📜
3. තතියො පරිච්ඡෙදො
භෙදසඞ්ගහවිභාගො
එවං භෙදසභාවෙසු, තෙස්වෙව පුන සඞ්ගහං;
සභාවත්ථවිසෙසෙහි, පවක්ඛාමි ඉතො පරං.
අසාධාරණඤාණෙහි, සත්ථා වත්ථුවිවෙචකො;
සඞ්ගහෙත්වා සභාගෙහි, ධම්මෙ දස්සෙසි චක්ඛුමා.
දිට්ඨිභිනිවෙසට්ඨෙන, යථාභූතසභාවතො;
පරමාමසතිච්චෙකා, පරාමාසොති භාසිතා.
කිලෙසාසුචිභාවෙන, වණස්සාවරසො විය;
ආලිම්පන්තාව සන්තානං, සවන්තීති පකාසිතා.
කාමතණ්හා භවතණ්හා, දිට්ඨාවිජ්ජාති ආසවා;
චත්තාරො ආසවට්ඨෙන, තයො ධම්මා සභාවතො.
එතෙවො ¶ ඝාති වුත්තාව, ද්වාරාලම්බාභිවාහිනො;
ඔත්ථරිත්වා පරාභූතෙ, හරන්තා පාණිනො භවෙ.
යොගාති ¶ චාහු තෙ එව, පාණිනො භවයන්තකෙ;
ද්වාරාලම්බාභිසම්බන්ධා, යන්තබන්ධාව යොජිතා.
සන්තානමධිගණ්හන්තා, මාලුවාව මහාතරුං;
ගණ්හන්තා දළ්හමාලම්බං, මණ්ඩූකමිව පන්නගො.
කාමතණ්හා ච දිට්ඨි ච, උපාදානා චතුබ්බිධා;
දිට්ඨි දිට්ඨිසීලබ්බත-මත්තවාදොති භෙදිතා.
කායෙන කායං ගන්ථෙන්තා, දුප්පමුඤ්චානුවෙඨිනො;
කථිතා කායගන්ථාති, තණ්හාබ්යාපාදදිට්ඨියො.
සීලබ්බතපරාමාසො, ඉති දිට්ඨි විභෙදිතා;
ඉදංසච්චාභිනිවෙසො, ඉති චෙවං චතුබ්බිධා.
නෙක්ඛම්මං පලිබොධෙන්තා, භාවනාපරිපන්ථකා;
සන්තානමණ්ඩකොසාව, පරියොනන්ධකාති ච.
කාමච්ඡන්දො ච බ්යාපාදො, ථිනමිද්ධඤ්ච සංසයො;
අවිජ්ජුද්ධච්චකුක්කුච්චමිති නීවරණා මතා.
ආගාළ්හං පරියාදාය, ඔගය්හනුප්පවත්තිනො;
යොප්පරොගාව සන්තාන-මනුසෙන්තීති භාසිතා.
කාමරාගො භවරාගො, පටිඝො මානදිට්ඨියො;
කඞ්ඛාවිජ්ජාති සත්තෙව, ඡ ධම්මානුසයා මතා.
ද්වාරාලම්බණබන්ධෙන, පාණීනං භවමණ්ඩලෙ;
සංයොජනානි වුත්තානි, පාසබන්ධාව පක්ඛිනං.
කාමරූපාරූපරාගා, පටිඝො මොහසංසයො;
දිට්ඨි සීලබ්බතං මානො, උද්ධච්චෙන දසා භවෙ.
රූපාරූපරාගුද්ධච්චං, අභිධම්මෙ විනා පුන;
භවරාගිස්ස මච්ඡෙරං, ගහෙත්වා දසධා සියුං.
සංක්ලෙපයන්ති ¶ ¶ සන්තානං, උපඝාතෙන්ති පාණිනො;
සහජාතෙක්ලෙසෙන්තීති, කිලෙසාති පකාසිතා.
ලොභො දොසො ච මොහො ච,
දිට්ඨි මානො ච සංසයො;
ථිනාහිරිකනොත්තප්ප-
මුද්ධච්චෙන සියුං දස.
නවසඞ්ගහිතා එත්ථ, දිට්ඨිලොභා පකාසිතා;
සත්තසඞ්ගහිතාවිජ්ජා, පටිඝො පඤ්චසඞ්ගහො.
චතුසඞ්ගහිතා කඞ්ඛා, මානුද්ධච්චා තිසඞ්ගහා;
දුකසඞ්ගහිතං ථීනං, කුක්කුච්චමෙකසඞ්ගහං.
ද්විධාහිරිකනොත්තප්ප-මිස්සාමච්ඡරියං තථා;
ඉච්චෙවං දසධා වුත්තා, පාපකෙස්වෙව සඞ්ගහා.
