📜
චතුවීසතිමො පරිච්ඡෙදො
24. පරිග්ගහවිසුද්ධිකථා
සීලචිත්තවිසුද්ධීහි, යථාවුත්තාහි මණ්ඩිතො;
පයොගාසයසම්පන්නො, නිබ්බානාභිරතො තතො.
ඛන්ධායතනධාතාදිප්පභෙදෙහි ¶ යථාරහං;
ලක්ඛණපච්චුපට්ඨාන-පදට්ඨානවිභාගතො.
පරිග්ගහෙත්වා සඞ්ඛාරෙ, නාමරූපං යථාකථං;
වවත්ථපෙන්තො තත්ථෙවමනුපස්සති පඤ්ඤවා.
නාමරූපමිදං සුද්ධං, අත්තභාවොති වුච්චති;
නත්ථෙත්ථ කොචි අත්තා වා, සත්තො ජීවො ච පුග්ගලො.
යථාපි අඞ්ගසම්භාරා, හොති සද්දො රථො ඉති;
එවං ඛන්ධෙසු සන්තෙසු, හොති සත්තොති සම්මුති.
ඛන්ධායතනධාතූනං, යථායොගමනුක්කමො;
අබ්බොච්ඡින්නො පවත්තන්තො, සංසාරොති පවුච්චති.
ඉති නානප්පකාරෙන, තෙභූමකපරිග්ගහො;
භූමිධම්මවවත්ථානං, සුද්ධසඞ්ඛාරදස්සනං.
අත්තදිට්ඨිපහානෙන ¶ , දිට්ඨිසංක්ලෙසසොධනං;
දිට්ඨිවිසුද්ධි නාමාති, ඤාණමෙතං පවුච්චති.
පරිග්ගහිතසඞ්ඛාරො, නාමරූපමපත්ථියා;
තතො පරං යථායොගං, පරිග්ගණ්හති පච්චයෙ.
දුක්ඛසමුදයො තත්ථ, තණ්හා සංසාරනායිකා;
සමොධානෙති සඞ්ඛාරෙ, තත්ථ තත්ථුපපත්තියා.
තණ්හාසම්භවමෙවෙතං, තස්මා දුක්ඛං පවුච්චති;
තදප්පවත්ති නිබ්බානං, මග්ගො තංපාපකොති ච.
චතුසච්චවවත්ථාන-මුඛෙනෙවම්පි පච්චයෙ;
පරිග්ගණ්හන්ති එකච්චෙ, සඞ්ඛාරානමථාපරෙ.
ආලොකාකාසවායාපපථවිඤ්චුපනිස්සයං;
භවඞ්ගපරිණාමඤ්ච, ලභිත්වාව යථාරහං.
ඡ වත්ථූනි ච නිස්සාය, ඡ ද්වාරාරම්මණානි ච;
පටිච්ච මනසිකාරං, පවත්තන්ති අරූපිනො.
යථාසකසමුට්ඨානං ¶ , විභාගෙහි ච රූපිනො;
පවත්තන්ති එකච්චෙති, පරිග්ගණ්හන්ති පච්චයෙ.
අවිජ්ජාපච්චයා හොන්ති, සඞ්ඛාරා තු තතො තථා;
විඤ්ඤාණං නාමරූපඤ්ච, සළායතනනාමකං.
ඵස්සො ච වෙදනා තණ්හා, උපාදානං භවො තතො;
ජාති ජරා මරණඤ්ච, පවත්තති යථාරහං.
තතො සොකො පරිදෙවො, දුක්ඛඤ්චෙව තථාපරං;
දොමනස්සමුපායාසො, සම්භොති ච යථාරහං.
එතස්ස කෙවලස්සෙවං, දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස සම්භවො;
පටිච්චසමුප්පාදොව, නත්ථඤ්ඤො කොචි කාරකො.
තත්ථාවිජ්ජාදයො ¶ ද්වෙපි, අද්ධාතීතො අනාගතො;
ජාතාදයොපරෙ අට්ඨ, පච්චුප්පන්නොති වණ්ණිතො.
පුඤ්ඤාපුඤ්ඤානෙඤ්ජවසා, සඞ්ඛාරා තිවිධා තථා;
භවෙකදෙසො කම්මඤ්ච, කම්මවට්ටන්ති වුච්චති.
