තීකා > අභිධම්මපිටක (ටීකා) > අභිධම්මමාතිකාපාළි

කුසලා ධම්මා (ධ. ස. තිකමාතිකා 1-22), අකුසලා ධම්මා, අබ්යාකතා ධම්මා. සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා ධම්මා, දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා ධම්මා, අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා ධම්මා. විපාකා ධම්මා, විපාකධම්මධම්මා, නෙවවිපාකනවිපාකධම්මධම්මා. උපාදිණ්ණුපාදානියා ¶ ධම්මා, අනුපාදිණ්ණුපාදානියා ධම්මා, අනුපාදිණ්ණඅනුපාදානියා ධම්මා. සංකිලිට්ඨසංකිලෙසිකා ධම්මා, අසංකිලිට්ඨසංකිලෙසිකා ධම්මා, අසංකිලිට්ඨඅසංකිලෙසිකා ධම්මා. සවිතක්කසවිචාරා ධම්මා, අවිතක්කවිචාරමත්තා ධම්මා, අවිතක්කඅවිචාරා ධම්මා. පීතිසහගතා ධම්මා, සුඛසහගතා ධම්මා, උපෙක්ඛාසහගතා ධම්මා. දස්සනෙන පහාතබ්බා ධම්මා, භාවනාය පහාතබ්බා ධම්මා, නෙව දස්සනෙන න භාවනාය පහාතබ්බා ධම්මා. දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා, භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා, නෙව දස්සනෙන න භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා ¶ . ආචයගාමිනො ධම්මා, අපචයගාමිනො ධම්මා, නෙවාචයගාමිනාපචයගාමිනො ධම්මා. සෙක්ඛා ධම්මා, අසෙක්ඛා ධම්මා, නෙවසෙක්ඛනාසෙක්ඛා ධම්මා. පරිත්තා ධම්මා, මහග්ගතා ධම්මා, අප්පමාණා ධම්මා. පරිත්තාරම්මණා ධම්මා, මහග්ගතාරම්මණා ධම්මා, අප්පමාණාරම්මණා ධම්මා. හීනා ධම්මා, මජ්ඣිමා ධම්මා, පණීතා ධම්මා. මිච්ඡත්තනියතා ධම්මා, සම්මත්තනියතා ධම්මා, අනියතා ධම්මා. මග්ගාරම්මණා ධම්මා, මග්ගහෙතුකා ධම්මා, මග්ගාධිපතිනො ධම්මා. උප්පන්නා ධම්මා, අනුප්පන්නා ධම්මා, උප්පාදිනො ධම්මා. අතීතා ධම්මා, අනාගතා ධම්මා, පච්චුප්පන්නා ධම්මා. අතීතාරම්මණා ධම්මා, අනාගතාරම්මණා ධම්මා, පච්චුප්පන්නාරම්මණා ධම්මා. අජ්ඣත්තා ධම්මා, බහිද්ධා ධම්මා, අජ්ඣත්තබහිද්ධා ධම්මා. අජ්ඣත්තාරම්මණා ධම්මා, බහිද්ධාරම්මණා ධම්මා, අජ්ඣත්තබහිද්ධාරම්මණා ධම්මා. සනිදස්සනසප්පටිඝා ධම්මා, අනිදස්සනසප්පටිඝා ධම්මා, අනිදස්සනඅප්පටිඝා ධම්මා (ධ. ස. තිකමාතිකා 1-22).

හෙතූ ධම්මා, න හෙතූ ධම්මා. සහෙතුකා ධම්මා, අහෙතුකා ධම්මා. හෙතුසම්පයුත්තා ධම්මා, හෙතුවිප්පයුත්තා ධම්මා. හෙතූ චෙව ධම්මා සහෙතුකා ච, සහෙතුකා චෙව ධම්මා න ච හෙතූ. හෙතූ චෙව ¶ ධම්මා හෙතුසම්පයුත්තා ච, හෙතුසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා න ච හෙතූ. න හෙතූ ඛො පන ධම්මා සහෙතුකාපි, අහෙතුකාපි. හෙතුගොච්ඡකං.

