📜

2. ගන්ථකාරකාචරිය-පරිච්ඡෙදො

ආචරියො පන අත්ථි. පොරාණාචරියා අත්ථි, අට්ඨකථාචරියා අත්ථි, ගන්ථකාරකාචරියා අත්ථි, තිවිධනාමිකාචරියා. කතමෙ පොරාණාචරියා? පඨමසඞ්ගායනායං පඤ්චසතා ඛීණාසවා පඤ්චන්නං නිකායානං නාමඤ්ච අත්ථඤ්ච අධිප්පායඤ්ච යදඤ්ච බ්යඤ්ජන සොධනඤ්ච අවසෙසං කිච්චං කරිංසු. දුතියසඞ්ගායනායං සත්තසතා ඛීණාසවා තෙසංයෙව සද්දත්ථාදිකං කිච්චං පුන කරිංසු. තතියසඞ්ගායනායං සහස්සමත්තා ඛීණාසවා තෙසංයෙව සද්දත්ථාදිකං කිච්චං පුන කරිංසු. ඉච්චෙවං ද්වෙසතාධිකා ද්වෙසහස්ස ඛීණාසවා මහාකච්චායනං ඨපෙත්වා අවසෙසා පොරාණාචරියා නාම. යෙ පොරාණාචරියා තෙයෙව අට්ඨකථාචරියා නාම. කතමෙ ගන්ථකාරකාචරියා? මහාඅට්ඨකථිකාපෙභදඅනෙකාචරියා ගන්ථකාරකාචරියා නාම. කතමෙ තිවිධ නාමාචරියා මහාකච්චායනො තිවිධනාමං. කතමෙ ගන්ථා මහාකච්චායනෙන කතා? කච්චායනගන්ථො, මහානිරුත්තිගන්ථො, චුල්ලනිරුත්තිගන්ථො, යමකගන්ථො, නෙත්තිගන්ථො, පෙටකොපදෙසගන්ථොති, ඉමෙ ඡ ගන්ථා මහාකච්චායනෙන කතා. කතමෙ අනෙකාචරියෙන කතා ගන්ථා? මහාපච්චරිකාචරියො මහාපච්චරියං නාම ගන්ථං අකාසි. මහාකුරුන්දිකාචරියො කුරුන්දි නාම ගන්ථං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො මහාපච්චරිය ගන්ථස්ස අට්ඨකථං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො කුරුන්දි ගන්ථස්ස අට්ඨකථං අකාසි, මහාබුද්ධඝොසා නාමචරියො විසුද්ධිමග්ගො දීඝනිකායස්ස සුමඞ්ගලවිලාසනි නාම අට්ඨකථා, මජ්ඣිමනිකායස්ස පපඤ්චසූදනී නාම අට්ඨකථා, සංයුත්තනිකායස්ස සාරත්ථප්පකාසිනී නාම අට්ඨකථා, අඞ්ගුත්තරනිකායස්ස මනොරථපූරණී නාම අට්ඨකථා, පඤ්චවිනය ගන්ථානං සමන්තපාසාදිකා නාම අට්ඨකථා, සත්තන්නං අභිධම්මගන්ථානං පරමත්ථකථා නාම අට්ඨකථා, පාතිමොක්ඛ සංඛාතාය මාතිකාය කඞ්ඛාවිතරණීති විසුද්ධි නාම අට්ඨකථා, ධම්මපදස්ස අට්ඨකථා, ජාතකස්ස අට්ඨකථා, ඛුද්දකපාඨස්ස අට්ඨකථා, සුත්තනිපාතස්ස අට්ඨකථා, අපදානස්ස අට්ඨකථාති, ඉමෙ තෙරස ගන්ථෙ අකාසි. බුද්ධදත්තොනාමාචරියො විනය විනිච්ඡයො, උත්තරවිනිච්ඡයො, අභිධම්මාවතාරො, බුද්ධවංසස්ස මධුරත්ථවිලාසිනී නාම අට්ඨකථාති, ඉමෙ චත්තාරො ගන්ථෙ අකාසි. ආනන්දොනාමාචරියා සත්තාභිධම්මගන්ථට්ඨකථාය මූටීකං නාම ටීකං අකාසි. ධම්මපාලාචරියො නෙත්තිප්පකරණට්ඨකථා, ඉතිවුත්තකට්ඨකථා, උදානට්ඨකථා, චරියාපිටකට්ඨකථා, ථෙරකථට්ඨකථා, ථෙරීකථට්ඨකථා, විමානවත්ථුස්ස විමලවිලාසිනි නාම අට්ඨකථා, පෙතවත්ථුස්ස විමලවිලාසිනි නාම අට්ඨකථා, විසුද්ධිමග්ගස්ස පරමත්ථමඤ්ජූසා නාම ටීකා, දීඝනිකායස්ස අට්ඨකථාදීනං චතුන්නං අට්ඨකථානං ලීනත්ථප්පකාසනි නාම ටීකා, ජාතකට්ඨකථාය ලීනත්ථප්පකාසනි නාම ටීකා, නෙත්තිපකරණට්ඨකථාය ටීකා, බුද්ධවංසට්ඨකථාය පරමත්ථදීපනී නාම ටීකා, අභිධම්මට්ඨකථායටීකා ලීනත්ථවණ්ණනා නාම අනුටීකාති ඉමෙ චුද්දස මත්තෙ ගන්ථෙ අකාසි.

