📜
එකූනතිංසතිමො පරිච්ඡෙදො
29. නාමපඤ්ඤත්තිකථා
නාමවොහාරසඞ්කෙතකාරණොපනිබන්ධනා;
යථාවුත්තත්ථසද්දානං, අන්තරා චින්තනා ගතා.
නාමපඤ්ඤත්ති නාමායං, අත්ථසද්දවිනිස්සටා;
තංද්වයාබද්ධසඞ්කෙතඤෙය්යාකාරොපලක්ඛිතා.
යා ගය්හති නාමඝොසගොචරුප්පන්නවීථියා;
පවත්තානන්තරුප්පන්න-මනොද්වාරිකවීථියා.
මඤ්චපීඨාදිසද්දං හි, සොතවිඤ්ඤාණවීථියා;
සුත්වා තමෙව චින්තෙත්වා, මනොද්වාරිකවීථියා.
තතො සඞ්කෙතනිප්ඵන්නං, නාමං චින්තාය ගය්හති;
නාමපඤ්ඤත්තිඅත්ථා තු, තතො ගය්හන්ති සම්භවා.
සද්දනාමත්ථපඤ්ඤත්තිපරමත්ථවසෙන හි;
චතුධා තිවිධා වාථ, චින්තනා තත්ථ ඉච්ඡිතා.
ඉත්ථමට්ඨකථාමග්ගං, වණ්ණෙන්තෙන හි දස්සිතො;
නයො ආචරියෙනෙති, විභාගොයං පකාසිතො.
නත්ථඤ්ඤා ¶ කාචි විඤ්ඤත්ති, විකාරසහිතො පන;
සද්දොව නාමපඤ්ඤත්ති, ඉච්චෙකච්චෙහි වණ්ණිතං.
තදෙතං නාමපඤ්ඤත්තිභාවෙනෙකවිධම්පි ච;
නෙරුත්තිකයාදිච්ඡකවසා නාමං ද්විධා භවෙ.
සඤ්ඤාසු ධාතුරූපානි, පච්චයඤ්ච තතො පරං;
කත්වා වණ්ණාගමාදිඤ්ච, සද්දලක්ඛණසාධිතං.
නෙරුත්තිකමුදීරෙන්ති ¶ , නාමං යාදිච්ඡකං පදං;
යදිච්ඡාය කතමත්තං, බ්යඤ්ජනත්ථවිවජ්ජිතං.
තිවිධම්පි තදන්වත්ථකාදිමඤ්චොපචාරිමං;
නිබ්බචනත්ථසාපෙක්ඛං, තත්ථාන්වත්ථමුදීරිතං.
යදිච්ඡාකතසඞ්කෙතං, කාදිමඤ්චොපචාරිමං;
අතම්භූතස්ස තබ්භාවවොහාරොති පවුච්චති.
තථා සාමඤ්ඤනාමඤ්ච, ගුණනාමඤ්ච කිත්තිමං;
ඔපපාතිකමිච්චෙවං, නාමං හොති චතුබ්බිධං.
මහාජනසම්මතඤ්ච, අන්වත්ථඤ්චෙව තාදිසං;
තීණි නාමානි චන්දාදිනාමං තත්ථොපපාතිකං.
යාදිච්ඡකමාවත්ථිකං, නෙමිත්තකමථාපරං;
ලිඞ්ගිකං රුළ්හිකඤ්චෙති, නාමං පඤ්චවිධං භවෙ.
යාදිච්ඡකං යථාවුඩ්ඪං, වච්ඡදම්මාදිකං පන;
ආවත්ථිකං නෙමිත්තකං, සීලවාපඤ්ඤවාදිකං.
ලිඞ්ගිකං දිට්ඨලිඞ්ගං තු, දණ්ඩීඡත්තීතිආදිකං;
රුළ්හිකං ලෙසමත්තෙන, රුළ්හං ගොමහිංසාදිකං.
විජ්ජමානාවිජ්ජමාන-පඤ්ඤත්තොභයමිස්සිතා;
විභත්තා නාමපඤ්ඤත්ති, ඡබ්බිධා හොති තත්ථ හි.
විජ්ජමානපඤ්ඤත්තීති ¶ , විජ්ජමානත්ථදීපිතා;
වුච්චති ඛන්ධායතන-ධාතුපඤ්චින්ද්රියාදිකා.
අවිජ්ජමානපඤ්ඤත්ති-නාමිකා පරමත්ථතො;
අවිජ්ජමානමඤ්චාදි, අත්ථපඤ්ඤත්තිදීපිතා.
විජ්ජමානෙන අවිජ්ජ-මානපඤ්ඤත්තිනාමිකා;
තෙවිජ්ජො ඡළභිඤ්ඤො ච, සීලවා පඤ්ඤවාපි ච.
අවිජ්ජමානෙන විජ්ජ-මානපඤ්ඤත්තිනාමිකා;
ඉත්ථිරූපං ඉත්ථිසද්දො, ඉත්ථිචිත්තන්තිආදිකා.
විජ්ජමානෙන ¶ තු විජ්ජ-මානපඤ්ඤත්තිනාමිකා;
චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ච චක්ඛු-සම්ඵස්සො චෙවමාදිකා.
අවිජ්ජමානෙනාවිජ්ජ-මානපඤ්ඤත්තිනාමිකා;
ඛත්තියපුත්තො බ්රාහ්මණ-පුත්තො ඉච්චෙවමාදිකා.
ඉති වුත්තානුසාරෙන, නාමපඤ්ඤත්තියා බුධො;
සරූපං විසයඤ්චෙව, විභාගඤ්ච විභාවයෙ.
ඉච්චෙවං පරමත්ථා ච, යථාවුත්තා චතුබ්බිධා;
පඤ්ඤත්ති දුවිධා චෙති, ඤෙය්යත්ථා ඡබ්බිධා මතාති.
ඉති පඤ්ඤත්තිවිභාගෙ නාමපඤ්ඤත්තිකථා නිට්ඨිතා.
එකූනතිංසතිමො පරිච්ඡෙදො.
නිට්ඨිතො ච සබ්බථාපි පඤ්ඤත්තිවිභාගො.
නිගමනකථා
සෙට්ඨෙ ¶ කඤ්චිවරෙ රට්ඨෙ, කාවෙරිනගරෙ වරෙ;
කුලෙ සඤ්ජාතභූතෙන, බහුස්සුතෙන ඤාණිනා.
අනුරුද්ධෙන ථෙරෙන, අනිරුද්ධයසස්සිනා;
තම්බරට්ඨෙ වසන්තෙන, නගරෙ තඤ්ජනාමකෙ.
තත්ථ සඞ්ඝවිසිට්ඨෙන, යාචිතෙන අනාකුලං;
මහාවිහාරවාසීනං, වාචනාමග්ගනිස්සිතං.
පරමත්ථං පකාසෙන්තං, පරමත්ථවිනිච්ඡයං;
පකරණං කතං තෙන, පරමත්ථත්ථවෙදිනාති.
ඉති අනුරුද්ධාචරියෙන රචිතො
පරමත්ථවිනිච්ඡයො නිට්ඨිතො.
නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස