📜

6. අපරන්තරට්ඨසාසනවංසකථාමග්ගො

6. ඉදානි පන මරම්මමණ්ඩලෙ අපරන්තරට්ඨෙ සාසනවංසං වක්ඛාමි. අම්හාකඤ්හි මරම්මරට්ඨෙ සුප්පාදකතිත්ථෙ වාණිජගාමෙ වසන්තෙ චූළපුණ්ණ මහාපුණ්ණෙද්වෙ භාතිකෙ පටිච්ච භගවතො ධරමානස්සෙව අතිරෙකවීසතිවස්සකාලතො පභුති සාසනං පතිට්ඨාසි. න පන තාව බ්යාපෙත්වා පතිට්ඨාසි. තෙනෙව පුන සාසනස්ස පතිට්ඨාපනත්ථාය මහාමොග්ගලිපුත්තතිස්සත්ථෙරො ¶ යොනකධම්මරක්ඛිතත්ථෙරං පෙසෙසීති.

භගවා පන ලොහිතචන්දනවිහාරං පටිග්ගහෙත්වා සත්තසත්තාහානි නිසීදිත්වා සමාගතානං දෙවමනුස්සානං ධම්මරසං අදාසි. සත්තාහෙසු ච එකස්මිං අහු චතුරාසීතිපාණසහස්සානං ධම්මාභිසමයො අහොසි. පඤ්චසතමත්තෙහි ච පාසාදෙහි ආගච්ඡන්තො අන්තරාමග්ගෙ සච්චබන්ධපබ්බතෙ නිසින්නස්ස සච්චබන්ධස්ස නාම ඉසිනො ධම්මං දෙසෙත්වා ඡහි අභිඤ්ඤාහි සද්ධිං අරහත්තං පාපෙසි. වාණිජගාමෙ ච ඉසිදින්නසෙට්ඨි ආදීනම්පි ධම්මරසං පායෙසි. ඉච්චෙවං සච්චබන්ධඉසිදින්නමහාපුණ්ණාදයො පටිච්ච අම්හාකං මරම්මමණ්ඩලෙ සාසනං පතිට්ඨාසි.

ඉදං මරම්මමණ්ඩලෙ අපරන්තරට්ඨෙ පඨමං සාසනස්ස

පතිට්ඨානං.

භගවතො පරිනිබ්බුතතො පඤ්චතිංසාධිකෙ ද්විවස්සසතෙ සම්පත්තෙ තතියසඞ්ගීතිං සඞ්ගායිත්වා අවසානෙ මහාමොග්ගලිපුත්තතිස්සත්ථෙරො අත්තනො සද්ධිවිහාරිකං යොනකධම්මරක්ඛිතත්ථෙරං සද්ධිං චතූහි භික්ඛූහි අපරන්තරට්ඨං පෙසෙසි. අපරන්තරට්ඨඤ්ච නාම අම්හාකං මරම්මමණ්ඩලෙ සුනාපරන්තරට්ඨමෙව. තමත්ථං පන හෙට්ඨා අවොචුම්හා.

යොනකධම්මරක්ඛිතත්ථෙරොපි අපරන්තරට්ඨං ආගන්ත්වා අග්ගික්ඛන්ධොපමසුත්තෙන රට්ඨවාසීනං පසාදෙසි. සත්තතිමත්තානං පාණසහස්සානං ධම්මරසං පායෙසි. රට්ඨවාසිනො ච බහවො සාසනෙ පබ්බජිංසු. රාජකුලතොපි සහස්සමත්තා පබ්බජිංසු. ඉත්ථීනං පන අතිරෙකසට්ඨිසහස්සමත්තා පබ්බජිංසු. තඤ්ච න අග්ගික්ඛන්ධොපමසුත්තන්තං සුත්වා පබ්බජන්තීනං ඉත්ථීනං වසෙන වුත්තං, අථ ඛො ආදිතො පට්ඨාය යාවචිරකාලා සාසනං පසීදිත්වා පබ්බජන්තීනං ඉත්ථීනං වසෙන වුත්තන්ති දට්ඨබ්බං. කස්මාති චෙ, ඉත්ථීනං භික්ඛුනීනං සන්තිකෙයෙව පබ්බජිතුං යුත්තත්තා යොනකධම්මරක්ඛිතත්ථෙරෙන ¶ ච සද්ධිං භික්ඛුනීනං අනාගතත්තා. එවං චිරකාලං අතික්කමිත්වා පච්ඡා භික්ඛුනියො ආගන්ත්වා තාසං සන්තිකෙ පබ්බජිතානං වසෙන වුත්තන්ති දට්ඨබ්බං. සීහළදීපෙ අනුළාදෙවියො පබ්බජිතකාලෙ මහාමහින්දත්ථෙරස්ස සඞ්ඝමිත්තාථෙරියා පක්කොසනතා ඉධ ඤාපකාති. එවං යොනකධම්මරක්ඛිතත්ථෙරං පටිච්ච අපරන්තරට්ඨෙ සත්තානං බහුපකාරො අහොසි. තෙනෙවට්ඨකථායං–

අපරන්තං විගාහිත්වා, යොනකො ධම්මරක්ඛිතො;

අග්ගික්ඛන්ධූපමෙනෙත්ථ, පසාදෙසි ජනෙ බහූති.

තත්ථායං අධිප්පාය විසෙසො ගහෙතබ්බො. කථං. අග්ගික්ඛන්ධොපමසුත්තන්තං නාම භික්ඛූනං පටිපත්තිවසෙන වුත්තං, තං භික්ඛූනංයෙව දෙසෙතුං වට්ටති, ථෙරොපි තත්ථ තං දෙසෙසි, තස්මා පුණ්ණසච්චබන්ධාදයො පටිච්ච භගවතො ධරමානස්ස වීසතිවස්සකාලෙයෙව සාසනං අපරන්තරට්ඨෙ පතිට්ඨහිත්වා කස්මිඤ්චි කස්මිඤ්චි ඨානෙ භික්ඛූනං සංවිජ්ජමානත්තා තෙසං භික්ඛූනං සඞ්ගහෙත්වා දෙසෙතුං පච්ඡා ආගතානඤ්ච භික්ඛූනං පරිසුද්ධාචාරතං විඤ්ඤාපෙතුං අග්ගික්ඛන්ධොපමසුත්තං ථෙරො දෙසෙසීති. එවඤ්ච සති අරිමද්දනනගරෙ සමණකුත්තකානං සංවිජ්ජමානභාවං වක්ඛමානෙන වචනෙන සමෙති.

ඉදං මරම්මමණ්ඩලෙ අපරන්තරට්ඨෙ දුතියං

සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

යස්මා පන බුද්ධෙ, භගවා පුණ්ණත්ථෙරස්ස යාචනමාරබ්භ අපරන්තරට්ඨං ආගන්ත්වා වාණිජෙ හි කාරිතෙ චන්දනවිහාරෙ වසිත්වා එකස්මිං සමයෙ ආනන්දෙන පච්ඡාසමණෙන තම්බදීපරට්ඨම්පි දෙසචාරිකං ආහිණ්ඩි. ආහිණ්ඩිත්වා අරිමද්දනනගරට්ඨානසමීපං පත්වා පබ්බතමුද්ධනි ඨත්වා අනාගතෙ ඛො ආනන්ද ඉමස්මිං පදෙසෙ සම්මුති නාම රාජා අරිමද්දනං නාම නගරං මාපෙස්සති ¶ , තස්මිඤ්ච නගරෙ මම සාසනං විරූළං හුත්වා පතිට්ඨහිස්සතීති බ්යාකාසි. අයමත්ථො පොරාණවෙදපාත්ථකෙසු වුත්තො.

යොනකධම්මරක්ඛිතත්ථෙරො ච අපරන්තරට්ඨං ආගන්ත්වා තම්බදීපරට්ඨම්පි ආහිණ්ඩිත්වා තම්බදීපරට්ඨවාසීනම්පි ධම්මරසං පායෙසියෙව. අයමත්ථො ඛත්තියකුලතො එව පුරිසසහස්සානි පබ්බජිංසූති අට්ඨකථායං වුත්තත්තා විඤ්ඤායති. තදා හි අපරන්තරට්ඨෙ ඛත්තියො නත්ථි, තම්බදීපරට්ඨින්දොයෙව තං අනුසාසෙත්වා අති වසති, ඛත්තියෙ ච ආසන්තෙ කුතො ඛත්තියකුලානි භවිස්සන්ති, තෙනෙව තම්බදීපරට්ඨතො පුරිසසහස්සානි පබ්බජිංසූති විඤ්ඤාතබ්බං. තස්මා තම්බදීපිකසාසනවංසම්පි ඉධ වත්තුං යුජ්ජති.

තෙනිදානි තම්බදීපිකාසාසනවංසං පවක්ඛාමි. අම්හාකඤ්හි මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරට්ඨෙ අරිමද්දනනගරෙ සම්මුතිරාජා නාම භූපාලො රජ්ජං කරෙසි. තතො පට්ඨාය යාව අනුරුද්ධරඤ්ඤා සමථි නාමකෙ දෙසෙ නිසින්නානං තිංසමත්තානං සමණකුත්තකානං සට්ඨිසහස්සමත්තානං සිස්සානං ඔවාදං දත්වා චරිංසු.

තෙසං පන සමණකුත්තකානං අයං වාදො,- සචෙ යො පාණාතිපාතං කරෙය්ය, සො ඊදිසං පරිත්තං භණන්තො තම්හා පාපකම්මා පරිමුච්චෙය්ය, සචෙ පන යො මාතාපිතරං හන්ත්වා අනන්තරියකම්මතො පරිමුච්චිතුකාමො භවෙය්ය, ඊදිසං පරිත්තං භණෙය්ය, සචෙපි පුත්තධිතානං ආවාහවිවාහකම්මං කත්තුකාමො භවෙය්ය, ආචරියානං පඨමං නිය්යාදෙත්වා ආවාහවිවාහකම්මං කාතබ්බං, යො ඉදං චාරිත්තං අතික්කමෙය්ය, බහු අපුඤ්ඤං පසවෙය්යාති එවමාදීහි මිච්ඡාවාදෙහි අත්තනො අත්තනො උපගතානං ඔවාදං අදංසු. තමත්ථං සුත්වා අනුරුද්ධරාජා පරිචිතපුඤ්ඤො තෙසං වාදං න රුචි. අයං තෙසං මිච්ඡාවාදොති.

තදා ¶ ච අරිමද්දනනගරෙ අරහන්තො නාම ථෙරො ආගන්ත්වා සාසනං පතිට්ඨාපෙසි. අයං අරහන්තත්ථෙරස්ස අට්ඨුප්පත්ති,– රාජවංසාගතපරිත්තනිදානාගතසාසනප්පවෙණියාගතවසෙන තිවිධා හොති.

තත්ථායං රාජවංසාගතට්ඨුප්පත්ති,– තදා හි සුනාපරන්තතම්බදීපරට්ඨෙසු සබ්බෙන සබ්බං සබ්බදා ථිරං සාසනං න තාව පතිට්ඨාසි. තෙනෙව භගවතො බ්යාකතනියාමෙන සාසනං පතිට්ඨාපෙස්සාමාති චින්තෙත්වා මහාථෙරා සක්කස්ස දෙවානමින්දස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා සාසනං අනුග්ගහිතුං සමත්ථං පුග්ගලං දෙහීති යාචිංසු. සක්කොච දෙවානමින්දො තාවතිංසභවනෙ එකං දෙවපුත්තං යාචිත්වා එකිස්සා බ්රාහ්මණියා කුච්ඡිම්හි පටිසන්ධිං ගණ්හාපෙසි. දසමාසච්චයෙන විජායනකාලෙ සීලබුද්ධි නාම ථෙරො අනුරක්ඛිත්වා වයෙ සම්පත්තෙ පබ්බාජෙසි. තීසු පිටකෙසු අතිවිය ඡෙකො හුත්වා අරහත්තං පාපුණි. අරහන්තොති නාමෙන පාකටො අහොසි.

සොච ථෙරො මරම්මමණ්ඩලෙ ජිනසාසනං විජ්ජොතාපෙතුං අරිමද්දනනගරං ආගන්ත්වා නගරතො අවිදූරෙ එකස්මිං අරඤ්ඤෙ නිසීදි. තදා සක්කො දෙවානමින්දො එකං නෙසාදං පලොභෙත්වා තස්ස ථෙරං දස්සෙසි. අථ නෙසාදස්ස එතදහොසි,– අයං පන අමනුස්සො යක්ඛො භවෙය්ය, සචෙ පන මනුස්සො භවෙය්ය, එවං සති මිලක්ඛුජාතිකො භවෙය්යාති. එවං පන චින්තෙත්වා රඤ්ඤො දස්සනත්ථාය නගරං ආනෙසි. ථෙරො ච අට්ඨපරික්ඛාරෙ ගහෙත්වා අනුගච්ඡි. නෙසාදා ච ථෙරං ආනෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙසි.

රාජා දිස්වා සන්තින්ද්රියො අයං, න මිලක්ඛුජාතිකො, ඉමස්ස අබ්භන්තරෙ සාරධම්මො අත්ථි මඤ්ඤෙති ලද්ධසූරියොභාසංවිය පදුමං ඵුල්ලචිත්තං හුත්වා වීමංසෙතුකාමො ථෙරං ආහ,– අත්තනො සාරුප්පං ආසනං ඤත්වා නිසීදාහීති.

ථෙරො ච රාජපල්ලඞ්කං ආරුහිත්වා නසීදි. රාජා ච අයං අග්ගාසනෙ ¶ නිසීදි, අවස්සං අග්ගපුග්ගලො භවෙය්යාති චින්තෙත්වා ත්වං කස්ස ඤාති, කස්ස භිස්සො, කුතො ආගතොසීති පුච්ඡි. ථෙරො ච එවමාහ,– ලොකස්මිං යො නවගුණසම්පන්නො භගවා සම්මාසම්බුද්ධො, තස්සාහං ඤාති, සොභගවායෙව මමාචරියො, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස නිසින්නට්ඨානතො ආගතොම්හීති.

රාජා ච සොමනස්සප්පත්තො හුත්වා ආහ, තව ආචරියෙන දෙසිතං ධම්මං එකදෙසතො දෙසෙහීති. අථ යථා සිරිධම්මාසොකරඤ්ඤො නිග්රොධසාමණෙරෙන අප්පමාදධම්මො දෙසිතො, එවං අප්පමාදධම්මංයෙව ථෙරො දෙසෙසි.

රාජා ච පුන ආහ,– කුහිං දානි සම්මාසම්බුද්ධො නිසීදති, තෙන පන දෙසිතො ධම්මො කතිප්පමාණො, තස්ස සාවකා පන කතිප්පමාණා, තුම්හාදිසා අඤ්ඤෙ අත්ථි වා මා වාති. ඉදානි අම්හාකං ආචරියො සම්මාසම්බුද්ධො පරිනිබ්බුතො, ධාතුයොයෙව ඉදානි අත්ථි, තෙන පන දෙසිතො ධම්මො චතුරාසීතිධම්මක්ඛන්ධසහස්සප්පමාණො, සුධම්මපුරෙ පිටකත්තයං යුගළවසෙන තිංසවිධා අත්ථි, මයා අඤ්ඤො පරමත්ථ සම්මුතිවසෙන දුවිධොපි සඞ්ඝො අත්ථීති.

තං සුත්වා රාජා භිය්යොසොමත්තාය පසන්නො හුත්වා පුන ආරොචෙසි,– මම භන්තෙ ඉමස්මිං පච්චක්ඛෙ නත්ථි තයා අඤ්ඤො නාථො, අජ්ජභග්ගෙ පාණුපෙතං මං උපාසකොති ධාරෙහි, තව ඔවාදං අහං සිරසා පටිග්ගණ්හිස්සාමීති.

තතො පච්ඡා අරඤ්ඤකඞ්ගාරහෙ ඨානෙ විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි. සමණකුත්තකානම්පි වාදං භින්දි, යථා පන සුවණ්ණපාතිං ලභිත්වා සුවණ්ණභාජනං ලභිත්වා මත්තිකාභාජනන්ති. සකලෙපි ච රට්ඨෙ සමණකුත්තකානං වාදං ජහාපෙසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ සමණකුත්තකා හීනලාභා හුත්වා ථෙරස්ස උපනාහං බන්ධිංසු. තෙ පන සමණකුත්තකා අරඤ්ඤෙ නිස්සාමිකාවිය ¶ කොලෙයකා සුනඛා අනාථා හුත්වා කායිකචෙතසිකදුක්ඛං ලභිංසු.

රාජා ච තමත්ථං ඤත්වා යථා සමණකුත්තකා නාභිභවන්ති, තථා ආරක්ඛං ඨපෙසි. තෙ ච සමණකුත්තකෙ සෙතවත්ථං නිවාසාපෙත්වා ආවුධගාහයොධභාවෙන රාජකම්මෙ නියොජාපෙසි. ථෙරො ච සාසනෙ පසන්නෙ ජනෙ පබ්බාජෙත්වා උපසම්පාදෙත්වා සාසනං විසොධාපෙසි. රාජා ච ඉමස්මිං රට්ඨෙ පොරාණිකා රාජානො සමණකුත්තකානං වාදං ගහෙත්වා රජ්ජං කාරෙසුං, සචෙ හි පන තෙසං අනත්ථකරජ්ජං පුන ගණ්හාපෙතුං සක්කුණෙය්යං, එවං සති අහං තෙසං අනත්ථකරජ්ජං අපනෙත්වා සාත්ථකරජ්ජං ගණ්හාපෙතුමිච්ඡාමීති අනුසොචීති.

අයං පන පරිත්තනිදානාගතට්ඨුප්පත්ති, –

සීහළදීපෙ කිර විප්පවාසීනගරෙ නිසින්නො එකො භික්ඛුඋපද්වාරාවතීනගරං ගන්ත්වා පරියත්තිං උග්ගණ්හි. තතො පච්ඡා සුධම්ම පුරං ගන්ත්වා පරියත්තිං උග්ගණ්හි. තස්මිඤ්ච කාලෙ සිරිඛෙත්තනගරෙ පාටලිරුක්ඛෙ එකො ගන්ථො අත්ථීති සුත්වා සුධම්මපුරතො සිරිඛෙත්තනගරං අගමාසි. අන්තරාමග්ගෙ ලුද්ධකො ථෙරං පස්සිත්වා අයං යක්ඛොති මඤ්ඤිත්වා ගහෙත්වා අනුරුද්ධරඤ්ඤො දස්සෙසි.

තදා රාජා ථෙරං පුච්ඡි,– කො පන ත්වන්ති. අහං මහාරාජ ගොභමස්ස සාවකොති. පුන රාජා පුච්ඡි,–තිණ්ණං පන රතනානං කීදිසොති. ථෙරො ආහ,– මහොසධපණ්ඩිතොවිය මහාරාජ බුද්ධො දට්ඨබ්බො, උමඞ්ගොවිය ධම්මො, විදෙහසෙනා විය සඞ්ඝොති. එවං උපමාහි පකාසිතො රාජා පුන පුච්ඡි,–කිං නුඛො ඉමෙ ගොතමස්ස සාවකාති. න ඛො මහාරාජ ඉමෙ ගොතමස්ස සාවකා, ඉමෙ පන අම්හෙහි විසභාගා සමණකුත්තකායෙ වාති. එවං වුත්තෙ තතො පට්ඨාය තෙ සමණකුත්තකෙ විජහි, තිණං විය නාතිමඤ්ඤි. පාටලිරුක්ඛසු සිරතොපි ¶ ලද්ධං තෙසං ගන්ථං ලද්ධට්ඨානෙයෙව අග්ගිනා ඣාපෙසි. තම්පි ඨානං යාවජ්ජතනා අග්ගිඣාපනථලන්ති පාකටන්ති.

ථෙරො ච විමාන වත්ථුං රඤ්ඤො දෙසෙසි. රාජා ච පසීදිත්වා සිරිඛෙත්තනගරතො අරිමද්දනනගරං පච්චාගමනකාලෙ ආනෙසි.

ඉදං පන පාටලිසුසිරෙ ලද්ධගන්ථස්ස කාරණං,- තෙසඤ්හි සමණකුත්තකානං අබ්භන්තරෙ එකො උපායච්ඡෙකො සමණකුත්තකො අත්තනො වාදානුරූපං ගන්ථං කත්වා සිරිඛෙත්තනගරෙ ද්වත්තිංසරතනක්ඛන්ධස්ස පාටලිරුක්ඛස්ස සුසිරෙ පවෙසෙත්වා පුනප්පුනං උදකෙන තෙමෙත්වා මත්තිකාය ලිම්පෙත්වා පුන තචං උප්පාදෙත්වා උට්ඨාපෙසි. තදා මයං සුපිනෙ පාටලිරුක්ඛෙ සාරගන්ථො අත්ථබ්යඤ්ජනසම්පන්නො එකො අත්ථීතිඉ පස්සාමාති කොලාහලං උප්පාදෙසුං. තං සුත්වා රාජා සිරිඛෙත්තනගරං ගන්ත්වා තං පාටලිරුක්ඛං භින්දිත්වා ගවෙසෙන්තො තං ගන්ථං ලභි. ගන්ථෙ පන සකවාදවසෙන සමණකුත්තකසාමඤ්ඤතා ඊදිසායෙව, එතෙ ගොතමාසාවකා හොන්තිඉ, එතෙසංයෙව ආචාරො සග්ගමග්ගපථභූතොති එවමාදීහි කාරණෙහි වුත්තං. රාජා ච පසීදිත්වා සමණකුත්තකානං බහූනි දාතබ්බානි අදාසි. තතො පච්ඡා ථෙරස්ස ධම්මකථං සුත්වා තං අග්ගිනා ඣාපෙසීති එවං සමණකුත්තකානං වචනං සුත්වා සිරිඛෙත්තනගරං ගන්ත්වා අරිමද්දනනගරං පච්චාගච්ඡන්තො ථෙරං ආනෙසීති දට්ඨබ්බං. අරිමද්දනනගරං සම්පත්තකාලෙ ජෙතවනං නාම විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි. ථෙරො ච තත්ථ සාසානං විසොධෙත්වා නිසීදි. රාජා දෙවසිකං උදකං ආනෙත්වා අග්ගමහෙසී පන දෙවසිකංයෙව පිණ්ඩපාතං ආනෙත්වා භොජෙසි. උප්පන්නකඞ්ඛා කාලෙපි තංතංකඞ්ඛාට්ඨානං පුච්ඡීති.

අයං පන සාසනප්පවෙණියාගතට්ඨුප්පත්ති,–

සුධම්මපුරෙ හි සමාපත්තිලාභී අනොමදස්සී නාම ථෙරො ¶ සොණුත්තරත්ථෙරානං වංසානුරුක්ඛණවසෙන සද්ධිං පඤ්චහි භික්ඛු සතෙහි නිසීදි. තස්ස පන පධානසිස්සො අධිසීලොනාම, තස්ස පධානසිස්සො ප්රානදස්සී නාම, තස්ස පධානසිස්සො කාළො නාම, තස්ස පධානසිස්සො අරහන්තො නාම, තස්ස පධානසිස්සො අරියවංසො නාමාති.

