📜
11. එකාදසමො පරිච්ඡෙදො
විපස්සනාවිභාගො
ද්විධා සමුට්ඨානධුරා, තිවිධා භූමියො මතා;
තිවිධාභිනිවෙසා ච, සරීරං තු චතුබ්බිධං.
තිවිධා භාවනා තත්ථ, සඞ්ඛාරෙසු යථාරහං;
දුවිධාකාරමාරබ්භ, නිජ්ඣායති තිලක්ඛණං.
අට්ඨාරසාකාරභින්නා, දසාවත්ථා විභාවිතා;
තිධා විභාගා සාධෙති, විමොක්ඛත්තයමුත්තමං.
චතුසච්චපටිවෙධා, සත්තට්ඨාරියපුග්ගලා;
ක්ලෙසහානී යථායොගං, චතස්සො පටිසම්භිදා.
තිවිධා ¶ ච සමාපත්ති, නිරොධා ච තථාපරා;
නිස්සන්දඵලමිච්චාහු, තස්සා සාසනකොවිදා.
විපස්සනාභාවනාය-මිති භාසන්ති පණ්ඩිතා;
තමිදානි පවක්ඛාමි, යථානුක්කමතො කථං.
භූමිධම්මෙ ¶ පරිග්ගය්හ, විචිනන්තස්ස යොගිනො;
සතියා සමථා වාථ, සමුට්ඨාති විපස්සනා.
සභාවපටිවෙධෙ ච, සද්ධම්මපටිපත්තියං;
පඤ්ඤාසද්ධාද්වයං තස්සා, ධුරමාහු ධුරන්ධරා.
තෙභූමකසභාවානං, සප්පච්චයපරිග්ගහො;
ඤාතපරිඤ්ඤා නාමායං, භූමීති පඨමා මතා.
කලාපතො සම්මසනං, උදයබ්බයදස්සනං;
පරිඤ්ඤාතීරණා නාම, දුතියා භූමි භාසිතා.
පහානපරිඤ්ඤා භූමි, තතියාහු තතොපරං;
භඞ්ගාදිඤාණමිච්චෙවං, තිවිධා භූමියො මතා.
ඛණසන්තතිඅද්ධාන-වසෙනෙත්ථ සමීරිතා;
අනිච්චා දුක්ඛානත්තාති, තිවිධාභිනිවෙසනා.
දිට්ඨිකඞ්ඛාවිතරණා, මග්ගාමග්ගපටිප්පදා;
විසුද්ධියො චතස්සොපි, සරීරන්ති නිදස්සිතා.
සලක්ඛණවවත්ථානං, පච්චයාකාරනිච්ඡයො;
කුම්මග්ගපරිහාරො ච, තිලක්ඛණවිපස්සනා.
ඉති ලක්ඛණභින්නත්තා, ලබ්භන්තෙකක්ඛණෙපි ච;
දෙසිතා හෙතුභූතෙන, කමෙනෙවං විසුද්ධියො.
සීලබ්බිසුද්ධිආදීනං, තථා සාව පරම්පරා;
චිත්තබ්බිසුද්ධිආදීනමත්ථායාති පකාසිතා.
දිස්සමානසභාවානං, පස්සන්තො පච්චයට්ඨිති;
පරිපන්ථවිමුත්තො හි, පටිපාදෙති භාවනං.
තථාපි ¶ ච විසෙසෙන, පටිපන්නස්ස යොගිනො;
තත්ථ තත්ථ විභූතත්තා, ඨානතො භෙදිතා කථං.
රූපපුබ්බඞ්ගමං ¶ වාථ, නාමපුබ්බඞ්ගමං තථා;
අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා, යථාපාකටධම්මතො.
නාමරූපාදිභෙදෙන, භූමිධම්මපරිග්ගහො;
වුත්තා දිට්ඨිවිසුද්ධීති, අත්තදිට්ඨිප්පහානතො.
