📜
සත්තරසමො පරිච්ඡෙදො
17. දිට්ඨිසඞ්ගහකථා
යෙවාපනකනාමෙන ¶ , ධම්මා ඡන්දාදයො තථා;
ඛන්ධාදයො ච කොට්ඨාසා, උද්දිට්ඨා හි යථාරහං.
තත්ථ ඡන්දාදයො ධම්මා, විභත්තාව යථාරහං;
ඛන්ධාදිරාසයො වාපි, විඤ්ඤෙය්යා දානි සම්භවා.
වෙදනා වෙදනාක්ඛන්ධො, චක්ඛුසම්ඵස්සජාදිකා;
සඤ්ඤා ච සඤ්ඤාක්ඛන්ධොති, ඡබ්බිධාපි පකාසිතා.
සඞ්ඛාරක්ඛන්ධනාමෙන, සෙසා චෙතසිකා මතා;
වුත්තා විඤ්ඤාණකායා ඡ, විඤ්ඤාණක්ඛන්ධනාමතො.
රූපක්ඛන්ධො ¶ පුනෙකොව, සම්පයුත්තාවියොගිනො;
අරූපිනො ච චත්තාරො, පඤ්චක්ඛන්ධා පවුච්චරෙ.
මනායතනනාමං තු, චිත්තමෙව තථාපරා;
චක්ඛුවිඤ්ඤාණධාතාදිසත්තවිඤ්ඤාණධාතුයො.
සබ්බෙ චෙතසිකා ධම්මා, ධම්මායතනසඞ්ගහා;
ධම්මධාතූති ච වුත්තා, ද්විපඤ්ඤාසාපි සබ්බථා.
සුඛුමානි ච රූපානි, නිබ්බානඤ්චෙත්ථ ගය්හරෙ;
ඔළාරිකානි රූපානි, දසායතනධාතුයො.
චක්ඛුසොතඝානජිව්හා-කායායතනනාමකා;
රූපසද්දගන්ධරස-ඵොට්ඨබ්බායතනානි ච.
ද්වාදසායතනා සබ්බෙ, හොන්තට්ඨාරසධාතුයො;
ඛන්ධා ඨපෙත්වා නිබ්බානං, නත්ථි පණ්ණත්ති තීසුපි.
ආහාරාදි ¶ ච කොට්ඨාසා, පුබ්බෙ වුත්තනයාව තෙ;
ඉති මිස්සකසඞ්ඛෙපො, විඤ්ඤාතබ්බො විභාවිනා.
ද්වාදසාකුසලෙස්වෙව, චුද්දසාපි වවත්ථිතා;
යෙ සාවජ්ජාව තෙසම්පි, සඞ්ගහො දානි නිය්යතෙ.
කාමාසවො භවාසවො, දිට්ඨාවිජ්ජාසවාති ච;
චත්තාරො ආසවා වුත්තා, තයො ධම්මා සරූපතො.
ආසවා ආසවට්ඨෙන,
ඔඝා වුය්හනතො තථා;
යොජෙන්තීති ච යොගාති,
තෙ චත්තාරො ච දෙසිතා.
කාමබ්භවො ච පටිඝො, මානො දිට්ඨි ච සංසයො;
සීලබ්බතපරාමාසො, භවරාගො තථාපරො.
ඉස්සා මච්ඡරියාවිජ්ජා, ඉති සංයොජනා දස;
අට්ඨ ධම්මා සරූපෙන, අභිධම්මෙ පකාසිතා.
ඉස්සාමච්ඡරියං ¶ හිත්වා, කත්වා මානුද්ධවං තහිං;
භින්දිත්වා භවරාගඤ්ච, රූපාරූපවසා ද්විධා.
පඤ්චොරම්භාගියා චෙව, පඤ්චුද්ධම්භාගියාති ච;
දස සංයොජනා වුත්තා, සුත්තෙ සත්ත සරූපතො.
ගන්ථා ධම්මා ච චත්තාරො, තයො ධම්මා සරූපතො;
අභිජ්ඣාකායගන්ථො ච, බ්යාපාදො ච පවුච්චති.