අවිජ්ජාතණ්හුපාදානා, ක්ලෙසවට්ටමථාපරෙ;
විපාකවට්ටං සත්තාපි, උපපත්තිභවොපි ච.
අවිජ්ජාසඞ්ඛාරානං තු, ගහණෙ ගහිතාව තෙ;
තණ්හුපාදානභවාති, අතීතෙ පඤ්ච හෙතවො.
තණ්හුපාදානභවානං, ගහණෙ ගහිතාව තෙ;
අවිජ්ජා සඞ්ඛාරා චෙති, පච්චුප්පන්නෙපි පඤ්චකෙ.
විඤ්ඤාණාදිසරූපෙන, දස්සිතං ඵලපඤ්චකං;
තථා තදෙව ජාතාදි-නාමෙනානාගතන්ති ච.
අතීතෙ හෙතවො පඤ්ච, ඉදානි ඵලපඤ්චකං;
ඉදානි හෙතවො පඤ්ච, ආයතිං ඵලපඤ්චකං.
හෙතුඵලං ඵලහෙතු, පුන හෙතුඵලානි ච;
තිසන්ධි චතුසඞ්ඛෙපං, වීසතාකාරමබ්රවුං.
අත්ථධම්මපටිවෙධ-දෙසනානං ¶ යථාරහං;
ගම්භීරත්තා චතුන්නම්පි, චතුගම්භීරතා මතා.
එකත්තනානත්තනයා, අබ්යාපාරනයොපරො;
තථෙවංධම්මතා චෙති, නයා වුත්තා චතුබ්බිධා.
ජරාමරණසොකාදි-පීළිතානමභිණ්හසො;
ආසවානං සමුප්පාදා, අවිජ්ජා ච පවත්තති.
අවිජ්ජාපච්චයා හොන්ති, සඞ්ඛාරාපි යථා පුරෙ;
බද්ධාවිච්ඡෙදමිච්චෙවං, භවචක්කමනාදිකං.
තණ්හාවිජ්ජානාභිකං ¶ තං, ජරාමරණනෙමිකං;
සෙසාකාරාදිඝටිකං, තිභවාරථයොජිතං.
තිඅද්ධඤ්ච තිවට්ටඤ්ච, තිසන්ධිඝටිකං තථා;
චතුසඞ්ඛෙපගම්භීරනයමණ්ඩිතදෙසනං.
වීසතාකාරවිභාගං, ද්වාදසාකාරසඞ්ගහං;
ධම්මට්ඨිතීති දීපෙන්ති, ඉදප්පච්චයතං බුධා.
පටිච්චසමුප්පාදොයං, පච්චයාකාරනාමතො;
සඞ්ඛෙපතො ච විත්ථාරා, විවිධාකාරභෙදතො.
ජනෙති පච්චයුප්පන්නෙ, අවිජ්ජාදිපවත්තියා;
අවිජ්ජාදිනිරොධෙන, නිරොධෙති ච සබ්බථා.
පච්චයප්පච්චයුප්පන්න-වසෙනෙව පවත්තති;
සංසාරොයන්ති එකච්චෙ, පරිග්ගණ්හන්ති පච්චයෙ.
සමන්තපට්ඨානමහාපකරණවිභාගතො;
එකච්චෙ පරිග්ගණ්හන්ති, චතුවීසති පච්චයෙ.
ඉති නානප්පකාරෙන, පච්චයානං පරිග්ගහො;
සප්පච්චයනාමරූපං, වවත්ථානන්ති වෙදිතං.
ඉදප්පච්චයතාඤාණං, පච්චයාකාරදස්සනං;
ධම්මට්ඨිති යථාභූතඤාණදස්සනනාමකං.
කාලත්තයවිභාගෙසු ¶ , කඞ්ඛාසංක්ලෙසසොධනං;
කඞ්ඛාවිතරණා නාම, විසුද්ධීති පවුච්චතීති.
ඉති නිබ්බානවිභාගෙ පරිග්ගහවිසුද්ධිකථා නිට්ඨිතා.
චතුවීසතිමො පරිච්ඡෙදො.