📜

4. අනන්තරපච්චයො

කතමො අනන්තරපච්චයො. අනන්තරෙ ඛණෙ නිරුද්ධො චිත්ත චෙතසිකධම්මසමූහො අනන්තරපච්චයො.

කතමො ධම්මො අනන්තරපච්චයස්ස පච්චයුප්පන්නො. පච්ඡිමෙ අනන්තරෙ එව ඛණෙ උප්පන්නො චිත්තචෙතසිකධම්මසමූහො තස්ස පච්චයස්ස පච්චයුප්පන්නො.

එකස්මිං භවෙ පටිසන්ධිචිත්තං පඨමභවඞ්ගචිත්තස්ස අනන්තර පච්චයො, පඨම භවඞ්ගචිත්තං දුතියභවඞ්ගචිත්තස්ස අනන්තරපච්චයොතිආදිනා වත්තබ්බො.

යදා පන ධම්මයමකෙ සුද්ධාවාසානං දුතියෙ අකුසලෙ චිත්තෙ වත්තමානෙති වුත්තනයෙන තස්ස සත්තස්ස අත්තනො අභිනවං අත්තභාවං ආරබ්භ එතං මම එසොහමස්මි එසො මෙ අත්තාති පවත්තං භවනිකන්තික තණ්හාසහගතචිත්තං උප්පජ්ජති. තදා පඨමං ද්වික්ඛත්තුං භවඞ්ගං චලති. තතො මනොද්වාරාවජ්ජනචිත්තං උප්පජ්ජති. තතො සත්ත භවනිකන්තිකජවනානි උප්පජ්ජන්ති. තතො පරං භවඞ්ගවාරො.

අපි ච සො සත්තො තදා පච්චුප්පන්නභවෙ කිඤ්චි න ජානාති, පුබ්බභවෙ අත්තනා අනුභූතං ආරම්මණං අනුස්සරමානො අච්ඡති. වත්ථුස්ස පන අතිදුබ්බලත්තා තඤ්ච ආරම්මණං අපරිබ්යත්තමෙව හොති. තං ආරබ්භ උද්ධච්චසහගතචිත්තමෙව බහුලං පවත්තති.

යදා ගබ්භො ථොකං වඩ්ඪමානො හොති අතිරෙකද්වෙමාසං ගතො, තදා චක්ඛාදීනි ඉන්ද්රියානි පරිපුණ්ණානි හොන්ති. එවං සන්තෙපි මාතුගබ්භෙ ආලොකාදීනං පච්චයානං අභාවතො චක්ඛුවිඤ්ඤාණාදීනි චත්තාරි විඤ්ඤාණානි නුප්පජ්ජන්ති, කායවිඤ්ඤාණමනොවිඤ්ඤාණානි එව උප්පජ්ජන්ති. සො සත්තො මාතුයා ඉරියාපථපරිවත්තනාදීසු බහූනි දුක්ඛදොමනස්සානි පච්චනුභොති. විජායනකාලෙ පන භුසං දුක්ඛං නිගච්ඡතියෙව. විජායිත්වාපි යාව වත්ථුරූපානි මුදූනි හොන්ති, පරිපාකං න ගච්ඡන්ති, තාව සො අතිමන්දරූපො උත්තානසෙය්යකො හුත්වා අච්ඡති. න කිඤ්චි පච්චුප්පන්නං ආරම්මණං සල්ලක්ඛෙති. යෙභුය්යෙන පුරිම භවානුසාරී එව තස්ස විඤ්ඤාණං හොති. සචෙ සො නිරය භවතො ආගතො හොති, සො විරූපමුඛබහුලො හොති. පුරිමානි නිරයාරම්මණානි ආරබ්භ ඛණෙ ඛණෙ විරූපමුඛමස්ස පඤ්ඤායති. අථ දෙවලොකතො ආගතො හොති, දිබ්බානි ආරම්මණානි ආරබ්භ විප්පසන්නමුඛබහුලො හොති, ඛණෙ ඛණෙ මිහිතමුඛමස්ස පඤ්ඤායති.