ඉදඤ්ච වචනං-කො පනෙස උත්තරාජීවමහාථෙරොති. අයඤ්හි ථෙරො රාමඤ්ඤදෙසියපුත්තො අරියවංසත්ථෙරස්ස සිස්සො. අරියවංසත්ථෙරො පන කප්පුඞ්ගනගරවාසී මහාකාළත්ථෙරස්ස සිස්සො. සො පන සුධම්මනගරවාසිනො ප්රානදස්සී මහාථෙරස්ස සිස්සොති කල්යාණී සිලාලෙඛනෙ වුත්තවචනෙන න සමෙති. එවම්පි සති යථිච්ඡිත අධිප්පායො න නස්සතීති දට්ඨබ්බං.

එවං නානාචරියානං වාදො නානාකාරෙන දිස්සමානොපි අරහන්තත්ථෙරස්ස අරිමද්දනනගරෙ සාසනං අනුග්ගහෙත්වා පතිට්ඨානතායෙවෙත්ථ පමාණන්ති කත්වා නාවමඤ්ඤිතබ්බො. සබ්බෙසඤ්හි ආචරියානං වාදෙපි අරහන්තත්ථෙරො අරිමද්දනනගරං ආගන්ත්වා සාසනං පතිට්ඨාපෙසීති අත්ථො ඉච්ඡිතබ්බොයෙවාති.

අරහන්තත්ථෙරො පන මූලනාමෙන ධම්මදස්සීති පාකටො සුධම්මපුරවාසී සීලබුද්ධිත්ථෙරස්ස සිස්සොති දට්ඨබ්බො. සො ච ථෙරො පුබ්බෙව පබ්බජ්ජකාලතො චතූසු වෙදෙසු සික්ඛිතසිප්පො. පබ්බජිත්වා පන සාළකථං පිටකත්තයං උග්ගණ්හිත්වා පාරං ගන්ත්වා සබ්බත්ථ පාකටො. සොක්කතයනගරං අනෙත්වා මනුස්සා පූජෙන්ති. තත්ථ දසවස්සානි වසිත්වා පුන සුධම්මපුරං ආගන්ත්වා අරඤ්ඤවාසං සමාදියි.

තතො පච්ඡා ජිනචක්කෙ එකසට්ඨාධිකෙ පඤ්චසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ කලියුගෙ එකූනාසීතාධිකෙ තිසතෙ සම්පත්තෙ අනුරුද්ධරාජා රජ්ජං පාපුණි. තදා අරිමද්දනනගරෙ සමණකුත්තකා ¶ මයං ගොතමසාවකාති වත්වා තිංසතිංසවග්ගා හුත්වා නිසීදිංසු. වග්ගවසෙන කිර සහස්සමත්තාති. අනුරුද්ධරාජා ච තෙසං සමණකුත්තකානං ආගාරියාබ්රහ්මචරියාදීනි සුත්වා න පසීදි. එවම්පි පවෙණියා ආගභත්තා න පජහි. අරහන්තං පන ථෙරං පස්සිත්වා තතො පට්ඨාය තෙසං සමණකුත්තකානං නිබද්ධවත්තානි භින්දිත්වා සාසනෙ පසීදි.

ඉදං මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරට්ඨෙ අරිමද්දනනගරෙ අරහන්තං.

නාම ථෙරං පටිච්ච තතියං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

තස්මිඤ්ච කාලෙ අරහන්තත්ථෙරො අනුරුද්ධරාජානං ආහ,-තීසු සාසනෙසු පරියත්තිසාසනෙ තිට්ඨන්තෙයෙව පටිපත්ති සාසනං තිට්ඨති, පටිපත්තිසාසනෙ තිට්ඨන්තෙයෙව පටිවෙධසාසනං තිට්ඨති, යථා හි ගුන්නං සතෙපි සහස්සෙපි විජ්ජමානෙ පවෙණිප,ලිකාය ධෙනුයා අසති සො වංසො සාපවෙණී න ඝළීයතිඉ, එවමෙවං ධුතඞ්ගධරානං භික්ඛූනං සතෙපි සහස්සෙපි විජ්ජමානෙ පරියත්තියා අන්තරහිතාය පටිවෙධො නාම න හොති, යථා පන නිමිකුම්භියො ජානනත්ථාය පාසාණ පිට්ඨෙ අක්ඛරෙසු ඨපිතෙසු යාව අක්ඛරානි ධරන්ති, තාව නිධිකුම්භියො නට්ඨා නාම න හොන්ති, එවමෙවං පරියත්තියා ධරමානාය සාසනං අනන්තරහිතං නාම හොති, යථා ච මහතො තළාකස්ස පාළියා ථිරාය උදකං න ඨස්සතීති න වත්තබ්බං, උදකෙ සති පදුමාදීනි පුප්ඵානි න පුප්ඵිස්සන්තීති න වත්තබ්බං, එවමෙවං මහාතළාකස්ස ථිරපාළිසදිසෙ තෙපිටකෙ බුද්ධවචනෙ සති උදකසදිසා පටිපත්තිපූරකා කුලපුත්තා නත්ථීති න වත්තබ්බං, තෙසු සති පදුමාදිපුප්ඵසදිසො පටිවෙධො නත්ථීති න වත්තබ්බං, එවං එකන්තතො පරියත්තිමෙව පමාණං, තස්මා අන්තමසො ද්වීසු පාතිමොක්ඛසු වත්තමානෙසුපි සාසනං අනන්තරහිතමෙව, පරියත්තියා අන්තරහිතාය සුප්පටිපන්නස්සාපි ධම්මාභිසමයො නත්ථි, අනන්තරහිතාය එව ධම්මාභිසමයො අත්ථි ¶ , ඉදානිපි අම්හාකං පරියත්තිසාසනං පරිපුණ්ණං නත්ථි, සරීරධාතුයො ච නත්ථි, තස්මා යත්ථ පරියත්තිසාසනං සරීරධාතුයො ච අත්ථි, තත්ථ පණ්ණාකාරෙන සද්ධිං දූතං පෙසෙත්වා ආනෙතබ්බා, එවං සති අම්හාකං රට්ඨෙ ජිනසාසනං චිරකාලං පතිට්ඨහිස්සතීති.

එවං පන භන්තෙ සති කත්ථ යාචිස්සාමාති. සුවණ්ණභූමිරට්ඨෙ මහාරාජ සුධම්මපුරෙ තීහි වාරෙහි පිටකත්තයං ලිඛිත්වා ඨපෙසි, සරීරධාතුයො ච බහූ තත්ථ අත්ථීති. රාජා එවං භන්තෙති පටිග්ගණ්හිත්වා බහූ පණ්ණාකාරෙ පටියාදෙත්වා රාජලෙඛනං ලිඛිත්වා අට්ඨඞ්ගසමන්නාගතං එකං අමච්චං දූතං කත්වා පෙසෙසි.

සුධම්මපුරින්දො මනොහරි නාම රාජාපි මච්ඡෙරචිත්තො හුත්වා තුම්හාදිසානං මිච්ඡාදිට්ඨීනං ඨානෙ පිටකත්තයං සරීරධාතුයො ච පහිණිතුං න යුත්තා, තිලොකග්ගස්ස හි සම්මාසම්බුද්ධස්ස සාසනං සම්මාදිට්ඨීනං ඨානෙයෙව පතිට්ඨහිස්සති, යථා නාම කෙසරසීහරාජස්ස වසා සුවණ්ණපාතියංයෙව, න මත්තිකාභාජනෙති.

දූතා පච්චාගන්ත්වා අනුරුද්ධරඤ්ඤො තමත්ථං ආරොචෙසුං. තං සුත්වා අනුරුද්ධරාජා කුජ්ඣි, තත්තකකපාලෙ පක්ඛිත්තතිලංවිය තට තටායි.

අථ රාජා නදීමග්ගෙන නාවානං අසීතිසතසහස්සෙහි නාවිකානං යොධානං අට්ඨකොටීහි සෙනං බ්යූහිත්වා ථලමග්ගෙන සද්ධිං චතූහි මහායොධනායකෙහි හත්ථීනං අසීති සහස්සෙහි අස්සානං නවුතිඉසතසහස්සෙහි යොධානං අසීතිකොටියා සෙනං බ්යූහිත්වා සයමෙව යුජ්ඣිතුං සුධම්මපරං ගච්ඡි.

තං සුත්වා මනොහරිරාජා සීතතසිතො හුත්වා අත්තනො ¶ බහූ යොධෙ සංවිදහිත්වා සුධම්මපුරයෙව පටිසෙනං කත්වා නිසීදි.

අථ අථබ්බණවෙදෙ ආගතප්පයොගවසෙන පුනප්පුනං වායමන්තාපි නගරමූලං උපසඞ්කමිතුං න සක්කා. තදා රාජා වෙදඤ්ඤුනො පුච්ඡි,–කස්මා පනෙත්ථ නගරමූලං උපසඞ්කමිතුං න සක්කොමාති. වෙදඤ්ඤුනො ආහංසු,-අථබ්බණවෙදවිධානං මහාරාජ අත්ථි මඤ්ඤෙති. අථ රාජා පථවියං නිදහිත්වා මතකළෙවරං උද්ධරිත්වා මහාසමුද්දෙ ඛිපෙසි.

එකං කිර මනුස්සං හින්දුකුලං ජෙඞ්ගුනාමකං කීටං ඛාදාපෙත්වා තං මාරෙත්වා හත්ථපාදාදීනි අඞ්ගපච්චඞ්ගානි ගහෙත්වා ඡින්නඡින්නානි කත්වා නගරස්ස සාමන්තා පථවියං නදහිත්වා ඨපෙසි. තදා පන නගරං උපසඞ්කමිතුං සක්කා. නගරඤ්ච පවිසිත්වා අනුරුද්ධරාජා මනොහරිරාජානං ජීවග්ගාහං ගණ්හි. සුධම්මපුරෙ පොරාණිකානං රාජූනං පවෙණීආගතවසෙන රතනමයමඤ්ජූසායං ඨපෙත්වා පූජිතං සහධාතූහි පිටකත්තයං ගහෙත්වා මනොහරිරඤ්ඤො සන්තකානං ද්වත්තිංසහත්ථීනං පිට්ඨියං ආරොපෙත්වා ආනෙසි.

අරිමද්දනනගරං පන පත්වා ධාතුයො රතනමයමඤ්ජූසායං ඨපෙත්වා සිරිසයනගබ්භෙ රතනමඤ්චෙ සීසොපදෙසස්ස සමීපෙ ඨපෙසි. පිටකත්තයම්පි රතනමයෙ පාසාදෙ ඨපෙත්වා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස උග්ගහධාරණාදිඅත්ථාය නිය්යාදෙසි. තතො කිර ආනීතං පිටකත්තයං උග්ගණ්හන්තානං අරියානං සහස්සමත්තං අහොසීති.

සුධම්මනගරං විජයිත්වා පිටකෙන සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝං ආනෙත්වා සාසනස්ස පතිට්ඨාපනං ජිනචක්කෙ එකාධිකෙ ඡසතෙ වස්සසහස්සෙ කලියුගෙ ච සොළසාධිකෙ චතුසතෙ සම්පත්තෙති සිලාලෙඛනෙසු වුත්තං.

අනුරුද්ධරඤ්ඤො කාලෙ පුඤ්ඤානුභාවෙන තිඉණ්ණං රතනානං පරිපුණ්ණත්තා ¶ පුණ්ණගාමොති සමඤ්ඤා අහොසි. චිරකාලං අතික්කන්තෙ ණ්ණකාරං ලොපවසෙන මකාරස්ස ච නිග්ගහිත වසෙන පුගමීති මරම්මභාසාය වොහාරීයතීති අනාගතවංසරාජවංසෙසු වුත්තං.

අනුරුද්ධරාජායෙව චත්තාරො මහායොධෙ සීහළදීපං පෙසෙත්වා තතොපි පිටකත්තයං ආනෙසි. සීහළදීපතො ආනීතපිටකත්තයෙන සුධම්මපුරතො ආනීතපිටකත්තයං අඤ්ඤමඤ්ඤං යොජෙත්වා සංසන්දෙත්වා අරහන්තත්ථෙරො වීමංසෙසි. තදා ගඞ්ගාදකෙනවිය යමුනොදකං අඤ්ඤමඤ්ඤං අනූනං අනධිකං අහොසි. තෙහි පිටකෙහි අඤ්ඤානිපි වඩ්ඪෙත්වා තිපිටකගබ්භෙ ඨපෙත්වා පූජෙසි. තෙසු තෙසු ඨානෙසුපි පතිට්ඨාපෙසි.

මනොහරිරාජානම්පි ම්රඞ්කපා නාම දෙසෙ උපට්ඨාකෙහි සහ ඨපෙසි. තස්ස ච කිර රඤ්ඤො මුඛං විරවිත්වා කථං සල්ලාපෙන්තස්ස මුඛතො ඔභාසො පජ්ජලිත්වා නික්ඛමි. සො කදාචි කදාචි අනුරුද්ධරඤ්ඤො සන්තිකං ආගන්ත්වා ගාරවවසෙන වන්දනාදීනි අකාසි. තදා අනුරුද්ධරඤ්ඤො ලොමහංසො උප්පජ්ජි උබ්බිග්ගො ච. තස්මා තස්ස රඤ්ඤො නිත්ථෙජත්ථාය බුද්ධරූපස්ස චෙතියස්ස භත්තං පූජෙත්වා තං ගහෙත්වා මනොහරිරඤ්ඤො භාජෙසි. තදා තස්ස තදානුභාවො අන්තරධායි. මනොහරිරාජා සංවෙගං ආපජ්ජිත්වා සංසාරෙ සංසරන්තො යාව නිබ්බානං න පාපුණාමි, තාව පරවසෙ නානුවත්තෙය්යන්ති පත්ථනං අකාසි. සුධම්මපුරතො ආභතං අත්තනො සන්තකං මනොමය මණිං එකස්ස සෙට්ඨිනො සන්තිකෙ වික්කිණිත්වා ලද්ධමූලෙන පඤ්චවාහරජතෙන අභුජිතපල්ලඞ්කවසෙන එකං මහන්තං බුද්ධ බිම්බං පරිනිබ්බානාකාරෙන එකන්ති ද්වෙ බුද්ධප්පටිබිම්බානි කාරාපෙසි. යාවජ්ජතනා තානි සන්තීති. ඉච්චෙවං අනුරුද්ධරාජා සුධම්මපුරතො ¶ සීහළදීපතො ච සාසනං ආනෙත්වා අරිමද්දනනගරෙ පතිට්ඨාපෙසීති.

ඉදං අම්හාකං මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරට්ඨෙ අරිමද්දනනගරෙ

අනුරුද්ධරාජානං පටිච්ච චතුත්ථං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

උත්තරාජීවත්ථෙරොපි සොණුත්තරානං වංසතො සාසනං ගහෙත්වා සුධම්මපුරතො අරිමද්දනනගරං ආගන්ත්වා සාසනං පතිට්ඨාපෙසි.

ඉදං අම්හාකං මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරට්ඨෙ අරිමද්දනනගරෙ උත්තරාජීවත්ථෙරං පටිච්ච පඤ්චමං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

උත්තරාජීවත්ථෙරස්ස සීහළදීපං ගතකාලෙ තෙන සද්ධිං ගතං ඡප්පදං නාම සාමණෙරං සීහළදීපෙයෙව සීහළදීපිකා පබ්බජිංසු. පබ්බජිත්වා ච ඡප්පදසාමණෙරො පරියත්තිං උග්ගණ්හිත්වා දසවස්සං තත්ථ වසිත්වා අරිමද්දනනගරං පච්චාගච්ඡි. සිවලිත්ථෙරඤ්ච තාමලින්දත්ථෙරඤ්ච ආනන්දත්ථෙරඤ්ච රාහුලත්ථෙ රඤ්ච අනෙසි. තෙ පන ථෙරා තිපිටකධරා හොන්ති බ්යත්තා දක්ඛා ච. අයඤ්චත්ථො විත්ථාරෙන හෙට්ඨා වුත්තො.

අරිමද්දනනගරං පත්වා අරිමද්දන වාසීහි භික්ඛූහි සද්ධිං විනයකම්මානි අකත්වා පුථු හුත්වා නිසීදිංසු. නරපතිරාජා ච තෙසු ථෙරෙසු අතිවිය පසීදි. එරාවතීනදියං උළුම්පං බන්ධිත්වා තත්ථෙව උපසම්පදකම්මං කාරාපෙසි. චිරකාලං අතික්කමිත්වා සො ගණො වුඩ්ඪි හුත්වා උප්පජ්ජි.

නරපතිරාජා ච තෙ ථෙරෙ සද්ධිං සඞ්ඝෙන නිමන්තෙත්වා මහාදානං අදාසි. තදා ඡණෙ ආකප්පසම්පන්නං රූපසොභග්ගප්පක්කං එකං නාටකිත්තිං දිස්වා රාහුලත්ථෙරො පටිබද්ධචිත්තො ලෙපෙ ලග්ගිතවානරොවිය කද්දමෙ ලග්ගිතමාතඞ්ගොවිය ච කාම ගුණලෙපකද්දමෙසු ලග්ගිතො සාසනෙ විරමිත්වා හී නායාවත්තීතුං ආරභි. මරණන්ති කරොගෙන අභිභූතො විය ¶ අතෙකිච්ඡො හුත්වා සෙසත්ථෙරෙසු ඔවාදං දින්නෙසු පිනාදියි. තදා සෙසත්ථෙරා තං එවමාහංසු,-මා ත්වං එකං තං පටිච්ච සබ්බෙපි අම්හෙ ලජ්ජාපෙතුං න අරහසි, මා ඉධ හීනායා වත්තෙහි, මල්ලාරුදීපං ගන්ත්වා යථාරුචිං කරොහීති පෙසෙසුං. රාහුලත්ථෙරො ච කුසිමතිත්ථතො නාවං ආරුය්හ මල්ලාරුදීපං අගමාසි. මල්ලාරුදීපං පත්තකාලෙ මල්ලාරුරාජා විනයං ජානිතුකාමො සහ ටීකාය ඛුද්දසික්ඛාපකරණං තස්ස සන්තිකෙ උග්ගණ්හිත්වා එකපත්තමත්තං මණිං අදාසි. සොච තං ලභිත්වා හීනායාවත්තීති. හොන්ති චෙත්ථ,-

අතිදූරෙව හොතබ්බං, භික්ඛුනා නාම ඉත්ථිභි;

ඉත්ථියො නාම භික්ඛූනං, භවන්ති ඉධ වෙරිනො.

තාව තිට්ඨන්තු දුප්පඤ්ඤා, මයං පොරාණිකාපි ච;

මහාපඤ්ඤා විනාසං, පත්තා හරිතචාදයො.

තස්මා හි පණ්ඩිතො භික්ඛු, අන්තමසොව ඉත්ථිභි;

විස්සාසං න කරෙ ලොකෙ, රාගො ච දුප්පවාරිතොති.

සෙසෙසු ච ථෙරෙසු ඡප්පදො නාම ථෙරො පඨමං කාලඞ්කතො. සිවලිතාමලින්දානන්දත්ථෙරායෙව තයො පරියත්තිඋග්ගහණධාරණාදිවසෙන සාසනං උපත්ථම්භෙත්වා අරිමද්දනනගරෙ නිසීදිංසු. එකස්මිඤ්ච කාලෙ රාජා තෙසං තිණ්ණං ථෙරානං එකෙකං හත්ථිං අදාසි. සිවලිතාමලින්දත්ථෙරා පටිග්ගහෙත්වා වනෙ විස්සජ්ජාපෙසුං. ආනන්දත්ථෙරො පන කිඤ්චිපුරනගරං පහිණිත්වා ඤාතකානං දෙහීති කුසිමතිත්ථං ගන්ත්වා නාවං ආරොපෙසි. තං කාරණං ඤත්වා සිවලිතාමලින්දත්ථෙරාතං එවමාහංසු,– මයං පන ආවුසො හත්ථීනං සුඛත්ථාය වනෙ විස්සජ්ජෙම,ත්වං පන අධම්මිකං කරොසීති. කින්නාම භන්තෙ ඤාභකානං සඞ්ගහො න වට්ටති, නනු ඤාතකානඤ්ච සඞ්ගහොති භගවතා වුත්තන්ති.

ථෙරා ¶ ආහංසු,-සචෙ ත්වං අම්හාකං වචනං නකරෙය්යාසි,භව ඉච්ඡානුරූපං කරොහි, මයං පන තයා සද්ධිං සංවාසං න කරිස්සාමාති විසුං නිසීදිංසු.

තතො පට්ඨාය ද්වෙ ගණා භිජ්ජිංසු. තතො පච්ඡාකාලෙ අතික්කන්තෙ තාමලින්දත්ථෙරො බහුස්සුතානං බ්යත්තිබලානං සිස්සානං අනුග්ගහත්ථාය ගහට්ඨානං සන්තිකෙ අයං බහුස්සුතො අයං මහාපඤ්ඤොති එවමාදිනා වචීවිඤ්ඤත්තිං සමුට්ඨාපෙති, එවං කතෙ කුලපුත්තා සුලභපච්චයවසෙන සාසනස්ස හිතං ආවහිභුංසක්ඛිස්සන්තීති කත්වා. තං කාරණං සුත්වා සිවලිත්ථෙරො එවමාහ,- කස්මා ත්වං වචීවිඤ්ඤත්තිං සමුට්ඨාපෙත්වා බුද්ධප්පටිකුච්ඡිතං කම්මං කරොසීති. භගවතා අත්තනො අත්ථායයෙව වචීවිඤ්ඤත්තිං පටික්ඛිත්තා, අහං පන පරෙසංයෙව අත්ථාය වචීවිඤ්ඤත්තිංසමුට්ඨාපෙමි, නාත්තනො අත්ථාය, සාසනස්ස හි වෙපුල්ලත්ථාය එවං වචීවිඤ්ඤත්තිංසමුට්ඨාපෙමි. සිවලිත්ථෙරොපි න ත්වං මම වචනං කරොසි, යං යං ත්වං ඉච්ඡසි, තං තං කරොහි, අහං පන තයා සද්ධිං සංවාසං නකරිස්සාමීති විසුං හුත්වා සද්ධිං සකපක්ඛෙන නිසීදි. තතො පට්ඨාය තයො ගණා භිජ්ජිංසු.

එවං අරිමද්දනනගරෙ අරහන්තත්ථෙරස්ස එකො වංසො, සිවලිත්ථෙරස්ස එකො, තාමලින්දත්ථෙරස්ස එකො, ආනන්දත්ථෙරස්ස එකොති චත්තාරො ගණා අහෙසුං.