ද්වෙ පුබ්බාචරියානාමා චරියානිරුත්ති මඤ්ජූසං නාම චුල්ලනිරුත්ති ටීකඤ්ච මහානිරුත්ති සඞ්ඛෙපඤ්ච අකංසු. මහාවජිරබුද්ධිනාමාචරියො විනයගණ්ඨිනාම පකරණං අකාසි. දීපඞ්කරසඞ්ඛාතො විමලබුද්ධි නාමාචරියො මුඛමත්තදීපනී නාමකං න්යාසප්පකරණං අකාසි. චුල්ලවජිරබුද්ධි නාමාචරියො අත්ථබ්යාඛ්යානං නාම පකරණං අකාසි.

දීපඞ්කරො නාමාචරියො රූපසිද්ධි පකරණං, රූපසිද්ධි ටීකං, සම්පපඤ්ච සුත්තඤ්චෙති තිවිධං පකරණං අකාසි. ආනන්දාචරියස්ස ජෙට්ඨසිස්සො ධම්මපාලො නාමාචරියො සච්චසඞ්ඛෙපං නාම පකරණං අකාසි. කස්සපො නාමාචරියො මොහවිච්ඡෙදනී, විමතිච්ඡෙදනී, දසබුද්ධවංසො, අනාගතවංසොති, චතුවිධං පකරණං අකාසි.

මහානාමො නාමාචරියො, සද්ධම්මපකාසනී නාම පටිසම්භිදාමග්ගස්ස අට්ඨකථං අකාසි. දීපවංසො, ථූපවංසො, බොධිවංසො, චූලවංසො, මහාවංසො, පටිසම්භිදාමග්ගට්ඨකථා ගණ්ඨි චෙති ඉමෙ ඡ ගන්ථා මහානාමාචරි විසුං විසුං කතා.

නවො මහානාමො නාමාචරියො නවං මහාවංස නාම පකරණං අකාසි. උපසෙනො නාමාචරියො සද්ධම්මපජ්ජොතිකං නාම මහානිද්දෙසස්ස අට්ඨකථං අකාසි. මොග්ගලානො නාමාචරියො මොග්ගලානබ්යාකරණං නාම පකරණං අකාසි. සඞ්ඝරක්ඛිතො නාමාචරියො, සුබොධාලඞ්කාරං නාම පකරණං අකාසි. වුත්තොදයකාරො නාමාචරියො වුත්තොදයං නාම පකරණං අකාසි. ධම්මසිරි නාමාචරියො ඛුද්දකසික්ඛං නාම පකරණං අකාසි. පුරාණඛුද්දසික්ඛාය ටීකා, මූලසික්ඛා චෙති, ඉමෙ ද්වෙ ගන්ථා ද්වෙහාචරියෙහි විසුං විසුං කතා.