ආහච්ච පච්චයුප්පන්නා, තථා තබ්භාවභාවිනො;
පවත්තන්තීති සඞ්ඛාරෙ, පස්සතො පන යොනිසො.
පච්චයග්ගාහිනී පඤ්ඤා, නාමරූපප්පවත්තියා;
කඞ්ඛා තරන්ති තායාති, කඞ්ඛාවිතරණා මතා.
අනිච්චා දුක්ඛානත්තාති, පච්චයායත්තවුත්තිතො;
සඞ්ඛිපිත්වා කලාපෙන, සම්මසීයන්ති සඞ්ඛතා.
උප්පාදවයභාවොපි, ලක්ඛණත්තයසාධකො;
පච්චයාකාරමාරබ්භ, ලක්ඛීයති විසෙසතො.
තස්මා සම්මසනඤාණං, උදයබ්බයදස්සනං;
කඞ්ඛාවිතරණායං තු, සඞ්ගය්හති විසුද්ධියං.
තත්ථ සංක්ලෙසවික්ඛෙපං, කුම්මග්ගං පරිවජ්ජතො;
මග්ගාමග්ගවිසුද්ධීති, ඤාණදස්සනමීරිතං.
තතො කථෙන්ති අක්ලිට්ඨමුදයබ්බයදස්සනං;
ආදිං කත්වා පටිපදාඤාණදස්සනසුද්ධියං.
පච්චයපච්චයුප්පන්නෙ, යථාවත්ථුවවත්ථිතෙ;
පහාතුමීහමානානං, නිය්යානපටිපත්තිතො.
උපක්ලෙසවිසුද්ධො හි, පුනදෙවොදයබ්බයං;
අධිට්ඨහිත්වා භඞ්ගාදි-ඤාණෙහි පටිපජ්ජති.
තථා ¶ චාභිනවුප්පන්නෙ, භිජ්ජමානෙ විපස්සතො;
සංවෙගකඩ්ඪිතං ඤාණං, භඞ්ගාදිමනුතිට්ඨති.
තතො ¶ පුබ්බෙ පවත්තා හි, සංක්ලෙසාපායසම්භවා;
පටිපත්තිවිසුද්ධීති, න සඞ්ගය්හති භාවනා.
සම්පාදෙන්තො පනිච්චෙතා, චතස්සොපි විසුද්ධියො;
අනිච්චා දුක්ඛානත්තාති, භාවෙය්ය තිවිධා කථං.
පච්චයපච්චයුප්පන්නා, ජාතානන්තරභෙදිනො;
අනිච්චා ච පභඞ්ගූ ච, පලුජ්ජන්ති චවන්ති ච.
අද්ධුවා ච අසාරා ච, විභවා ච විනාසිනො;
සඞ්ඛතා විපරිණාම-ධම්මා ඉත්තරකාලිකා.
ඛයධම්මා වයධම්මා, ලහුකාලප්පවත්තිනො;
තාවකාලිකධම්මා ච, පරිත්තට්ඨිතිකා තථා.
ඛණත්තයපරිච්ඡින්නා, පුබ්බාපරවිචිත්තකා;
පුරක්ඛතා නිරොධස්ස, සස්සතා න කුදාචනං.
ජායන්ති පරිහානාය, න තු ජායන්ති වුද්ධියා;
ජිය්යමානාව තිට්ඨන්ති, ජිණ්ණා භඞ්ගපරායණා.
අහුත්වායෙවුප්පජ්ජන්ති, න කුතොචිපි ආගතා;
හුත්වා අන්තරධායන්ති, න තු කත්ථචි සඤ්චිතා.
තං තං පච්චයසාමග්ගි-මත්තලාභාය නිස්සිතා;
නිරොධධම්මා ජායන්ති, ජාතා බ්යන්ති භවන්ති තෙ.
යථා නදී පබ්බතෙය්යා, යථා දීපසිඛා තථා;
සීඝසීඝං පවත්තන්තා, උප්පජ්ජන්ති වයන්ති ච.
