📜
එකූනවීසතිමො පරිච්ඡෙදො
19. පභෙදකථා
අට්ඨවීසවිධම්පෙතං, රූපං දානි යථාරහං;
භූතරූපාදිභෙදෙහි, විභජෙය්ය විචක්ඛණො.
පථවාදිකමිදන්ති, භූතරූපං චතුබ්බිධං;
උපාදාරූපමඤ්ඤං තු, චතුවීසතිවිධං භවෙ.
පඤ්චවිධම්පි චක්ඛාදිරූපමජ්ඣත්තිකං මතං;
තෙවීසතිවිධං සෙසං, බාහිරන්ති පවුච්චති.
රූපසද්දගන්ධරසඵොට්ඨබ්බා සත්ත පඤ්චධා;
පඤ්චප්පසාදවිසයා, පඤ්චාරම්මණනාමකා.
එකවීසතිවිධං ¶ සෙසං, ධම්මාරම්මණසඞ්ගහං;
මනොවිඤ්ඤාණවිඤ්ඤෙය්යං, මනොද්වාරස්ස ගොචරං.
පසාදා විසයා චෙව, පඤ්චකා ද්වෙපි සම්භවා;
ද්වාදසාපි සරූපෙන, දසායතනධාතුයො.
යදෙදං පන සබ්බම්පි, රූපං සප්පටිඝං මතං;
තදෙවොළාරිකං නාම, සන්තිකෙති පවුච්චති.
සෙසමප්පටිඝං නාම, ධම්මායතනධාතු ච;
සුඛුමඤ්චෙව රූපඤ්ච, රූපං සොළසධා ඨිතං.
ඡබ්බිධා වත්ථුරූපං තු, පසාදහදයම්පි ච;
අවත්ථුරූපං සෙසං තු, ද්වාවීසතිවිධං භවෙ.
පසාදා ¶ චෙව විඤ්ඤත්ති, ද්වාරරූපං තු සත්තධා;
සෙසං අද්වාරරූපං තු, එකවීසවිධම්පි ච.
පසාදා භාවයුගළං, ජීවිතඤ්චෙති අට්ඨධා;
ඉන්ද්රියරූපමඤ්ඤං තු, වීසධානින්ද්රියං සියා.
වණ්ණො ගන්ධො රසො ඔජා, භූතරූපන්ති අට්ඨධා;
අවිනිබ්භොගමිතරං, විනිබ්භොගං තු වීසධා.
අවිනිබ්භොගරූපානි, සද්දවත්ථින්ද්රියානි ච;
නිප්ඵන්නං අට්ඨාරසධා, රූපරූපන්ති වෙදිතං.
පරිච්ඡෙදො පනාකාසො, විඤ්ඤත්තිලහුතාදයො;
විකාරා ලක්ඛණා චෙව, රූපස්සුපචයාදයො.
දසධාපි අනිප්ඵන්නං, නත්ථෙතං පරමත්ථතො;
රූපස්සෙතන්ති කත්වාන, රූපමිච්චෙව වුච්චති.
රූපායතනමෙවෙකං, සනිදස්සනමීරිතං;
අනිදස්සනමඤ්ඤං තු, සත්තවීසතිවිධම්පි ච.
කම්මජං ¶ පනුපාදින්නං, අනුපාදින්නකාපරං;
තිවිධං චිත්තජඤ්චෙව, උතුජාහාරජන්ති ච.
චක්ඛුසම්ඵස්සවත්ථූති, චක්ඛුධාතු පකිත්තිතා;
න වත්ථු තස්ස සෙසං තු, සත්තවීසතිවිධං භවෙ.
සොතසම්ඵස්සවත්ථාදි-වසා ච දුවිධා තථා;
තිවිධා ච විභාවෙය්ය, යථාසම්භවතො කථං.
සනිදස්සනරූපඤ්ච, වණ්ණො සප්පටිඝම්පි ච;
අනිදස්සනමඤ්ඤං තු, ථූලං සප්පටිඝං භවෙ.
අනිදස්සනරූපඤ්ච, සෙසමප්පටිඝම්පි ච;
සොළසාති ච සබ්බම්පි, රූපං තිවිධමුද්දිසෙ.
අපත්තගාහකං නාම, චක්ඛුසොතද්වයං පන;
සම්පත්තගාහකං නාම, ඝානාදිත්තයමීරිතං.
අගාහකමතො ¶ සෙසං, තෙවීසතිවිධං භවෙ;
කිඤ්චි සාරම්මණං නාම, න ගය්හතීති සබ්බථා.
උපාදා අජ්ඣත්තිකං රූපං, උපාදා බාහිරං තථා;
නොපාදා බාහිරඤ්චෙති, එවම්පි තිවිධං භවෙ.
