📜

13. තෙරසමො පරිච්ඡෙදො

කාරකපටිවෙධවණ්ණනා

වෙදකස්සාති සුඛදුක්ඛවෙදකස්ස. තදායත්තවුත්තීනන්ති තෙසං ආයත්තා පටිබද්ධා යෙසං විපාකානං තෙ තදායත්තවුත්තිනො, තෙසං. අත්ර ඉමස්මිං ඨානෙ ආචරියෙන පරිහාරො වුච්චතෙ. කුතොයං තව තත්ථානුරොධොති තත්ථ තස්මිං අඤ්ඤස්ස අත්තකාරකස්ස අභාවෙපි සත්තුසඞ්ඛාතස්ස අත්තනො භාවෙපි අයං තව අනුරොධො අනුනයො කුතො කෙන කාරණෙන ඉධ ඉමස්මිං අසති කත්තරි කුසලාදීනං අත්ථිභාවෙ කම්මවිරොධො කුතො කෙන කාරණෙන. අථාපීති අපරො නයොපි. කිඤ්චෙත්ථාති එත්ථ එතිස්සං චොදනායං කිඤ්චි වත්තබ්බං අත්ථි, අවසිට්ඨං තාව බ්රූහි, අපරිසමත්තා තෙ චොදනා. තස්සාති අත්තනො. කාරකවෙදකත්තාභාවොති කාරකවෙදකත්තස්ස අභාවො සියා.

අථ න භවතීති අත්තනො අනාසෙ චෙතනාපි අනාසො යදි න භවති. පටිඤ්ඤා හීනාති ‘‘චෙතනාය අනඤ්ඤො අත්තා’’ති පටිඤ්ඤා හීනා. වුත්තප්පකාරතොති ‘‘අත්තනො අනාසෙ චෙතනාය නාසො න භවති’’ඉති වුත්තප්පකාරතො . විපරීතන්ති ‘‘අත්තනො අනාසෙ චෙතනාය අනාසො’’ඉති විපරීතග්ගහණං සියා. අත්තා නස්සතු, චෙතනා තිට්ඨතු, අථ පන එවං න භවතීති අත්තා නස්සතු, චෙතනා තිට්ඨතු, එවං ගහණං පන න භවති. අනඤ්ඤත්තපක්ඛං පරිච්චජ පරිච්චජාහි ‘‘චෙතනාය අනඤ්ඤො අත්තා’’ති. පටිඤ්ඤා හීනා යස්ස සො පටිඤ්ඤාහීනො.

උභින්නං චෙතනත්තානං එකදෙසතා එකදෙසභාවො නත්ථි. එවඤ්ච සතීති එවං උභින්නං එකදෙසස්ස අභාවෙ සති කො දොසො ඉති ත්වං චෙ වදෙය්යාසි. යං පන තයා වුත්තං යථා රූපරසගන්ධාදීනං එකදෙසෙ වත්තමානානම්පි ලක්ඛණතො අඤ්ඤත්තන්ති යං වචනං පන තයා වුත්තං, තං වචනං අයුත්තං, නානුරූපන්ති අත්ථො. තව පටිඤ්ඤා හීනාති ‘‘එකදෙසෙ වත්තමානානං චෙතනත්තානං ලක්ඛණතො අඤ්ඤත්ත’’න්ති පටිඤ්ඤා හීනා.

එවඤ්ච සතීති එතං චෙතනාය අඤ්ඤභාවෙ සති කො දොසො ඉති චෙ භවං වදෙය්ය. ‘‘අචෙතනොඅත්තා’’ති වචනං, පුබ්බෙ වුත්තදොසතොති ‘‘පාකාරතරුපාසාණතිණසදිසො සියා’’ති පුබ්බෙ වුත්තදොසතො.

780. අත්ථි සත්තොපපාතිකොති ඔපපාතිකා සත්තා අත්ථි.

781. භාරාදානන්ති භාරග්ගහණං. භාරනික්ඛෙපනන්ති භාරොරොපනං.

783. එකස්ස පුග්ගලස්ස අට්ඨිසඤ්චයො අට්ඨිසමූහො එකෙන කප්පෙන පබ්බතසමො රාසි සියා.

785. භො මාර, ත්වං සත්තො ඉති පච්චෙසි, කං සද්දහසි, ‘‘සත්තො’’ති ගහණං තෙ තව දිට්ඨිගතං, සුද්ධසඞ්ඛාරපුඤ්ජො අයං, ඉධ ලොකෙ සත්තො න උපලබ්භති.

787. යො භික්ඛු ඉමං ගන්ථං අච්චන්තං සතතම්පි චින්තෙති, තස්ස භික්ඛුනො පරමා පඤ්ඤා වෙපුලං විපුලභාවං ගච්ඡති.

788. යො භික්ඛු ඉමං අභිධම්මාවතාරං අතිමතිකරං උත්තමං අභිඤ්ඤාණකරං විමතිවිනාසකරං කඞ්ඛච්ඡෙදකරං පියක්කරං පෙමකරං සදා පඨති, සුණාති, තස්ස භික්ඛුනො මති ඉධ සාසනෙ ඨිතෙ විකසති පටිඵුල්ලති.

ඉති අභිධම්මාවතාරටීකාය

කාරකපටිවෙධවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

තෙරසමො පරිච්ඡෙදො.