📜

4. යොනකරට්ඨසාසනවංසකථාමග්ගො

4. ඉදානි පන යොනකරට්ඨෙ සාසනස්සුප්පත්තිං කථෙස්සාමි . භගවා හි වෙනෙය්යහිතාවහො යොනකරට්ඨෙ මමසාසනං චිරකාලං පභිට්ඨහිස්සතීති ආපෙක්ඛිත්වා සද්ධිං භික්ඛු සඞ්ඝෙන දෙසචාරිකං ආහිණ්ඩන්තො ලභුඤ්ජං නාම නගරං අගමාසි. තදා එකො නෙසාදො හරිඵලං දත්වා තං පරිභුඤ්ජිත්වා හරිබීජෙ ඛිපිතෙ පථවියං අපතිත්වා ආකාසෙයෙව පතිට්ඨාසි. තං දිස්වා සිතං පත්වාකාසි. තමත්ථං දිස්වා ආනන්දත්ථෙරො පුච්ඡි. අනාගතෙ ඛො ආනන්ද ඉමස්මිං ඨානෙ මම ධාතුචෙතියං පතිට්ඨහිස්සති, සාසනං විරූළමාපජ්ජිස්සතීති බ්යාකාසි. භගවතා පන හරිඵලස්ස භුඤ්ජිතට්ඨානත්තාහරිභුඤ්ජොති තස්ස රට්ඨස්ස නාමං අහොසි. ද්වින්නං තාපසානං ඨපිතං ජලසුත්තිකං පටිච්ච යොනකානං භාසාය ලභුඤ්ජොති නාමං අහොසි.

තදා තත්ථ මපින්නාය නාම එකිස්සා මාතිකාය සමීපෙ නිසින්නො එකො ලවකුලිකජෙට්ඨකො අත්තනො පුත්තං සත්තවස්සිකං භගවතො නිය්යාදෙත්වා පබ්බාජෙසි. කම්මට්ඨානානුයොගවසෙන අචිරෙනෙව අරහත්තං පාපුණි. සත්තවස්සි කස්සච සාමණෙරස්ස අරහත්තං සච්ඡිකතට්ඨානතං පටිච්ච යොනකභාසාය එතං ඨානං චඞ්ගමඞ්ඝ ඉති වුච්චති. චිරකාල වසෙන ජඞ්ගමඞ්ඝ ඉති වුච්චති. තතො පට්ඨායයෙව යොනකරට්ඨෙ සාසනං පතිට්ඨාතීති.

ඉදං යොනකරට්ඨෙ පඨමං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

සාසනෙ පන පඤ්චතිංසාධිකෙ ද්විවස්සසතෙ සම්පත්තෙ මහාරක්ඛිතත්ථෙරො යොනකරට්ඨං ගන්ත්වා කම්බොජඛෙමාවර හරිභුඤ්ජායුද්ධයාදීසු අනෙකෙසු රට්ඨෙසු සාසනං පතිට්ඨාපෙති. තානි හි සබ්බානි රට්ඨානි සඞ්ගහෙත්වා දස්සෙන්තෙහි අට්ඨකථාචරියෙහි යොනකලොකන්ති ඔකාසකාලොකවාචකෙන සාමඤ්ඤසද්දෙන වුත්තං. පකති හෙසා ගන්ථකාරානං යෙන කෙනචාකාරෙන අත්ථන්තරස්ස විඤ්ඤාපනාති.

මහාරක්ඛිතත්ථෙරො ච සද්ධිං පඤ්චහි භික්ඛූහි පාටලිපුත්තතො අනිලපථමග්ගෙන යොනකලොකං ආගන්ත්වා කාළකාරාමසුත්තෙන යොනකෙ පසාදෙසි. සත්තතිසහස්සාධිකපාණසතසහස්සං මග්ගඵලාලඞ්කාරං අදාසි. සන්තිකෙ චස්ස දසසහස්සානි පබ්බජිංසු. එවං සො තත්ථසාසනං පතිට්ඨාපෙසි. තථා ච වුත්තං අට්ඨකථායං,–

යොනකරට්ඨං තදා ගන්ත්වා, සො මහාරක්ඛිතො ඉසි;

කාළකාරාමසුත්තෙන, තෙ පසාදෙසි යොනකෙති.

