📜
3. තතියො පරිච්ඡෙදො
චෙතසිකවිභාගනිද්දෙසො
සබ්බෙ ¶ ¶ චෙතසිකා වුත්තා, බුද්ධෙනාදිච්චබන්ධුනා;
නාමසාමඤ්ඤතොයෙව, ද්වෙපඤ්ඤාස භවන්ති තෙ.
සෙය්යථිදං – ඵස්සො වෙදනා සඤ්ඤා චෙතනා විතක්කො විචාරො පීති චිත්තෙකග්ගතා වීරියං ජීවිතං ඡන්දො අධිමොක්ඛො මනසිකාරො තත්රමජ්ඣත්තතා සද්ධා සති හිරී ඔත්තප්පං අලොභො අදොසො අමොහො කායප්පස්සද්ධිආදීනි ඡ යුගානි, තිස්සො විරතියො, කරුණා මුදිතා ලොභො දොසො මොහො උද්ධච්චං මානො දිට්ඨි ඉස්සා මච්ඡරියං කුක්කුච්චං ථිනං මිද්ධං විචිකිච්ඡා අහිරිකං අනොත්තප්පඤ්චාති.
චතුපඤ්ඤාසධා ¶ කාමෙ, රූපෙ පඤ්චදසෙරිතා;
තෙ හොන්ති ද්වාදසාරූපෙ, චත්තාලීසමනාසවා.
එකවීසසතං සබ්බෙ, චිත්තුප්පාදා සමාසතො;
එතෙසු තෙසමුප්පත්තිං, උද්ධරිත්වා පනෙකකං.
ඵස්සාදීනං තු ධම්මානං, පවක්ඛාමි ඉතො පරං;
පාටවත්ථාය භික්ඛූනං, චිත්තචෙතසිකෙස්වහං.
එකග්ගතා මනක්කාරො, ජීවිතං ඵස්සපඤ්චකං;
අට්ඨෙතෙ අවිනිබ්භොගා, එකුප්පාදා සහක්ඛයා.
ඵස්සො ච වෙදනා සඤ්ඤා, චෙතනා ජීවිතින්ද්රියං;
එකග්ගතා මනක්කාරො, සබ්බසාධාරණා ඉමෙ.
විතක්කො පඤ්චපඤ්ඤාස-චිත්තෙසු සමුදීරිතො;
චාරො ඡසට්ඨිචිත්තෙසු, ජායතෙ නත්ථි සංසයො.
එකපඤ්ඤාසචිත්තෙසු ¶ , පීති තෙසට්ඨියා සුඛං;
උපෙක්ඛා පඤ්චපඤ්ඤාස-චිත්තෙ දුක්ඛං තු තීසු හි.
හොති ද්වාසට්ඨිචිත්තෙසු, සොමනස්සින්ද්රියං පන;
දුක්ඛින්ද්රියං පනෙකස්මිං, තථෙකම්හි සුඛින්ද්රියං.
පඤ්චුත්තරසතෙ ¶ චිත්තෙ, වීරියං ආහ නායකො;
චතුත්තරසතෙ චිත්තෙ, සමාධින්ද්රියමබ්රවි.
සබ්බාහෙතුකචිත්තානි, ඨපෙත්වා චෙකහෙතුකෙ;
එකුත්තරසතෙ චිත්තෙ, ඡන්දස්සුප්පත්තිමුද්දිසෙ.
ඨපෙත්වා දස විඤ්ඤාණෙ, විචිකිච්ඡායුතම්පි ච;
දසුත්තරසතෙ චිත්තෙ, අධිමොක්ඛො උදීරිතො.
සද්ධා ¶ සති හිරොත්තප්පං, අලොභාදොසමජ්ඣතා;
ඡළෙව යුගළා චාති, ධම්මා එකූනවීසති.
එකනවුතියා චිත්තෙ, ජායන්ති නියතා ඉමෙ;
අහෙතුකෙසු චිත්තෙසු, අපුඤ්ඤෙසු න ජායරෙ.
එකූනාසීතියා චිත්තෙ, පඤ්ඤා ජායති සබ්බදා;
අට්ඨවීසතියා චිත්තෙ, කරුණාමුදිතා සියුං.
කාමාවචරපුඤ්ඤෙසු, සබ්බලොකුත්තරෙසු ච;
චත්තාලීසවිධෙ චිත්තෙ, සාට්ඨකෙ විරතිත්තයං.
සද්ධා සති හිරොත්තප්පං, අලොභාදිත්තයම්පි ච;
යුගළානි ඡ මජ්ඣත්තං, කරුණාමුදිතාපි ච.