සප්පච්චයා ධම්මා, අප්පච්චයා ධම්මා. සඞ්ඛතා ධම්මා, අසඞ්ඛතා ධම්මා. සනිදස්සනා ධම්මා, අනිදස්සනා ධම්මා. සප්පටිඝා ධම්මා, අප්පටිඝා ¶ ධම්මා. රූපිනො ධම්මා, අරූපිනො ධම්මා. ලොකියා ධම්මා, ලොකුත්තරා ධම්මා. කෙනචි විඤ්ඤෙය්යා ධම්මා, කෙනචි න විඤ්ඤෙය්යා ධම්මා. චූළන්තරදුකං.

ආසවා ධම්මා, නො ආසවා ධම්මා. සාසවා ධම්මා, අනාසවා ධම්මා. ආසවසම්පයුත්තා ධම්මා, ආසවවිප්පයුත්තා ධම්මා. ආසවා චෙව ධම්මා සාසවා ච, සාසවා චෙව ධම්මා නො ච ආසවා. ආසවා චෙව ධම්මා ආසවසම්පයුත්තා ච, ආසවසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච ආසවා. ආසවවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා සාසවාපි, අනාසවාපි. ආසවගොච්ඡකං.

සඤ්ඤොජනා ධම්මා, නො සඤ්ඤොජනා ධම්මා. සඤ්ඤොජනියා ධම්මා, අසඤ්ඤොජනියා ධම්මා. සඤ්ඤොජනසම්පයුත්තා ධම්මා, සඤ්ඤොජනවිප්පයුත්තා ධම්මා. සඤ්ඤොජනා චෙව ධම්මා සඤ්ඤොජනියා ච, සඤ්ඤොජනියා චෙව ධම්මා නො ච සඤ්ඤොජනා. සඤ්ඤොජනා චෙව ධම්මා සඤ්ඤොජනසම්පයුත්තා ච, සඤ්ඤොජනසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච සඤ්ඤොජනා. සඤ්ඤොජනවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා සඤ්ඤොජනියාපි, අසඤ්ඤොජනියාපි. සඤ්ඤොජනගොච්ඡකං.

ගන්ථා ධම්මා, නො ගන්ථා ධම්මා. ගන්ථනියා ධම්මා, අගන්ථනියා ධම්මා. ගන්ථසම්පයුත්තා ධම්මා, ගන්ථවිප්පයුත්තා ධම්මා. ගන්ථා චෙව ධම්මා ගන්ථනියා ච, ගන්ථනියා චෙව ධම්මා නො ච ගන්ථා ¶ . ගන්ථා චෙව ධම්මා ගන්ථසම්පයුත්තා ච, ගන්ථසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච ගන්ථා. ගන්ථවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා ගන්ථනියාපි, අගන්ථනියාපි. ගන්ථගොච්ඡකං.

ඔඝා ¶ ධම්මා, නො ඔඝා ධම්මා. ඔඝනියා ධම්මා, අනොඝනියා ධම්මා. ඔඝසම්පයුත්තා ධම්මා, ඔඝවිප්පයුත්තා ධම්මා. ඔඝා චෙව ධම්මා ඔඝනියා ච, ඔඝනියා චෙව ධම්මා නො ච ඔඝා. ඔඝා චෙව ධම්මා ඔඝසම්පයුත්තා ච, ඔඝසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච ඔඝා. ඔඝවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා ඔඝනියාපි, අනොඝනියාපි. ඔඝගොච්ඡකං.

යොගා ධම්මා, නො යොගා ධම්මා. යොගනියා ධම්මා, අයොගනියා ධම්මා. යොගසම්පයුත්තා ධම්මා, යොගවිප්පයුත්තා ධම්මා. යොගා චෙව ධම්මා යොගනියා ච, යොගනියා චෙව ධම්මා නො ච යොගා. යොගා චෙව ධම්මා යොගසම්පයුත්තා ච, යොගසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච යොගා. යොගවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා යොගනියාපි, අයොගනියාපි. යොගගොච්ඡකං.

නීවරණා ධම්මා, නො නීවරණා ධම්මා. නීවරණියා ධම්මා, අනීවරණියා ධම්මා. නීවරණසම්පයුත්තා ධම්මා, නීවරණවිප්පයුත්තා ධම්මා. නීවරණා චෙව ධම්මා නීවරණියා ච, නීවරණියා චෙව ධම්මා නො ච නීවරණා. නීවරණා චෙව ධම්මා නීවරණසම්පයුත්තා ච, නීවරණසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච නීවරණා. නීවරණවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා නීවරණියාපි, අනීවරණියාපි. නීවරණගොච්ඡකං.