තතො පට්ඨාය තෙසං සිස්සපරම්පරා බහූ හොන්ති, ගණනපථං වීතිවත්තා.

ඉදං යොනකරට්ඨෙ මහාරක්ඛිතත්ථෙරාදයො පටිච්ච

දුතියං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

යොනකරට්ඨෙ ලකුන්නනගරෙ ජිනචක්කෙ පඤ්චවස්සසතෙ මණිමයං බුද්ධප්පටිමං මාපෙත්වා විසුකම්මදෙවපුත්තො නාගසෙනත්ථෙරස්ස අදාසි. නාගෙසෙනත්ථෙරො ච තස්මිං පටිමම්හි ධාතු ආගන්ත්වා පතිට්ඨාතූති අධිට්ඨාසි. අධිට්ඨානවසෙනෙව සත්තධාතුයො ආගන්ත්වා තත්ථ පතිට්ඨහිත්වා පාටිහාරියං දස්සෙසුන්ති රාජවංසෙ වුත්තං.

තඤ්ච වචනං මම පරිනිබ්බානතො පඤ්චවස්සසතෙ අතික්කන්තෙ එතෙ උප්පජ්ජිස්සන්තීති මිලින්දපඤ්හායං වුත්තවචනෙන කාලපරිමාණවසෙන ච සමෙති. යොනකරට්ඨෙ මිලින්දරඤ්ඤො කාලෙ ජිනචක්කෙ පඤ්චවස්සසතෙයෙව නාගසෙනත්ථෙරං පටිස්ස ජිනචක්කං විරූළං හුත්වා පතිට්ඨාසි.

ඉදං යොනකරට්ඨෙ නාගසෙනත්ථෙරං පටිච්ච තතියං

සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

කලියුගෙ පඤ්චසට්ඨිවස්සෙලභුඤ්ජනගරතො සඞ්කමිත්වා ක්යුඞ්ගරනගරෙ මාපිකස්ස බඤ්ඤාචොමඞ්ගර නාමකස්ස රඤ්ඤො කාලෙ මජ්ඣිමදෙසතො කස්සපත්ථෙරො පඤ්චහි ථෙරෙහි සද්ධිං ආගච්ඡි.

තදා සො රාජා විහාරං කත්වා තෙසං අදාසි. සීහළදීපතො ච ධාතුයො ආනෙත්වා එකො ථෙරො ආගච්ඡි. ධාතුතො පාටිහාරියං දිස්වා පසීදිත්වා ලභුඤ්ජචෙතිය නිධානං අකාසි. තෙ ච ථෙරෙ පටිච්ච යොනකරට්ඨෙ සාසන වංසො ආගතො.

ඉදං යොනකරට්ඨෙ චතුත්ථං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

කලියුගෙ ද්වාසට්ඨාධිකෙ සත්තසතෙ සම්පත්ථෙ චිනරට්ඨින්දො රාජා අභිභවිත්වා සකලම්පි යොනකරට්ඨං සඞ්ඛුබ්භිතං හොති. තදා මහාධම්මගම්භීරත්ථෙරො මහාමෙධඞ්කරත්ථෙ රොචාති ද්වෙ ථෙරො යොනකරට්ඨතො සද්ධිං බහූහි භික්ඛූහි සීහළදීපං අගමංසු. තදා ච සීහළදීපෙ දුබ්භික්ඛභයෙන අභිභූතො හුත්වා තතො ස්යාමරට්ඨෙ සොක්කතයනගරං පුන අගමංසු.

තතො පච්ඡා ලකුන්නනගරං ගන්ත්වා සාසනං පග්ගණ්හන්තානං ලජ්ජිපෙසලානං භික්ඛූනං සන්තිකෙ පුන සික්ඛං ගණ්හිංසු. තෙ ච ථෙරො ස්යාමරට්ඨෙ යොනකරට්ඨෙ ච සබ්බත්ථ සාසනං පතිට්ඨාපෙසුන්ති.