අනුරුද්ධො නාමාචරියො පරමත්ථවිනිච්ඡයං, නාමරූපපරිච්ඡෙදං, අභිධම්මත්ථසඞ්ගහං චෙති තිවිධං පකරණං අකාසි. ඛෙමො නාමාචරියො ඛෙමං නාම පකරණං අකාසි. සාරිපුත්තො නාමාචරියො විනයට්ඨකථාය සාරත්ථදීපනී නාම ටීකං; විනයසඞ්ගහපකරණං, විනයසඞ්ගහස්සටීකං; අඞ්ගුත්තරට්ඨකථාය සාරත්ථමඤ්ජූසං නාම නවං ටීකං; පඤ්චිකා ටීකඤ්චෙති, ඉමෙ පඤ්ච ගන්ථෙ අකාසි. බුද්ධනාගො නාමාචරියො විනයත්ථමඤ්ජූසං නාම කඞ්ඛාවිතරණීයා ටීකං අකාසි. නවො මොග්ගලානො නාමාචරියො අභිධානප්පදීපිකං නාම පකරණං අකාසි. වාචිස්සරො නාමාචරියො මහාසාමි නාම සුබොධාලඞ්කාරස්ස ටීකා, වුත්තොදය විවරණං, සුමඞ්ගලප්පසාදනි නාම ඛුද්දසික්ඛාය ටීකා; සම්බන්ධචින්තා, සම්බන්ධචින්තාය ටීකා; බාලාවතාරො, මොග්ගලානබ්යාකරණස්ස පඤ්චිකාය ටීකා; යොගවිනිච්ඡයො, විනයවිනිච්ඡයස්ස ටීකා, උත්තරවිනිච්ඡයස්ස ටීකා, නාමරූප-පරිච්ඡෙදස්ස විභාගො, සද්දත්ථස්ස පදරූපවිභාවනං; ඛෙමස්ස පකරණස්ස ටීකා, සීමාලඞ්කාරො, මූලසික්ඛාය ටීකා, රූපවිභාගො, පච්චයසඞ්ගහො, සච්චසඞ්ඛෙපස්ස ටීකා චෙති, ඉමෙ අට්ඨාරස ගන්ථෙ අකාසි.

සුමඞ්ගලො නාමාචරියො අභිධම්මාවතාරස්සටීකං, අභිධම්මත්ථසඞ්ගහස්සටීකඤ්ච දුවිධං පකරණං අකාසි. බුද්ධපියො නාමාචරියො සාරත්ථසඞ්ගහං නාම පකරණං අකාසි. ධම්මකිත්ති නාමාචරියො දන්තධාතු පකරණං අකාසි. මෙධඞ්කරො නාමාචරියො ජිනචරිතං නාම පකරණං අකාසි. බුද්ධරක්ඛිතො නාමාචරියො ජිනලඞ්කාරං, ජිනලඞ්කාරස්ස ටීකඤ්චාති දුවිධං පකරණං අකාසි. උපතිස්සො නාමාචරියො අනාගතවංසස්ස අට්ඨකථං අකාසි.

කඞ්ඛාවිතරණීයා ලීනත්ථප්පකාසිනි, නිසන්දෙහො, ධම්මානුසාරණී, ඤෙය්යාසන්තති, ඤෙය්යාසන්තතියා ටීකා, සුමතාදාවතාරො, ලොකපඤ්ඤත්ති පකරණං, තථාගතුප්පත්ති පකරණං, නලාටධාතු වණ්ණනා, සීහළවත්ථු, ධම්මදීපකො, පටිපත්තිසඞ්ගහො, විසුද්ධිමග්ගණ්ඨි, අභිධම්මගණ්ඨි, නෙත්තිපකරණගණ්ඨි, විසුද්ධිමග්ගචුල්ලනවටීකා, සොතබ්බමාලිනී, පසාදජනනී, ඔකාසලොකො, සුබොධාලඞ්කාරස්ස නව ටීකා චෙති, ඉමෙ වීසති ගන්ථා වීසතාචරියෙහි විසුං විසුං කතා.