තෙසු අරහන්තත්ථෙරගණො සුධම්මපුරතො පඨමං ආගතත්තා පුරිමගණොති වොහාරියති, අඤ්ඤෙ පන පච්ඡා ආගතත්තා පච්ඡාගණාති.

සිවලිත්ථෙරො අරිමද්දනනගරෙ යාවීජීවං සාසනං පග්ගණ්හිත්වා කලියුගෙ නවුතාධිකෙ පඤ්චවස්සසතෙ කාලෙ කාලමකාසි.

ආනන්දත්ථෙරො පන අරිමද්දනනගරෙයෙව චතුචත්තාලීස වස්සානි ¶ සාසනං පග්ගණ්හිත්වා ඡනවුතාධිකෙ පඤ්චවස්සසතෙ කාලෙ කාලමකාසි.

තාමලින්දත්ථෙරොපි යාවජීවං සාසනං පග්ගණ්හිත්වා අට්ඨන වුතාධිකෙ පඤ්චවස්සසතෙ කාලෙ කාලමකාසීති. අහො සඞ්ඛාරසභාවොති.

සෙය්යථාජගරස්සෙව, නාභියා චක්කමණ්ඩලෙ;

ලග්ගො සසො සමිත්වාපි, දිසං ගච්ඡති තං මුඛං.

තථෙව සබ්බසත්තාපි, මච්චුචක්කෙසු ලග්ගිතා;

යාවජීවම්පි ධාවිත්වා, මච්චුමුඛං උපාගමුන්ති.

ඉච්චෙවං අරිමද්දනපුරෙ අරහන්තෙහි ච ගන්ථකාරෙහි ච පුථුජ්ජනෙහි ජිනසාසනං නභෙ චන්දොවිය විජ්ජොතති.

තත්ථ හි යදා අනුරුද්ධරාජා සුධම්මපුරතො සාසනං ආනෙසි, තදා අරහන්තා ඡසතසහස්සමත්තා ආගතා, සොතාපන්නසකදාගාමිඅනාගාමිනො පන ගණනපථං වීති වත්තාති.

ඡත්තගුහින්දස්ස නාම රඤ්ඤො කාලෙපි හිමවන්තෙ ගන්ධමාදනපබ්බතතො අට්ඨ අරහන්තා පිණ්ඩාය රාජගෙහං ආගමංසු. රාජා ච පත්තං ගහෙත්වා පිණ්ඩපාතෙන භොජෙත්වා ඉදානි කුතො ආගතත්ථාභි පුච්ඡි. හිමවන්තෙ මහාරාජ ගන්ධ මාදනපබ්බතතොති. අථ රාජා අතිප්පසන්නො හුත්වා ඉධ තෙමාසං වස්සං උපගච්ඡථාති යාචිත්වා විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි. තෙමාසම්පි අන්තොගෙහෙ නිමන්තෙත්වා පිණ්ඩපාතෙන භොජෙසි.

එකං සමයං අරහන්තානං ගන්ධමාදනපබ්බතෙ නන්දමූලගුහං විය එකං ගුහං මාපෙත්වා දස්සෙහීති යාචි. තෙ ච අරහන්තා නන්දමූලගුහංවිය එකං ගුහං ඉද්ධියා මාපෙත්වා දස්සෙසුං ¶ . රාජා ච තාය ගුහාය සදිසං එකං ගුහං කාරාපෙසි. නන්දමූලගුහාකාරෙන පන කතත්තා නන්දාති නාමම්පි අකාසි. ඉච්චෙවං ඡත්තගුහින්දස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ගන්ධමාදනපබ්බතෙ නන්දමූලගුහතො ආගන්ත්වා අරහන්තා සාසනං පතිට්ඨාපෙසුං.

අරහන්තභාවො ච නාමෙස යථාභූතං ජානිතුං දුක්කරො, අනුපසම්පන්නානං උත්තරිමනුස්සධම්මදස්සනස්ස පටික්ඛිත්තත්තා, අරහත්තං වා පත්වාපි වාසනාය අප්පජහිතත්තා. අරහාපි හි සමානො අහං අරහාති අනුපසම්පන්නානං කථෙතුං න වට්ටති, අරහත්තං පත්වාපි එකච්චො වාසනං පජහිතුං න සක්කා, පිලින්දවච්ඡත්ථෙරවත්ථුචෙත්ථ ඤාපකං. එවං ලොකෙ අරහන්ත භාවො ජානිතුං දුක්කරො. තෙනෙව මහාකස්සපත්ථෙරස්ස උපට්ඨාකො එකො භික්ඛු අත්තනො උපජ්ඣායස්ස මහාකස්සපත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ වසිත්වාපි තස්ස අරහන්ත භාවං න ජානි.

මහාකස්සපත්ථෙරඤ්හි එකෙන සද්ධිවිහාරිකෙන සද්ධිං අරඤ්ඤවිහාරතො ගාමං පිණ්ඩාය චරන්තං අන්තරාමග්ගෙ පත්තා දිපරික්ඛාරෙ ගහෙත්වා පච්ඡා ගච්ඡන්තොයෙව එකොසද්ධි විහාරිකො එවමාහ,–ලොකස්මිං භන්තෙ අරහා අරහාති පාකටො, සුතමත්තොවාහං භවාමි, න කදාචි දිට්ඨපුබ්බොති. තං සුත්වා ථෙරො පච්ඡා පරිවත්තත්වා ඔලොකෙන්තො පරික්ඛාරෙ ආවුසො ගහෙත්වා අරහන්තස්ස පච්ඡාගච්ඡන්තොයෙව අරහන්තභාවං න ජානාතීති ආහාති.

අරිමද්දනනගරෙපි සීලබුද්ධිපොල්ලොඞ්කසුමෙධත්ථෙරාදයොපි අරහන්තායෙව අහෙසුං. නරපතිරාජා හි ඛණිත්ති පාදපබ්බතං ගන්ත්වා පච්චාගමනකාලෙ අන්තරාමග්ගෙ එකිස්සා මාතිකාය මණොභාසං දිස්වා ඉධ පුඤ්ඤං කාරෙතුකාමො සක්කො දස්සෙති මඤ්ඤෙති මනසිකරිත්වා චෙතියං කාරාපෙස්සාමීති ¶ තත්ථ රට්ඨවාසීති සමං භූමිභාගං කාරාපෙසි.

අථ එකො සීලබුද්ධි නාම ථෙරො එවමාහ,– පුඤ්ඤං මහාරාජ කරිස්සමීති ඉදං භූමිපරිකම්මං කාරාපෙසි, එවං කාරාපෙන්තස්ස තෙ අපුඤ්ඤංයෙව භවති, නොපුඤ්ඤන්ති වත්වා බහූ සත්තා මා කිලමන්තූති මනසිකත්වා රඤ්ඤො දණ්ඩකම්මෙන තජ්ජනත්ථාය රඤ්ඤා දින්නං පිණ්ඩපාතං නභුඤ්ජි. රාජා ච සචෙ ත්වං මයා දින්නං පිණ්ඩපාතං අභුඤ්ජිතුකාමො භවෙය්යාසි, මම විජිතෙ වසන්තොයෙව ත්වං මම පිණ්ඩපාතා න මුච්චෙය්යාසි, රට්ඨවාසීහිපි දින්නපිණ්ඩපාතො මය්හමෙව සන්තකො, නනු නාම මම පිණ්ඩපාතංයෙව ත්වං භුඤ්ජසීති ආහ.

සීලබුද්ධිත්ථෙරොපි සචෙ අහං එවං භවෙය්යාමි, සීහළදීපං ගන්ත්වා වසිස්සාමීති චින්තෙත්වා අරඤ්ඤෙ වසි.

අථ තමත්ථං ජානිත්වා නගරද්වාරෙ ආරක්ඛො එකො යක්ඛො රඤ්ඤො ආගතකාලෙ අභිමුඛං ඨිතොව භයානකරූපං නිසීදි. අථ නානාවිජ්ජාකම්මෙහි අපනෙන්තොපි න සක්කා අපනෙතුං.

අථ රාජා නිමිත්තපාඨකෙ පක්කොසාපෙත්වා පුච්ඡි,-කෙන කාරණෙන අයං යක්ඛො ඉධ නිසින්නොති. ත්වං මහාරාජ සීලබුද්ධිත්ථෙරං අගාරවවසෙන පුබ්බෙ කථෙසි, යක්ඛාපි ථෙරෙ අතිවිය පසන්නාති අම්හෙහි සුතපුබ්බා, තං පටිච්ච යක්ඛො භයානකරූපං දස්සෙත්වා නිසින්නො භවිස්සතීති ආහ.

රාජාපි අමච්චෙ ආණාපෙසි ථෙරං පක්කාසථාති. ථෙරො නාගච්ඡි. සීහළදීපංයෙව ගමිස්සාමීති ආරභි. තමත්ථං සුත්වා රාජා එකං චතුරඞ්ගපච්චයං නාම අමච්චං පක්කොසාපෙත්වා ත්වං ගන්ත්වා ථෙරං පක්කොසාහීති පෙසෙසි. චතුරඞ්ගපච්චයො ච ඡෙකතාය එකං සුවණ්ණමයං බුද්ධප්පටිබිම්බං නාවාය ඨපෙත්වා මහාසමුද්දතිත්ථං අගමාසි. අථ ථෙරං සම්පාපුණිත්වා ¶ ඉදානි ඉධ භගවා සම්මාසම්බුද්ධො අගමාසි, සීලබුද්ධිත්ථෙරො භගවතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස දස්සනත්ථාය ආගච්ඡතූති දූතං පෙසෙසි. ථෙරොපි භගවතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස දස්සනත්ථාය ආගච්ඡතූති වචනං පටික්ඛිපිතුං බුද්ධගාරවවසෙන අවිසහතාය ආගච්ඡීති.

පොරාණිකානංව ථෙරානං, බුද්ධෙ සගාරවං ඉධ;

පණ්ඩිතො ගාරවං බුද්ධෙ, කරෙ පසන්නචෙතසාති.

නාවං අභිරූහිත්වා ථෙරො භගවතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස වන්දනාමානපූජාසක්කාරදීනි අකාසි. ථෙරස්ස එවං වන්දනාමානපූජාසක්කාරාදීනි කරොන්තස්සෙව වෙගෙන නාවං ආනෙත්වා ගච්ඡි. අථ චතුරඞ්ගපච්චයො එවමාහ,– ඉදානි භන්තෙ තුම්හාකං ආචරියස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස සාසනං පග්ගණ්හිතුං යුත්තොති. රාජා ච අමච්චෙහි පරිවාරිතො පච්චුග්ගච්ඡි. නාවාය ථෙරස්ස හත්ථෙ ගහෙත්වා රාජගෙහං ආනෙසි. ද්වාරං පත්තකාලෙ යක්ඛො පථවියං නිසීදිත්වා ථෙරං වන්දි.

රාජා රාජගෙහං පත්වා ථෙරං නානාභොජනෙහි භොජෙසි. එවඤ්ච අවොච,–අජ්ජතග්ගෙ භන්තෙ ත්වමසි මමාචරියො, භගවතොව ඔවාදං සිරසා පටිග්ගහෙත්වා අනුවත්තිස්සාමාති අත්තනො පඤ්චපුත්තෙපි ථෙරස්ස අදාසි. තෙ ච පඤ්චකුමාරා ථෙරෙන සද්ධිං අනුවත්තිංසු. ථෙරො තෙ පක්කොසෙත්වා විහාරං අගමාසි. අන්තරාමග්ගෙ කප්පියපථවියං පඤ්ච පරිමණ්ඩලාකාරානි ලිඛිත්වා තෙසං රාජකුමාරානං දස්සෙත්වා නිවත්තාපෙසි. රාජකුමාරා පටිනිවත්තිත්වා තං කාරණං රඤ්ඤො ආරොචෙසුං. රාජා ච තුම්හාකං පුඤ්ඤං කාරාපනත්ථාය දස්සෙතීති වත්වා තුලාවසෙන තෙහි රාජකුමාරෙහි සුවණ්ණං සමං කත්වා තෙන සුවණ්ණෙන මූලං කත්වා භගවතො ධරමානකාලෙ ¶ පස්සෙනදිකොසලරඤ්ඤා කාරාපිතං චන්දනප්පටිබිම්බංවිය විසුං විසුං පටිබිම්බං කාරාපෙසි.

තෙසං නිධානට්ඨානභූතානි පඤ්ච චෙතියානිපි සක්කො කම්ම විධායකො හුත්වා පතිට්ඨාපෙසි. එත්ථ ච පුබ්බෙ රඤ්ඤා පසීදිත්වා ථෙරස්ස රාජකුමාරා දින්නා, මූලං රතනත්තයස්ස දත්වා පුන රාජකුමාරෙ භූජිස්සෙ කාරෙතුකාමතාය ථෙරො එවං සඤ්ඤං අදාසීති දට්ඨබ්බං.

සො ච සීලබුද්ධිත්ථෙරො අරහන්තගණවංසොති දට්ඨබ්බො.

අරිමද්දනනගරෙයෙව නරපති රඤ්ඤො කාලෙ කස්සපො නාම ථෙරො දෙසචාරිකං චරමානො පොල්ලොඞ්කනාමකං දෙසං, තදවසරි. අථ ද්වෙ මහල්ලකපොල්ලොඞ්කා මනුස්සා ථෙරෙ අතිප්පසන්නතාය ද්වෙ පුත්තෙ උපට්ඨාකත්ථාය නිය්යාදෙසුං.

පොල්ලොඞ්කමනුස්සානං අතිප්පසන්නතං පටිච්ච ථෙරොපි පොල්ලොඞ්කත්ථෙරොති වොහාරියති. යදා ච පන සො ථෙරො සීහළදීපං ගන්තුකාමො අහොසි, තදා සක්කො දෙවානමින්දො බ්යග්ඝරූපං මාපෙත්වා පිට්ඨියා යාව මහාසමුද්දතීරං ආනෙසි. මහාසමුද්දතීරං පන පත්වා නාවං අභිරූහිත්වා වාණිජෙහි සද්ධිං තරි.

මහාසමුද්දමජ්ඣෙ පන පත්වා සා නාවා න ගච්ඡි, නිච්චලාව අට්ඨාසි. අථ වාණිජා මන්තෙසුං,-අම්හාකං නාවාය අලක්ඛී පාපජනො අත්ථි මඤ්ඤෙති. එවං පන මන්තෙත්වා සලාකාදානං අකංසු. යාව තතියම්පි ථෙරස්සෙව හත්ථෙ සලාකා පුබ්බෙ කතකම්මවිපාකවසෙන නිපති. ඉදං පන ථෙරස්ස පුබ්බෙ කතකම්මං,-ථෙරො හි තතො අත්තභාවතො සත්තමෙ භවෙ එකස්මිං ගාමෙ කුලදාරකො හුත්වා කීළනත්ථාය එකං සුනඛං නදියං ඔතාරෙත්වා උදකෙ කීළමාපෙසි. එවං කීළමන්තං සුනඛං සයමෙව උරෙන උග්ගහෙත්වා තීරං ආනෙසීති එවං ¶ පුබ්බෙ කතකම්මවිපාකවසෙන ථෙරස්සෙව හත්ථෙ සලාකා නිපති.

තදා වාණිජා උදකපිට්ඨෙ ඛිපිංසු. අථ සක්කො දෙවානමින්දො කුම්භීලරූපං මාපෙත්වා පිට්ඨියං ආරොපෙත්වා ආනෙසි. ථෙරො යක්ඛදීපං පත්වා අන්ධචක්ඛුකානං යක්ඛානං මෙත්තානුභාවෙන චක්ඛුං ලභාපෙසි. යක්ඛා ච ථෙරස්ස ගුණං ඤත්වා ද්වෙ යක්ඛභාතිකෙ අදංසු. ථෙරො ච සීහළදීපං ගන්ත්වා මහාචෙතියරූපං ලොහපාසාදරූපං සරීරධාතුං මහාබොධිබිජානි ච ආනෙත්වා පච්චාගමාසීති.

සුමෙධත්ථෙරො ච හලඞ්කස්ස නාම නගරස්ස දක්ඛිණදිසාභාගෙ ම්හත්තිපාමෙ පුරත්ථිමාය අනුදිසාය දින්නනාමිකෙ විහාරෙ වසි. ඨානස්ස පන නාමවසෙන ථෙරස්සොපි දින්නවිහාරො ත්වෙව නාමං අහොසි. සොපි ථෙරො පංසුකූලිකො ලජ්ජීපෙසලො සික්ඛාකාමො ඣානලාභී අරහායෙව. සො හි දෙවසිකං දෙවසිකං අට්ඨනවයොජනප්පමාණෙ පාදචෙතියං ගන්ත්වා වන්දි. චෙතියඞ්ගණවත්තඤ්ච අකාසි. තතො ආගන්ත්වා ම්හත්තිගාමෙ පිණ්ඩාය චරි. ඉදං ථෙරස්ස නිබද්ධවත්තං.

අපරානිපි වත්ථූනි බහූනි සන්ති, සබ්බානි පන තානි විත්ථාරෙත්වා වත්තබ්බානිපි ගන්ථපාරවභයෙන න වක්ඛාම. සබ්බානිපි හි වුච්චමානානි අයං සාසනවංසප්පදීපිකා අතිප්පපඤ්චා භවිස්සති.

සම්මාසම්බුද්ධස්ස හි පරිනිබ්බානතො යාවජ්ජතනා ථෙරානං පරම්පරවසෙන සඞ්ඝට්ටෙත්වා ආනයනමෙවෙත්ථ අධිප්පෙතං. යථාවුත්තානි පන වත්ථූනි අධුනා අභිඤ්ඤාලාභීනං පුග්ගලානං අඛෙත්තභාවෙන පසඞ්ගඤාණප්පටිබාහණත්ථං අරිමද්දනනගරෙ ච බහූනං අභිඤ්ඤාලාභීනං පුග්ගලානං නිවාසට්ඨානතා දස්සනත්ථං වුත්තානි. වුත්තඤ්චෙතං භික්ඛුනීඛන්ධකට්ඨකථායං,–

පටිසම්භිදාපත්තෙහි වස්සසහස්සං සුක්ඛවිපස්සකෙහි වස්සසහස්සං ¶ අනාගාමීහි වස්සසහස්සං සකදාගාමීහි වස්සසහස්සං සොතාපන්නෙහි වස්සසහස්සන්ති එවං පඤ්චවස්සසහස්සානි පටිවෙධධම්මො ඨස්සතීති.

දීඝනිකායට්ඨකථායං පන සංයුත්තනිකායට්ඨකථායඤ්ච පටිසම්භිදාපත්තෙහි වස්සසහස්සං ඡළාභිඤ්ඤෙහි වස්සසහස්සං තෙවිජ්ජෙහි වස්සසහස්සං සුක්ඛවිපස්සකෙහි වස්සසහස්සං පාතිමොක්ඛෙන වස්සසහස්සන්ති වුත්තං.

අඞ්ගුත්තරනිකායට්ඨකථායං පන විභඞ්ගකථායඤ්ච බුද්ධානං පරිනිබ්බානතො වස්සසහස්සමෙව පටිසම්භිදා නිබ්බත්තෙතුං සක්කොන්ති, තතො පරං ඡ අභිඤ්ඤා, තතොපි අසක්කොන්තා තිස්සො විජ්ජා නිබ්බත්තිංසු. ගච්ඡන්තෙ කාලෙ තාපි නිබ්බත්තෙතුං අසක්කොන්තා සුක්ඛවිපස්සකා හොන්ති. එතෙනෙව නයෙන අනාගාමිනො සකදාගාමිනො සොතාපන්නාති වුත්තං.

එවං නානානයෙහි අට්ඨකථායපි ආගතත්තා අධුනා ලොකෙ අරියපුග්ගලා භවිතුං න සක්කාති න වත්තබ්බං. අරියානමෙව ඛෙත්තස්ස අධුනාපි සම්භවතො, සචෙ ආරද්ධවිපස්සකො භවෙය්ය සො අරහා භවිතුං සක්කායෙවාති නිට්ඨමෙත්ථාවගන්තබ්බං. අට්ඨකථාසු පන නානාභාණකත්ථෙරානං නානාවාදවසෙන වුත්තන්ති දට්ඨබ්බං. එත්තකෙනෙව පන නානාකාරෙන වාදො භින්නොපි සාසනං භිජ්ජතියෙව. සාසනස්ස අභින්නංයෙව හි එත්ථ පමාණන්ති.

එවං මරම්මමණ්ඩලෙ අරිමද්දනනගරෙ අනෙකෙහි අරහන්තසතෙහි සාසනං විජ්ජොතති. භගවතො පන පරිනිබ්බානතො තිංසාධිකානං නවවස්සසතානං උපරි පරම්මරට්ඨෙ සෙඤිලඤ්ඤික්රොධිනාමෙන රඤ්ඤා සමකාලවසෙන සීහළදීපෙ රජ්ජං පත්තස්ස මහානාමරඤ්ඤො කාලෙ බුද්ධඝොසබුද්ධදත්තත්ථෙරෙහි පභුති තෙතෙමහාථෙරා තෙතෙගන්ථෙ අකංසු.

තතො පච්ඡා සතිසමාධිපඤ්ඤාමන්දවසෙන සුඛාවබොධනත්ථං ¶ ටීකායො අකංසු. අරිමද්දනනගරෙ ජිනචක්කෙසත්තනවුතාධිකෙ ඡසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ තිණ්ණං පිටකානං මූලභූතෙසු සද්දනයෙසු සොතාරානං ඡෙකත්ථාය මහාසමුද්දෙවිය ආනන්දො නාම මහාමච්ඡො තීසු පිටකෙසු සාට්ඨකථෙසු විලොලෙත්වා අග්ගවංසො නාම ථෙරො සද්දනීතිප්පකරණං අකාසි. අරිමද්දනනගරෙ හි උත්තරාජීවත්ථෙරාදීනං සීහළදීපං ගමනතො පුබ්බෙයෙව තයො මහාථෙරා පරියත්තිවිසාරදා, මහාඅග්ගපණ්ඩිතො, තස්ස සද්ධිවිහාරිකො දුතියඅග්ගපණ්ඩිතො, තස්ස භාගිනෙය්යො තතියඅග්ගපණ්ඩිතොති. තතියඅග්ගපණ්ඩිතො පන අග්ගවංසොතිපි වොහාරියති.

තස්මිඤ්ච කාලෙ අරිමද්දනනගරවාසිනො සද්දකොවිදා බහවො සන්තීති යාව ලඞ්කාදීපා කිත්තිඝොසො පත්ථරි. තස්මා සීහළදීපිකා සද්දකොවිදා වීමංසෙතුකාමා හුත්වා අරිමද්දනනගරං ආගමංසු. තදා අරිමද්දනනගරවාසිනො භික්ඛූ සද්දනීතිප්පකරණං දස්සෙසු.