අජ්ඣත්තිකමුපාදින්නං, බාහිරඤ්ච තථාපරං;
අනුපාදින්නකඤ්චෙති, එවමාදිවසාපි ච.
දිට්ඨං රූපං සුතං සද්දො, ගන්ධාදි තිවිධං මුතං;
විඤ්ඤාතමඤ්ඤවිඤ්ඤෙය්යං, මනසාති චතුබ්බිධං.
රූපරූපං පරිච්ඡෙදො, විකාරො ලක්ඛණං කමා;
අට්ඨාරසෙකකං පඤ්ච, චතුක්කන්ති ච තං තථා.
ද්වාරඤ්ච හොති වත්ථු ච, න වත්ථු ද්වාරමෙව තු;
න ද්වාරං වත්ථුමෙවාථ, නොභයන්ති ච නිද්දිසෙ.
උපාදා ¶ අනුපාදින්නං, අනුපාදින්නකං තථා;
නොපාදා දුවිධඤ්චෙති, චතුද්ධෙවම්පි දෙසිතං.
සප්පටිග්ඝමුපාදා ච, රූපමප්පටිඝං තථා;
නොපාදා දුවිධඤ්චෙති, චතුද්ධා එවමාදිතො.
එකාදසෙකජරූපං, හදයින්ද්රියනවකං;
කම්මජං චිත්තජඤ්චෙව, තථා විඤ්ඤත්තිකං ද්වයං.
සද්දො චිත්තොතුජො තස්මා, රූපමෙකං ද්විජං මතං;
චිත්තොතාහාරසම්භූතං, ලහුතාදිත්තයං තිජං.
නවාකාසාවිනිබ්භොගා, කම්මාදිචතුසම්භවා;
අථ ලක්ඛණරූපන්ති, රූපමෙවං තු පඤ්චධා.
නවාකාසාවිනිබ්භොගා, නව වත්ථින්ද්රියානි ච;
අට්ඨාරසවිධං රූපං, කම්මජං හොති පිණ්ඩිතං.
සද්දාකාසාවිනිබ්භොගා, විඤ්ඤත්තිලහුතාදයො;
පඤ්චදසවිධං රූපං, චිත්තසම්භවමුද්දිසෙ.
සද්දාකාසාවිනිබ්භොගා ¶ , ලහුතාදිත්තයන්ති ච;
උතුසම්භවමීරෙන්ති, රූපං තෙරසධා ඨිතං.
පරිච්ඡෙදාවිනිබ්භොගා, ලහුතාදිත්තයම්පි ච;
එවමාහාරජං නාම, රූපං ද්වාදසධා ඨිතං.
ජාති ජරා ච මරණං, න කුතොචිපි ජායති;
එවම්පි පඤ්චධා හොති, රූපජාතිවිභාගතො.
පඤ්චවීසතිවිධං කම්මං, කාමරූපවවත්ථිතං;
ජනෙති කම්මජං රූපං, කාමරූපභවද්වයෙ.
පඤ්චවිඤ්ඤාණමාරුප්ප-විපාකා සබ්බසන්ධියො;
චුති ඛීණාසවස්සෙති, සොළසෙතෙ විවජ්ජයෙ.
පඤ්චසත්තති ¶ සෙසානි, චිත්තානිමානි සම්භවා;
ජනෙන්ති චිත්තජං රූපං, පඤ්චවොකාරභූමියං.
ජනෙභි උතුජං රූපං, තෙජොධාතු භවද්වයෙ;
කාමභූමියමොජා තු, ජනෙතාහාරජං තථා.
කම්මං ජනෙති රූපානි, අත්තජානි ඛණෙ ඛණෙ;
චිත්තමුප්පාදකාලම්හි, උප්පාදානන්තරං පරං.
උතුසම්භවමීරෙන්ති, රූපං තෙරසධා ඨිතං;
පරිච්ඡෙදාවිනිබ්භොගා, ලහුතාදිත්තයම්පි ච.
සන්ධියම්පි කම්මජං තු, පවත්තෙපි ච සම්භවා;
ජනෙති රූපං සෙසානි, පවත්තෙ, න තු සන්ධියං.
ඉන්ද්රියබද්ධසන්තානෙ, කම්මාදි තිවිධම්පි ච;
ජනෙති රූපං මතකෙ, බාහිරෙ තු යථාරහං.
ඉති කම්මාදයො රූපං, ජනෙන්ති ච යථාසකං;
සෙසානම්පි ච රූපානං, පච්චයා හොන්ති සම්භවා.
ඉති ¶ රූපවිභාගඤ්ච, ජාතිභෙදඤ්ච සම්භවා;
ජනකාදිප්පභෙදඤ්ච, රූපානං තත්ථ දීපයෙති.
ඉති රූපවිභාගෙ පභෙදකථා නිට්ඨිතා.
එකූනවීසතිමො පරිච්ඡෙදො.