📜
තතියො පරිච්ඡෙදො
3. වීථිසඞ්ගහකථා
චක්ඛුසොතඝානජිව්හා-කායායතන පඤ්චධා;
පසාදා හදයඤ්චෙති, ඡ වත්ථූනි විනිද්දිසෙ.
චක්ඛුසොතඝානජිව්හා-කායද්වාරා ච පඤ්චධා;
මනොද්වාරං භවඞ්ගන්ති, ඡ ද්වාරා චිත්තවීථියා.
රූපසද්දගන්ධරස-ඵොට්ඨබ්බා පඤ්ච ගොචරා;
ධම්මාරම්මණපඤ්ඤත්ති, ඡ ද්වාරාරම්මණක්කමා.
නිමිත්තගතිකම්මානි ¶ , කම්මමෙවාථ ගොචරා;
පටිසන්ධිභවඞ්ගානං, චුතියා ච යථාරහං.
මරණාසන්නසත්තස්ස, යථොපට්ඨිතගොචරං;
ඡද්වාරෙසු තමාරබ්භ, පටිසන්ධි භවන්තරෙ.
එකචිත්තක්ඛණා හොති, යාවජීවං තතො පරං;
භවඞ්ගං පරියොසානෙ, චුති චෙකක්ඛණා භවෙ.
දුහෙතාහෙතුචුතියා, කාමාවචරසන්ධියො;
තිහෙතුකාමචුතියා, සබ්බාපි පටිසන්ධියො.
රූපාවචරචුතියා ¶ , සහෙතුපටිසන්ධියො;
ආරුප්පතොපරි කාමෙ, තත්ථ වාපි තිහෙතුකා.
පටිසන්ධි භවඞ්ගඤ්ච, එකමෙවෙකජාතියං;
චුති චාරම්මණඤ්චස්ස, එවමෙව යථාරහං.
රූපාදාරම්මණෙ චක්ඛු-ප්පසාදාදිම්හි ඝට්ටිතෙ;
මජ්ඣෙ භවඞ්ගං ඡින්දිත්වා, වීථි නාම පවත්තති.
ආවජ්ජපඤ්චවිඤ්ඤාණසම්පටිච්ඡනතීරණා;
වොට්ඨබ්බකාමජවනතදාරම්මණනාමකා.
සත්තෙව ඨානසඞ්ඛෙපා, පඤ්චද්වාරිකමානසා;
චතුපඤ්ඤාස සබ්බෙපි, විත්ථාරෙන සරූපතො.
ආවජ්ජසබ්බජවනතදාරම්මණනාමකා;
සත්තසට්ඨි සරූපෙන, මනොද්වාරිකමානසා.
ඉට්ඨෙ ආරම්මණෙ හොන්ති, පුඤ්ඤපාකානි සබ්බථා;
අනිට්ඨෙ පාපපාකානි, නියමොයං පකාසිතො.
තත්ථාපි අතිඉට්ඨම්හි, තදාරම්මණතීරණං;
සොමනස්සයුතං ඉට්ඨමජ්ඣත්තම්හි උපෙක්ඛිතං.
ගොචරෙතිපරිත්තම්හි ¶ , අතිඅප්පායුකෙ පන;
භවඞ්ගමෙව චලති, මොඝවාරොති සො කතො.
වොට්ඨබ්බනං පරිත්තම්හි, ද්වත්තික්ඛත්තුං පවත්තති;
තතො භවඞ්ගපාතොව, සොපි මොඝොති වුච්චති.
ජවනඤ්ච මහන්තම්හි, ජවිත්වාන තතො පරං;
න සම්භොති තදාලම්බං, සොපි මොඝොති වුච්චති.
ගොචරෙතිමහන්තම්හි, අතිදීඝායුකෙ පන;
සම්භොති ච තදාලම්බං, සම්පුණ්ණොති පවුච්චති.
ගොචරෙතිමහන්තම්හි, තදාරම්මණසම්භවො;
පඤ්චද්වාරෙ මනොද්වාරෙ, විභූතෙ පන ගොචරෙ.
කාමාවචරසත්තානං ¶ , කාමාවචරගොචරෙ;
පරිත්තජවනෙස්වෙව, තදාරම්මණමුද්දිසෙ.