සීහළදීපිකා ච තං දිස්වා උපධාරෙන්තා සද්දවිසයෙ අයං ගන්ථොවිය සීහළදීපෙ ගන්ථො ඉත්ථි, ඉමස්මිං පකරණෙ ආගතවිනිච්ඡයම්පි සකලං න ජානිම්හාති නානාප්පකාරෙහි ථොමෙසුන්ති යාවජ්ජභනා කථාමග්ගො න උපච්ඡින්නොති.

අරිමද්දනනගරෙ සීහළදීපං ගන්ත්වා පච්චාගතො ඡප්පදො නාම සද්ධම්මජොතිපාලත්ථෙරො සද්දනයෙ ඡෙකතාය සුත්තනිද්දෙසං අකාසි. පරමත්ථධම්මෙ ච ඡෙකතාය සඞ්ඛෙපවණ්ණනං නාමචාරදීපකඤ්ච. විනයෙ ඡෙකතාය විනයගූළත්ථදීපනිං සීමාලඞ්කාරඤ්ච අකාසි. අත්තනා කථානං ගන්ථානං නිගමෙ සද්ධම්ම ජොතිපාලොති මූලනාමෙන වුත්තං. කුසිමනගරෙ පන ඡප්පද ගාමෙ ජාතත්තා ඨානස්ස නාමෙන ඡප්පදොති පාකටො.

කුඛනනගරෙ පන ඡප්පදොති වොහාරිතොපි එකො ථෙරො අත්ථි. සො අලජ්ජී දුස්සීලො. එකච්චෙ පන නාමසාමඤ්ඤලෙසමත්තෙන පත්තලඞ්කං සීලවන්තං පෙසලං සික්ඛාකාමං ඡප්පදත්ථෙරං අලජ්ජිදුස්සීලභාවෙන උපවදන්ති, යථා නාම සාමඤ්ඤලෙසමත්තෙන මල්ලපුත්තං ආයස්මන්තං දබ්බං අසමාචාරෙනාති.

අරිමද්දනනගරයෙව අලොඞ්ගචඤ්ඤිසූනාමකස්ස රඤ්ඤො කාලෙ මහාවිමලබුද්ධිත්ථෙරො චූළවිමලබුද්ධිත්ථෙරොති ද්වෙ ථෙරා පරියත්තිවිසාරදා අහෙසුං. තෙසු මහාවිමලබුද්ධිත්ථෙරො කච්චායනස්ස සංවණ්ණනං න්යාසගන්ථමකාසි.

කෙචි පන සීහළදීපවාසී විමලබුද්ධිත්ථෙරො තමකාසීති වදන්ති. චූළවිමලබුද්ධිත්ථෙරො පන වුත්තොදයස්ස පොරාණටීකමකාසි. ඡන්දොසාරත්ථවිකාසිනිං සද්ධම්මඤාණත්ථෙරො අකාසි. වචනත්ථජොතිං පන වෙපුල්ලත්ථෙරො අකාසි. න්යාසගන්ථස්සපොරාණටීකං නරපතිරඤ්ඤො කාලෙ එකො අමච්චො අකාසි.

සො හි රඤ්ඤො එකං ඔරොධං පටිච්ච ජාතං එකං ධීතරං දිස්වා වානරොවිය ලෙපෙ ලග්ගිතො තිස්සං පටිබන්ධචිත්තො හුත්වා ලග්ගි. තමත්ථං ජානිත්වා රාජා එවමාහ,– සචෙ එතං ඉච්ඡෙය්යාසි, එකං ගන්ථං පරිපුණ්ණවිනිච්ඡයං ගූළත්ථං කරොහි, සචෙ ත්වං තාදිසං ගන්ථං කාතුං සක්කුණෙය්යාසි, එතං ලභිස්සසීති. අථ සො න්යාසස්ස සංවණ්ණනං පොරාණටීකං අකාසි.

තතො පච්ඡා හීනායාවත්තිත්වා ධීතරං දත්වා රජ්ජුග්ගාහාමච්චට්ඨානෙ ඨපෙසි, යං මරම්මවොහාරෙන සංප්යඞ්ගඉති වුච්චති. තෙන පන කතත්තා සොපි ගන්ථො තං නාමෙන වුච්චති. කාරිකං තස්සා ච සංවණ්ණනං ඡත්තගුහින්දස්ස නාම රඤ්ඤො කාලෙධම්මසෙනාපතිත්ථෙරො අකාසි. තෙන කිර කාරපිතෙ නන්දගුහාය සමීපෙ නන්දවිහාරෙ නිසීදිත්වා අකාසි.

තස්මිඤ්චකාලෙ ¶ ගන්ථමාදනපබ්බතෙ නන්දමූලගුහතො අරහන්තා ආගන්ත්වා තස්මිං විහාරෙ වස්සං උපගච්ඡිංසු. තෙසං සම්මුඛෙ කතත්තා තෙ ච ගන්ථා පණ්ඩිතෙහි සාරතො පච්චෙතබ්බාති ආචරියා වදන්ති.

වාච්චවාචකං පන ධම්මදස්සී නාම සාමණෙරො අකාසි.

සද්දත්ථභෙදචින්තං පන අරිමද්දනනගරසමීපෙ ඨිතස්ස ඛණිත්තිපාදපබ්බතස්ස සමීපෙ එකස්මිං ගාමෙ වසන්තො සද්ධම්මසිරි නාම ථෙරො අකාසි. සොයෙව ථෙරො බ්රහජං නාම වෙදසත්ථම්පි මරම්මභාසාය පරිවත්තෙසි.

එකක්ඛරකොසං පන සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරො අකාසි. සො හි කලියුගෙ සත්තාසීතාධිකෙ අට්ඨසතෙ සම්පත්තෙ මිච්ඡා දිට්ඨිකානං ජලුමසඤ්ඤිතානං කුලානං භයෙන සකලෙපි තම්බදීපරට්ඨෙ සාසනොභාසො මිලායති. බහූනිපි පොත්ථකානි අග්ගිභයෙන නස්සෙසුං.

තදා තං පවත්තිං පස්සිත්වා සචෙ පරියත්තිධම්මොවිනස්සෙය්ය, පටිපත්තිධම්මොපි නස්සිස්සති, පටිපත්තිධම්මෙ නස්සන්තෙ කුතො පටිවෙධධම්මො භවිස්සතීති සංවෙගං අපජ්ජිත්වා ඉමං ගන්ථං අකාසීති තට්ටිකායං වුත්තං.

මුඛමත්තසාරං සාගරත්ථෙරො අකාසි.

කලියුගෙ එකාසීතාධිකෙ පඤ්චසතෙ සම්පත්තෙ එකං දහරපුත්තං කාලඞ්කතං පටිච්ච සංවෙගං ආපජ්ජිත්වා පච්චෙකබුද්ධත්තං පත්ථයන්තස්ස ජෙය්යසිඞ්ඛනාමකස්ස රඤ්ඤො පුත්තො ක්යච්වානාමකො රාජා රජ්ජං කාරෙසි. ධම්මරාජාතිපි නාමලඤ්ඡං පටිග්ගණ්හි. තීසු පන පිටකෙසු යථාභූතං විජානකතාය මරම්මවොහාරෙන ක්යච්වාති වොහාරියති.

සො ච කිර රාජා පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු අතිඡෙකතාය පිටකත්තයෙ සාකච්ඡමත්තම්පි කාතුං සමත්ථො ¶ නාම නත්ථීති උග්ගහිතතිපිටකො හුත්වා භික්ඛුසඞ්ඝම්පි දිවසෙ සත්තහි වාරෙහි ගන්ථං වාචෙති.

ඛණිත්තිපාදපබ්බතස්ස සමීපෙපි එකං තළාකං කාරාපෙත්වා තත්ථ රාජාගාරං කාරාපෙත්වා තත්ථ නිසීදිත්වා ගන්ථං වාචෙති. සබ්බානි පන රාජූනං කිච්චානි පුත්තස්සෙව උපරාජස්ස නිය්යාදෙසි. ගන්ථං උග්ගණ්හන්තානං ඔරොධානමත්ථාය සඞ්ඛෙපතො සද්දබින්දුං නාම පකරණං පරමත්ථබින්දුඤ්ච නාම පකරණං අකාසි. තස්ස හි චිත්තං පරියත්තියංයෙව රමති. අඤ්ඤං පන රාජකිච්චං සුණිතුම්පි න ඉච්ඡි. අනුරුද්ධරාජා අනාගතෙ අහං රාජා භවෙය්යාමි, තදායෙව ඉමානි තාළිබීජානි උට්ඨහන්තූති අධිට්ඨහිත්වා රොපෙසි. තානි තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ උට්ඨහිංසු. තෙනෙව අනුරුද්ධරාජායෙවායන්ති රට්ඨවාසිනො සඤ්ජානිංසු. සම්මුතිරාජා හි අනුරුද්ධරාජා ක්යච්වාරාජාති ඉමෙ තයො එකසන්තානාති වදන්ති.

සො රාජා එකම්පි චෙතියං අකාසි, න තං නිට්ඨං අගමාසි, පරියත්තියංයෙව පරිචාරකත්තාති රාජවංසෙ ආගතං. ලොකසම්මුතිවසෙන කක්ඛළදිනෙ ඉට්ඨකානි කාරාපෙත්වා තස්මිංයෙව දිනෙ භූමිසමං කත්වා තස්මිංයෙව දිනෙ අඤ්ඤම්පි සබ්බං කාරාපෙසි. තෙන මරම්මවොහාරෙන ප්රස්සදා චෙතියන්ති යාවජ්ජභනා පාකටං.

තස්ස රඤ්ඤො එකා ධිභා විභත්යත්ථං නාම ගන්ථං අකාසීති.

පුබ්බෙ කිර අරිමද්දනනගරෙ උග්ගහධාරණාදිවසෙන සාසනං අතිවිය විරූළමාපජ්ජි. අරිමද්දනනගරෙයෙව හි එකො වුඩ්ඪපබ්බජිතො භික්ඛු ගන්ථං ලිඛිතුං සිලාලෙඛනදණ්ඩෙන ඉච්ඡන්තො රාජගෙහං පාවිසි. රාජා කෙන ආගතොසීති පුච්ඡි. ගන්ථං ලිඛිතුං සිලාලෙඛනදණ්ඩෙන ඉච්ඡන්තො ආගතො ම්හීති. එවං මහල්ලකො ත්වං ගන්ථං මහුස්සාහෙන පරියාපුණන්තොපි ¶ ගන්ථෙසු ඡෙකස්ස ඔකාසං න පස්සාමි, සචෙ හිමුසලො අඞ්කුරං උට්ඨාපෙත්වා රූහෙය්ය, එවං සති ත්වං ගන්ථෙසු ඡෙකතං ආපජ්ජෙය්යාසීති ආහ.

තතො පච්ඡා විහාරං ගන්ත්වා දෙවසිකං දෙවසිකං එකදන්තකට්ඨප්පමාණත්තං ලෙඛනං උග්ගහෙත්වා කච්චායනඅභිධම්මෙත්ථසඞ්ගහප්පකරණං ආදිං කත්වා ආචරියස්ස සන්තිකෙ උග්ගණ්හි. සො අචිරෙනෙව ගන්ථෙසු ඡෙකතං පත්වා මුසලෙ ජම්බුරුක්ඛඞ්කුරං බන්ධිත්වා උස්සාපෙත්වා රාජගෙහං පාවිසි.

අථ තං රාජා පුච්ඡි,-කෙනආගතොසීති. අයං මහාරජ මුසලො අඞ්කුරං උට්ඨාපෙත්වා රූහතීති ආචික්ඛිතුං ආගතොම්හීති වුත්තෙ රාජා එතස්ස ගන්ථෙසු ඡෙකතං පත්තොම්හීති වුත්තං හොතීති ජානාසි. තං සච්චං වා අලිකං වාති වීමංසනත්ථාය මහාථෙරානං සන්තිකං පහිණි. මහාථෙරාපි ගූළට්ඨානං පුච්ඡිංසු. සොපි පුච්ඡිතං පුච්ඡිතං බ්යාකාසි.

අථ සො භික්ඛු මහාථෙරෙ එවමාහ,-තුම්හෙ භන්තෙ මං බහූ පුච්ඡථ, අහම්පි තුම්හෙ පුච්ඡිතුං ඉච්ඡාමි, ඔකාසං දෙථාති යාචිත්වා අඤ්ඤසමානචෙතසිකන්ති එත්ථ අඤ්ඤසද්දස්ස අවධ්යාපෙක්ඛත්තා අවධිපදං උද්ධරිත්වා දස්සෙථාති පුච්ඡි. මහාථෙරාපි පුබ්බෙ අමනසිකතත්තා සීඝං විස්සජ්ජිතුං න සක්ඛිංසු. රාජා තමත්ථං සුත්වා තුට්ඨචිත්තො හුත්වා දිසා පාමොක්ඛනමෙන ආචරියට්ඨානෙ ඨපෙසි. සො පන භික්ඛු අගන්ථකාරකොපි ගන්ථකාරකොවිය පච්ඡිමානං ජනතානං දින්නොපදෙසවසෙන උපකාරං කත්වා සාසනෙ උප්පජ්ජීති. හොන්ති චෙත්ථ,–

අහං මහල්ලකො හොමි, දුප්පඤ්ඤො පරියත්තිකං;

උග්ගහං මහුස්සාහෙන, න සක්ඛිස්සාමි ජානිතුං.

එවඤ්ච ¶ නාතිමඤ්ඤෙය්ය,

නාප්පොස්සුක්කතමාපජ්ජෙ;

සද්ධම්මෙ ඡෙකකාමොව,

උස්සාහංව කරෙ පොසො.

වුඩ්ඪපබ්බජිතො භික්ඛු,

මහල්ලකොපි දුප්පඤ්ඤො;

ආපජ්ජි ඡෙකතං ධම්මෙ,

තමපෙක්ඛන්තු සොතාරොති.

පුබ්බෙ කිර අරිමද්දනනගරෙ මාතුගාමාපි ගන්ථං උග්ගණ්හිංසු. යෙභුය්යෙන උග්ගහධාරණාදිවසෙන පරියත්තිසාසනං පග්ගහෙසුං. මාතුගාමා හි අඤ්ඤමඤ්ඤං පස්සන්තා තුම්හෙ කිත්තකං ගන්ථං උග්ගණ්හථ, කිත්තකං ගන්ථං වාචුග්ගතං කරොථාති පුච්ඡි සුන්ති.

එකො කිර මාතුගාමො එකං මාතුගා,මං පුච්ඡි,-ත්වං ඉදානි කිත්තකං ගන්ථං වාචුග්ගතං කරොසීති. අහං පන ඉදානි දහරපුත්තෙහි බලිබොධත්තා බ්යාකුලං පත්වා බහුං ගන්ථං වාචුග්ගතං කාතුං නසක්කා,සමන්තමහාපට්ඨානෙ පන කුසලත්තිකමත්තංව වාචුග්ගතං කරොමීති ආහාති.

ඉදම්පි අරිමද්දනනගරවාසීනං මාතුගාමානම්පි පරියත්තුග්ගහණෙ එකං වත්ථු,–

එකං කිර භික්ඛුං පිණ්ඩාය චරන්තං එකා ද්වාදසවස්සිකා දහරිත්ථී පුච්ඡි,-කින්නාමොසි ත්වං භන්තෙති. ඛෙමානාමාහන්ති. කථඤ්හි භන්තෙ පුමාව සමානො ඉත්ථිලිඞ්ගෙන නාමං අකාසීති ආහ. අථ අන්තොගෙහෙ නිසින්නා මාතා සුත්වා ධීතරං ආහ,-ත්වං රාජාදිගණස්ස ලක්ඛණං න ජානාසීති. ආම ජානාමි, අයං පන ඛෙමසද්දො න රාජාදිගණපක්ඛං භජතීති. අථ ¶ මාතා එවමාහ,-අයං පන ඛෙමසද්දො එකදෙසෙනෙව රාජාදිගණපක්ඛං භජතීති.

අයං පනෙත්ථ ධීතු අධිප්පායො,-න රාජාදිසද්දො කදාචි රාජොති පච්චත්තවචනවසෙන ඔකාරන්තො දිස්සති විනා දෙවරාජොතිආදිසමාසවිසයං, ඛෙමසද්දො පන කත්ථචි ඛෙමොති ච ඛෙමන්ති ච ලිඞ්ගන්තරවසෙන රූපන්තරං දිස්සති, තෙනෙව ඛෙමසද්දො න රාජාදිගණොති වෙදිතබ්බොති.

අයං පන මාතු අධිප්පායො,-ඛෙමසද්දො අභිධෙය්යලිඞ්ගත්තා තිලිඞ්ගකො,යදා පන සඤ්ඤාසද්දාධිකාරෙ පච්චත්තවචනවසෙන ඛෙමාති ආකාරන්තො දිස්සති, තදා එකදෙසෙන ඛෙමසද්දො රාජාදිගණපක්ඛං භජතීති.

ඉදම්පි එකං වත්ථු,–

අරිමද්දනනගරෙ කිර එකස්ස කුටුම්බිකස්ස එකො පුත්තො ද්වෙ ධීතරො අහෙසුං. එකස්මිඤ්ච කාලෙ ඝම්මාභිභූතත්තා ගෙහස්ස උපරිතලෙ නහායිත්වා නිසීදි. අථ එකා දාසී ගෙහස්ස හෙට්ඨා ඨත්වා කිඤ්චි කම්මං කරොන්තී තස්ස කුටුම්බිකස්ස ගුය්හට්ඨානං ඔලොකෙසි. තමත්ථං ජානිත්වා කුටුම්බිකො සාඛං ඔලොකෙසීති එකං වාක්යං බන්ධිත්වා පුත්තස්ස දස්සෙසි,ඉමස්ස අත්ථයොජනං කරොහීති. අථ පුත්තො අත්ථයොජනං අකාසි,-සාඛං රුක්ඛසාඛං ඔලෙකෙසි උදික්ඛතීති. අථ පච්ඡා එකාය ධීතුයා දස්සෙසි, ඉමස්ස අත්ථයොජනං කරොහීති. සාපි අත්ථයොජනං අකාසි,- සා සුනඛො ඛං ආකාසං ඔලොකෙසි උදික්ඛතීති. අථ පච්ඡා එකාය ධීතුයා දස්සෙසි, ඉමස්ස අත්ථ යොජනං කරොහීති. සාපි අත්ථයොජනං අකාසි,-සා ඉත්ථී ඛං අඞ්ගජාතං ඔලොකෙසි මුඛං උද්ධං කත්වා ඔලොකෙසීති.

ඉදම්පි එකං වත්ථු,–

එකො කිර සාමණෙරො රතනපූරවාසී අරිමද්දනනගරෙ මාතුගාමාපි ¶ සද්දනයෙසු අතිකොවිදාති සුත්වා අහං තත්ථ ගන්ත්වා ජානිස්සාමීති අරිමද්දනනගරං ගතො. අථ අන්තරාමග්ගෙ අරිමද්දනනගරස්ස සමීපෙ එකං දහරිත්ථිං කප්පාසවත්ථුං රක්ඛිත්වා නිසින්නං පස්සි. අථ සාමණෙරො තස්සා සන්තිකං මග්ගපුච්ඡනත්ථාය ගච්ඡි. අථ දහරිත්ථී සාමණෙරං පුච්ඡි,-කුතො ආගතොසීති.

සාමණෙරො ආහ,-රතනපූරතො අහං ආගච්ඡතීති. කුහිං ගතොසීති වුත්තෙ අරිමද්දනනගරං ගච්ඡතීති ආහ. අථ දහරිත්ථී එවමාහ,-ත්වං භන්තෙ සද්දයොගවිනිච්ඡයං අනුපධාරෙත්වා කථෙසි, අම්හයොගට්ඨානෙ හි ත්වං නාම යොගසද්දෙන යොජෙත්වා කථෙසි, නනු පණ්ඩිතානං වචනෙන නාම පරිපුණ්ණත්ථෙන අවිරුද්ධසද්දනයෙන පුණ්ණින්දුසඞ්කාසෙන භවිතබ්බන්ති. අථ සාමණෙරො ඛෙත්තවත්ථූනි රක්ඛන්තී දුග්ගතා දහරිත්ථීපි තාව සද්දනයකොවිදා හොති, කිමඞ්ගං පන භොගසම්පන්නා මහල්ලකිත්ථියොති ලජ්ජිත්වා තතොයෙව පටිනිවත්තිත්වා පච්චාගමාසීති.

ඉදං මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරට්ඨෙ අරිමද්දනනගරෙ ථෙරපරම්පරවසෙන සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

ඉදානි මරම්මමණ්ඩලෙයෙව ජෙය්යවඩ්ඪනරට්ඨෙ කෙතුමතීනගරෙ සාසනවංසං වක්ඛාමි.

කලියුගෙ හි ද්විසත්තතාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ සම්පත්තෙ ජෙය්යවඩ්ඪනරට්ඨෙ කෙතුමතීනගරෙ මහාසිරිජෙය්යසූරො නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. එකං අතිඡෙකං දෙවනාග නාමකං එකං හත්ථිං නිස්සාය විජිතං විත්ථාරමකාසි. තස්ස පන රඤ්ඤො කාලෙ කලියුගෙ ද්විනවුතාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ සම්පත්තෙ මහාපරක්කමො නාම ථෙරො සීහළදීපතො නාවාය ආගන්ත්වා කෙතුමතීනගරං සම්පත්තො. රාජා ච ද්වාරා වතීනගරස්ස ¶ දක්ඛිණදිසාභාගෙ මහාවිහාරං කාරාපෙත්වා තස්ස අදාසි නිච්චභත්තම්පි. තස්මිඤ්ච විහාරෙ සීමං සම්මන්නිත්වා තිස්සං සීමායං තුලාවසෙන අත්තනා සමං කත්වා ලොහමයබුද්ධප්පටිබිම්බං කාරාපෙසි. තඤ්ච බුද්ධප්පටිබිම්බිං සම්පත්තලඞ්කාදීපන්ති නාමෙන පාකටං අහොසි.

තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ සුරාමෙරයසික්ඛාපදං පටිච්ච විපාදො අහොසි. කථං. බීජතො පට්ඨායාති සම්භාරෙ පටියා දෙත්වා චාටියං පක්ඛිත්තකාලතො පට්ඨාය තාලනාලිකෙරාදීනං පුප්ඵරසො පුප්ඵතො ගලිතාභිනවකාලතො පට්ඨාය ච න පාතබ්බොති කඞ්ඛාවිතරණීටීකාදීසු වුත්තවචනෙ අධිප්පායං විපල්ලාසතො ගහෙත්වා තාලනාලිකෙරාදීනං රසො ගලිතාභිනවතො පට්ඨාය පිවිතුං න වට්ටතීති එකච්චෙ වදන්ති. එකච්චෙ පන එවං වදන්ති,–තාලනාලිකෙරාදීනං රසො ගලිතාභිනවකාලෙ පිවිතුං වට්ටතීති.