පරාමාසා ධම්මා, නො පරාමාසා ධම්මා. පරාමට්ඨා ධම්මා, අපරාමට්ඨා ධම්මා. පරාමාසසම්පයුත්තා ධම්මා, පරාමාසවිප්පයුත්තා ධම්මා. පරාමාසා චෙව ධම්මා ¶ පරාමට්ඨා ච, පරාමට්ඨාචෙව ¶ ධම්මා නො ච පරාමාසා. පරාමාසවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා පරාමට්ඨාපි, අපරාමට්ඨාපි. පරාමාසගොච්ඡකං.

සාරම්මණා ධම්මා, අනාරම්මණා ධම්මා. චිත්තා ධම්මා, නො චිත්තා ධම්මා. චෙතසිකා ධම්මා, අචෙතසිකා ධම්මා. චිත්තසම්පයුත්තා ධම්මා, චිත්තවිප්පයුත්තා ධම්මා. චිත්තසංසට්ඨා ධම්මා, චිත්තවිසංසට්ඨා ධම්මා. චිත්තසමුට්ඨානා ධම්මා, නො චිත්තසමුට්ඨානා ධම්මා. චිත්තසහභුනො ධම්මා, නො චිත්තසහභුනො ධම්මා. චිත්තානුපරිවත්තිනො ධම්මා, නො චිත්තානුපරිවත්තිනො ධම්මා. චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානා ධම්මා, නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානා ධම්මා. චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානසහභුනො ධම්මා, නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානසහභුනො ධම්මා. චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානානුපරිවත්තිනො ධම්මා, නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානානුපරිවත්තිනො ධම්මා. අජ්ඣත්තිකා ධම්මා, බාහිරා ධම්මා. උපාදා ධම්මා, නො උපාදා ධම්මා. උපාදිණ්ණා ධම්මා, අනුපාදිණ්ණා ධම්මා. මහන්තරදුකං.

උපාදානා ධම්මා, නො උපාදානා ධම්මා. උපාදානියා ධම්මා, අනුපාදානියා ධම්මා. උපාදානසම්පයුත්තා ධම්මා, උපාදානවිප්පයුත්තා ධම්මා. උපාදානා චෙව ධම්මා උපාදානියා ච, උපාදානියා චෙව ධම්මා නො ච උපාදානා. උපාදානා චෙව ධම්මා උපාදානසම්පයුත්තා ච, උපාදානසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච උපාදානා. උපාදානවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා උපාදානියාපි, අනුපාදානියාපි. උපාදානගොච්ඡකං.

කිලෙසා ධම්මා, නො කිලෙසා ධම්මා. සංකිලෙසිකා ධම්මා, අසංකිලෙසිකා ධම්මා. සංකිලිට්ඨා ධම්මා, අසංකිලිට්ඨා ධම්මා. කිලෙසසම්පයුත්තා ධම්මා, කිලෙසවිප්පයුත්තා ධම්මා. කිලෙසා ¶ චෙව ධම්මා සංකිලෙසිකා ච, සංකිලෙසිකා චෙව ධම්මා නො ච කිලෙසා. කිලෙසා චෙව ධම්මා සංකිලිට්ඨා ච, සංකිලිට්ඨා චෙව ධම්මා නො ච කිලෙසා. කිලෙසා චෙව ධම්මා කිලෙසසම්පයුත්තා ¶ ච, කිලෙසසම්පයුත්තා චෙව ධම්මා නො ච කිලෙසා. කිලෙසවිප්පයුත්තා ඛො පන ධම්මා සංකිලෙසිකාපි, අසංකිලෙසිකාපි. කිලෙසගොච්ඡකං.

