවචරභික්ඛු සො.
මග්ගප්පත්තො ඵලප්පත්තො, අහමස්මීති ගණ්හති;
අමග්ගංයෙව මග්ගොති, තස්සෙවං පන ගණ්හතො.
එවං ¶ විපස්සනාවීථි,
ඔක්කන්තා නාම හොති සා;
ඔභාසමෙව සො භික්ඛු,
අස්සාදෙන්තො නිසීදති.
පීති විප්පස්සනාපීති, තස්ස තස්මිං ඛණෙ පන;
තදා පඤ්චවිධා පීති, ජායන්තෙ ඛුද්දිකාදිකා.
විපස්සනාය පස්සද්ධි, පස්සද්ධීති පවුච්චති;
යොගිනො කායචිත්තානි, පස්සද්ධානෙව හොන්ති හි.
ලහූනි ¶ ච මුදූනෙව, කම්මඤ්ඤානෙව හොන්ති හි;
පස්සද්ධාදීහි සො භික්ඛු, අනුග්ගහිතමානසො.
අමානුසිං රතිං නාම,
අනුභොති අනුත්තරං;
යං සන්ධාය ච ගාථායො,
භාසිතා හි මහෙසිනා.
‘‘සුඤ්ඤාගාරං පවිට්ඨස්ස, සන්තචිත්තස්ස භික්ඛුනො;
අමානුසී රති හොති, සම්මා ධම්මං විපස්සතො.
‘‘යතො යතො සම්මසති, ඛන්ධානං උදයබ්බයං;
ලභතී පීතිපාමොජ්ජං, අමතං තං විජානත’’න්ති.
ඤාණාදයො උපක්ලෙසා, ඤෙය්යා වුත්තනයෙනිධ;
එතෙ දස උපක්ලෙසා, වජ්ජනීයාව යොගිනා.
එත්ථොභාසාදයො ධම්මා,
උපක්ලෙසස්ස වත්ථුතො;
උපක්ලෙසාති නිද්දිට්ඨා,
උපක්ලෙසනිකන්ති තු.
තං ¶ තමාවජ්ජමානස්ස, භාවනා පරිහායති;
අසත්තෙ සත්තසඤ්ඤී ච, හොති අප්පස්සුතො නරො.
සබ්බොභාසාදයො ¶ ධම්මෙ, න මග්ගොති විචාරයං;
මග්ගො විපස්සනාඤාණං, ඉච්චෙවං පන පණ්ඩිතො.
වවත්ථපෙති මග්ගඤ්ච, අමග්ගඤ්චෙව චෙතසා;
තස්ස චෙවං අයං මග්ගො, නායං මග්ගොති යොගිනො.
මග්ගාමග්ගඤ්ච විඤ්ඤාය, ඨිතඤාණමිදං පන;
මග්ගාමග්ගෙසුඤාණන්ති, භූරිඤාණෙන දෙසිතං.
මග්ගාමග්ගඤාණදස්සනෙසු ¶ කොවිදා,
සාරාසාරවෙදිනො සමාහිතාහිතා;
මග්ගාමග්ගඤාණදස්සනන්ති තං ඉදං,
බුද්ධා බුද්ධසාවකා වදන්ති වාදිනො.
ඉති අභිධම්මාවතාරෙ මග්ගාමග්ගඤාණදස්සනවිසුද්ධිනිද්දෙසො
නාම වීසතිමො පරිච්ඡෙදො.