සද්ධම්මසිරි නාමාචරියො සද්දත්ථභෙදචින්තා නාම පකරණං අකාසි. දෙවො නාමාචරියො සුමන කූටවණ්ණනං නාම පකරණං අකාසි. චුල්ලබුද්ධඝොසො නාමාචරියො සොතත්ථකිනිදානං නාම පකරණං අකාසි. රට්ඨපාලො නාමාචරියො මධුරසඞ්ගාහණීකිත්ති නාම පකරණං අකාසි. සුභූතචන්දො නාමාචරියො ලිඞ්ගත්ථවිවරණ-පකරණං අකාසි. අග්ගවංසො නාමාචරියො සද්දනීති පකරණං නාම අකාසි. වජිරබුද්ධි නාමාචරියො මහාටීකං නාම න්යාසපකරණටීකං අකාසි. ගුණසාගරො නාමාචරියො මුඛමත්තසාරං, මුඛමත්තසාරස්ස ටීකඤ්ච දුවිධං පකරණං අකාසි. අභයො නාමාචරියො සද්දත්ථභෙදචින්තාය මහාටීකං අකාසි. ඤාණසාගරො නාමාචරියො ලිඞ්ගත්ථවිවරණප්පකාසනං නාම පකරණං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො ගූළත්ථටීකං, බාලප්පබොධනඤ්ච දුවිධං පකරණං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො සද්දත්ථ-භෙදචින්තාය මජ්ඣිමටීකං අකාසි. උත්තමො නාමාචරියො බාලාවතාරටීකං, ලිඞ්ගත්ථවිවරණටීකඤ්ච දුවිධං පකරණං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො සද්දත්ථභෙදචින්තාය නව-ටීකං අකාසි. එකො අමච්චො අභිධානප්පදීපිකායටීකං, ගණ්ඨිපකරණස්ස දණ්ඩීප්පකරණස්ස මාගධභූතං ටීකං, කොලද්ධජනස්ස සකටභාසාය කතටීකඤ්ච තිවිධං පකරණං අකාසි. ධම්මසෙනාපති නාමාචරියො කාරිකං, එතිමාසපිදීපනී, මනොහාරඤ්ච තිවිධං පකරණං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො කාරිකාය ටීකං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො එතිමාසපිදීපිකාය ටීකං අකාසි.

අඤ්ඤතරො ආචරියො සද්දබින්දු නාම පකරණං අකාසි. සද්ධම්මගුරු නාමාචරියො සද්දවුත්තිප්පකාසකං නාම පකරණං අකාසි. සාරිපුත්තො නාමාචරියො සද්දවුත්තිප්පකාසකස්ස ටීකං අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො කච්චායනසාරං නාම පකරණං කච්චායනසාරස්ස ටීකඤ්ච දුවිධං පකරණං අකාසි. නවො මෙධඞ්කරො නාමාචරියො ලොකදීපකසාරං නාම පකරණං අකාසි. අග්ගපණ්ඩිතො නාමාචරියො ලොකුප්පත්ති නාම පකරණං අකාසි. චීවරො නාමාචරියො ජඞ්ඝදාසකස්ස ටීකං අකාසි. මාතිකත්ථදීපනී, අභිධම්මත්ථසඞ්ගහවණ්ණනා, සීමාලඞ්කාරස්සටීකා, විනයසමුට්ඨානදීපනී ටීකා, ගණ්ඨි සාරො, පට්ඨානගණනා නයො, සුත්තනිද්දෙසො, පාතිමොක්ඛො, චෙති, ඉමෙ අට්ඨ ගන්ථෙ සද්ධම්මජොතිපාලාචරියො අකාසි. විමලබුද්ධි නාමාචරියො අභිධම්ම-පන්නරසට්ඨානං නාම පකරණං අකාසි. නවො විමලබුද්ධි නාමාචරියො සද්දසාරත්ථජාලිනී, සද්දසාරත්ථජාලිනියා ටීකා, වුත්තොදය ටීකා, පරමත්ථමඤ්ජූසා නාම අභිධම්මසඞ්ගහටීකාය අනුටීකා දසගණ්ඨිවණ්ණනා, මාගධභූතාවිදග්ගමුඛමණ්ඩනටීකා චෙති ඉමෙ ඡ ගන්ථෙ අකාසි. අඤ්ඤතරො ආචරියො පඤ්චපකරණටීකාය නවානුටීකං අකාසි. අරියවංසො නාමාචරියො අභිධම්මසඞ්ගහ-ටීකාය [පරමත්ථ] මණිසාරමඤ්ජූසං නාම නවානුටීකං අකාසි. අභිධම්මත්ථසඞ්ගහස්ස ටීකා, පෙටකොපදෙසස්ස ටීකා, චතුභාණවාරස්ස අට්ඨකථා, මහාසාරපකාසනී, මහාදීපනී, සාරත්ථදීපනී ගති පකරණං, හත්ථසාරො, භුම්මසඞ්ගහො, භුම්මනිද්දෙසො, දසවත්ථුකායවිරතිටීකා, ජොතනා නිරුත්ති, විභත්තිකථා, කච්චායනවිවරණා, සද්ධම්මමාලිනී, පඤ්චගති වණ්ණනා, බාලචිත්තපබොධනං, ධම්මචක්කසුත්තස්ස නවට්ඨකථා, දන්තධාතු පකරණස්ස ටීකා චෙති, ඉමෙ වීසති ගන්ථා නානාචරියෙහි කතා, අඤ්ඤානි පන පකරණානි අත්ථි.