තථා විරතියො තිස්සො, සබ්බෙ තෙ පඤ්චවීසති;
කුසලාබ්යාකතා චාපි, කුසලෙන පකාසිතා.
අහිරීකමනොත්තප්පං, මොහො උද්ධච්චමෙව ච;
ද්වාදසාපුඤ්ඤචිත්තෙසු, නියතායෙව ජායරෙ.
ලොභො ¶ දොසො ච මොහො ච, මානො දිට්ඨි ච සංසයො;
මිද්ධමුද්ධච්චකුක්කුච්චං, ථිනං මච්ඡරියම්පි ච.
අහිරීකමනොත්තප්පං, ඉස්සා ච දොමනස්සකං;
එතෙ අකුසලා වුත්තා, එකන්තෙන මහෙසිනා.
ලොභො අට්ඨසු නිද්දිට්ඨො, වුත්තා චතූසු දිට්ඨිතු;
මානො දිට්ඨිවියුත්තෙසු, දොසොද්වීස්වෙව ජායතෙ.
ඉස්සාමච්ඡෙරකුක්කුච්චා, ද්වීසු ජායන්ති නො සහ;
විචිකිච්ඡා පනෙකස්මිං, ථිනමිද්ධං තු පඤ්චසු.
ඵස්සො ¶ ච වෙදනා සඤ්ඤා, චෙතනා ජීවිතං මනො;
විතක්කො ච විචාරො ච, පීති වීරියසමාධි ච.
ඡන්දො චෙවාධිමොක්ඛො ච, මනසිකාරො ච චුද්දස;
කුසලාකුසලා චෙව, හොන්ති අබ්යාකතාපි ච.
එකූනතිංසචිත්තෙසු, ඣානං පඤ්චඞ්ගිකං මතං;
චතුඣානඞ්ගයුත්තානි, සත්තතිංසාති නිද්දිසෙ.
එකාදසවිධං චිත්තං, තිවඞ්ගිකමුදීරිතං;
චතුතිංසවිධං චිත්තං, දුවඞ්ගිකමුදීරිතං.
සභාවෙනාවිතක්කෙසු ¶ , ඣානඞ්ගානි න උද්ධරෙ;
සබ්බාහෙතුකචිත්තෙසු, මග්ගඞ්ගානි න උද්ධරෙ.
තීණි සොළසචිත්තෙසු, ඉන්ද්රියානි වදෙ බුධො;
එකස්මිං පන චත්තාරි, පඤ්ච තෙරසසුද්ධරෙ.
සත්ත ද්වාදසචිත්තෙසු, ඉන්ද්රියානි ජිනොබ්රවි;
එකෙනූනෙසු අට්ඨෙව, චත්තාලීසමනෙසු ච.
චත්තාලීසාය ¶ චිත්තෙසු, නවකං නායකොබ්රවි;
එවං ඉන්ද්රියයොගොපි, වෙදිතබ්බො විභාවිනා.
අමග්ගඞ්ගානි නාමෙත්ථ, අට්ඨාරස අහෙතුකා;
ඣානඞ්ගානි න විජ්ජන්ති, විඤ්ඤාණෙසු ද්විපඤ්චසු.
එකං චිත්තං දුමග්ගඞ්ගං, තිමග්ගඞ්ගානි සත්තසු;
චත්තාලීසාය චිත්තෙසු, මග්ගො සො චතුරඞ්ගිකො.
පඤ්චද්දසසු චිත්තෙසු, මග්ගො පඤ්චඞ්ගිකො මතො;
වුත්තො ද්වත්තිංසචිත්තෙසු, මග්ගො සත්තඞ්ගිකොපි ච.
මග්ගො ¶ අට්ඨසු චිත්තෙසු, මතො අට්ඨඞ්ගිකොති හි;
එවං තු සබ්බචිත්තෙසු, මග්ගඞ්ගානි සමුද්ධරෙ.
බලානි ද්වෙ ද්විචිත්තෙසු, එකස්මිං තීණි දීපයෙ;
එකාදසසු චත්තාරි, ඡ ද්වාදසසු නිද්දිසෙ.
එකූනාසීතියා සත්ත, සොළසෙවාබලානි තු;
චිත්තමෙවං තු විඤ්ඤෙය්යං, සබලං අබලම්පි ච.
ඣානඞ්ගමග්ගඞ්ගබලින්ද්රියානි,
චිත්තෙසු ජායන්ති හි යෙසු යානි;
මයා සමාසෙන සමුද්ධරිත්වා,
වුත්තානි සබ්බානිපි තානි තෙසු.
ඉති අභිධම්මාවතාරෙ චෙතසිකවිභාගනිද්දෙසො නාම
තතියො පරිච්ඡෙදො.