යදා පන වත්ථුරූපානි තික්ඛානි හොන්ති, පරිපාකං ගච්ඡන්ති. විඤ්ඤාණානි චස්ස සුවිසදානි පවත්තන්ති. තදා අමන්දරූපො හුත්වා කීළන්තො ලීළන්තො මොදන්තො පමොදන්තො අච්ඡති. පච්චුප්පන්නෙ ආරම්මණානි සල්ලක්ඛෙති. මාතුභාසං සල්ලක්ඛෙති. ඉධ ලොකානුසාරී විඤ්ඤාණමස්ස බහුලං පවත්තති. පුරිමජාතිං පමුස්සති.

කිං පන සබ්බොපි සත්තො ඉමස්මිං ඨානෙ එව පුරිමං ජාතිං පමුස්සතීති චෙ. න සබ්බොපි සත්තො ඉමස්මිං ඨානෙ එව පමුස්සති. කොචි අතිරෙකතරං ගම්භවාසදුක්ඛෙන පරිපීළිතො ගබ්භෙ එව පමුස්සති. කොචි විජායනකාලෙ, කොචි ඉමස්මිං ඨානෙ පමුස්සති. කොචි ඉතොපරම්පි දහරකාලෙ න පමුස්සති. වුඩ්ඪකාලෙ එව පමුස්සති. කොචි යාවජීවංපි න පමුස්සති. ද්වෙ තයො භවෙ අනුස්සරන්තොපි අත්ථියෙව. ඉමෙ ජාතිස්සරසත්තා නාම හොන්ති.

තත්ථ විජායනකාලතො පට්ඨාය ඡද්වාරිකවීථිචිත්තානි පවත්තන්ති. පච්චුප්පන්නාරම්මණං සල්ලක්ඛණතො පට්ඨාය ඡද්වාරිකවීථි චිත්තානි පරිපුණ්ණානි පවත්තන්ති. සබ්බත්ථපි පුරිමං පුරිමං අනන්තරෙ නිරුද්ධං චිත්තං පච්ඡිමස්ස පච්ඡිමස්ස අනන්තරෙ උප්පන්නස්ස චිත්තස්ස අනන්තර පච්චයො හොති. අයඤ්ච අනන්තරපච්චයො නාම අනමතග්ගෙ සංසාරෙ එකස්ස සත්තස්ස එකප්පබන්ධො එව හොති. යදා සත්තො අරහත්ත මග්ගං ලභිත්වා ඛන්ධපරිනිබ්බානං පාපුණාති, තදා එව සො පබන්ධො ඡිජ්ජති.

කෙනට්ඨෙන අනන්තරො, කෙනට්ඨෙන පච්චයොති. අත්තනො අනන්තරෙ අත්තසදිසස්ස ධම්මන්තරස්ස උප්පාදනට්ඨෙන අනන්තරො, උපකාරකට්ඨෙන පච්චයො. තත්ථ අත්තසදිසස්සාති සාරම්මණ භාවෙන අත්තනා සදිසස්ස. සාරම්මණභාවෙනාති ච යො ධම්මො ආරම්මණෙන විනා න පවත්තති, සො සාරම්මණො නාම, එවං සාරම්මණභාවෙන. ධම්මන්තරස්ස උප්පාදනට්ඨෙනාති පුරිමස්මිං චිත්තෙ නිරුද්ධෙපි තස්ස චින්තනකිරියාවෙගො න වූපසම්මති, පච්ඡිමං චිත්තං උප්පාදෙත්වා එව වූපසම්මති, එවං පච්ඡිමස්ස ධම්මන්තරස්ස උප්පාදනට්ඨෙන.

තත්ථ පුරිමා පුරිමා මාතුපරම්පරා විය අනන්තරපච්චයපරම්පරා දට්ඨබ්බා. පච්ඡිමා පච්ඡිමා ධීතුපරම්පරා විය තස්ස පච්චයුප්පන්නපරම්පරා දට්ඨබ්බා. එවං සන්තෙ අරහන්තානං සබ්බපච්ඡිමං පරිනිබ්බානචිත්තම්පි පුන පටිසන්ධිචිත්තසඞ්ඛාතං ධම්මන්තරං උප්පාදෙය්යාති. න උප්පාදෙය්ය. කස්මා, තදා කම්මකිලෙසවෙගානං සබ්බසො පටිප්පස්සද්ධිභාවෙන අච්චන්තසන්තතරත්තා තස්ස චිත්තස්සාති. අනන්තරපච්චය දීපනා නිට්ඨිතා.