තත්ථ පුබ්බපක්ඛෙ ආචරියානං අයමධිප්පායො,–

බීජතො පට්ඨායාති එත්ථ සම්භාරෙ පටියාදෙත්වා චාටියං පක්ඛිත්තකාලතො පට්ඨාය න පාතබ්බො. තාලනාලිකෙරාදීනං පුප්ඵරසො ච ගලිතාභිනවකාලතොයෙව න පාතබ්බොති.

අයං පන අපරපක්ඛෙ ආචරියානමධිප්පායො,–

බීජතො පට්ඨායාති එත්ථ සම්භාරෙ පටියාදෙත්වා චාටියං පක්ඛිත්තකාලතො පට්ඨාය න පාතබ්බො. තාලනාලිකෙරාදීනං සම්භාරෙහි පටියාදිතො පුප්ඵරසො පුප්ඵතො ගලිතාභිනවකාලතො න පාතබ්බොති.

එවං තාලනාලිකෙරාදීනං රසො ගලිතාභිනවකාලතො පට්ඨාය පාතුං වට්ටති න වට්ටතීති විවාදං කරොන්තානං මජ්ඣෙ නිසීදිත්වා සම්පත්තලඞ්කො මහාපරක්කමත්ථෙරො තාදිසො පිවිතුං වට්ටතීති විනිච්ඡින්දි, සුරාවිනිච්ඡයඤ්ච නාම ගන්ථං අකාසි ¶ . එවං කෙතුමතීනගරං මාපෙන්තං මහාසිරිජෙය්යසූරං නාම රාජානං නිස්සාය කෙතුමතියං සාසනං පතිට්ඨහි.

ඉදං මරම්මමණ්ඩලෙයෙව කෙතුමතීනගරෙ

සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

ඉදානි මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරට්ඨෙයෙව ඛන්ධපුරසාසනවංසං වක්ඛාමි.

කලියුගෙ හි චතුසට්ඨාධිකෙ ඡවස්සසතෙ තයො භාතිකා කිත්තිතරනාමකං රාජානං රජ්ජතො චාවෙත්වා ඛන්ධපුරනගරෙ රජ්ජං කාරෙසුං. තදා කිත්තිතරනාමකස්ස රඤ්ඤො එකො පුත්තො චීනරට්ඨින්දරාජානං යාචිත්වා බහූහි සෙනඞ්ගෙහි ඛන්ධපුරනගරං සම්පරිවාරෙත්වා අට්ඨාසි. අථ තීසු පිටකෙසු ඡෙකං එකං මහාථෙරං පක්කොසෙත්වා මන්තෙසුං. ථෙරො එවමාහ,– ජනපදායත්තමිදං කම්මං සමණානං න කප්පති විචාරෙතුං, අහම්පි සමණො, නාටකෙහි පන සද්ධිං මන්තෙථාති. අථ නාටකෙ පක්කොසෙත්වා මන්තෙසුං. නාටකාපි සචෙ කාරණං නත්ථි, එවං සති ඵලං න භවෙය්ය, සචෙ පූති නත්ථි, මක්ඛිකා න සන්නිපතෙය්යුන්ති ගීතං ගායිත්වා උදකෙ කීළන්ති.

අථ තෙච තයො භාතිකා තං සුත්වා කිත්තිතරනාමකං රාජානං බන්ධනාගාරතො ගහෙත්වා මාරෙත්වා ඉදානි යං රජ්ජෙ ඨපයිස්සාමාති චින්තෙත්වා තුම්හෙ ගච්ඡථ, අයං තස්ස සීසො, ඉදානි එස පරලොකං ගතොති සීසං දස්සෙසුං. අථ චීනරට්ඨසෙනායොපි ඉදානි රාජවංසිකො නත්ථි, තෙ නහි යුජ්ඣිතුං න ඉච්ඡාම, යං රජ්ජෙ ඨපයිස්සාමාති කත්වා මයං ආගතා, ඉදානි සො නත්ථීති වත්වා නිවත්තෙත්වා අගමංසු.

සො ච ථෙරො නාටකෙහි සද්ධිං මන්තෙථාති එත්තකමෙව වුත්තත්තා භික්ඛුභාවතො න මොචෙතීති දට්ඨබ්බං. වුත්තඤ්චෙතං,–

පරියායොච ආණත්ති, තතියෙ දුතියෙ පන;

ආණත්තියෙව සෙසෙසු, ද්වයමෙතං න ලබ්භතීති.

තස්මිං පන ඛන්ධපුරෙ අරිමද්දනනගරෙ අරහන්තගණවංසිකා ඡප්පදගණවංසිකා ආනන්ද ගණවංසිකා ච ථෙරා බහවො වසන්ති. තෙහි පන කතගන්ථො නාම කොචි නත්ථීති.

ඉදං ඛන්ධපුරෙ සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

ඉදානි මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බදීපරෙට්ඨෙයෙව විජයපුරෙ සාසනවංසං වක්ඛාමි.

කලියුගෙ හි චතුසත්තතාධිකෙ ඡවස්සසතෙ සීහසූරො නාම රාජා විජයපුරං මාපෙසි. තතො පච්ඡා ද්වීසු සංවච්ඡරෙසු අතික්කන්තෙසු චමුංනදියං මතසෙතිභං එකං ලභිත්වා එකසෙතිභින්නොති තස්ස නාමං පාකටං අහොසි. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ විජයපුරෙ සීලවන්තා ලජ්ජීපෙසලා භික්ඛූ බහවො නත්ථි. අරිමද්දනනගරතො අනුරුද්ධරාජකාලෙ රාජභයෙන නිලීයිත්වා අවසෙසා සමණකුත්තකායෙව බහවො අත්ථි. පච්ඡා චූළඅරහන්තත්ථෙරදිබ්බචක්ඛුත්ථෙරානං ආගතකාලෙයෙව ලජ්ජීපෙසලා භික්ඛූ බලවන්තා හුත්වා ගණං වඩ්ඪාපෙසුං. රාජා ච දිබ්බචක්ඛුත්ථෙරං අන්තෙපුරං පවෙසෙත්වා දෙවසිකං පිණ්ඩපාතෙන භොජෙසි. අනුරුද්ධරඤ්ඤා තම්බුලමඤ්ජූසායං ඨපෙත්වා පූජිතා සත්ත ධාතුයො ලභිත්වා තාසං පඤ්චධාතුයො චඤ්ඤිඞ්ඛුචෙතියෙ නිධානං අකාසි. අවසෙසා පන ද්වෙ ධාතුයො පුඤ්ඤස්ස නාම අමච්චස්ස පූජනත්ථාය නිය්යාදෙසි. සොච අමච්චො ජෙය්යපුරෙ පුඤ්ඤචෙතියෙ නිධානං අකාසි.

තදා ච කිර සමණකුත්තකා ගහට්ඨාවිය රාජරාජමහාමත්තානං ¶ සන්තිකෙ උපට්ඨානං අකංසු. කලියුගෙ චතුඅසීතාධිකෙ ඡවස්සසතෙ සම්පත්තෙ සීසසූරරඤ්ඤො ජෙට්ඨ පුත්තො උජනො නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. සො පන අවපඞ්ක්යා නාමකෙ දෙසෙ චම්පකකට්ඨමයෙ සත්තවිහාරෙ කාරාපෙසි. ද්වි වස්සාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ කාලෙ තෙ විහාරා නිට්ඨං අගමංසු.

තෙසු විහාරෙසු චම්පකං නාම පධානවිහාරං අමච්චපුත්තස්ස සුධම්මමහාසාමිත්ථෙරස්ස අදාසි. සො පන ථෙරො අරිමද්දනනගරෙ අරහන්තත්ථෙරස්ස වංසිකොති දට්ඨබ්බො.

වෙළූවනං නාම පරිවාරවිහාරං පන ආභිධම්මිකස්ස ඤාණධජස්ස නාම ථෙරස්ස අදාසි. සොපි අරහන්තත්ථෙරස්ස වංසිකො.

ජෙතවනං නාම පරිවාරවිහාරං පන සකලවිනයපිටකං වාචුග්ගතං කරොන්තස්ස ගුණාරාමත්ථෙරස්ස අදාසි. සො පන ථෙරො අරිමද්දනනගරෙයෙව ආනන්දත්ථෙරස්ස වංසිකො.

කුලවිහාරං නාම පරිවාරවිහාරං ආදිච්චරංසිනො නාම ථෙරස්ස අදාසි. සොපි ආනන්දත්ථෙරස්ස වංසිකොයෙව.

සුවණ්ණවිහාරං නාම පරිවාරවිහාරං සුධම්මාලඞ්කාරස්ස නාම ථෙරස්ස අදාසි. සොපි ආනන්දත්ථෙරවංසිකොයෙව.

නීචගෙහං නාම පරිවාරවිහාරං වරපත්තස්ස නාම ථෙරස්ස අදාසි. සො පන සුධම්මමහාසාමිත්ථෙරස්ස අන්තෙවාසිකො.

දක්ඛිණකොටිං නාම පරිවාරවිහාරං සිරිපුඤ්ඤවාසිනො නාම ථෙරස්ස අදාසි. සොපි සුධම්මමහාසාමිත්ථෙරස්ස අන්තෙවාසිකොති.

තෙසං විහාරානං එසන්නට්ඨානෙ රාජා සයමෙව හත්ථෙන ගහෙත්වා මහාබොධිරුක්ඛං රොපෙසි. තෙසං විහාරානං පටි ජග්ගනත්ථාය බහූනිපි ඛෙත්තවත්ථූනි අදාසි ආරාමගොපක කුලානි ච.

තෙසං ¶ පන ථෙරානං සුධම්මපුරාරිමද්දනපුරභික්ඛුවංසිකත්තාලජ්ජිපෙසලතා විඤ්ඤාතබ්බා. තෙනෙව විජයපුරෙ සාසනං අතිවිය පරිසුද්ධං අහොසීති දට්ඨබ්බං.

තෙසම්පි සිස්සපරම්පරා අනෙකසහස්සප්පමාණා අහෙසුං. එවං ලජ්ජීපෙසලානංයො භික්ඛූනං සන්තිකා කෙචි සද්ධිවිහාරිකා කීටාගිරිම්හි අස්සජිපුනබ්බසුකාවිය අලජ්ජී දුස්සීලා උප්පජ්ජිංසු, සෙය්යථාපි නාම මධුරම්බරුක්ඛතො අම්බිලඵලන්ති. තෙ පන බහුඅනාචාරං චරිංසුයෙව. ඉදං පන තෙසං මූලඋප්පත්ති දස්සනං.

රාජා හි තදා තෙසං විහාරානං පටිජග්ගනත්ථාය බහූනි ඛෙත්තවත්ථූනි අදාසි. තෙසු ඛෙත්තවත්ථූසු බලිවිචාරණත්ථාය සුධම්මමහාසාමිත්ථෙරො එකච්චෙ භික්ඛූ ආරක්ඛණට්ඨානෙ ඨපෙසි. ආරක්ඛණභික්ඛූ පන ධම්මානුලොමවසෙන කස්සකානං ඔවාදාපෙසි, ඛෙත්තවත්ථුසාමිභාගම්පි පටිග්ගණ්හාපෙසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ ඛෙත්තවත්ථූනි පටිච්ච භික්ඛූ විවාදං අකංසු. අථ තං විවාදං සුත්වා සාසනධරත්ථෙරො ච ද්වෙ පරක්කමත්ථෙරා ච තතො නික්ඛමිංසු. නික්ඛමිත්වා සාසනධරත්ථෙරො ඛණිත්ති පාදපබ්බතෙ නිසීදි. ද්වෙ පරක්කමත්ථෙරා ච චඞ්ගකිඞ්ගපබ්බතකන්දරෙ නිසීදිංසු. තෙසඤ්හි නිවාසට්ඨානත්තා යාවජ්ජතනා තං ඨානං පරක්කමට්ඨානන්ති පාකටං අහොසි. තෙ පන ථෙරා එකචාරාති වොහාරිංසු. අවසෙසා පන භික්ඛූ ගාමවාසීබහුචාරාති වොහාරිංසු. තතො පට්ඨාය අරඤ්ඤවාසීගාමවාසීවසෙන විසුං ගණා හොන්ති. විහාරස්ස නින්නානං ඛෙත්තවත්ථූනං බලිප්පටිග්ගාහකභික්ඛූනම්පි සඞ්ඝජාතිසමඤ්ඤා අහොසි.

කලියුගෙ චතුවස්සාධිකෙ සත්තසතෙ උජනස්ස රඤ්ඤො ධරමානස්සෙව කනිට්ඨභාතිකො ක්යෙච්වා නාම රාජා කුමාරො රජ්ජං ගණ්හි.

අයං පන තස්ස අට්ඨුප්පත්ති,– උජනො නාම රාජා ත්වං සමුද්දමජ්ඣං ¶ නාම ගාමං ගන්ත්වා තත්ථ නිසීදිත්වා තත්රුප්පාදබලිං භුඤ්ජාහීති නිය්යාදෙසි. සො පන රාජකුමාරො ලුද්දකම්මෙසුයෙව අභිරම්මණසීලො. එකස්මිං සමයෙ පිගවං ගන්ත්වා පච්චාගතකාලෙ රත්තියං සුපිනං පස්සි,– සක්කො දෙවානමින්දො ආගන්ත්වා උපොසථසීලං සමාදියාහි, එවං සති අචිරෙනෙව සෙතිභෙ ලභිස්සසතීති වත්වා තාවතිංසභවනං පුන ගතොති.

සොච රාජකුමාරො තතො පට්ඨාය උපොසථසීලං සමාදියි. පච්ඡා කාලෙපි අත්තනො හත්ථෙ ගුථෙන කිලින්නං භවතීති පුන සුපිනං පස්සි. සො අචිරෙනෙව පඤ්ච සෙතිභෙ ලභි. අථ එකො අමච්චො ගන්ත්වා රඤ්ඤො තමත්ථං ආරොචෙසි. රාජා තුට්ඨචිත්තො හුත්වා මම කිර භොන්තො කනිට්ඨභාතිකො පඤ්ච සෙතිභෙ ලභීති රාජපුරිසානං මජ්ඣෙ සංවණ්ණෙසි. අමච්චො පුන රාජකුමාරස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා තමත්ථං ආරොචෙසි. රාජකුමාරොපි මම භාතිකො රාජා අකථිතපුබ්බං වාචාපෙය්යං වදතීති ආරාධයිත්වා පුන ගන්ත්වා තමත්ථං රඤ්ඤො ආරොචාපෙසි. රාජාපි තථෙව වදතීති. තං සුත්වා රාජකුමාරො භිය්යොසො පසීදි.

කස්මා පන උජනො රාජා කිත්තිතරං නාම රාජකුමාරං කනිට්ඨවොහාරෙන න වදතීති. එකසෙතිභින්දො හි රාජා අපරස්ස රඤ්ඤො දෙවිං ගබ්භිනිං ආනෙත්වා අග්ගමහෙසිට්ඨානෙ ඨපෙසි, ඨපෙත්වා අචිරෙනෙව උජනං විජායි, තෙනෙව න උජනො එකසෙතිභින්දස්ස පුත්තො, කිත්තිතරො නාම රාජකුමාරොයෙව එකසෙතිභින්දස්ස පුත්තො, තස්මා තං කාරණං පටිච්ච සො තං කනිට්ඨවොහාරෙන න වදතීති.

කනිට්ඨො පඤ්චසෙතිභෙ ලභතීති සුත්වා රාජා භායිත්වා කනිට්ඨස්ස රජ්ජං උපනිය්යාදෙසි. රාජා රාජගෙහස්ස පච්ඡිමද්වාරෙන නික්ඛමි. කනිට්ඨො පුරිමද්වාරෙන පාවිසි. පඤ්චන්නං පන සෙතිභානං ලද්ධත්තා පඤ්චසෙතිභින්දොති පාකටො. මූලනාමං පනස්ස ¶ සීහසූරොති දට්ඨබ්බං. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ බහූ අලජ්ජිනො ගාමසාමන්ත විහාරෙ වසිත්වා අනෙකවිධං ආනාචාරං චරිංසු. සුධම්මපුරඅරිමද්දනපුරතො පරම්පරවසෙන ආගතා භික්ඛූපි බහූ ලජ්ජිනො සික්ඛාකාමා සන්ති.

අථ තස්ස රඤ්ඤො භත්තං පරිභුඤ්ජනකාලෙ එකො සමණකුත්තකො අට්ඨ පරික්ඛාරෙ ගහෙත්වා ආගන්ත්වා රඤ්ඤො සම්මුඛෙ අට්ඨාසි. කිමත්ථාය ආගතොසීති පුච්ඡිතෙ පිණ්ඩපාතත්ථාය ආගතොම්හීති ආහ. අථ රාජා සයං භුඤ්ජිස්සාමීති ආරභිත්වාපි අතිප්පසන්නතාය පන සුවණ්ණපාතියා පටියාදිතං සකලම්පි භත්තං අදාසි. අථ රාජා එවං චින්තෙසි,– අයං භික්ඛු පිණ්ඩපාතත්ථාය උපමජ්ඣන්ති කයෙව ආගන්ත්වා අට්ඨාසි, න සො පුථුජ්ජනභික්ඛු, අථ ඛො අභිඤ්ඤාලාභී අරහා භවෙය්ය, මම පුඤ්ඤත්ථාය ආගතො භවෙය්ය මං අනුකම්පං උපාදායාති.

එවං පන චින්තෙත්වා එකං රාජපුරිසං ආණාපෙසි තස්ස පච්ඡා අනුගන්ත්වා ඔලොකෙතුං. සො පන සමණකුත්තකො සයං අලජ්ජිභූතත්තාව අත්තනො භරියා පච්චුග්ගන්ත්වා පත්තං ගණ්හි. තං දිස්වා රාජපුරිසො රඤ්ඤො සන්තිකං ගන්ත්වා පඨමමෙව එවං චින්තෙසි,– සචෙ යථාභූතං ආරොචෙය්යං, රඤ්ඤො පසාදො විනස්සෙය්ය, එවං පන අනාරොචෙත්වා යථා රඤ්ඤො පස්සාදො භිය්යොසොමත්තාය භවෙය්ය, මය්හම්පි ලාභො උප්පජ්ජෙය්ය, සමණකුත්තකොපි රාජපරාධතො විමුච්චෙය්ය, එවං ආරොචෙස්සාමීති. එවං පන චින්තෙත්වා අහං මහාරාජ තං අනුගන්ත්වා ඔලොකෙසි, අථ මම එවං ඔලොකෙන්තස්සව අන්තරධායීති ආරොචෙසි. රාජා භිය්යොසොමත්තාය පසීදිත්වා හත්ථං පසාරෙත්වා යථාහං මඤ්ඤමි, තථා අවිරජ්ඣනමෙවතන්ති තික්ඛත්තුං වාචං නිච්ඡාරෙසි, රාජපුරිසස්ස ච දාතබ්බං අදාසි.

තස්මිංයෙව දිවසෙ එකො අමච්චො රඤ්ඤො පණ්ණාකාරත්ථාය ¶ වෙලාහකං නාම එකං තුරඞ්ගමං අදාසි. අථ රාජා මම පුඤ්ඤානුභාවෙන එස ලද්ධොති සම්පහංසි. තං පන තුරඞ්ගමං ආරොහිත්වා එකං හත්ථාරොහං පාජාපෙසි. අථ මහාජනස්ස ඔලොකෙන්තස්ස හත්ථාරොහස්ස සීසෙවෙට්ඨනදුස්සංයෙව පස්සිත්වා ආකාසෙ පක්ඛන්ධො බකොවිය පඤ්ඤායති. සො පන තුරඞ්ගමො පාතොව විජයපුරතො ගච්ඡන්තො පබ්බතබ්භන්තරනගරං සායන්හසමයෙ පාපුණි. අබ්භ විජබ්භනඅස්සොතිපි නාමං අකාසි.

ඉච්චෙවං සමණකුත්තකා දාරම්පි පොසෙසුං, පගෙව ඉතරං අනාචාරං. තෙනෙව තෙ සමණකුත්තකා රඤ්ඤො මල්ලරඞ්ගම්පි පවිසිත්වා මල්ලං යුජ්ඣෙසුං. තෙසු පන සමණකුත්තකෙසු ඔවිචඞ්ගාඛුංසඞ්ඝජො නාම සමණකුත්තකො මල්ලකම්මෙ අතිවිය ඡෙකො අධිකො. සො කිර සංවච්ඡරෙ සංවච්ඡරෙ රඤ්ඤො මල්ලරඞ්ගෙ ජයිත්වා පන්නරස වා වීසති වා අස්සෙ පටිලභීති.

රතනපූරනගරෙ මල්ලකම්මෙ අතිඡෙකො අධිකො එකො කම්බොජකුලො අත්ථි. සො රතනපූරනගරෙ ජෙය්යපුරනගර ච අත්තනා සමථාමං මල්ලපුරිසං අසභිත්වා විජය පුරං ආගන්ත්වා චම්පකවිහාරස්ස ද්වාරසමීපෙ මල්ලසභාමණ්ඩපෙ පවිසිත්වා මල්ලකම්මං කාතුං ඉච්ඡාමීති රඤ්ඤො ආරොචෙසි. අථ රාජා තං සඞ්ඝජං ආමන්තෙත්වා එවමාහ,- ඉදානි භො ත්වං ඉමිනා සද්ධිං මල්ලයුද්ධං කාතුං සක්ඛිස්සසීති. ආමමහාරාජ පුබ්බෙ අහං දහරෙ හුත්වා කීළනත්ථායයෙව මල්ලකම්මං අකාසිං, ඉදානි පන එකූනසත්තතිවස්සො අහං ඉතො පච්ඡා මල්ලයුද්ධං කාතුං සක්ඛිස්සාමි වා මා වාති න ජානාමි, ඉදානි පරපක්ඛං මල්ලපුරිසං මල්ලකම්මෙන මාරෙස්සාමීති වදති.

අථ රාජූනං මල්ලකම්මං නාම කීළනත්ථායයෙව භවති, මා මාරෙතුං උස්සාහං කරොහීති වත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං මල්ලයුද්ධං කාරාපෙසි ¶ . සපරිසස්ස රඤ්ඤො ඔලොකෙන්තස්සෙව තෙ මල්ලාකාරෙන නච්චිත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං සමීපං උපගච්ඡිංසු. අථ සඞ්ඝජො මල්ලො කම්බොජමල්ලස්ස පාදෙන පහරණාකාරං දස්සෙත්වා දක්ඛිණහත්ථමුට්ඨිනා කපාලෙ පහාරං අදාසි. අථ කම්බොජමල්ලස්ස මුඛං පච්ඡතො අහොසි. තදා සපරිසො රාජා ඊදිසා පන විමුඛතො මරණමෙව සෙය්යො ඉදානි පන ඉමං පස්සිතුං න විසහාමීති වදති. පුන සඞ්ඝජො වාමහත්ථ මුට්ඨිනා පහාරං අදාසි. අථ කම්බොජමල්ලස්ස මුඛං පරිවට්ටෙත්වා යථා පුබ්බෙ, තථා පතිට්ඨාසි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ සපරිසො ඛත්තියො තං අච්ඡරියං දිස්වා ද්වෙ අස්සෙ තිංසමත්තානි වත්තානි සතකහාපණඤ්ච අදාසීති. ඉදඤ්ච වචනං පොරාණපොත්ථකෙසු ආගතත්තා සාධුජනානඤ්ච සංවෙජනියට්ඨානත්තා වුත්තං. ඨපෙත්වා හි සංවෙගලාභං නත්ථි අඤ්ඤං කිඤ්චි පයොජනන්ති.

