📜
අට්ඨවීසතිමො පරිච්ඡෙදො
28. අත්ථපඤ්ඤත්තිකථා
තත්ථ ච පුබ්බාපරිය-පවත්තක්ඛන්ධසම්මතා;
විඤ්ඤත්තින්ද්රියවිප්ඵාර-විසෙසොපනිබන්ධනා.
දෙවයක්ඛමනුස්සාදි-නානාභෙදා සලක්ඛිකා;
සත්තපඤ්ඤත්ති නාමායං, ස්වායං සත්තොති සම්මතො.
වට්ටත්තයමුපාදාය,
ඛන්ධායතනවුත්තියා;
කාරකො වෙදකො වායං,
සන්ධාවති භවෙ භවෙ.
තස්මා සංසාරමාපන්නො, සත්තො නාම ස පුග්ගලො;
අහමත්තාපරා ඉත්ථී, පුරිසොති ච කප්පිතො.
ස්වායං ¶ ඛන්ධාදිතො සත්තො, අඤ්ඤොති ච න වුච්චති;
ඛන්ධාදිවිනිමුත්තස්ස, සත්තස්සෙව අභාවතො.
ඛන්ධා ඛන්ධානමෙවායං, සත්තොති ච න වුච්චති;
ඛන්ධවොහාරතො තස්ස, අඤ්ඤවොහාරසම්භවා.
ඉච්චෙවං ¶ ඛන්ධනානත්තෙ-කත්තමුත්තොපි අත්ථතො;
තබ්බිසෙසාවචරිත-වොහාරො ච තු දිස්සති.
තෙනායං පුග්ගලො සත්තො, ජායතිජ්ජිය්යතීති ච;
මීයතීති ච තස්සායං, සංසාරොති පවුච්චති.
මතො ජාතො ච න ස්වෙව, ඛන්ධභෙදොපචාරතො;
නාපරො ස්වෙව සන්තානභෙදාභාවොපචාරතො.
නානත්තෙකත්තමිච්චෙවං, පුග්ගලස්සොපචාරතො;
උච්ඡෙදසස්සතත්තං වා, තස්මා නොපෙති පුග්ගලො.
ඉච්චායං පුග්ගලො නාම, සත්තො සංසාරකාරකො;
ඛන්ධාදිකමුපාදාය, පඤ්ඤත්තොති පවුච්චති.
තස්මා පුග්ගලසඞ්ඛාතා, සංසාරොපනිබන්ධනා;
සත්තපඤ්ඤත්ති නාමාති, විඤ්ඤාතබ්බා විභාවිනා.
අජ්ඣත්තිකා ච කෙසාදිකොට්ඨාසා බාහිරෙසු ච;
භූමිපබ්බතපාසාණතිණරුක්ඛලතාදිකා.
භූතසම්භාරනිබ්බත්තිවිභාගපරිකප්පිතා;
තමුපාදාය සම්භාරපඤ්ඤත්තීති පවුච්චති.
භූතසම්භාරසණ්ඨානවිභාගපරිකප්පිතා;
සණ්ඨානපඤ්ඤත්ති නාම, ථම්භකුම්භාදිකා මතා.
භූතසම්භාරසඞ්ඝාතවිසෙසපරිකප්පිතා;
සඞ්ඝාතපඤ්ඤත්ති නාම, රථගෙහාදිකා මතා.
භූතසම්භාරවිසෙසපරිණාමපකප්පිතා;
පරිණාමපඤ්ඤත්තීති, දධිභත්තාදිකා මතා.
ඉත්ථමජ්ඣත්තබහිද්ධා ¶ , ධම්මා සම්භාරසම්භූතා;
සන්තානවුත්ති සඞ්කෙතසිද්ධා පඤ්ඤත්ති පඤ්චධා.
තථා ¶ තථා සමුප්පන්නවිකප්පාභොගසම්මතා;
විකප්පපඤ්ඤත්ති නාම, කාලාකාසදිසාදිකා.
තං තං නිමිත්තමාගම්ම, තතොපට්ඨානකප්පිතා;
උපට්ඨානපඤ්ඤත්තීති, පටිභාගාදිකා මතා.
විසෙසාකාරමත්තාපි, අත්ථන්තරපකප්පිතා;
ආකාරපඤ්ඤත්ති නාම, විඤ්ඤත්තිලහුතාදිකා.
තං තං කාරණමාගම්ම, තථා වොහාරකප්පිතා;
වොහාරපඤ්ඤත්ති නාම, කථිනාපත්තිආදිකා.
බාලො යො සො ච මෙ අත්තා,
සො භවිස්සාමි මං ච තු;
නිච්චො ධුවො සස්සතොති-
ආදිකා පන සබ්බථා.
තබ්බොහාරනිමිත්තානං, අභාවෙපි පවත්තිතො;
අභිනිවෙසපඤ්ඤත්ති, නාම තිත්ථියකප්පිතා.
ඉච්චෙවං ලොකසාසනතිත්ථායතනකප්පිතා;
සන්තානමුත්තසඞ්කෙතසිද්ධා අත්ථාපි පඤ්චධා.
සඞ්කානවුත්තිසන්තානමුත්තභෙදවසා ද්විධා;
අත්ථපඤ්ඤත්ති නාමායං, දසධා පරිදීපිතා.
ඉති වුත්තප්පකාරෙසු, පඤ්ඤත්තත්ථෙසු පණ්ඩිතා;
පඤ්ඤත්තිමත්තං සන්ධාය, වොහරන්ති යථාකථං.
තදඤ්ඤෙ පන බාලා ච, තිත්ථියාපි අකොවිදා;
පඤ්ඤත්තිමතිධාවිත්වා, ගණ්හන්ති පරමත්ථතො.
තෙ තථා ගහිතාකාරා, අඤ්ඤාණගහිතා ජනා;
මිච්ඡත්තාභිනිවිට්ඨා ච, වඩ්ඪන්ති භවබන්ධනං.
දුවිධෙසුපි ¶ ¶ අත්ථෙසු, තස්මා පණ්ඩිතජාතිකො;
පරමත්ථපඤ්ඤත්තීසු, විභාගමිති ලක්ඛයෙති.
ඉති පඤ්ඤත්තිවිභාගෙ අත්ථපඤ්ඤත්තිකථා නිට්ඨිතා.
අට්ඨවීසතිමො පරිච්ඡෙදො.