සීලබ්බතපරාමාසො, කායගන්ථො තථාපරො;
ඉදංසච්චාභිනිවෙසො, ඉති දිට්ඨි විභෙදිතො.
කාමච්ඡන්දො ච බ්යාපාදො, ථිනමිද්ධමථාපරං;
තථා උද්ධච්චකුක්කුච්චං, කඞ්ඛාවිජ්ජාති අට්ඨිමෙ.
ධම්මා ¶ නිවරණා නාම, ඡධා ච පන දෙසිතා;
මිච්ඡාදිට්ඨි පනෙකාව, පරාමාසොති වුච්චති.
උපාදානානි චත්තාරි, කාමුපාදාදිනාමකා;
දිට්ඨිසීලබ්බතං අත්ත-වාදුපාදානමෙව ච.
ලොභදිට්ඨිවසා ද්වෙව, තිවිධා දිට්ඨි දෙසිතා;
දිට්ඨි සීලබ්බතමත්ත-වාදො චෙති මහෙසිනා.
ලොභො දොසො ච මොහො ච,
මානො දිට්ඨි ච සංසයො;
ථිනමුද්ධච්චමෙවාථ,
ලොකනාසයුගං තථා.
ඉත්ථං කිලෙසවත්ථූනි, කිලෙසාති පකාසිතා;
දසෙතෙ තු සමානාව, පරතො ච සරූපතො.
කාමරාගො ච පටිඝො, මානො දිට්ඨි ච සංසයො;
භවරාගො අවිජ්ජාති, ඡ සත්තානුසයා මතා.
620. ගාහා ච පලිබොධා ච, පපඤ්චා චෙව මඤ්ඤනා.
තණ්හා මානො ච දිට්ඨි ච, දිට්ඨි තණ්හා ච නිස්සයා.
පරාමාසෙකකො ¶ ද්වෙව, නිස්සයා මඤ්ඤනා තයො;
ආසවොඝයොගගන්ථා, උපාදානා ච දුබ්බිධා.
අට්ඨ නීවරණා වුත්තා, සත්තධානුසයා කථා;
සංයොජනා කිලෙසා ච, දසෙව පරතො ඨිතා.
එකද්විතිඡසත්තට්ඨදසකා තු යථාරහං;
ධම්මා සරූපතො හොන්ති, යථාවුත්තෙසු රාසිසු.
කාමරාගභවරාගා, කාමාසවභවාසවා;
රූපරාගාරූපරාග, ඉති ලොභො විභෙදිතො.
ඉදංසච්චාභිනිවෙසො ¶ , දිට්ඨි සීලබ්බතං තථා;
අත්තවාදො පරාමාසො, ඉති දිට්ඨි පවුච්චති.
දිට්ඨි පඤ්චදසවිධා, ලොභට්ඨාරසධා තහිං;
සෙසා සපරරාසීහි, සමානා ද්වාදසට්ඨිතා.
එකාදසසමුට්ඨානෙ, දිට්ඨිලොභා වවත්ථිතා;
අවිජ්ජා සත්තසු වුත්තා, පටිඝො පන පඤ්චසු.
මානො ච විචිකිච්ඡා ච, චතුට්ඨානෙසු උද්ධටො;
තීසු ද්වීසු ච ථීනන්ති, අට්ඨෙතෙ සවිභත්තිකා.
ඉස්සාමච්ඡෙරකුක්කුච්චමිද්ධලොකවිනාසකා;
ඡාවිභත්තිකධම්මාති, අසම්භින්නා චතුද්දස.
රූපරාගාරූපරාග-කාමාසවභවාසවා;
හොන්ති දිට්ඨිවියුත්තෙසු, පුබ්බෙ වුත්තනයා පන.
ඉති සාවජ්ජසඞ්ඛෙපං, ඤත්වා පුන විචක්ඛණො;
බොධිපක්ඛියධම්මානං, සඞ්ගහම්පි විභාවයෙ.
යෙසු සඤ්ඤාචිත්තදිට්ඨි-විපල්ලාසා යථාක්කමං;
සුභං සුඛං නිච්චමත්තා, ඉති ද්වාදසධා ඨිතා.