කලියුගෙ තෙරසාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ විජයපුරෙයෙව තස්ස පුත්තො කිත්තිතරනාමකො රාජා රජ්ජං කාරෙසි. විතරා සදිසනාමවසෙනෙව සීහසූරොති නාමං පටිග්ගණ්හි. පිතු රඤ්ඤො කාලෙ ලද්ධෙසු පඤ්චසු සෙතිහෙසු චතුන්නංයෙව අවසෙසත්තා චතුසෙතිභින්දොති නාමං පාකටං. තෙනෙ වාහ අභිධානප්පදීපිකාටීකායං චතුසෙතිභින්දොති. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ චතුරඞ්ගබලො නාම මහාඅමච්චො ගන්ථකොවිදො අභිධානප්පදීපිකාසං වණ්ණනං අකාසි. සො පන සකලබ්යාකරණවනාසඞ්ගඤාණාචාරී අහොසි.

එකස්මිඤ්ච සමයෙ රාජා එකං මහන්තං විහාරං කාරාපෙත්වා අසුකරඤ්ඤා අයං විහාරො කාරාපිතො, ඉමස්මිං විහාරෙ සීලවන්තායෙව නිසීදන්තූති කොලාහලං උප්පාදෙසි. අථ සාචඤ්ඤිනාමගාමවාසී එකො ථෙරො ආගන්ත්වා නිසීදි.

අයං ¶ පන තස්ස ථෙරස්ස අට්ඨුප්පත්ති,–

සාචඤ්ඤිගාමෙ කිර එකො ගහපති අත්තනො පුත්තං සිප්පුග්ගහණත්ථාය විහාරෙ එකස්ස භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ නිය්යාදෙසි. පුත්තස්ස පන විහාරං අගන්තුකාමස්ස තජ්ජනත්ථාය සකණ්ටකගච්ඡස්ස උපරි ඛිපති. සො ච දහරො නික්ඛමිත්වා ගෙහං අනාගත්වා විහාරෙයෙව නිසීදි. මාතාපිතූනං සන්තිකං අනාගන්ත්වා ථොකං ථොකං දූරං ගන්ත්වා සාමණෙර භූමිතො උපසම්පදභූමිං පත්වා අරිමද්දනනගරං ගච්ඡි. අතිපඤ්ඤවන්තතාය පන පත්තප්පත්තට්ඨානෙ මහාථෙරො සඞ්ගණ්හිංසු. තෙනෙවෙස සකලමරම්මරට්ඨෙ පාකටො අහොසි. අථ මාතාපිතරො පුත්තස්ස ආගමනං අපෙක්ඛිත්වායෙව නිසීදිංසු. තමත්ථං පන සුත්වා එස අම්හාකං පුත්තො භවිස්සති වා නො වාති වීමංසිතුකාමො පිතා අනුගච්ඡි. අරිමද්දනනගරෙ තං සම්පාපුණිත්වා උපට්ඨපෙත්වා නිසීදි. සොපි භික්ඛු යථාඋපට්ඨානෙනෙව සන්තප්පෙත්වා ගන්ථං උග්ගණ්හි. අපරස්මිං පන කාලෙසො භික්ඛු අජ්ජ සූපො අප්පලොණොතිආදිනා පුනප්පුනං භණති.

අථ පිතා එවමාහ,- න පුබ්බෙ පියපුත්තක තයා ඊදිසං වචනං කථිතං, ඉදානි පන ත්වං අභිණ්හං ඊදිසං වචනං ඡණසි, කාරණමෙත්ථ කින්ති පුච්ඡි. පුබ්බෙ ගන්ථෙසු ඡෙකත්තං අප්පත්වා ගන්ථෙසු ඡෙකත්ථං බ්යාපන්නචිත්තතාය න වුත්තං, ඉදානි පන මයා ඉච්ඡිතො අත්ථො මත්ථකං පත්තො, තස්මා කායබලපරිග්ගහණත්ථාය මයා ඊදිසං වචනං වුත්තන්ති වදති. තං වචනං සුත්වා පිතා මාතුයා සන්තිකං ගමනත්ථාය ඔකාසං යාචිත්වා පිතරා සද්ධිං සකට්ඨානං ආගච්ඡන්තො විජයපුරං චෙතියවන්දනත්ථාය පාවිසි.

තදා රඤ්ඤා වුත්තවචනං සුත්වා තස්මිං විහාරෙ අරුහිත්වා නිසීදි ¶ . ආරක්ඛපුරිසා ච තං භික්ඛුං විහාරෙ නිසින්නං දිස්වා තමත්ථං රඤ්ඤො ආරොචෙසුං. රාජා ච චතුරඞ්ගබලං අමච්චං ආණෙපෙසි,-ගන්ත්වා තස්ස භික්ඛුස්ස ඤාණථාමං උපධාරෙහීති. චතුරඞ්ගබලො ච ගන්ත්වා තං භික්ඛුං ගූළගූළට්ඨානං පුච්ඡි. සොපි පුච්ඡිතං පුච්ඡිතං විස්සජ්ජෙසි. චතුරඞ්ගබලො ච තමත්ථං රඤ්ඤො ආරොචෙසි. රාජා තුට්ඨචිත්තො හුත්වා තං විහාරං තස්ස භික්ඛුස්ස අදාසි. තස්ස පන භික්ඛුස්ස දහරකාලෙ සකණ්ටකගච්ඡෙ පිතුනො ඛිපනං පටිච්ච කණ්ඩකඛිපත්ථෙරොති සමඤ්ඤා අහොසි, මූලනාමං පනස්ස නාගිතොති. සොතස්මිං විහාරෙ නිසීදිත්වා සද්දසාරත්ථජලිනිං නාම ගන්ථං අකාසි. තස්ස කිර ථෙරස්ස කාලෙ තස්මිං නගරෙ ආරද්ධ විපස්සනාධුරා මහල්ලකා භික්ඛූ සහස්සමත්තා අහෙසුං. ආරද්ධගන්ථධුරා පන දහරභික්ඛූ ගණනපථං වීතිවත්තා.

තස්ස පන පිතරම්පි සෙට්ඨිට්ඨානෙ ඨපෙසි. තෙනෙව තං ගාමං සෙට්ඨිගාමොති නාමෙන වොහරිංසු.

කච්චායනවණ්ණනං පන විජයපුරෙයෙව අභයගිරිපබ්බතෙ නිසින්නො මහාවිජිතාපී නාම ථෙරො අකාසි. වාචකො පදෙසම්පි සොයෙව අකාසි. සද්දවුත්තිං පන සද්ධම්මගුරුත්ථෙරො අකාසි.

ඉච්චෙවං විජයපුරෙ අනෙකෙහි ගන්ථකාරෙහි සාසනං විපුලං අහොසි.

කලියුගෙ පන පඤ්චාසීතාධිකෙ ඡවස්සසතෙ සම්පත්තෙ අසඞ්ඛයාචොයොන්නාමකො රාජා ජෙය්යපුරනගරං මාපෙත්වා තත්ථ රජ්ජං කාරෙසි. තත්ථ පන රාජූනං කාලෙ ථෙරෙහි කතගන්ථො නාම නත්ථි.

කලියුගෙ ඡබ්බිසාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ වෙසාඛමාසෙ ජෙය්යපුරනගරං විනස්සි. තස්මිංයෙව සංවච්ඡරෙ ජෙට්ඨමාසෙ විජයපුරං විනස්සි. තස්මිංයෙව සංවච්ඡරෙ ඵග්ගුනමාසෙ සත්විවරාජා ¶ රතනපූරං නාම නගරං මාපෙත්වා රජ්ජං කාරෙසීති.

ඉදං විජයපුරජෙය්යපුරෙසු සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

ඉදානි මරම්මමණ්ඩලෙ තම්බනීපරට්ඨෙයෙව රතනපූරනගරෙ සාසනවංසං වක්ඛාමි.

කලියුගෙ හි අට්ඨාසීතාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ නරපතිරඤ්ඤො ධිතාය සද්ධිං අලොඞ්ගචඤ්ඤිසූරඤ්ඤො පුත්තො ආනන්දසූරියො නාම සන්ථවං කත්වා එකං (සිද්ධිකං නාම පුත්තං විජායි. සො වයෙ සම්පත්තෙ රජ්ජසම්පත්තිං ලභි. තතො පභුති යාව ම්රෙනචොදිඝා රඤ්ඤා අරිමද්දනනගරෙ රජ්ජං අකංසු). තතො පච්ඡා සිරිසුධම්මරාජාධිපතීති ලද්ධනාමො සත්විවරාජා රතනපූරනගරෙ රජ්ජං කාරෙසි. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ කලියුගෙ එකනවුතාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ සම්පත්තෙ ලඞ්කාදීපතො සිරිසද්ධම්මාලඞ්කාරත්ථෙරො සීහළමහාසාමිත්ථෙරොචාති ඉමෙ ද්වෙ ථෙරා පඤ්ච සරීරධාතුයො ආනෙත්වා නාවාය කුසිමතිත්ථං පාපුණිත්වා රාමඤ්ඤරට්ඨෙ බඤ්ඤාරනි නාමෙන රඤ්ඤා නිවාරිතා අනිසීදිස්වා තතො සොයෙව රාජා ථෙරෙ යාව සිරිඛෙත්තනගරා පහිණි. තමත්ථං ඤත්වා රතනපූරින්දො රාජා චත්තාලීසාය නාවාහි යාව සිරිඛෙත්තනගරං පච්චුග්ගන්ත්වා ආනෙසි. ආනෙත්වා ච මහානවගාමං පත්තකාලෙ සහ ඔරොධෙහි අමච්චෙහි ච සයමෙව රාජා පච්චුග්ගච්ඡි. රතනපූරං ප්පන පත්තකාලෙ මහාපථවී චලි, පටිනාදඤ්ච නදි. තදා රාජා සම්මාසම්බුද්ධස්ස තිලොකග්ගස්ස සාසනං පග්ගණ්හිස්සාමීති චින්තෙත්වා සරීරධාතුං ආනෙත්වා ඉධ පත්තකාලෙ අයං මහාපථවී චලති, පටිනාදඤ්ච නදති, ඉදං ¶ අම්හාකං රට්ඨෙ ජිනසාසනස්ස චිරකාලං පතිට්ඨානභාවෙ පුබ්බනිමිත්තන්ති සයමෙව නිමිත්තපාඨං අකාසි.

තාව තිට්ඨතු ජීවමානස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස ආනුභාවො, අහොවත සරීරධාතුයායෙව අනුභාවොති බහුරට්ඨ වාසිනො පසිදිංසු. හොන්ති චෙත්ථ, –

සරීරධාතුයා තාව, මහන්තොච්ඡරියො හොති;

කා කථා පන බුද්ධස්ස, ජීවමානස්ස සෙට්ඨස්ස.

එවං අනුස්සරිත්වාන, උප්පාදෙය්ය පසාදකං;

බුද්ධගුණෙසු බාහුල්ලං, ගාරවඤ්චං කරෙ ජනොති.

කලියුගෙ ද්වෙනවුතාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ තා පඤ්ච ධාතුයො නිදහිත්වා ජෙය්යපුරනගරතො පච්ඡිමදිසාභාගෙ සමභූමිභාගෙ චෙතියං පතිට්ඨාපෙසි. තඤ්ච චෙතියං රතනචෙතියන්ති පඤ්ඤාපෙසි, හත්ථිරූපබාහුල්ලතාය පන අනෙකිභින්දොති පාකටං හොති. තීහි සිරිගබ්භෙහි සත්තහි ද්වාරෙහී ච අලඞ්කතං නාම මහාවිහාරං කාරාපෙත්වා ද්වින්නං සීහළදීපිකත්ථෙරානං අදාසි. තතො පච්ඡා තෙසු මහන්තත්ථෙරො සකවිහාරසමීපෙ පබ්බතමුද්ධනි අත්තනො සිස්සෙපි අප්පවෙසෙත්වා ලජ්ජීපෙසලබහුස්සුතසික්ඛාකාමෙහි සබ්බෙහි තීහි ථෙරෙහි සද්ධිං සීමං සම්මන්නති. ඉච්චෙවං සීමසම්මුතිපරියත්තිවාචනාදිකම්මෙහි මරම්මරට්ඨෙ සාසනං විරූළං කත්වා පතිට්ඨාපෙසි.

ඉදං මරම්මමණ්ඩලෙ රතනපූරනගරෙ සීහළදීපිකෙ

ද්වෙ ථෙරෙ පටිච්ච පඨමං සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

කලියුගෙ ඡබ්බීසාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසෙ සත්වවරාජා රතනපූරනගරං මාපෙසි. තස්ස රඤ්ඤො ¶ කාලෙ ජෙය්යපුරනගරෙ එකා පූපිකා ඉත්ථී අලජ්ජිනො එකස්ස භික්ඛුස්ස සන්තිකෙ ධනං උපනිදහි. අපරභාගෙසා තං ධනං යාචි. අථ සො භික්ඛු තව ධනං අහං න පටිග්ගණ්හාමීති මුසා භණති. එවං විවාදං කත්වා තං කාරණං රඤ්ඤො ආරොචෙසි. රාජා පක්කොසාපෙත්වා සයමෙව තං භික්ඛුං පුච්ඡි,-ත්වං භන්තෙ තස්සා ඉත්ථියා ධනං පටිග්ගණ්හාසි වා මා වාති. අහං මහාරාජ සමණො අලිකං භණිතුං න වට්ටති, න පටිග්ගණ්හාමීති වදති. තං කාරණං රාජා ච පුනප්පුනං පුච්ඡිත්වා වීමංසන්තො භික්ඛුස්ස කෙරාටිකභාවං ජානිත්වා තං සමණො සමානො භගවතො පඤ්ඤත්තං සික්ඛාපදං අක්කමිත්වා මුසා භණතීති කුජ්ඣිත්වා සයමෙව අපරාධානුරූපං සීයං ඡින්දිත්වා රාජගෙහතො හෙට්ඨා ඛිපි.

තඤ්ච කාරණං සකලමරම්මරට්ඨෙ පාකටං. අලජ්ජීභික්ඛූපි අඤ්ඤෙ පාපකම්මං කාතුං න විසහිංසු. රඤ්ඤා භායිත්වායෙව සික්ඛාපදං න අක්කමෙසුං.

කලියුගෙ තිංසාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ සම්පත්තෙ මඞ්ගක්රිච්වාචොඞ්ක නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. සො පන රාජා රට්ඨවාසීනං සුඛත්ථාය නිමිත්තං ගහෙත්වා තාලවණ්ටං ගහෙත්වා රාජගෙහං පටිග්ගණ්හි. සො ච රාජා සක්කරාජෙ පඤ්චචත්තාලීසාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ සම්පත්තෙ චඤ්ඤිඞ්ඛුං නාම චෙතියං පතිට්ඨාපෙසි. යඞ්ගරනාමකස්ස සිලාපබ්බතස්ස සමීපෙ පොරාණිකං එකං චෙතියං නදීඋදකං භින්දි. තදා සකරණ්ඩකා පඤ්ච ධාතුයො උදකෙ නිම්මුජ්ජන්තියො එරාපථො නාම නාගො ගහෙත්වා පච්ඡා චඤ්ඤිඞ්ඛුං නාම චෙතියං පතිට්ඨාපෙස්සාමීති රඤ්ඤා ආරද්ධකාලෙයෙව දාඨානාගස්ස නාම ථෙරස්ස සහ කරණ්ඩකෙන පඤ්ච ධාතුයො නිය්යාදෙසි. සො ච ථෙරො රඤ්ඤො අදාසි. රාජා ද්වෙ ධාතුයො මුට්ඨොචෙතියෙ නිධානං අකාසි. තිස්සො පන චඤ්ඤිඞ්ඛුං චෙතියෙති පොරාණපොත්ථකෙසු වුත්තං.

සො ¶ රාජා කුමාරකාලෙ සික්ඛාපකස්ස ආචරියස්ස සෙතච්ඡත්තං දත්වා සඞ්ඝනායකට්ඨානං නිය්යාදෙසි. ඛෙමාචාරො නාම එකො ථෙරො රත්තිභාගෙ මජ්ඣන්තිකකාලෙ චෙතියඞ්ගණෙ ඔලම්බෙත්වා ඨපිතං භෙරිං අනෙකවාරං පහරි. අථ රාජා රාජගෙහතොයෙව සුත්වා යථාඨපිතන්තියාමවසෙන විහාරෙ කොචි භික්ඛු කාලං කතො භවෙය්යාති මඤ්ඤිත්වා විහාරං ගන්ත්වා පුච්ඡාහීති දූතං පෙසෙසි. දූතො විහාරං ගන්ත්වා කාරණං පුච්ඡි. භික්ඛූ ච එවමාහංසු,- න අම්හෙසු කාලඞ්කතභික්ඛු නාම අත්ථි, අථ ඛො සක්කො දෙවානමින්දො ඉදානි කාලඞ්කතොති බහූනං මනුස්සානං ඤාපනත්ථාය භෙරිං පහරිම්හාති. පුන රාජා භික්ඛූ පක්කොසාපෙත්වා පුච්ඡි,-කස්මා පන භන්තෙ තුම්හෙ සක්කස්ස දෙවානමින්දස්ස කාලඞ්කතභාවං ජානාථාති. අථ භික්ඛූ එවමාහංසු,-භගලතො පරිනිබ්බානකාලෙ සාසනං රක්ඛිස්සාමීති සක්කො දෙවානමින්දො පටිඤ්ඤං කත්වාපි ඉදානි සාසනෙ වසන්තානං අම්හාකං අනුපාලනකම්මං නාම කිඤ්චි න අකාසි, සචෙ පන සක්කො දෙවානමින්දො ජීවමානො භවෙය්ය, සම්මාසම්බුද්ධස්ස සන්තිකෙ පටිඤ්ඤං දළං කත්වා ඉදානි අප්පොස්සුක්කො න භවෙය්ය. ඉදානි පන සක්කස්ස දෙවානමින්දස්ස ආරක්ඛණකම්මං නාම කිඤ්චි න දිස්සති, තස්මා ඉදානි සක්කො දෙවානමින්දො කාලඞ්කතොති ජානිම්හාති.

රාජා තං සුත්වා ඛෙමාචාරත්ථෙරස්ස පසීදිත්වා විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි. සො ච ථෙරො සුධම්මපුරවාසීනං සීහළවංසිකානං මහාථෙරානං වංසෙ භවති ලජ්ජී පෙසලො හොතීති.

රතනපූරනගරෙයෙව අධිකරඤ්ඤො කාලෙ රතනපූරනගරස්ස දක්ඛිණදිසාභාගෙ මහාසෙතුං කාරාපෙසි. තස්ස ¶ පන ආචරියො සඞ්ඝරාජා ලජ්ජීපක්ඛං න භජති. තෙනෙව ථෙරපරම්පරාය එස න සඞ්ගහිතබ්බො.

තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ඡසට්ඨාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ කලියුගෙ රාජාධිරාජා නාම රාමඤ්ඤරට්ඨින්දො භූපාලොති සහස්සප්පමාණාසු නාවාසු සට්ඨිසතසහස්සෙහි යොධෙහි සද්ධිං නදීමග්ගෙන යුජ්ඣනත්ථාය රතනපූරාභිමුඛං ආගතො.

අථ අධිකරාජා බහවො අමච්චෙච භික්ඛූ ච සන්නිපාතාපෙත්වා මන්තෙසි,-ඉදානි රාමඤ්ඤරට්ඨිනො රාජා යුජ්ඣනත්ථාය ඉධ ආගච්ඡති, යුද්ධං අකත්වා කෙනුපායෙන තං පටිනිවත්තාපෙතුං සක්ඛිස්සාමාති. අථ සබ්බෙ කිඤ්චි අකථෙත්වා තුණ්හීභාවෙනෙව නිසීදිංසු.

අථ ජාතවස්සෙන එකත්තිංසවස්සිකො උපසම්පදාවසෙන පන එකාදසවස්සිකො එකො භික්ඛු එවමාහ,-එකො පන රාමඤ්ඤරට්ඨින්දො රාජාධිරාජා තාව තිට්ඨතු, සචෙ සකලෙපි ජම්බුදීපෙ සබ්බෙ රාජානො ආගච්ඡෙය්යුං, එවම්පි කථාසල්ලාපෙනෙව යුද්ධං අකත්වා පටිනිවත්තාපෙසුං සක්කොමීති.

අථ අධිකරාජා තුට්ඨචිත්තො හුත්වා ආහ,- යථා භන්තෙ ත්වං සක්කොසි රාජාධිරාජං යථාසල්ලාපෙන පටිනි වත්ථාපෙතුං, තථා කරොහීති.

අථ සො භික්ඛු මෙත්තාසන්දෙසපණ්ණං පෙසෙත්වා ඔකාසං යාචි තස්ස රාජාධිරාජස්ස සන්තිකං පවිසිතුකාමො. රාජාධිරාජා ච තස්ස භික්ඛුස්ස මෙත්තාසන්දෙසපණ්ණං පස්සිත්වා තං භික්ඛුං සීඞ්ඝං ආනෙථාති දූතං පෙසෙසි. දූතො ආනෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙසි. අථ සො භික්ඛු රාජාධිරාජං ධම්මදෙසනාය ඔවාදං දත්වා සකට්ඨානං පටිනිවත්තාපෙසි. අයඤ්ච ¶ භික්ඛු අරිමද්දනනගරෙ චතූසු ගණෙසු අරහන්තගණවංසො සික්ඛාකාමො ලජ්ජී පෙසලො. අරිමද්දනනගරෙ චාගහෙ නාම දෙසෙ පන ජාතත්තා චාග්රුහි භික්ඛූති වොහාරියති.

කලියුගෙ අට්ඨාසීතාධිකෙ සත්තවස්සසතෙ සම්පත්තෙ මිඤ්ඤ්හඞ්ග ධම්මරාජා රතනපූරෙයෙව රජ්ජං සම්පත්තො. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ සීහළදීපතො ද්වෙ මහාථෙරා රතනපූරං ආගන්ත්වා සාසනං අනුග්ගහෙත්වා නිසීදිංසු.