ජාතා ජාතා නිරුජ්ඣන්ති, අඤ්ඤෙ අඤ්ඤෙ තු ජායරෙ;
අවීචි අනුසම්බන්ධා, න ජානන්ති විසෙසතො.
ඉති ¶ නානප්පකාරෙන, විපස්සන්තො විචක්ඛණො;
අනිච්චභාවනං ධීරො, පරිපාචෙති සාධුකං.
දුක්ඛා ¶ ච දුක්ඛවත්ථූ ච, අභිණ්හපරිපීළිතා;
රොගා ගණ්ඩා ච සල්ලා ච, අඝතො ච උපද්දවා.
භයොපසග්ගාඝමූලා,
සාසවාදීනවීතිතා;
අලෙණාසරණාතාණා,
වධකා මාරකාමිසා.
ජාතිධම්මා ජරාබ්යාධි-
සොකොපායාසභාගිනො;
පරිදෙවසභාවා ච,
සංක්ලෙසා දුක්ඛභාගිනො.
ජෙගුච්ඡා පටිකූලා ච, බීභච්ඡා ච විරූපිනො;
අජඤ්ඤා චපලා හීනා, දුග්ගන්ධා බාලසෙවිතා.
සොකන්තරිකතානිච්චං, තණ්හාය කඩ්ඪිතා භුසං;
කපණා දුග්ගතා දීනා, විපන්නා ච විඝාතිනො.
අත්තලාභං ගවෙසන්ති, තංතංපච්චයනිස්සිතා;
දුක්ඛාධිට්ඨානමච්චන්තං, ජාතා පුන විහඤ්ඤරෙ.
අග්ගිකූපෙ නිමුග්ගාව, ක්ලෙසසන්තාපභාගිනො;
ඔවිද්ධා විය සත්තීහි, සඞ්ඛාරා නිච්චදුක්ඛිතා.
ජායමානා ච ජිය්යන්තා, මිය්යන්තා ච ඛණෙ ඛණෙ;
පසුකා විය නිච්චම්මා, හඤ්ඤන්ති සෙරිකාතුරා.
තිලානි තිලයන්තෙව, උච්ඡුයන්තෙව උච්ඡුයො;
උදයබ්බයාවස්සං තෙ, පීළයන්ති අභිණ්හසො.
මනොරමනවාකාරා ¶ , විපල්ලාසපරික්ඛතා;
ඉරියාපථසඤ්ඡන්නා, නොපතිට්ඨන්ති දුක්ඛතො.
සඞ්ඛාරෙසු ¶ පනෙතෙසු, වෙදනාස්සාදරොධිනො;
සාව සන්දුලසම්බද්ධා, සම්මොහපරිවාරිතා.
‘‘අදුං දුක්ඛමිදං දුක්ඛ’’-මිති සංසාරචාරිනො;
දුක්ඛහෙතුමජානන්තා, සම්භමන්ති අවිද්දසු.
සුඛාකාරමපස්සන්තා, දුක්ඛභාරනිපීළිතා;
පත්ථෙන්ති දුක්ඛමෙවඤ්ඤං, බාලා බ්යසනභාගිනො.
චවන්තා උපපජ්ජන්තා, රුක්ඛසාඛංව මක්කටො;
දුක්ඛමෙකං විමුච්චන්ති, තතො ගණ්හන්ති චාපරං.
තෙ දීඝරත්තං සොචන්ති, තණ්හාසල්ලසමප්පිතා;
දිට්ඨිපාසසමුපෙතා, මානත්ථම්භානුසායිනො.
තමාකාරං පනිච්චෙවං, විපස්සන්තො විසාරදො;
දුක්ඛානුපස්සනං නාම, පරිපාචෙති භාවනං.
ධම්මට්ඨිතිනියාමා හි, ඛන්ධායතනධාතුයො;
අනත්තාසස්සතන්තා ච, ඊහාභොගවිවජ්ජිතා.
