📜

පිටකත්තයස්ස පොත්ථකාරොපනං

මහාවිහාරවාසිනො පන පොරාණිකං පාළිභාසාය සණ්ඨිතං පරිසුද්ධපිටකමෙව පටිග්ගණ්හන්ති, තඤ්ච මුඛපාඨෙනෙව ධාරෙන්ති. තදා පන ථෙරා පච්ඡිමජනානං සතිපඤ්ඤාහානිං දිස්වා බුද්ධකාලතො පට්ඨාය යාව තංකාලා මුඛපාඨෙනාභතං සාට්ඨකථං පිටකත්තයං පොත්ථකෙ ආරොපෙතුං සමාරභිංසු. සමාරභමානා ච තෙ අනුරාධරාජධානිපුරතො අට්ඨසට්ඨිමිලප්පමාණෙ මලයජනපදෙ මාතුල[මාතලෙ ඉති එතරහි වොහාරො] නගරෙ ආලොකලෙණෙ වසන්තා එකස්ස තන්දෙසිකස්ස ජනපදාධිපතිනො ආරක්ඛං ගහෙත්වා තං පොත්ථකාරොපනකම්මමකංසු [මහාවංසෙ 33, 100-101-ගාථාසු]. තෙනිදං ඤායති ‘‘තදා මහාවිහාරවාසිනො ථෙරා රාජරාජමහාමත්තෙහි අලද්ධූපකාරා හුත්වා අත්තනො බලෙනෙව පිටකත්තයස්ස පොත්ථකාරොපනකම්මමකංසූ’’ති ච, ‘‘තඤ්ච යථෙව පච්ඡිමජනානං සතිපඤ්ඤාහානිං දිස්වා කතං, තථෙව දුබ්භික්ඛරට්ඨක්ඛොභාදිභයුපද්දුතකාලෙසු දුද්ධරභාවම්පි දිස්වා’’ති ච, තථා ‘‘අභයගිරිවාසීනං සම්පටිච්ඡිතසමයන්තරවාදෙහි අනාකුලනත්ථම්පි කත’’න්ති ච. එවං මහාවිහාරවාසිනො ථෙරා පරිසුද්ධත්ථෙරවාදපිටකං සමයන්තරෙහි අසම්මිස්සනත්ථාය යථා පුරෙ, තථා පාළිභාසාය එව පොත්ථකෙ ආරොපෙත්වාපි සුරක්ඛිතං රක්ඛිංසු. යදි හි තදා තෙපිටකං පොත්ථකෙසු අනාරොපිතමස්ස, පච්ඡාකාලෙසු සමයන්තරතො ආගතසුත්තානි ‘‘නෙතානි අම්හාක’’න්ති පටික්ඛිපිතුං න සුකරානි භවෙය්යුං. යතො ච ඛො තදා සාට්ඨකථං තෙපිටකං පොත්ථකෙසු ආරොපිතං, තතොයෙව අනාගතකාලෙසු සමයන්තරාගතසුත්තානි තෙහි පොත්ථකෙහි සංසන්දෙත්වා පටික්ඛිපිතුං සුකරානි හොන්ති.

තථා හි භාතියරාජකාලෙ (524-552-බු-ව) මහාවිහාරවාසීනං අභයගිරිවාසීහි විනයෙ විවාදො උප්පජ්ජි. තදා රාජා දීඝකාරායනං නාම බ්රාහ්මණජාතිකං අමච්චං ථෙරානං සන්තිකං පෙසෙසි. සො උභින්නං සුත්තං ¶ සුත්වා විනිච්ඡයං අදාසි [පාරා. අට්ඨ. 2.384]. තථා වොහාරකතිස්සරාජකාලෙ ච (758-780 බු-ව) ගොඨාභයරාජකාලෙ ච (797-810 බු-ව) ථෙරවාදිකා පොත්ථකාරූළ්හෙන ධම්මවිනයෙන සංසන්දෙත්වා අධම්මවාදං පටික්ඛිපිංසු [නිකායසඞ්ගහෙ 12-පිට්ඨෙ].