තදා කලියුගෙ අට්ඨසතෙ සම්පුණ්ණෙ පොරාණකං කලියුගං අපනෙත්වා අභිනවං ඨපෙතුං ඔකාසො අනුප්පත්තො. අථ චාග්රිහි ථෙරො ච රාජවිහාරවාසිත්ථෙරො ච එවමාහංසු,- අපනීතබ්බකාලෙ මහාරාජ සම්පත්තෙ අනපනෙතුං න වට්ටතීති.

අථ රාජා පුන එවමාහ,-අපනීතබ්බෙ සම්පත්තෙ අනපනෙත්වා අජ්ඣුපෙක්ඛිත්වා වසන්තස්ස කො දොසොති. සචෙ අපනීතබ්බෙ සම්පත්තෙ අනපනෙත්වා අජ්ඣුපෙක්ඛිත්වා නිසීදෙය්ය, රට්ඨවාසීනං දුක්ඛං භවිස්සතීති වෙදසත්ථෙසු ආගතං, සක්කරාජං අපනෙන්තොපි රාජා තස්මිංයෙව වස්සෙ දිවඞ්ගතො භවෙය්යාති ආහංසු.

අථ රාජා සත්තානං සුඛං ලභීයමානතං ජානන්තොයෙව මාදිසො අත්තනො භයං අපෙක්ඛිත්වා අපනීතබ්බං අනපනෙත්වා නිසීදිතුං න වට්ටති, කම්මං ඛීයිත්වාපි මම අගුණං ලොකෙ පත්ථරිත්වා පතිට්ඨහිස්සතීති මනසිකරිත්වා සක්කරාජෙ අට්ඨවස්සසතෙ සම්පුණ්ණෙ බස්යුඡිද්රමුනිසඛ්යං අපනෙත්වා චම්මාවසෙසං ඨපෙසි. අථ මහාමණ්ඩපං කාරාපෙත්වා මහාඡණං කත්වා මහාදානම්පි අදාසි.

චාග්රිහිථෙරො රාජවිහාර වාසිත්ථෙරොචාති අරිමද්දන නගරෙ ¶ අරහන්තගණාංසිකො ලජ්ජී පෙසලො සික්ඛාකාමො.

ඊදිසං පන වචනං සාසනප්පටියත්තත්තා ච රට්ඨවාසිකායත්තත්තා ච ධම්මානුලොමවසෙන වුත්තං.

කලියුගෙ චතුවස්සාධිකෙ අට්ඨසතෙ මහානරපති රාජා රතනපූරනගරෙ රජ්ජං කාරෙසි. සො ච රාජා ථූපාරාමචෙතියං කාරාපෙසි. තස්ස පන ආචරියො මහාසාමිත්ථෙරො නාම. සො පන ථෙරො සීහළදීපං ගන්ත්වා සීහළින්දස්ස රඤ්ඤො ආචරියස්ස සාරිපුත්තත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ සික්ඛං ගහෙත්වා පච්චාගතත්ථෙරවංසිකොති දට්ඨබ්බො. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ රතනපූරනගරෙ මහාඅරියවංසො නාම එකො ථෙරො අත්ථි. සො පන පරියත්තිවිසාරදො අරිමද්දනනගරෙ ඡප්පදගණතො ආගතවංසිකො.

එකස්මිං සමයෙ ජෙය්යපුරනගරං ගන්ත්වා රෙඞ්ග ඉති පාකටස්ස මහාථෙරස්ස සන්තිකෙ සද්දනයං උග්ගණ්හිත්වා නිසීදි. සො පන කිර මහාථෙරො අඤ්ඤෙහි සද්ධිං යංවා තංවා කථං අසල්ලපිතුකාමතාය මුඛෙ උදකං ඨපෙත්වා යෙභුය්යෙන නිසීදති. තෙනෙවෙස මරම්මවොහාරෙන රෙඞ්ගු ඉති පාකටො අහොසි.

සො කිර අරියවංසත්ථෙරො රෙඞ්ගුං ථෙරස්ස සන්තිකං ගන්ථං වාචාපෙතු ඔකාසං යාචිස්සාමීති උපගච්ඡන්තොපි කථාසල්ලාපං අකත්වා ද්වෙ අහානි වත්තං පරිපූරෙත්වායෙව පච්චාගච්ඡි. තතියදිවසෙ පන චම්මඛණ්ඩං ආකොටුනත්තා සද්දං සුත්වා මුඛතො උදකං උග්ගිරිත්වා කාරණං පුච්ඡි. ගන්ථං උග්ගහණත්ථාය ආගතභාවං ආරොචෙසි.

අථ ථෙරො එවමාහ,-අහං ආවුසො දිවසෙ දිවවසෙ තික්ඛත්තුං ගන්ථං වාචෙමි, මජ්ඣන්ති කාතික්කමකාලෙපි පඤ්ඤචෙතියං ගන්ත්වා චෙතියඞ්ගණෙ සම්මජ්ජනකිච්චං කරොමි, ඔකාසං ¶ න ලභාමි, එවම්පි ත්වං බහූගන්ථෙ උග්ගහෙත්වාපි ආචරියෙහි දින්නොපදෙසං අලභිත්වා පුන මම සන්තිකං ආගච්ඡසි, තස්මායඞ්ගණෙ සම්මජ්ජනවත්තං තාවකාලිකං විකොපෙත්වා ගන්ථුග්ගහණත්ථාය ඔකාසං දස්සාමීති වත්වා අභිධම්මත්ථවිසාවිනිං නාම ලක්ඛණටීකං උග්ගණ්හාපෙසි. නානානයෙහි උපදෙසං දත්වා වාචෙසි. වාචෙත්වා ච තතියදිවසෙ ආචරියස්ස සන්තිකං නාගච්ඡි. මහාථෙරොපි කාරණං අකල්ලතාය අනාගතො භවෙය්යාති මඤ්ඤිත්වා පුච්ඡනත්ථාය භික්ඛූ පෙසෙසි.

අරියවංසත්ථෙරොච ආචරියස්ස සන්තිකං ගමිස්සාමීති ආගතො, අන්තරාමග්ගෙයෙව දූතභික්ඛූ පස්සිත්වා තෙහි සද්ධිං මහාථෙරස්ස සන්තිකං ආගමංසු. ආචරියස්ස සන්තිකං පත්වා ආචරියා අරියවංසත්ථෙරං පුච්ඡි,-කස්මා පන ත්වං න උග්ගහණත්ථාය ආගතොසීති. අහං භන්තෙ තුම්හෙහි දින්නොපදෙසං නිස්සාය ඉදානි සබ්බං නයං ජානාමීති. අථ ආචරියො ආහ, යං පන ගන්ථං නිස්සාය ත්වං ඡෙකතං පත්තොසි, තස්ස සංවණ්ණනං කත්වා උපකාරං කරොහීති. අථ අරියවංසත්ථෙරො ආචරියස්ස වචනං සිරසා පටිග්ගහෙත්වා අභිධම්මත්ථවිභාවිනියා මණිසාරමඤ්ජූසං නාම අනුසංවණ්ණනං අකාසි. නිට්ඨිතනිට්ඨිතපාළං උපොසථදිවසෙ උපොසථදිවසෙ පුඤ්ඤචෙතියස්ස චෙතියඞ්ගණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං සන්නිපාතාපෙත්වා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස මජ්ඣෙ වාචාපෙත්වා සුණාපෙසි,- සචෙ කොචි දොසො අත්ථි, තං වදථාති.

අථ අරිමද්දනනගරතො චෙතියවන්දනත්ථාය එකො භික්ඛු ආගන්ත්වා පරිසකොටියං සුණිත්වා නිසීදි. අථ සො භික්ඛු ද්වෙ වාරං එඑඉති සද්දං අකාසි. තං ඨානං සල්ලක්ඛෙත්වා ඨපෙසි. නිවාසනට්ඨානඤ්ච පුච්ඡි. අරියවංසත්ථෙරොපි සකවිහාරං පත්වා තස්මිං ඨානෙ උපධාරොන්තො එකස්මිං ඨානෙ එකස්ස අත්ථස්ස ද්වික්ඛත්තුං වුත්තත්තා පුනරුත්තිදොසො දිස්සති, එකස්මිං ¶ ඨානෙ ඉමං ගන්ථන්ති පුල්ලිඞ්ගරූපෙන වත්තබ්බට්ඨානෙ ඉදං ගන්ථන්ති නපුංසකලිඞ්ගෙන වුත්තත්තා ලිඞ්ගවිරොධිදොසො දිස්සති.

අථ තං පුග්ගලං පක්කොසාපෙත්වා එවමාහ,-අහං ආවුසො ඉමං ගන්ථං මහුස්සාහෙන කරොමි, තඤ්ච විවෙකකාලෙ රත්තිභාගෙයෙව පොත්ථකං පත්ථරිත්වා ලිඛාමි, එවං මහුස්සාහෙන කරොන්තම්පි ත්වං අරුච්චනාකාරෙන සද්දං කරොසි, කීදිසං පන දොසං සුත්වා එවං කරොසීති පුච්ඡි. අථ සො භික්ඛු එවමාහ,- තයො භන්තෙ මහුස්සාහෙන කතෙ ගන්ථෙ දොසවසෙන බහුවත්තබ්බට්ඨානං නත්ථි, සද්දතොචෙව අත්ථතො ච පරිපුණ්ණොයෙවෙස ගන්ථො, අථ ඛො පන එකස්මිං ඨානෙ එකස්ස අත්ථස්ස ද්වික්ඛත්තුං වුත්තත්තා පුරනුත්තිදොසො දිස්සති, එකස්මිං පන ඉමං ගන්ථන්ති පුල්ලිඞ්ගෙන වත්තබ්බට්ඨානෙ ඉදං ගන්ථන්ති නපුංසකලිඞ්ගෙන වුත්තත්තා ලිඞ්ගවිරොධිදොසො දිස්සති, එවං එත්තකංයෙව දොසං දිස්වා ඊදිසං අරුච්චනාකාරං දස්සෙමීති.

අථ අරියවංසත්ථෙරො තුට්ඨචිත්තො හුත්වා අත්තනො සරීරපාරුපිතං දුපට්ටචීවරං ඉමිනාහං තව ඤාණං පූජෙමීති වත්වා අදාසි. පච්ඡාකාලෙ අධිකරාජා තමත්ථං සුත්වා නාම ලඤ්ඡං අදාසි.

සො ච අරියවංසත්ථෙරො මණිදීපං නාම ගන්ථං ගන්ථා භරණඤ්චෙව ජාතකවිසොධනඤ්ච පාළිභාසාය අකාසි. අනුටීකාය පන අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසි.

එකං සමයං අධිකරාජා විහාරං ගන්ත්වා ධම්මං සුණි. ථෙරො ධම්මං දෙසෙත්වා නිට්ඨිතකාලෙ යානබලිං සුඛත්ථාය යාචි. රාජා අදත්වා නාවං අභිරූහිත්වා පච්චාගච්ඡි. අන්තරාමග්ගෙ නාවාය ඵියං එකො සංසුමාරො මුඛෙන ගණ්හිත්වා නිච්චලං කත්වා ඨපෙසි. ථෙරෙන යාචිතං යානබලිං දදාමීති මහාසද්දං කත්වා රාජපුරිසෙ තික්ඛත්තුං නිච්ඡාරෙසි. අථ සංසුමාරො නාවං මුඤ්චිත්වා ගච්ඡි. එකස්මිඤ්ච කාලෙ රාජා විහාරං නික්ඛමි. අථ ¶ එකො හත්ථිනී විහාරසමීපෙ බන්ධිත්වා ඨපෙසි. සා බොධිරුක්ඛසාඛං ඡින්දිත්වා ඛාදි. සා තත්ථෙව භූමියං පති. අථ ථෙරො සච්චකිරියං කත්වා මෙත්තාභාවනං භාවෙත්වා මෙත්තොදකෙන භිඤ්චි. තං ඛණඤ්ඤෙව සා උට්ඨහි. රාජා ච තං අච්ඡරියං දිස්වා තස්සා අග්ඝනකමූලං දත්වා විහාරතො නදී තිත්ථං ගමනමග්ගෙ සිලාපට්ටං චිනිත්වා සෙතුං අකාසීති.

සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරො පන අරියවංසත්ථෙරස්ස සද්ධිවිහාරිකො ජෙතවනවිහාරවාසී. තෙ පන ථෙරා ඡප්පදගණවංසිකාති දට්ඨබ්බා.

කලියුගෙ ද්වෙචත්තාලීසාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ සම්පත්තෙ රතනපූරනගරෙයෙව සිරිසුධම්මරාජාධිපති නාම දුතියාධිකරාජා රජ්ජං කාරෙසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ පබ්බතබ්භන්තරනගරතො මහාසීලවංසො නාම ථෙරො පඤ්චචත්තාලීසාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ සම්පත්තෙ සුමෙධකථං කබ්යාලඞ්කාරවසෙන බන්ධිත්වා බුද්ධාලඞ්කාරඤ්ච නාම කබ්යාලඞ්කාරං පබ්බතබ්භන්තරප්පටිසංයුත්තඤ්චෙව කබ්යාලඞ්කාරං බන්ධිත්වා තෙ ගහෙත්වා රතනපූරනගරං ආගච්ඡි.

අථ රාජා ථූපාරාමචෙතියස්ස එසන්නට්ඨානෙ රතනවිමානවිහාරෙ නිසීදාපෙසි. සො ච ථෙරො තත්ථ සොතාරානං පරියත්තිං වාචෙත්වා නිසීදි. සො ච ථෙරො තත්ථ නිසින්නානං ථෙරානං අට්ඨමකො හොති. සො ච මහාසීලවංසත්ථෙරො කලියුගස්ස පන්නරසාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ ජාතො. තිංසවස්සකාලෙ රතනපූරනගරං ආගතොති පොරාණපොත්ථකෙසු වුත්තං. සො පන ථෙරො නෙත්තිපාළියා අත්ථ යොජනං මරම්මභාසාය අකාසි පාරායනවත්ථුඤ්ච.

රතනපූරනගරෙයෙව රට්ඨසාරො නාම එකො ථෙරො අත්ථි, මහාසීලවංසත්ථෙරෙන සමඤ්ඤාණථාමො. සො පන රතනපූරනගරෙයෙව ¶ කලියුගස්ස තිංසාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ කාලෙ ජාතො. භූරිදත්තජාතකං හත්ථිපාලජාතකං සංවරජාතකඤ්ච කබ්යාලඞ්කාරවසෙන බන්ධි අඤ්ඤඤ්ච අනෙකවිධං කබ්යාලඞ්කාරං. තෙ පන ද්වෙ ථෙරා කබ්යාලඞ්කාරකා රකාති ථෙරපරම්පරාය පවෙසෙත්වා න ගණෙන්ති පොරාණා.

එත්ථ ච කිඤ්චාපි සමණානං උපොසථිකානඤ්ච කබ්යාලඞ්කාරං බන්ධිතුං වාචෙතුං වා කප්පාකප්පවිචාරණං වත්තුං ඔකාසො ලද්ධො, සාසනවංසං පන වත්තුං ඔකාසස්ස අතිවිත්ථාරොවසෙසත්තා තං අවත්වා අජ්ඣුපෙක්ඛිස්සාම. උපොසථවිනිච්ඡයෙ පන නච්චගීතාදිසික්ඛාපදස්ස විසයෙ විත්ථාරෙන මයං අවොචුම්හා.

කලියුගස්ස ගතෙ තෙසට්ඨාධිකෙ අට්ඨවස්සසතෙ රතනපූරනගරෙයෙව සිරිත්රිභවනාදිත්යනරපතිපවරමහාධම්ම රාජාධිපතිරාජා රජ්ජං කාරෙසි. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙතිසාසනධජො නාම භික්ඛු සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ ගන්ථං උග්ගණ්හි. අථ අරිමද්දනනගරතො එකො මහාථෙරොසොතුනං වාචිත්වා රතනපූරනගරෙ නිසීදිස්සාමීති ආගතො. අථ සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරස්ස ගන්ථං වාචෙන්තස්සෙව විහාරස්ස හෙට්ඨා නිසීදිත්වා සො මහාථෙරො සද්දං සුණිත්වා එවං චින්තෙසි,-එතස්ස සන්තිකෙ අහං නවකට්ඨානෙ ඨත්වා ථොකං ගන්ථං උග්ගණ්හිස්සාමීති. අථ සො මහාථෙරො සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරස්ස සන්තිකං පවිසිත්වා ගන්ථං වාචාපෙතුං ඔකාසං යාචි. අථ සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරො වස්සපමාණං පුච්ඡිත්වා ත්වං භන්තෙ මයා වුඩ්ඪතරොසීති ආහ. අහං තයා වුඩ්ඪතරොපි සමානො නවකට්ඨානෙ ඨත්වා ගන්ථං උග්ගණ්හිස්සාමීති ආහ. අථ සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරො තස්ස ගන්ථං වාචෙසි. අතිපසීදිත්වා පන තං මහාථෙරං මහාසාධුජ්ජනොති නාමෙන වොහාරති.

අථ ¶ පච්ඡා මරම්මරට්ඨං කලියුගස්ස පඤ්චාසීතාධිකඅට්ඨසතකාලතො පට්ඨාය යාව අට්ඨාසීතාධිකඅට්ඨසතවස්සකාලං නානාභයෙහි සඞ්ඛුබ්භිතං අහොසි. තදා කම්බොජරට්ඨතො සිහනිස්වා නාම භින්නකුතො ආගන්ත්වා රතන පූරනගරෙ රජ්ජං ගණ්හි. අථ සො එවං චින්තෙසි,- භික්ඛූ අදාරා අපුත්තිකා හුත්වා පුන සිස්සෙ පොසෙත්වා පරිවාරං ගවෙසන්ති, සචෙ භික්ඛූ පරිවාරං විචිනිත්වා රාජභාවං ගණ්හෙය්යුං, එවං සති රජ්ජං ගහෙතුං සක්ඛිස්සන්ති, ඉදානෙව භික්ඛූ ගහෙත්වා මාරෙතුං වට්ටතීති. එවං පන චින්තෙත්වා තොවිසීලූ නාමකෙ ඛෙත්තවනෙ බහූ මණ්ඩපෙ කාරාපෙත්වා ගොමහිසකුක්කුටසූකරාදයො මාරාපෙත්වා භික්ඛූ භොජෙස්සාමීති වත්වා ජෙය්යපුරවිජයපුරරතනපූරනගරෙසු සබ්බෙ මහාථෙරෙ බහූහි අන්තෙවාසිකෙහි සද්ධිං පක්කොසාපෙත්වා තෙසු මණ්ඩපෙසු නිසීදාපෙත්වා හත්ථිඅස්සාදිසෙනඞ්ගෙහි පරිවාරෙත්වා මාරෙසි. තදා කිර තිසහස්සප්පමාණා භික්ඛූ මරිංසූති. භික්ඛූ ච මාරෙත්වා බහූපි පොත්ථකෙ අග්ගිනා ඣාපෙසි, චෙතියානිපි භෙදාපෙසි. අහොවත පාපජනස්ස පාපකම්මන්ති. හොන්ති චෙත්ථ,-

සාසනං නාම රාජානං, නිස්සාය තිට්ඨතෙ ඉධ;

මිච්ඡාදිට්ඨිකරාජානො, සාසනං දූසෙන්ති සත්ථුනො.

සම්මාදිට්ඨී ච රාජානො, පග්ගණ්හන්තෙව සාසනං;

එවඤ්ච සති ආකාසෙ, උලූරාජාව දිබ්බතීති.

අථ කලියුගෙ එකවස්සාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ ආකාසෙ බහූහි තාරකාහි ධූමා නික්ඛමිංසු. චඤ්ඤිඞ්ඛුචෙතියෙපි බුද්ධප්පටිබිම්බස්ස අක්ඛිකූපතො උදකධාරානෙත්තජලානිවිය නික්ඛමිංසූති රාජවංසෙ වුත්තං.

අථ ¶ සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරො සද්ධිං මහාසාධුජ්ජනතිසාය නධජත්ථෙරෙහි කෙතුමතීනගරං අගමාසි. රට්ඨසාරත්ථෙරොපි සිරිඛෙත්තනගරං සයමෙව අගමාසීති පොරාණපොත්ථකෙසු වුත්තං. තං පන රාජවංසෙ සිරිඛෙත්තනගරින්දො සත්ව වරාජා තං ආනෙසීති වුත්තවචනෙන න සමෙති.

සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරොපි කෙතුමතීනගරෙ කාලඞ්කතො. තතො පච්ඡා ථොකං කාලං අතික්කමිත්වා මහාසාධුජ්ජනත්ථෙරො තත්ථෙව කාලමකාසි.

තිසාසනධජත්ථෙරො පන කලියුගෙ ද්වාදසාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ හංසාවතීනගරෙ අනෙකසෙතිභින්දස්ස රඤ්ඤො කාලෙ කෙතුමතීනගරතො හංසාවතීනගරං අගමාසි.

තතො පච්ඡා තිචත්තාලීසවස්සිකො හුත්වා කලියුගෙ තෙරසාධිකෙ නවවස්සසතෙ මිඞ්ඝ බ්රහ්මනරපතිරඤ්ඤොකාලෙ පුන ජෙය්යපුරනගරං සම්පත්තො හුත්වා ජෙතවනවිහාරසමීපෙ එකිස්සං ගුහායං දිසීදි. මහාඅරියවංසගණිකස්ස ජෙතවනත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ උපසඞ්කමි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ ජෙතවනත්ථෙරො ගිලානො හුත්වා මයි කාලඞ්කතෙ මම ඨානං අධුනා හංසාවතීනගරතො ආගතො තිසාසනධජො නාම ථෙරො පරිග්ගණ්හිතුං සමත්ථො භවිස්සති, තස්ස නිය්යාදෙස්සාමීති චින්තෙසි. තස්මිං ඛණෙ තිසාසනධජත්ථෙරො පුරිමයාමෙ සුපිනං මස්සි,– මතකළෙවරං සමීපං ආගච්ඡතීති, මජ්ඣිමයාමෙ පන තං මතකළෙවරං ගුහායං පවිසතීති, පච්ඡිමයාමෙ මතකළෙවරස්ස මංසං සත්ථෙන ඡින්දතීති. අථ සුපිනං පස්සිතභාවං අත්තනො සමීපෙ සයන්තස්ස එකස්ස සාමණෙරස්ස ආරොචෙසි. ආරොචෙත්වා ච පරිත්තං භණෙත්වා නිසීදන්තස්සෙව ජෙතවනත්ථෙරො තං පක්කොසිත්වා ජෙතවනවිහාරං තස්ස නිය්යාදෙසි. තිසාසනධජත්ථෙරො ච ජෙතවනවිහාරෙ නිසීදිත්වා ¶ ගන්ථං වාචෙත්වා නිසීදි. මිඞ්ඝ බ්රහ්මනරපතිරාජා ච තස්ස අනුග්ගහිතං අකාසි.