පරාමාසාසවොඝා ච, යොගුපාදානගන්ථතො;
නීවාරණානුසයතො, සංයොජනකිලෙසතො.
චුද්දසෙව තු සඞ්ඛෙපා, සත්තපඤ්ඤාස භෙදතො;
යථාධම්මානුසාරෙන, චිත්තුප්පාදෙසු යොජයෙ.
තතොපරෙ නොපරාමා-සාදිභෙදිතසඞ්ගහා;
චිත්තං චෙතසිකං රූපං, නිබ්බානමිති දීපයෙ.
ඉච්චාකුසලධම්මානං, ඤත්වා සඞ්ගහමුත්තරං;
මිස්සකා නාම විඤ්ඤෙය්යා, යථාසම්භවතො කථං;
ලොභො දොසො ච මොහො ච,
එකන්තාකුසලා තයො;
අලොභාදොසාමොහො ච,
කුසලාබ්යාකතා තථා.
පාදපස්සෙව ¶ මූලානි, ථිරභාවාය පච්චයා;
මූලභාවෙන ධම්මානං, හෙතූ ධම්මා ඡ දීපිතා.
විතක්කො ¶ ච විචාරො ච, පීති චෙකග්ගතා තථා;
සොමනස්සං දොමනස්සං, උපෙක්ඛාති ච වෙදනා.
ආහච්චුපනිජ්ඣායන්තා, නිජ්ඣානට්ඨෙන පච්චයා;
ඣානධම්මාති සත්ථාහ, පඤ්ච වත්ථුසභාවතො.
සම්මාදිට්ඨි ච සඞ්කප්පො, වායාමො විරතිත්තයං;
සම්මාසති සමාධී ච, මිච්ඡාදිට්ඨි ච සම්භවා.
සම්මාමිච්ඡා ච නීයන්තා, නිය්යානට්ඨෙන පච්චයා;
මග්ගඞ්ගා ද්වාදසක්ඛාතා, නව ධම්මා සභාවතො.
අත්තභාවං පවත්තෙන්තා, ඔජට්ඨමකවෙදනං;
පටිසන්ධිනාමරූප-මාහරන්තා යථාක්කමං.
කබළීකාරො ආහාරො,
ඵස්සො සඤ්චෙතනා තථා;
විඤ්ඤාණමිති චත්තාරො,
ආහාරාති පකාසිතා.
ධම්මානං සහජාතානං, ඉන්ද්රියට්ඨෙන පච්චයා;
අත්තානමිස්සරට්ඨෙන, අනුවත්තාපකා තථා.
සද්ධා ච සති පඤ්ඤා ච, වීරියෙකග්ගතාපි ච;
වෙදනා ජීවිතං චිත්තං, අට්ඨ රූපින්ද්රියානි ච.
කථං ජීවිතමෙකං තු, සුඛං දුක්ඛන්ති වෙදනා;
සොමනස්සං දොමනස්සං, උපෙක්ඛාති ච භෙදිතා.
පඤ්ඤාදිමග්ගෙනඤ්ඤාත-ඤ්ඤස්සාමීතින්ද්රියං භවෙ;
මජ්ඣෙ අඤ්ඤින්ද්රියමන්තෙ, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං තථා.
සොළසෙව ¶ සභාවෙන, ඉන්ද්රියට්ඨවිභාගතො;
ඉන්ද්රියානීති වුත්තානි, බාවීසති විභාවයෙ.
දළ්හාධිට්ඨිතසන්තානා ¶ , විපක්ඛෙහි අකම්පියා;
බලවන්තසභාවෙන, බලධම්මා පකාසිතා.
සද්ධා සති හිරොත්තප්පං, වීරියෙකග්ගතා තථා;
පඤ්ඤාහිරිකානොත්තප්ප-මිච්චෙවං නවධා මතා.
ජෙට්ඨා පුබ්බඞ්ගමට්ඨෙන, පුඤ්ඤාපුඤ්ඤපවත්තියං;
පච්චයාධිප්පතෙය්යෙන, සහජානං යථාරහං.
චත්තාරොධිපතී වුත්තා, ආධිප්පච්චසභාවතො;
ඡන්දො චිත්තඤ්ච වීරියං, වීමංසාති ච තාදිනා.
පඤ්චසඞ්ගහිතා පඤ්ඤා, වායාමෙකග්ගතා පන;
චතුසඞ්ගහිතා චිත්තං, සති චෙව තිසඞ්ගහා.