නාතිතික්ඛෙ නාතිසීඝෙ, නාතිතෙජුස්සදෙ ජවෙ;
සමමන්දප්පවත්තම්හි, තදාරම්මණමිච්ඡිතං.
සුඛොපෙතං තදාලම්බං, උපෙක්ඛාක්රියතො පරං;
න හොතුපෙක්ඛාසහිතං, සුඛිතක්රියතො තථා.
න හොති දොමනස්සම්හා, සොමනස්සිකමානසං;
තදාරම්මණමඤ්ඤඤ්ච, භවඞ්ගං චුති වා තථා.
රජ්ජනාදිවසෙනෙත්ථ, ජවනාකුසලං භවෙ;
කුසලං පන සම්භොති, සද්ධාපඤ්ඤාදිසම්භවෙ.
තදෙව වීතරාගානං, ක්රියා නාම පවුච්චති;
අවිපාකතමාපන්නං, වට්ටමූලපරික්ඛයා.
අප්පනාජවනං සෙසං, මහග්ගතමනුත්තරං;
ඡබ්බීසති යථායොගං, අප්පනාවීථියං භවෙ.
පරිකම්මං ¶ කරොන්තස්ස, කසිණාදිකගොචරෙ;
සුසමාහිතචිත්තස්ස, උපචාරසමාධිනා.
පරිකම්මොපචාරානුලොමගොත්රභුතො පරං;
පඤ්චමං වා චතුත්ථං වා, ජවනං හොති අප්පනා.
පුථුජ්ජනාන සෙක්ඛානං, කාමපුඤ්ඤතිහෙතුතො;
තිහෙතුකාමක්රියතො, වීතරාගානමප්පනා.
තත්රාපි සුඛිතජවං, සුඛිතද්වයතො පරං;
උපෙක්ඛිතම්හා සම්භොති, උපෙක්ඛෙකග්ගතායුතං.
පඤ්ච වාරෙ ඡ වා සත්ත, පරිත්තජවනං භවෙ;
සකිං ද්වෙ වා තදාලම්බං, සකිමාවජ්ජනාදයො.
අප්පනාජවනඤ්චෙකං, පඨමුප්පත්තියං පන;
තතො පරං වසීභූතං, අහොරත්තං පවත්තති.
සකිං ¶ ද්වෙ වා නිරොධස්ස, සමාපත්තික්ඛණෙ පන;
චතුත්ථාරුප්පජවනං, තතො චිත්තං නිරුජ්ඣති.
නිරොධා වුට්ඨහන්තස්ස, උපරිට්ඨඵලද්වයං;
පඤ්චාභිඤ්ඤා තථා මග්ගා, එකචිත්තක්ඛණා මතා.
ඵලමෙකද්වයං තථා, තිස්සො වා මග්ගවීථියං;
සමාපත්තික්ඛණෙ තම්පි, අහොරත්තං පවත්තති.
පඤ්චද්වාරෙ න ලබ්භන්ති, ලොකුත්තරමහග්ගතා;
වීථිමුත්තමනොධාතු, පඤ්ච චිත්තානි අන්තිමෙ.
පරිත්තානෙව සබ්බානි, පඤ්චද්වාරෙසු සම්භවා;
මනොද්වාරම්හි වොට්ඨබ්බ-තදාලම්බජවා සියුං.
ඝානජිව්හාකායවීථි, තදාරම්මණමෙව ච;
රූපෙ නත්ථි තථාරූපෙ, චක්ඛුසොතාපි වීථියො.
සබ්බාපි ¶ වීථියො කාමෙ,
රූපෙ තිස්සො පකාසිතා;
එකා වීථි පනාරූපෙ,
නත්ථාසඤ්ඤීසු කාචිපි.
සත්තාපි වීථිචිත්තානි, කාමෙ රූපෙ ඡ සම්භවා;
අරූපෙ ද්වෙ මනොද්වාරා-වජ්ජනං ජවනන්ති චාති.
ඉති චිත්තවිභාගෙ වීථිසඞ්ගහකථා නිට්ඨිතා.
තතියො පරිච්ඡෙදො.