පයොජනමධිට්ඨාය, න තු බ්යාපාරයන්ති ච;
පච්චයපච්චයුප්පන්නා, ජනෙතුං වාථ ජායිතුං.
තථාපි හෙතුසාමග්ගි-සම්භවෙ සම්භවන්ති තෙ;
තබ්භාවභාවිභාවෙන, අඤ්ඤමඤ්ඤපවත්තිතා.
අජායිතුං න සක්කොන්ති, සති පච්චයසම්භවෙ;
පච්චයානමලාභෙ තු, න ජායන්ති කුදාචනං.
න කිඤ්චෙත්ථ අපෙක්ඛිත්වා, සමග්ගා හොන්ති පච්චයා;
න ජනෙතුං න සක්කොන්ති, සමග්ගා ච කුදාචනං.
යථාපච්චයලාභෙන ¶ , පවත්තන්ති යථා තථා;
රක්ඛිතා වා විධාතා වා, නත්ථි අස්සාමිකා තථා.
‘‘අහං ¶ මම’’න්ති ගණ්හන්තා, පරිණාමෙන්ති අඤ්ඤථා;
විස්සසන්තා හරන්තෙතෙ, පරාභූතා පලම්භිනො.
රිත්තා තුච්ඡා ච සුඤ්ඤා ච, විවිත්තා සාරවජ්ජිතා;
සලක්ඛණපරිච්ඡින්නා, ධම්මා නත්ථෙත්ථ පුග්ගලො.
ජායමානා ච ජිය්යන්තා, මිය්යමානා ච සඞ්ඛතා;
විවසා පරිවත්තන්ති, වසො තෙසං න කත්ථචි.
න තෙසු කස්සචිස්සෙරං, න තෙසඤ්චත්ථි කත්ථචි;
න චත්තනීති සඞ්ඛාරා, ආධිපච්චවිවජ්ජිතා.
කදලීපත්තවට්ටීව, අඤ්ඤමඤ්ඤපතිට්ඨිතා;
සහජාතග්ඝනීභූතා, නොපට්ඨන්ති අනත්තතො.
අරූපනිස්සිතං රූපං, අරූපං රූපනිස්සිතං;
ජච්චන්ධපීඨසප්පීව, අඤ්ඤමඤ්ඤවවත්ථිතං.
යන්තසුත්තෙන යන්තංව, කායයන්තං පවත්තති;
නාමාවකඩ්ඪිතං තත්ථ, නත්ථි අත්තා සයංවසී.
චෙතොවිප්ඵාරනිප්ඵන්නා, වායොධාතුසමුට්ඨිතා;
ඉරියාපථවිඤ්ඤත්තිවිකාරා පාලකා මතා.
ඔවිද්ධවෙදනාසල්ලවිකාරපරිණාමතො;
බාලානං චිත්තනිප්ඵන්නා, අත්තාති පරිකප්පනා.
සුද්ධසඞ්ඛාරපුඤ්ජොයං, නෙත්ථ සත්තොපලබ්භති;
තං තං පච්චයමාගම්ම, දුක්ඛක්ඛන්ධොව ජායති.
එවමාදිප්පකාරෙහි, විපස්සන්තො අනත්තතො;
අනත්තභාවනං නාම, භාවෙතීති පවුච්චති.
භාවෙන්තො තිවිධම්පෙතං, නිජ්ඣායති තිලක්ඛණං;
නිමිත්තඤ්ච පවත්තඤ්ච, සමාරබ්භ යථාක්කමං.
අත්තලාභනිමිත්තඤ්ච ¶ ¶ , තංතංපච්චයනිස්සිතා;
තබ්භාවභාවිභාවෙන, ලක්ඛීයන්ති නිමිත්තතො.
ජායමානා ච ජිය්යන්තා, මිය්යමානා ච සඞ්ඛතා;
තං තං භාවමතික්කම්ම, පවත්තන්ති ඛණෙ ඛණෙ.
