📜

17. සත්තරසමො පරිච්ඡෙදො

අභිඤ්ඤාරම්මණනිද්දෙසවණ්ණනා

1104. අනාගතංසඤාණඤ්චාති න ආගතො අනාගතො, න තාව සම්පත්තොති අත්ථො, අනාගතෙ අංසා කොට්ඨාසා තෙසං ඤාණං අනාගතංසඤාණං. යං යං කම්මං යථාකම්මං, තං උපගච්ඡති ජානාතීති යථාකම්මුපගං, විපාකචෙතනාජානනකඤාණං.

1107-9. තත්ථ තෙසු ආරම්මණත්තිකෙසු. චිත්තසන්නිස්සිතං කත්වාති තං කායං චිත්තං සන්නිස්සිතං කරිත්වා තමෙව කායචිත්තචෙතසිකවසෙන මහග්ගතෙ චිත්තස්මිං සමාරොපෙති ඤාණං ඉද්ධිවිධඤාණං, තතො කායාරම්මණතො කායස්ස පරිත්තත්තා කාමාවචරත්තා පරිත්තාරම්මණං ඤාණං සියා.

1110-3. දිස්සමානෙනකායෙන, ගන්තුකාමො යදා භවෙ යො යොගී දිස්සමානෙන කායෙන ගන්තුකාමො යදා භවෙය්ය, සො යොගී තදා චිත්තං කායසන්නිස්සිතං කත්වා රූපකායෙ සන්නිස්සිතං කත්වා තං පාදකජ්ඣානචිත්තං කායවසෙන කායෙ ආරොපෙති, තදා ඣානාරම්මණතො තං ඤාණං මහග්ගතගොචරං හොති, යං ඤාණං යදා අනාගතඤ්ච ධම්මජාතං, අතීතඤ්ච ධම්මජාතං විසයං ආරම්මණං කරොති, තදා තං ඤාණං අතීතාරම්මණං හොති, තදා අනාගතාරම්මණං ආරම්මණකරණකාලෙ අනාගතගොචරං හොති. දිස්සමානෙන කායෙන තස්ස භික්ඛුනො ගමනෙ පන සති තස්ස යොගිනො ඤාණස්ස ගොචරො පච්චුප්පන්නො නාම හොති, ඉති විනිද්දිසෙ.

1114. කායං චිත්තස්ස වසෙන චිත්තෙ ආරොපෙති, චිත්තං කායස්ස වසෙන කායෙ ආරොපෙති, ඉති පරිණාමනකාලස්මිං තස්ස යොගිනො ඤාණං අජ්ඣත්තාරම්මණං සියා. සම්පවත්තති සත්තසූති පරිත්තමහග්ගතඅතීතඅනාගතපච්චුප්පන්නඅජ්ඣත්තබහිද්ධාරම්මණසඞ්ඛාතෙසු සත්තසු ආරම්මණෙසු සම්පවත්තති.

1120. ජානනෙ මජ්ඣිමානන්ති මහග්ගතානං ජානනෙ.

1122. එතස්ස චෙතොපරියඤාණස්ස මග්ගාරම්මණතා පරියායෙන එව මතා ඤාතා.

1126-7. තත්ථ තික්ඛණසම්පත්තං, පච්චුප්පන්නං ඛණාදිකං.

තත්ථ තෙසු පච්චුප්පන්නෙසු යං පච්චුප්පන්නං ඛණාදිකං තික්ඛණසම්පත්තං උප්පාදට්ඨිතිභඞ්ගක්ඛණසම්පත්තං ඛණාදිකං ඛණායෙව තං ඛණාවයවං පච්චුප්පන්නං නාම. එකද්වෙසන්තතිවාරපරියාපන්නන්ති එකචිත්තද්විචිත්තවීථිවාරපරියාපන්නං සන්තතිපච්චුප්පන්නං නාම. පච්චුප්පන්නන්ති පච්ඡිමන්ති අද්ධාපච්චුප්පන්නන්ති අත්ථො.