ඉදං යොනකරට්ඨෙ පත්තලඞ්කෙ ද්වෙ ථෙරෙ පටිච්ච පඤ්චමං

සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

කලියුගෙ පඤ්චවීසාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ සම්පත්තෙ සිරිසද්ධම්මලොකපතිචක්කවත්තිරාජා ලභුඤ්ජචෙතියං පුන මහන්තං කත්වා තස්ස චෙතියස්ස සමීපෙ චත්තාරො විහාරෙ කාරාපෙත්වා මහාමෙධඞ්කරත්ථෙරස්ස සාරිපුත්තත්ථෙරස්ස ච අදාසි. තදාපි තෙ ද්වෙ ථෙරා සාසනං පරිසුද්ධං කත්වා පතිට්ඨාපෙසුන්ති.

ඉදං යොනකරට්ඨෙ මහාමෙධඞ්කරසාරිපුත්තත්ථෙරෙ

පටිච්ච ඡට්ඨං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

කලියුගෙ තෙචත්තාලීසාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ හංසාවතීනගරෙ අනෙකසෙතිභින්දො නාම රාජා යොනකරට්ඨං අභිභවිත්වා අත්තනො හත්ථගතං කත්වා බලි භුඤ්ජනත්ථාය ජෙට්ඨපුත්තස්ස අනුරුද්ධස්ස නාම රාජකුමාරස්ස දත්වා බහූහි අමච්චෙහි සද්ධිං තත්ථ ගන්ත්වා අනුරාජතාවෙන රජ්ජං කාරාපෙසි. සාසනඤ්ච විසොධාපෙතුං සද්ධම්මචක්කසාමිත්ථෙරං තෙන සද්ධිං පහිණි.

අනෙකසෙතිභින්නො කිර රාජා යොනකරට්ඨං විජයකාලෙ පඨමං සාසනස්ස පතිට්ඨානභූතමිදන්ති කත්වා තංරට්ඨවාසිනො කරමරානීතභාවෙන න අග්ගහෙසීති.

යථාවුත්තත්ථෙරවංසෙසු ච එකො ලකුන්නනගරෙ අරඤ්ඤවාසී ථෙරො තත්ථ නගරෙ අජ්ජ අසුකස්මිං ඨානෙ එකො මතොති ගිහීනං කථෙත්වා යථාකථිතං භූතං හුත්වා අයං අභිඤ්ඤාලාභීති පාකටො අහොසි.

තස්මිංයෙව ච නගරෙ මහාමඞ්ගලො නාම ථෙරො අනෙකසෙතිභින්දස්ස රඤ්ඤො යුජ්ඣිතුං ආගතකාලෙ අනෙකසෙතිභින්දො රාජා මං පක්කොසිස්සති, සමානජාතිකං දූතං පෙස්සෙස්සතීති පක්කොසිතකාලතො පඨමමෙවවදි. යථාවුත්තනියාමෙනෙව පක්කොසනතො අයං අභිඤ්ඤා ලාභීති කිත්ති ඝොසො අහොසි.

තත්ථ නගරෙ ඤාණවිලාසත්ථෙරො සඞ්ඛ්යාපකාසකං නාම පකරණං අකාසි. තංළීකං පන පත්තලඞ්කත්ථෙරස්ස විහාරෙ වසන්තො සිරිමඞ්ගලොනාම ථෙරො අකාසි.

විසුද්ධිමග්ගදීපනිං පන සංඤ්ඤ්වත්තඅරඤ්ඤවාසී උත්තරාරාමො නාම එකො ථෙරො. මඞ්ගලදීපනිං සිරිමඞ්ගලත්ථෙරො. උප්පාතසන්තිං අඤ්ඤතරො ථෙරො. තං කිර උප්පාතසන්තිං සජ්ඣායිත්වා චීනරඤ්ඤො සෙනං අජිනීති. ඉච්චෙවං යොනකරට්ඨෙ අභිඤ්ඤාලාභීනං ගන්ථකාරානඤ්ච ථෙරානං ආනුභාවෙන ජිනසාසනං පරිසුද්ධං හුත්වා පතිට්ඨාති. එවං හෙතුඵලසම්බන්ධවසෙන ආදි අන්ත සම්බන්ධවසෙන ච යථාවුත්තෙහි තීහි නයෙහි ථෙරපරම්පරා ඝට්ටෙත්වා ගහෙතබ්බා.

ඉති සාසනවංසෙ යොනකරට්ඨසාසනවංසකථා

මග්ගො නාම චතුත්ථො පරිච්ඡෙදො.