හෙතුනිස්සයනාකාරො, නිමිත්තන්ති තතො මතො;
පවත්තං වත්තනාකාරො, ඛණසන්තතිඅද්ධතො.
අපුබ්බාභිනවුප්පත්ති, උප්පාදොති පකාසිතො;
පුබ්බාපරියසන්ධානං, පටිසන්ධීති භාසිතා.
ආයූහන්තීති වුච්චන්ති, තදත්ථං පන වාවටා;
ඉච්චාදිපරියායෙහි, බහ්වාකාරාපි සඞ්ඛතා.
නිමිත්තෙ ච පවත්තෙ ච, වත්ථුතො යන්ති සඞ්ගහං;
තං ද්වයාකාරමාරබ්භ, පතිට්ඨාති තිලක්ඛණං.
පච්චයාධීනධම්මානං, උප්පාදවයලක්ඛිතා;
අනිච්චතානිමිත්තට්ඨා, පවත්තෙසු න පාකටා.
පුබ්බාපරවිචිත්තානමසමත්ථානමත්තනි;
සන්නිස්සයෙන නිප්ඵන්නො, භාවදුබ්බල්යසාධකො.
හෙතුසඞ්ඛාතභාවො හි, සඞ්ඛාරානමනිච්චතා;
පවත්තමානා දස්සෙති, තං සභාවං පනත්තනො.
නිච්චා ධුවා චෙ සඞ්ඛාරා, කස්මා පෙක්ඛන්ති පච්චයෙ;
අහුත්වා යදි නිස්සාය, ජාතා කා තත්ථ නිච්චතා;
අත්තලාභං ලභිත්වාන, හෙතුසාමග්ගිලාභතො;
යාපෙස්සන්ති තමඤ්ඤත්ර, කථං නාමත්තදුබ්බලා.
පච්චයෙ අනපෙක්ඛිත්වා, යදි නත්ථි සමත්ථතා;
අත්තලාභූපලාභාය, කිං සමත්ථානුපාලනෙ;
ජනකා ¶ ¶ පච්චයානඤ්හි, තදායූහනතො පරං;
පරිහාරිතුමාරද්ධා, ජියා ඛිත්තසරො යථා.
අච්චීව වට්ටිනික්ඛන්තා, මෙඝමුත්තාව විජ්ජුතා;
පච්චයුද්ධටවිස්සට්ඨා, ධම්මා භඞ්ගපරායණා.
තස්මා නිමිත්තමාකාරං, පස්සන්තො ස විපස්සකො;
‘‘විනස්සන්ති අවස්ස’’න්ති, සද්දහන්තො විමුච්චති.
අනිච්චතො තථා හෙවං, විපස්සන්තස්ස යොගිනො;
සද්ධාවිමොක්ඛ බාහුල්යං, භවතීති පකාසිතං.
ඉති සඞ්ඛාරධම්මෙසු, නිමිත්තාකාරනිච්ඡිතං;
අනිච්චලක්ඛණං ධීරො, නිජ්ඣායති නියාමතො.
බාධකත්තභයාකාරා, පවත්තෙ දුක්ඛිතා විය;
පවත්තමානා පීළෙන්ති, සඞ්ඛාරා ච භයාවහා.
උප්පාදාභිනවාකාරං, අතික්කම්ම තතො පරං;
ජරාජච්චරිතා හුත්වා, භඤ්ජමානා කථං සුඛා.
තස්මා පවත්තමාකාරං, නිජ්ඣායන්තො නිරන්තරං;
සඞ්ඛාරෙ දුක්ඛතො දිස්වා, හිත්වාන පණිධිං තහිං.
තදායූහනනිස්සඞ්ගො, පස්සද්ධදරථො සුඛී;
සමාධිබහුලො යොගී, වූපසන්තොති වුච්චති.
බ්යාපාරවසිතාකාරං, සඞ්ඛාරානං විපස්සතො;
නිමිත්තෙ ච පවත්තෙ ච, උපට්ඨාති අනත්තතො.