සඞ්කප්පො වෙදනා සද්ධා, දුකසඞ්ගහිතා මතා;
එකෙකසඞ්ගහා සෙසා, අට්ඨවීසති භාසිතා;
ඉච්චෙවං සත්තධා භෙදො, වුත්තො මිස්සකසඞ්ගහො.
හෙතුඣානඞ්ගමග්ගඞ්ගා, ආහාරින්ද්රියතො තථා;
බලාධිප්පතිතො චෙව, පුඤ්ඤාපුඤ්ඤාදිමිස්සතා;
ඡත්තිංසෙව සභාවෙන, චතුසට්ඨි පභෙදතො.
ඉච්චෙවං සඞ්ගහෙත්වාන, විභාවෙය්ය තතො පරං;
චිත්තුප්පාදපභෙදෙසු, යථාසම්භවතො කථං.
සිතාවජ්ජනවිඤ්ඤාණං, සම්පටිච්ඡනතීරණා;
අට්ඨාරසාහෙතුකාව, මොමූහා එකහෙතුකා.
සෙසා තු කුසලා ඤාණවියුත්තා ච ද්විහෙතුකා;
චිත්තුප්පාදාපරෙ සත්ත-චත්තාලීස තිහෙතුකා.
පඤ්චවිඤ්ඤාණමජ්ඣානං ¶ , ද්විඣානඞ්ගිකමීරිතං;
චතුත්ථපඤ්චමජ්ඣානං, තිඣානං තතියං මතා.
චතුඣානං තු දුතියං, කාමෙ ච සුඛවජ්ජිතා;
පඤ්චඣානං තු පඨමං, කාමෙ ච සුඛිතා මතා.
පඨමානුත්තරං ¶ ඣානං, අට්ඨමග්ගඞ්ගිකං මතං;
සත්තමග්ගඞ්ගිකං නාම, සෙසඣානමනුත්තරං.
ලොකියං පඨමං ඣානං, තථා කාමෙ තිහෙතුකා;
පඤ්චමග්ගඞ්ගිකා නාම, චිත්තුප්පාදා පකාසිතා.
සෙසං මහග්ගතං ඣානං, සම්පයුත්තා ච දිට්ඨියා;
ඤාණෙන විප්පයුත්තා ච, චතුමග්ගඞ්ගිකා මතා.
පටිඝුද්ධච්චයුත්තා ච, විප්පයුත්තා ච දිට්ඨියා;
තිමග්ගඞ්ගං දුමග්ගඞ්ගං, කඞ්ඛිතං සමුදීරිතං.
න හොන්තාහෙතුකෙ මග්ගා, චිත්තට්ඨිති ච කඞ්ඛිතෙ;
විදිතා නියතතා ච, ලොකියෙසු න උද්ධටා.
කාමෙසු කබළීකාරො, අනාහාරො අසඤ්ඤිනො;
චිත්තුප්පාදෙසු සබ්බත්ථ, ආහාරත්තයමීරිතං.
ඉන්ද්රියානි විභාවෙය්ය, නවධානුත්තරෙ බුධො;
අට්ඨධා සමුදීරෙය්ය, ලොකියෙසු තිහෙතුකෙ.
සත්තධා පන ඤාණෙන, විප්පයුත්තෙ පකාසයෙ;
සිතවොට්ඨබ්බනාපුඤ්ඤෙ, පඤ්චධා කඞ්ඛිතෙ පන.
චතුධා තිවිධා සෙසෙ, චිත්තුප්පාදෙ සමීරයෙ;
තිහෙතුකා සත්තබලා, ඡබලා තු දුහෙතුකා.
චතුබලා අකුසලා, කඞ්ඛිතං තිබලං මතං;
ද්විබලං සිතවොට්ඨබ්බ-මබලං සෙසමීරිතං.
ජවනෙධිපතීනං ¶ තු, යො කොචෙකො තිහෙතුකෙ;
ද්විහෙතුකෙ වා කුසලෙ, වීමංසා නොපලබ්භති.
ලොකියෙසු විපාකෙසු,
මොහමූලෙ අහෙතුකෙ;
යථාසම්භවවුත්තිත්තා,
නත්ථාධිපති කොචිපි.
සම්භොති ¶ කායවිඤ්ඤාණෙ, පුඤ්ඤපාකෙ සුඛින්ද්රියං;
දුක්ඛින්ද්රියම්පි තත්ථෙව, පාපපාකම්හි භාසිතං.
සන්තීරණඤ්ච හසනං, සොමනස්සානි සොළස;
පඨමාදිචතුජ්ඣානං, සොමනස්සයුතං භවෙ.
දොමනස්සයුත්තා ද්වෙව, චිත්තුප්පාදා පකාසිතා;
තදඤ්ඤෙ පන සබ්බෙපි, පඤ්චපඤ්ඤාසුපෙක්ඛකා.