කතමානි සද්ධම්මො පායනො, බාලප්පබොධනපකරණස්ස ටීකා ච, ජිනාලඞ්කාරපකරණස්ස නවටීකා ච, ලිඞ්ගත්ථවිවරණං, ලිඞ්ගවිනිච්ඡයො; පාතිමොක්ඛවිවරණං, පරමත්ථකථාවිවරණං, සමන්තපාසාදිකා විවරණං, චතුභාණවාරට්ඨකථා විවරණං, අභිධම්මත්ථසඞ්ගහවිවරණං, සච්චසඞ්ඛෙපවිවරණං, සද්දත්ථභෙදචින්තාවිවරණං, සද්දවුත්තිවිවරණං, කච්චායනසාරවිවරණං, අභිධම්මත්ථසඞ්ගහස්ස ටීකා විවරණං, මහාවෙස්සන්තරාජාතකස්ස විවරණං, සක්කාභිමතං, මහාවෙස්සන්තරජාතකස්ස නවට්ඨකථා, පඨම සංබොධි, ලොකනෙත්ති ච, බුද්ධඝොසාචරියනිදානං මිලින්දපඤ්හා වණ්ණනා, චතුරා රක්ඛා, චතුරක්ඛාය අට්ඨකථා, සද්දවුත්තිපකරණස්ස නවටීකා, ඉච්චෙවං පඤ්චවීසති පමාණානි පකරණානි ලඞ්කො දීපාදීසුට්ඨානෙසු පණ්ඩිතෙහි කතානි අහෙසුං, සම්බුද්ධෙගාථා ච, නරදෙව නාම ගාථා ච, දාතවෙ චීරත්ති ගාථා ච, වීසති ඔවාදගාථා ච, දානසත්තරි, සීලසත්තරි, සප්පාදානවණ්ණනා, අනන්තබුද්ධවන්දනගාථා ච, අට්ඨවීසති බුද්ධවන්දනගාථා ච, අතීතානාගතපච්චුප්පන්නවන්දනගාථා ච, අසීතිමහාසාවකවන්දනගාථා ච, නවහාරගුණවණ්ණනා චාති, ඉමෙ බුද්ධපණාම-ගාථාදිකා ගාථා යො පණ්ඩිතෙහි ලඞ්කාදීපාදිසුට්ඨානෙසු කතා අහෙසුං [ඉති චුල්ලගන්ථවංසෙ ගන්ථකාරකාචරිය දීපකො නාම දුතියො පරිච්ඡෙදො]