අනත්තාධීනනිප්ඵන්නා, වසාතීතප්පවත්තිනො;
භාවදුබ්බල්යනිස්සාරා, කථමත්තා භවිස්සරෙ.
තමෙවං පටිවිජ්ඣන්තො, මඤ්ඤතානත්තලක්ඛණං;
විපස්සනාරසස්සාදී, සංවෙගබහුලො භවෙ.
ඉච්චාහච්ච ¶ පවත්තානං, ලක්ඛණානං සභාවතො;
වවත්ථිතො තත්ථ තත්ථ, තංතංලක්ඛණනිච්ඡයො.
තථාපිපාකටට්ඨානෙ ¶ , හෙතුභූතෙ ච යොනිසො;
වවත්ථපෙති සඞ්ඛාය, ලක්ඛණානි විචක්ඛණො.
උප්පාදවයභාවෙන, දිස්සමානා හි සඞ්ඛතා;
පුබ්බාපරවිවෙකෙන, දස්සෙන්ති තදනිච්චතං.
තථා ච විපරිණාමං, විපස්සන්තො විසාරදො;
නිමිත්තඵලනිප්ඵන්නං, තමත්ථමධිමුච්චති.
දුක්ඛප්පවත්තිහෙතුත්තා, නිමිත්තමපි පණ්ඩිතො;
භයාවහනියාමෙන, බාධකන්තෙව පස්සති.
තථා හි පච්චයාරබ්භ, සඞ්ඛාරා නිස්සයන්ති චෙ;
තතොවස්සං භවිස්සන්ති, මහබ්භයසමොහිතා.
නිරොධධම්මා ජායන්ති, සල්ලවිද්ධාව දුක්ඛිතා;
ජරාතුරා විපජ්ජන්තා, භිජ්ජන්තාව විඝාතිනො.
තෙනෙවානිච්චතො දිට්ඨා, දුක්ඛභාවෙන ඛායරෙ;
සඞ්ඛතත්තා සභාවො හි, දුක්ඛාය පරිවත්තති.
අනිච්චා පුන සඞ්ඛාරා, දුක්ඛාති ච වවත්ථිතා;
අනත්තත්තනියාමෙන, නිදස්සෙන්ති සලක්ඛණං.
කථං අත්තපරාධීනා, පච්චයුප්පන්නභඞ්ගුරා;
විපත්තිනියතා වාථ, බාධමානා භයාවහා.
ආහච්චාකාරභෙදෙන, තිවිධා හි විපස්සනා;
අනිච්චා දුක්ඛානත්තාති, අයමෙත්ථ විනිච්ඡයො.
තිධාභූතා පනිච්චෙතා, පහානාකාරභෙදිතා;
මහාවිපස්සනා නාම, අට්ඨාරසවිධා කථං.
හෙතුසාමග්ගිනිප්ඵන්නමනිච්චන්ති ¶ තිලක්ඛණං;
අනිච්චතං විපස්සන්තො, නිච්චසඤ්ඤං විමුඤ්චති.
අනිච්චතායාධිට්ඨානනිමිත්තං ¶ පන පස්සතො;
අනිමිත්තෙ විමුච්චන්තී, අනිමිත්තානුපස්සනා.
නිරුජ්ඣමානධම්මානං, බ්යන්තිභාවං විපස්සතො;
සමුදයං පජහන්තී, නිරොධාඅනුපස්සනා.
සිථිලා ජාතු නිස්සාරා, දුබ්බලා ලහුඝාතිනො;
ඛයධම්මාති සඞ්ඛාය, ඝනසඤ්ඤං විමුඤ්චති.
අත්තලාභමතික්කම්ම, වයන්තීති විචින්තයං;
ජහතායූහනං තත්ථ, පුත්තෙ සූතිපජා විය.
අනවත්තිතභාවානං, අඤ්ඤථත්තං විපස්සතො;
විකාරපරිණාමෙසු, ධුවසඤ්ඤා විරජ්ජති.