තත්ථ කායෙ වෙදනාසු, චිත්තෙ ධම්මෙසු චක්කමා;
අසුභං දුක්ඛමනිච්චමනත්තාති උපට්ඨිතා.
යථාවුත්තවිපල්ලාසපහානාය ¶ යථාරහං;
භින්නා විසයකිච්චානං, වසෙන පන සම්භවා.
චත්තාරො සතිපට්ඨානා, කායානුපස්සනාදයො;
ඉති වුත්තා පනෙකාව, සම්මාසති මහෙසිනා.
උප්පන්නානුප්පන්නපාපපහානානුප්පන්නාය ච;
අනුප්පන්නුප්පන්නෙහි වා, නිබ්බත්ති අභිවුද්ධියා.
පදහන්තස්ස ¶ වායාමො, කිච්චාභොගවිභාගතො;
සම්මප්පධානා චත්තාරො, ඉති වුත්තා මහෙසිනා.
ඡන්දො ච වීරියං චිත්තං, වීමංසාති ච තාදිනා;
චත්තාරො ඉද්ධිපාදාති, විභත්තා චතුරාධිපා.
සද්ධින්ද්රියඤ්ච වීරියං, සති චෙව සමාධි ච;
පඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච පඤ්චෙව, බොධිපක්ඛියසඞ්ගහෙ.
ඉන්ද්රියානින්ද්රියට්ඨෙන, බලට්ඨෙන බලානි ච;
ඉති භින්නා විභත්තා ච, දුවිධාපි මහෙසිනා.
සතී ච ධම්මවිචයො, තථා වීරියපීතියො;
පස්සද්ධි ච සමාධි ච, උපෙක්ඛාති ච තාදිනා.
දෙසිතා සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා, බුජ්ඣන්තස්ස සභාවතො;
කායචිත්තවසා භින්නං, කත්වා පස්සද්ධිමෙකකං.
සම්මාදිට්ඨි ච සඞ්කප්පො, වායාමො විරතිත්තයං;
සම්මාසති සමාධී ච, මග්ගො අට්ඨඞ්ගිකො මතො.
ඉති සත්තෙව සඞ්ඛෙපා, සත්තතිංස පභෙදතො;
එකං කත්වාන පස්සද්ධිං, අසම්භින්නා චතුද්දස.
නවධා වීරියං වුත්තං, ඡසු රාසීසු පඤ්චසු;
අට්ඨධා සති සෙසා තු, සමානපදරාසිකා.
පඤ්චස්වෙව තු පඤ්ඤා ච, සමාධි චතුරාසිකො;
සද්ධා ද්වීසු විභත්තාති, පඤ්චෙතෙ සවිභත්තිකා.
නවා ¶ විභත්තිකා සෙසා, ඡන්දො චිත්තමථාපරං;
පීති පස්සද්ධිපෙක්ඛා ච, සඞ්කප්පො විරතිත්තයං.
ඉති වුත්තනයා සබ්බෙ, බොධිපක්ඛියසඞ්ගහා;
ලොකුත්තරෙසු සම්භොන්ති, සබ්බථාපි යථාරහං.
පුබ්බභාගෙ ¶ යථායොගං, ලොකියෙසු ච ලබ්භරෙ;
නිබ්බෙදභාවනාකාලෙ, ඡබ්බිසුද්ධිපවත්තියං.
ඉති මිස්සකසාවජ්ජා, බොධිපක්ඛියසඞ්ගහා;
යෙවාපනකරාසිම්හි, යථාසම්භවතො ඨිතා.
කම්මපථා තු සම්භොන්ති, පුඤ්ඤාපුඤ්ඤෙසු සබ්බථා;
අපථා ච සුචරිතා, තථා දුච්චරිතාපි ච.
තත්ථ කම්මපථට්ඨානෙ, අනභිජ්ඣාදයො පන;
උපචාරෙන වුච්චන්ති, විපාකෙසු ක්රියෙසු වාති.
ඉති චෙතසිකවිභාගෙ දිට්ඨිසඞ්ගහකථා නිට්ඨිතා.
සත්තරසමො පරිච්ඡෙදො.
නිට්ඨිතො ච සබ්බථාපි චෙතසිකවිභාගො.