දස්සනෙන පහාතබ්බා ධම්මා, න දස්සනෙන පහාතබ්බා ධම්මා. භාවනාය පහාතබ්බා ධම්මා, න භාවනාය පහාතබ්බා ධම්මා. දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා, න දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා. භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා, න භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා ධම්මා. සවිතක්කා ධම්මා, අවිතක්කා ධම්මා. සවිචාරා ධම්මා, අවිචාරා ධම්මා. සප්පීතිකා ධම්මා, අප්පීතිකා ධම්මා. පීතිසහගතා ධම්මා, න පීතිසහගතා ධම්මා. සුඛසහගතා ධම්මා, න සුඛසහගතා ධම්මා. උපෙක්ඛාසහගතා ධම්මා, න උපෙක්ඛාසහගතා ධම්මා. කාමාවචරා ධම්මා, න කාමාවචරා ධම්මා. රූපාවචරා ධම්මා, න රූපාවචරා ධම්මා. අරූපාවචරා ධම්මා, න අරූපාවචරා ධම්මා. පරියාපන්නා ධම්මා, අපරියාපන්නා ධම්මා. නිය්යානිකා ධම්මා, අනිය්යානිකා ධම්මා. නියතා ධම්මා, අනියතා ධම්මා. සඋත්තරා ධම්මා, අනුත්තරා ධම්මා. සරණා ධම්මා, අරණා ධම්මා. පිට්ඨිදුකං.

විජ්ජාභාගිනො ධම්මා, අවිජ්ජාභාගිනො ධම්මා. විජ්ජූපමා ධම්මා, වජිරූපමා ධම්මා. බාලා ධම්මා, පණ්ඩිතා ධම්මා. කණ්හා ධම්මා ¶ , සුක්කා ධම්මා. තපනීයා ධම්මා, අතපනීයා ධම්මා. අධිවචනා ධම්මා, අධිවචනපථා ධම්මා. නිරුත්ති ධම්මා, නිරුත්තිපථා ධම්මා. පඤ්ඤත්ති ධම්මා, පඤ්ඤත්තිපථා ධම්මා. නාමඤ්ච, රූපඤ්ච. අවිජ්ජා ච, භවතණ්හා ච. භවදිට්ඨි ච, විභවදිට්ඨි ච. සස්සතදිට්ඨි ච, උච්ඡෙදදිට්ඨි ච. අන්තවා දිට්ඨි ච, අනන්තවා දිට්ඨි ච. පුබ්බන්තානුදිට්ඨි ච, අපරන්තානුදිට්ඨි ච. අහිරිකඤ්ච, අනොත්තප්පඤ්ච. හිරී ච, ඔත්තප්පඤ්ච. දොවචස්සතා ච, පාපමිත්තතා ච. සොවචස්සතා ච, කල්යාණමිත්තතා ච. ආපත්තිකුසලතා ච, ආපත්තිවුට්ඨානකුසලතා ච. සමාපත්තිකුසලතා ච, සමාපත්තිවුට්ඨානකුසලතා ච. ධාතුකුසලතා ච, මනසිකාරකුසලතා ¶ ච. ආයතනකුසලතා ච, පටිච්චසමුප්පාදකුසලතා ච. ඨානකුසලතා ච, අට්ඨානකුසලතා ච. අජ්ජවො ච, මද්දවො ච. ඛන්ති ච, සොරච්චඤ්ච. සාඛල්යඤ්ච, පටිසන්ථාරො ච. ඉන්ද්රියෙසු අගුත්තද්වාරතා ච, භොජනෙ අමත්තඤ්ඤුතා ච. ඉන්ද්රියෙසු ගුත්තද්වාරතා ච, භොජනෙ මත්තඤ්ඤුතා ච. මුට්ඨස්සච්චඤ්ච, අසම්පජඤ්ඤඤ්ච. සති ච, සම්පජඤ්ඤඤ්ච. පටිසඞ්ඛානබලඤ්ච, භාවනාබලඤ්ච. සමථො ච, විපස්සනා ච. සමථනිමිත්තඤ්ච, පග්ගාහනිමිත්තඤ්ච. පග්ගාහො ච, අවික්ඛෙපො ච. සීලවිපත්ති ච, දිට්ඨිවිපත්ති ච. සීලසම්පදා ච, දිට්ඨිසම්පදා ච. සීලවිසුද්ධි ච, දිට්ඨිවිසුද්ධි ච. දිට්ඨිවිසුද්ධි ඛො පන, යථාදිට්ඨිස්ස ච පධානං. සංවෙගො ච සංවෙජනියෙසු ඨානෙසු, සංවිග්ගස්ස ච යොනිසො පධානං. අසන්තුට්ඨිතා ච කුසලෙසු ධම්මෙසු, අප්පටිවානිතා ච පධානස්මිං. විජ්ජා ච, විමුත්ති ච. ඛයෙ ඤාණං, අනුප්පාදෙ ඤාණන්ති.