වෙදනාසම්පයොගඤ්ච, විනිබ්භුජ්ජෙවමට්ඨධා;
හෙතුයොගාදිභෙදෙහි, චිත්තුප්පාදා පකාසිතා.
තංතංවියොගභෙදඤ්ච, පච්චෙකමථ මිස්සිතං;
යථාවුත්තානුසාරෙන, යථාසම්භවතො නයෙ.
ඉච්චෙවං පන යොජෙත්වා, චිත්තුප්පාදෙසු මිස්සකං;
තතො ඤෙය්යා විසුද්ධා ච, බොධිපක්ඛියසඞ්ගහා.
කායෙ ච වෙදනාචිත්තෙ, ධම්මෙසු ච යථාරහං;
අසුභං දුක්ඛමනිච්ච-මනත්තාති සුපට්ඨිතා.
සම්මාසති පනිච්චෙකා, කිච්චගොචරභෙදතො;
සතිපට්ඨානනාමෙන, චත්තාරොති පකාසිතා.
උප්පන්නානුප්පන්නපාප-පහානානුප්පාදනාය ච;
අනුප්පන්නුප්පන්නෙහි වා, නිබ්බත්තිඅභිවුද්ධියා.
පදහන්තස්ස ¶ වායාමො, කිච්චාභොගවිභාගතො;
සම්මප්පධානනාමෙන, චත්තාරොති පකාසිතා.
ඉද්ධියා පාදභූතත්තා, ඉද්ධිපාදාති භාසිතා;
ඡන්දො චිත්තඤ්ච වීරියං, වීමංසාති චතුබ්බිධා.
පඤ්ච සද්ධා සති පඤ්ඤා, වීරියෙකග්ගතා තථා;
ඉන්ද්රියානින්ද්රියට්ඨෙන, බලට්ඨෙන බලානි ච.
සති ධම්මවිචයො ච, තථා වීරියපීතියො;
පස්සද්ධෙකග්ගතාපෙක්ඛා, බුජ්ඣන්තස්සඞ්ගභාවතො.
බොජ්ඣඞ්ගාති ¶ විසෙසෙන, සත්ත ධම්මා පකාසිතා;
නිය්යානට්ඨෙන මග්ගඞ්ගා, සම්මාදිට්ඨාදිඅට්ඨධා.
ඡසඞ්ගහෙත්ථ වායාමො, සතිපඤ්ඤා සමීරිතා;
පඤ්චසඞ්ගහිතා නාම, සමාධි චතුසඞ්ගහො.
සද්ධා දුසඞ්ගහා වුත්තා, සෙසා එකෙකසඞ්ගහා;
ඉච්චෙවං සත්තධා භෙදො, බොධිපක්ඛියසඞ්ගහො.
සතිපට්ඨානසම්මප්පධානතො ඉද්ධිපාදතො;
ඉන්ද්රියබලබොජ්ඣඞ්ගා, මග්ගභෙදා ච භාසිතා.
ඡන්දො චිත්තමුපෙක්ඛා ච, සද්ධාපස්සද්ධිපීතියො;
සම්මාදිට්ඨි ච සඞ්කප්පො, වායාමො විරතිත්තයං.
සම්මාසති සමාධීති, දීපිතා බොධිපක්ඛියා;
චුද්දසා ධම්මතො හොන්ති, සත්තතිංස පභෙදතො.
යෙහි ධම්මෙහි බුජ්ඣන්තො, සච්චානි පටිවිජ්ඣති;
සමත්තානුත්තරෙ හොන්ති, න වා සඞ්කප්පපීතියො.
පුබ්බභාගෙපි ලබ්භන්ති, ලොකියම්හි යථාරහං;
නිබ්බෙධභාවනාකාලෙ, ඡබ්බිසුද්ධිපවත්තියං.
ඉච්චෙවං ¶ තිවිධා භෙදං, විභාවෙය්ය යථාරහං;
සභාවභෙදභින්නානං, සභාගත්ථෙහි සඞ්ගහං.
භෙදසඞ්ගහවිදූහි වණ්ණිතං, භෙදසඞ්ගහවිමුත්තිසාසනෙ;
භෙදසඞ්ගහනයත්ථමුත්තමං, භෙදසඞ්ගහමුඛං පකාසිතං.
ධම්මසභාවවිභාගබුධෙවං, ධම්මදිසම්පතිසාසනධම්මෙ;
ධම්මවිභූතිවිභූසිතචිත්තා, ධම්මරසාමතභාගි භවන්ති.
ඉති නාමරූපපරිච්ඡෙදෙ භෙදසඞ්ගහවිභාගො නාම
තතියො පරිච්ඡෙදො.