ආලම්බඤ්ච තදාලම්බ-ඤාණභඞ්ගඤ්ච භාවයං;
සාරාදානාභිනිවෙසං, අධිපඤ්ඤාය මුච්චති.
ඉච්චානිච්චානිමිත්තා ච, නිරොධා ච ඛයා වයා;
විපරීණාමාධිසඤ්ඤා, ධම්මානුපස්සනාති ච.
සත්තානුපස්සනාභෙදමනිච්චාකාරදස්සනං;
නිච්චසඤ්ඤාදිභඞ්ගාය, පරිදීපෙන්ති පණ්ඩිතා.
තං තමාකාරමාරබ්භ, තථා බාහුල්යවුත්තිතො;
තංලක්ඛණානුගතා ච, භෙදා තස්සෙව සත්තධා.
සුඛසඤ්ඤං නිස්සජ්ජන්තී, වුත්තා දුක්ඛානුපස්සනා;
නිබ්බින්නා නිබ්බිදාඤාණං, විරාගා රාගවජ්ජිතා.
ජාතාප්පණිහිතා නාම, මුඤ්චන්තී පණිධිං තථා;
නිරාලයාභිනිවෙසා, ආදීනවානුපස්සනා.
පඤ්චානුපස්සනාභෙදං ¶ , තදිදං දුක්ඛදස්සනං;
සුඛසඤ්ඤාදිභඞ්ගාය, පවත්තන්ති පකාසිතං.
අනත්තතො ¶ විපස්සන්තො, අත්තසඤ්ඤා විමුච්චති;
ජහතත්තාභිනිවෙසං, ඣායන්තො පුන සුඤ්ඤතො.
ද්වයානුපස්සනාභෙදමනත්තාකාරදස්සනං;
අත්තසඤ්ඤාභිනිවෙසං, විමොක්ඛාය විභාවිතුං.
පටිනිස්සග්ගතො දිස්වා, සඞ්ඛාරෙසු තිලක්ඛණං;
ජහන්තො සඞ්ඛතාදානං, පක්ඛන්දති අසඞ්ඛතෙ.
යථාභූතෙන ඤාණෙන, විපස්සන්තො විමුච්චති;
සම්මොහාභිනිවෙසම්හා, අවිපල්ලත්ථදස්සනො.
මොහතාභොගවිමුත්තා, පටිසඞ්ඛානුපස්සනා;
ජහන්තප්පටිසඞ්ඛං තු, පටිසඞ්ඛාය ලක්ඛණං.
දිට්ඨිසඞ්ඛාතදොසත්තා, විභාවෙන්තො විවට්ටතො;
සංයොගාභිනිවෙසම්හා, පටිලීනො විමුච්චති.
මුච්චීතුකම්යතාඤාණං, පටිනිස්සග්ගසම්මතං;
යථා භූතං තථා ඤාණං, පච්චයාකාරනිස්සිතං.
සඞ්ඛාරුපෙක්ඛාඤාණං තු, පටිසඞ්ඛානුපස්සනා;
වුට්ඨානගාමිනී නාම, විවට්ටන්ති පවුච්චති.
චතස්සොපි පනිච්චෙතා, ආදානාදිප්පභඤ්ජිතා;
ලක්ඛණත්තයමාහච්ච, පවත්තන්ති යථා තථා.
නිමිත්තමාරබ්භ තථා පවත්තං,
තිලක්ඛණං ඣායති යාය යොගී;
තමිත්ථමට්ඨාරසභෙදභින්නං,
විපස්සනාභාවනමාහු ධීරා.
විපස්සනානයමිමමුත්තමං ¶ ¶ සුභං,
නිදස්සිතං ජිනවචනානුසාරතො;
විභාවයං මනසි හිතාවහං පරං,
නිරාමයං පදමනුපාපුණිස්සති.
ඉති නාමරූපපරිච්ඡෙදෙ විපස්සනාවිභාගො නාම
එකාදසමො පරිච්ඡෙදො.