1131-2. යෙන ආවජ්ජනචිත්තෙන ධම්මෙ ආවජ්ජති, යෙන චෙතසා ජානාති, තෙසං ද්වින්නං ආවජ්ජනජවනචිත්තානං සහට්ඨානස්ස අභාවා තං ‘‘ඛණාදිකත්තයං පච්චුප්පන්න’’න්තිආදිකං ‘‘එකස්ස චිත්තමෙකෙන, අවස්සං පන විජ්ඣති’’ඉති පරියොසානං වචනං න යුජ්ජති. ආවජ්ජනජවනානං නානාරම්මණභාවං පත්තිතො ආපජ්ජනතො ච න යුජ්ජති. අනිට්ඨෙ පන ඨානෙ තෙසං ආවජ්ජනජවනානං එකාරම්මණභාවෙ අනිච්ඡිතෙ තස්මිං ඨානෙ න යුජ්ජති, අඤ්ඤස්මිං පන ඨානෙ මග්ගවීථියං ආවජ්ජනපරිකම්මජවනානං කසිණාදිකං ආරම්මණං හොති, ගොත්රභුලොකුත්තරචිත්තානඤ්ච නිබ්බානං ආරම්මණං හොති, එත්ථ ආරම්මණජවනානං එකාරම්මණතා අනිච්ඡතා.

1134-41. ‘‘එකබ්භවපරිච්ඡින්නං, පච්චුප්පන්නන්ති පච්ඡිම’’න්ති වත්වා පුන අඤ්ඤෙන පරියායෙන තං පච්චුප්පන්නං දස්සෙතුං ඉදං අද්ධාඛ්යං අද්ධානාම පච්චුප්පන්නං ජවනවාරතො දීපෙතබ්බං. ඉති වචනං නිද්දිට්ඨං. යදා ඉද්ධිමා යොගී පරස්ස චිත්තං ඤාතුං ආවජ්ජති, තස්ස ආවජ්ජනමනො පච්චුප්පන්නඛණව්හයං පච්චුප්පන්නං මනොද්වාරාවජ්ජනචිත්තං ආරම්මණං කත්වා තෙන චිත්තෙන සද්ධිං නිරුජ්ඣති, තෙසු නිරුද්ධෙසු තස්ස යොගිනො චත්තාරි, පඤ්ච වා ජවනානි ජායන්ති. එතෙසං චතුන්නං, පඤ්චන්නං ජවනානං යං පච්ඡිමං චිත්තං ඉද්ධිචිත්තමුදීරිතං. ඉද්ධිචිත්තතො සෙසානි කාමාවචරචිත්තානි. එතෙසං කාමාවචරෙ ඉද්ධිජවනානං තදෙව ච පරචිත්තං ආරම්මණං හොති යස්මා, තස්මා සබ්බානි තානි ජවනානි එකාරම්මණතං යන්ති, තෙසං ජවනානං නානාරම්මණතා අද්ධාවසා න භවෙය්ය, පච්චුප්පන්නාරම්මණතො තෙසං ජවනානං එකාරම්මණභාවෙපි ඉද්ධිමානසමෙව ච පරස්ස චිත්තං ජානාති. ඉතරානි කාමාවචරානි පන චිත්තානි පරස්ස චිත්තං න ජානන්ති. යථා චක්ඛුද්වාරෙ තු විඤ්ඤාණන්ති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං රූපං පස්සති, තථා ඉතරං චිත්තං න පස්සති.

1161. අනාගතංසඤාණස්සාති අනාගතංසඤාණස්ස අනාගතං ධම්මං අගොචරං, ගොචරං න හොතියෙවාති අත්ථො.

1169. විවිධත්ථානි වණ්ණපදානි යස්මිං සො විවිධත්ථවණ්ණපදො, තං මධුරත්ථමතිනීහරං උත්තමං සොතුජනස්ස හදයං පීතිකරං සචෙතනො කො නාම මනුජො න සුණෙය්ය.

ඉති අභිධම්මාවතාරටීකාය

අභිඤ්ඤාරම්මණනිද්දෙසවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සත්තරසමො පරිච්ඡෙදො.