පච්ඡා කලියුගෙ සොළසාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ හංසාවතීනගරින්දො අනෙකසෙතිභින්දො නාම රාජා රතනපූරනගරං විජයිත්වා එකං විහාරං කාරාපෙත්වා තස්ස අදාසි.

සො ච තිසාසනධජත්ථෙරො අරිමද්දනනගරෙ අරහන්ත ගණවංසිකොති දට්ඨබ්බො.

තස්ස පන සිස්සා අනෙකසතප්පමාණා ලජ්ජිනො අහෙසුං. තෙසු පන සිස්සෙසු වරබාහුත්ථෙරො භූමිනිඛානෙන ගරවාසිත්ථෙරො මහාරට්ඨගාමවාසිනො තයො මහාථෙරාති ඉමෙ පඤ්ච ථෙරා විසෙසතො පරියත්තිකොවිදාති.

තිසාසනධජත්ථෙරො ච මහල්ලකකාලෙ අනාපාන සතිකම්මට්ඨානං ගහෙත්වා අරඤ්ඤං පවිසිත්වා විවෙකට්ඨානං ගණ්හි. තදා ජෙතවනගණාදයො අරහන්ත ගණවංසායෙව. අපරභාගෙයෙව තෙසං සිස්සානුසිස්සපරම්පරාසු කෙචි භික්ඛූ සිරච්ඡාදනං නානාවණ්ණප්පටිමණ්ඩිතඤ්ච තාලවණ්ටං ගහෙත්වා ආචාරවිකාරං ආපජ්ජිංසු.

කලියුගෙ එකවස්සාධිකෙ සහස්සෙ සම්පත්තෙ උක්කංසිකො නාම රාජා විහාරං කාරාපෙත්වා තිසාසනධජත්ථෙරස්ස සිස්සභූතස්ස වරබාහුත්ථෙරස්ස සිස්සභූතස්ස මහාරතනාකරස්ස නාම ථෙරස්ස අදාසි.

සො ච මහාරතනාකරත්ථෙරො උක්කංසිකරඤ්ඤො සිරිසුධම්මරාජාමහාධිපතීති නාමලඤ්ඡං ඡන්දාලඞ්කාරසද්දනෙත්ති නයෙහි අලඞ්කරිත්වා දස්සිතං රජින්දරාජනාමාභිධෙය්යාදීපනිං නාම ගන්ථං අකාසි.

තඤ්ච ගන්ථං පරිවිසොධනත්ථාය තිරොපබ්බතාභිධෙය්යස්ස මහාථෙරස්ස නිය්යාදෙසි. තිසාසනධජත්ථෙරස්ස සිස්සභූතෙසු ¶ මහාරට්ඨගාමවාසීසු තීසු භාතිකත්ථෙරෙසු ජෙට්ඨො තිංසගුහාසුවසන්තො පරියත්තිං වාචෙත්වා නිසීදි. සත්වවරාජා ච තස්මිං ථෙරෙ අතිවිය පසන්නො අහොසි. ඤ්ඤොඞ්කරමි නාමකස්ස රඤ්ඤො කාලෙපි චූළපිතා එකං විහාරං කාරාපෙත්වා තස්සෙව අදාසි. උක්කංසිකරඤ්ඤො කාලෙපි මඞ්ගවංනාමකෙ පබ්බතෙ විහාරං කාරාපෙත්වා තස්සෙව අදාසි.

තෙසු මහාරට්ඨගාමවාසිත්ථෙරෙසු මජ්ඣිමත්ථෙරොපි තිසාසනධජත්ථෙරස්ස ජෙට්ඨභාතිකත්ථෙරස්ස ච නිවාසට්ඨානභූතෙ ජෙතවනවිහාරෙයෙව ගන්ථං වාචෙත්වා නිසීදි. කනිට්ඨත්ථෙරොපි තෙසං නිවාසට්ඨානභූතෙසුයෙව විහාරෙසු ගන්ථං වාචෙත්වා නිසීදි. එත්ථ ච තිසාසනධජත්ථෙරො නාම ලජ්ජිඅලජ්ජිවසෙන දුබ්බිධො. යථාවුත්තත්ථෙරො පන ලජ්ජීයෙ වාති දට්ඨබ්බො. අලජ්ජී පන ඉමස්මිං ථෙරපරම්පරාදස්සනෙ න ඉච්ඡි තබ්බො. අලජ්ජීභූතස්ස පන තිසාසනධජත්ථෙරස්ස වත්ථුං ඉධ අවත්වා අජ්ඣුපෙක්ඛිස්සාම, පයොජනාභාවා ගන්ථස්ස ච පපඤ්චූපගමනත්තාති.

යොගිරඞ්ග නාමකස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ජෙය්යපුරෙ සුවණ්ණගුහවාසී මහාථෙරො දක්ඛිණාරාමවිහාරවාසී මහාථෙරො චතුභූමිකවිහාරවාසී මහාථෙරො තොඞ්ගභීලූ විහාරවාසී මහාථෙරො ච තිසාසනධජමහාථෙරස්ස සද්ධිවිහාරිකායෙව. තෙසං පන වත්ථුම්පි ගන්ථවිත්ථාරභයෙන න වදාම. ලජ්ජිගණවංසිකා එතෙති විජානනමෙව හෙත්ථ පමාණන්ති.

කලියුගෙ එකසට්ඨාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛදුතියදිවසෙ සුක්කවාරෙ රතනපූරනගරං දුතියං මාපෙත්වා ඤ්ඤොගීරඞ්ග නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. සීහසූරධම්මරාජාතිපි නාමලඤ්ඡං පටිග්ගණ්හි. තොචභීලූ විහාරවාසීමහාථෙරං ¶ උද්දිස්ස චතුභූමිකවිහාරං කාරාපෙසි. චත්තාරි මහාමුනිචෙතියානිපි කාරාපෙසි. විහාර චෙතියෙසු අනිට්ඨිතෙසුයෙව සින්නීනගරං නික්ඛමිත්වා තත්ථ වෙරං වූපසමාපෙත්වා පච්චාගතකාලෙ සඞ්ඛාරසභාවං අනතික්කමනතො දිවඞ්ගතො අහොසි. අහොවත සඞ්ඛාරධම්මාති. හොන්ති චෙත්ථ,–

සෙය්යථා වාණිජානංව, ඝරගොළිකරූපකං;

තංතංදිසං භමිත්වාව, සීසං ඨපෙති උත්තරං;

එවං ලොකම්හි සත්තා ච, සන්ධිචුතීනමන්තරෙ;

යථා තථා භමිත්වාව, අන්තෙ ඨපෙන්ති සන්තනුන්ති;

කලියුගෙ සත්තසට්ඨාධිකෙ නවවස්සසතෙ ඵග්ගුනමාසස්ස කාළපක්ඛතෙරසමියං තස්ස ජෙට්ඨපුත්තො පිතු සන්තකං රජ්ජං ගණ්හි. මහාධම්මරාජාති නාමලඤ්ඡම්පි පටිග්ගණ්හි. පිතු කාලෙ අනිට්ඨිතානි චෙතියානි පුන කාරාපෙසි. චතුභූමිකවිහාරඤ්ච නිට්ඨං ගමාපෙත්වා තොවිභීලූ මහාථෙරස්ස පරලොකං ගන්ත්වා අවිජ්ජමානතාය චතුභූමිකවිහාරවාසී මහාථෙරස්ස දස්සාමීති අන්තෙපුරං පක්කොසාපෙසි. ථෙරො ද්වෙ වාරානි පක්කොසියමානොපි නාගච්ඡි. තතිය වාරෙ පන බහූ සද්ධිවිහාරිකා අන්තෙපුරං ගන්ත්වා පවිසථ, න හි සක්කා රඤ්ඤා පක්කොසිතෙ පටික්ඛිපිතුන්ති ආහංසු.

අථ ථෙරො එවමාහ,- අහං ආවුසො රට්ඨපීළනපිණ්ඩපාතං භුඤ්ජිතුං න ඉච්ඡාමි, එවම්පි සචෙ තුම්හෙ ඉච්ඡථ රඤ්ඤො සන්තිකං ගන්තුං, එවං සති ඉදානි රඤ්ඤො සන්තිකං අහං ගමිස්සාමීති අන්තෙපුරං පාවිසි. පවිසිත්වා රඤ්ඤා සද්ධිං සල්ලාපං කත්වා අයං විහාරො අරඤ්ඤවාසීනං භික්ඛූනං අසප්පායොති පටික්ඛිපි. එවං පන භන්තෙ සති තස්මිං විහාරෙ නිසීදියමානං ථෙරං උපදිස්සථාති ¶ . ඛණිත්තිපාදවිහාරවාසී මහාරාජ ථෙරො පරියත්තිවිස්සාරදො සික්ඛාකාමො, තස්ස දාතුං වට්ටතීති. අථ රාජා තස්ස විහාරං අදාසි. මහාසඞ්ඝනාථොති නාමලඤ්ඡම්පි අදාසි. සො තත්ථ පරියත්තිං වාචෙත්වා නිසීදි.

තස්ස පන විහාරස්ස පරිවාරභූතෙසු චත්තාලීසාය විහාරෙසු උත්තරාය අනුදිසාය එකස්මිං විහාරෙ වසන්තො වරාභිසඞ්ඝනාථො නාම ථෙරො මණිකුණ්ඩලවත්ථුං මරම්මභාසාය අකාසි. පච්ඡිමාය අනුදිසාය එකස්මිං විහාරෙ වසන්තො එකො ථෙරො සත්තරාජධම්මවත්ථුං අකාසි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ භාමඅඞ්ක්යො ආචාරඅඞ්ක්යොති ද්වින්නං භික්ඛූනඤ්ච ලොකධම්මෙසු ඡෙකතාය ද්වෙ විහාරෙ කත්වා අදාසි. තෙ පන ද්වෙ ථෙරා වෙදසත්ථකොවිදා, පරියත්තිපටිපත්තීසු පන මන්දා, රාමඤ්ඤරට්ඨතො ආගතා. තෙ පන ථෙරපරම්පරාය න ගණන්ති පොරාණා.

කලියුගෙ තිසත්තතාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ මහාමුනිචෙතියස්ස පුරත්ථිමදිසාභාගෙ චත්තාරො විහාරෙ කාරාපෙත්වා චතුන්නං ථෙරානං අදාසි. තෙ ච ථෙරා තත්ථ නිසීදිත්වා සාසනං පග්ගණ්හිංසු.

තස්මිංයෙව කාලෙ බදරවනවාසී නාම එකොපි ථෙරො අත්ථි. සොපි පරියත්තිවිසාරදො ඡප්පදවංසිකො. සො ච ථෙරො යාවජීවං යථාබලං සාසනං පග්ගණ්හිත්වා දුතියභවෙ චලඞ්ගනගරෙ එකිස්සා ඉත්ථියා කුච්ඡිම්හි පටිසන්ධිං ගණ්හි. දසමාසච්චයෙන කලියුගෙ චත්තාලීසාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ බුධවාරෙ විජායිත්වා තෙරසවස්සිකකාලෙ සාසනෙ පබ්බජිත්වා පරියත්තිං උග්ගණ්හි. සිරිඛෙත්තනගරින්දො රාජා සිරිඛෙත්තනගරං ආනෙත්වා සිරිඛෙත්තනගරෙ සාමණෙරොති නාමෙන පාකටො හුත්වා කලියුගෙ චතුපණ්ණාසාධිකෙ ¶ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ පන්නරසවස්සිකකාලෙ වෙස්සන්තරජාභකං කබ්යාලඞ්කාරවසෙන බන්ධි. පරිපුණ්ණවීසතිවස්සකාලෙ සිරිඛෙත්තනගරෙයෙව සිරිඛෙත්තනගරින්දො වෙරවිජයො නාම රාජා අනුග්ගහෙත්වා උපසම්පදභූමියං පතිට්ඨාති. පච්ඡිමපක්ඛාධිකො නාම රාජා සිරිඛෙත්තනගරං අත්තනො හත්ථගතං අකාසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ තං ථෙරං ආනෙත්වා රතනපූරනගරෙ වසාපෙසි. සූරකිත්ති නාම රඤ්ඤො කනිට්ඨභාතිකො එරාවතීනදීතීරෙ චතුභූමිකවිහාරං කාරාපෙත්වා තස්ස ථෙරස්ස අදාසි. රාජා ච තිපිටකාලඞ්කාරොති නාමලඤ්ඡං අදාසි.

කලියුගෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසස්ස පුණ්ණමියං සට්ඨිවස්සිකො හුත්වා තිරියපබ්බතං ගන්ත්වා අරඤ්ඤවාසං වසි. ද්වෙ වස්සාධිකෙ වස්සසහස්සෙ රාජා තස්මිං විහාරං කාරාපෙත්වා තස්සෙව ථෙරස්ස අදාසි. සො පන තිපිටකාලඞ්කාරත්ථෙරො සිරිඛෙත්තනගරෙ නවඞ්ගකන්දරෙ පත්තලඞ්කස්ස අතුලවංසත්ථෙරස්ස වංසිකො. සිරිඛෙත්තනගරෙ නවඞ්ගකන්දරෙ සුවණ්ණවිහාරෙ වසන්තස්ස ථෙරස්ස කිත්තිඝොසො සබ්බත්ථ පත්ථරි. ජෙය්යපුරෙ එරාවතීනදීතීරෙ චතුභූමිකවිහාරෙ වසනකාලෙ අට්ඨසාලිනියා ආදිතො වීසති ගාථානං සංවණ්ණනං අකාසි. සූරකිත්තිනාමකස්ස කනිට්ඨභාතිකස්ස යාචනමාරබ්භ යසවඩ්ඪනවත්ථුඤ්ච අකාසි. තිරියපබ්බතෙ වසනකාලෙ විනයාලඞ්කාරටීකං අකාසි. පච්ඡිමපක්ඛාධිකරඤ්ඤො කාලෙ මහාසඞ්ඝනාථත්ථෙරං සඞ්ඝරාජභාවෙ ඨපෙසි. සො ච සඞ්ඝරාජා අතිවිය පරියත්ති විසාරදො. තස්මිඤ්ච කාලෙ රතනපූරනගරෙපි අරියාලඞ්කාරත්ථරො නාම එකො අත්ථි. සො පන තිපිටකාලඞ්කාරත්ථෙරෙන සමඤ්ඤාණථාමො. වයසාපි සමානවස්සිකා.

තෙසු තිපිටකාලඞ්කාරත්ථෙරො ගන්ථන්තරබහුස්සුතට්ඨානෙ ¶ අධිකො, අරියාලඞ්කාරත්ථෙරො පන ධාතුපච්චයවිභාගට්ඨානෙ අධිකොති දට්ඨබ්බො. පච්ඡා පන උක්කංසිකරඤ්ඤොකාලෙ තෙපි ද්වෙ ථෙරා රඤ්ඤො ආචරියා හුත්වා සාසනං පග්ගණ්හිංසු. තෙසු අරියාලඞ්කාරත්ථෙරො අපරභාගෙ කාලඞ්කරිත්වා තස්ස ථෙරස්ස සද්ධිවිහාරිකස්ස දුතියාරියාලඞ්කාරත්ථෙරස්ස රාජමණිචූළචෙතියස්ස සමීපෙ දක්ඛිණවනාරාමං නාම විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි.

උක්කංසිකො නාම රාජා පන සාසනෙ බහුප්පකාරො. සො ච කලියුගෙ ඡනවුතාධිකෙ නවවස්සසතෙ රජ්ජං පත්තො. රජ්ජං පන පත්වා සිරිධම්මාසොකරාජාවිය චත්තාරි වස්සානි අතික්කමිත්වා මුද්ධාභිසෙකං පටිග්ගහෙත්වා සිරිසුධම්ම රාජාමහාධිපතීති නාමලඤ්ඡම්පි පටිග්ගණ්හි. එකස්මිං පන සමයෙ හංසාවතීනගරං ගන්ත්වා තත්ථ නිසීදි. අථ රාමඤ්ඤරට්ඨවාසිනො එවමාහංසු,- මරම්මිකභික්ඛූ නාම පරියත්තිකොවිදා වෙදසත්ථඤ්ඤුනො නත්ථීති. තං සුත්වා රාජා චතුභූමිකවිහාරවාසිත්ථෙරස්ස සන්තිකං සාසනං පෙසෙසි,-තිංසවස්සිකා චත්තාලීසවස්සිකා වා පරියත්තිකොවිදා වෙදසත්ථඤ්ඤුනො භික්ඛූ රාමඤ්ඤරට්ඨං මම සන්තිකං පෙසෙථාති. අථ චතුභූමි කවිහාරවාසිත්ථෙරො තිපිටකාලඞ්කාරං තිලොකාලඞ්කාරං තිසාසනාලඞ්කාරඤ්ච සද්ධිං තිංසමත්ථෙහි භික්ඛූහි පෙසෙසි. හංසාවතීනගරං පන පත්වා මොධොචෙතියස්ස පුරත්ථිමභාගෙ විහාරෙ කාරාපෙත්වා තෙසං අදාසි.

උපොසථදිවසෙසු සුධම්මසාලායං රාමඤ්ඤරට්ඨවාසිනො පරියත්තිකොවිදෙ වෙදසත්ථඤ්ඤුනො සන්නිපාතාපෙත්වා තෙහි තීහි ථෙරෙහි සද්ධිං කථාසල්ලාපං කාරාපෙසි. අථ රාමඤ්ඤරට්ඨවාසිනො භික්ඛූ එවමාහංසු,– පුබ්බෙ පන මයං මරම්මරට්ඨෙ පරියත්තිකොවිදා වෙදසත්තඤ්ඤුනො නත්ථීති මඤ්ඤාම, ඉදානි මරම්මරට්ඨවාසිනො අතිවිය පරියත්ති කොවිදා ¶ වෙදසත්ථඤ්ඤුනොති. අපරභාගෙ කලියුගෙ ඡනවුතාධිකෙ නවවස්සසතෙ සම්පත්තෙ රාජා රතනපූරනගරං පච්චාගච්ඡි.

තෙපි ථෙරා පච්චාගන්තුකාමා රාමඤ්ඤරට්ඨෙ පධානභූතස්ස තිලොකගරූති නාමධෙය්යස්ස මහාථෙරස්ස සන්තිකං වන්දනත්ථාය අගමංසු.

තදා තිලොකගරුත්ථෙරොපි තෙහි සද්ධිං සල්ලාපං කත්වා එවමාහ,-තුම්හෙසු පන තිපිටකාලඞ්කාරත්ථෙරො පඨමං ආවාසවිහාරං ලභිස්සතීති. කස්මා පන භන්තෙ එවම වොචාති වුත්තෙ අයං පන පිණ්ඩාය චරන්තොපි අන්තරාමග්ගෙ වෙළුවෙත්තාදීනි ලභිත්වා ගහෙත්වා විහාරෙ පටිසඞ්ඛරණං අකාසි, තස්මාහං එවං වදාමි, ලොකෙ විහාරෙ පටිසඞ්ඛරණසීලා භික්ඛූ සීඝමෙව ආවාසවිහාරං ලභන්තීති හි පොරාණත්ථෙරා ආහංසූති ආහ.

තෙපි රතනපූරනගරං පච්චාගච්ඡිංසු. තිලොකගරුත්ථෙරස්ස වචනානුරූපමෙව තිපිටකාලඞ්කාරත්ථෙරො සබ්බපඨමං ආවාසවිහාරං ලභීති.

කලියුගෙ පන නවවස්සාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ රඤ්ඤො කනිට්ඨො කාලමකාසි. අථං රඤ්ඤො පුත්තො උච්චනගරභොජකො බාලජනෙහි සන්ථවං කත්වා තෙසං වචනං ආදියිත්වා පච්චූසකාලෙ පිතරං ඝාතෙතුකාමො අන්තෙපුරං සහසා පාවිසි.

රාජාව අනග්ඝං මුද්දිකං ගහෙත්වා නන්දජෙය්යෙන නාම අමච්චෙන රාජයොධෙන නාම අමච්චෙනච සද්ධිං අඤ්ඤතරවෙසෙන නගරතො නික්ඛමිත්වා රජතවාලුකනදිං සම්පත්තො.

තස්මිඤ්ච කාලෙ එකො සාමණෙරො මාතාපිතූනං ගෙහෙ පිණ්ඩපාතං ආනෙස්සාමීති ඛුද්දකනාවාය නදියං ආගච්ඡි. අථ ¶ තං සාමණෙරං දිස්වා රාජා එවමාහ,- අම්හෙ භන්තෙ පරතීරං නාවාය ආනෙහීති. සාමණෙරො ච ආහ,-සචෙ උපාසක තුම්හෙ පරතීරං ආනෙය්යං, භත්තකාලං අතික්කමෙය්යන්ති. අථ රාජා අම්හෙයෙව සීඝං ආනෙහි, ඉමං මුද්දිකං දස්සාමීති අස්සාසෙත්වා ආනෙතුං ඔකාසං යාචි. අථ සාමණෙරො කාරුඤ්ඤප්පත්තං වචනං සුත්වා පරතීරං ආනෙසි.

අථ චතුභූමිකවිහාරං පත්වා තස්මිං විහාරෙ ථෙරස්ස සබ්බම්පි කාරණං ආරොචෙත්වා එවමාහ,-සචෙ භන්තෙ අම්හෙ ගණ්හිතුං ආගච්ඡය්ය, තෙ නිවාරෙථාති. ථෙරොච මයං මහාරාජ සමණා න සක්කා එවං නිවාරෙතුං, එවම්පි එකො උපායො අත්ථි,-නිසින්නවිහාරවාසිත්ථෙරො පන ගිහිකම්මෙසු අතිවිය ඡෙකො, තං පක්කොසෙත්වා කාරණං චින්තෙතුං යුත්තන්ති. අථ තං පක්කොසෙත්වා තමත්ථං ආරොචෙත්වා රාජා ඉදමවො ච,- සචෙ භන්තෙ අම්හෙ ගණ්හිතුං ආගච්ඡෙය්යුං, අථ කෙනචිදෙව උපායෙන තෙ නිවාරෙථාති. අථ සො ථෙරො එවමාහ,-තෙන හි මහාරාජ මා කිඤ්චි සොචි මාභායි විහාරමජ්ඣෙ සිරිගබ්භං පවිසිත්වා නිසීදථාති වත්වා පිණ්ඩාය අචරන්තෙ භික්ඛුසාමණෙරෙ සන්නිපාතාපෙත්වා විසුං විසුං දණ්ඩහත්ථා හුත්වා එකස්සපි පුරිසස්ස විහාරං පවිසිතුං ඔකාසං මා දෙථාති වත්වා සෙනංවිය බ්යූහෙසි. සාමන්තවිහාරෙසුපි වසන්තෙ භික්ඛුසාමණෙරෙ පක්කොසි. තදා කිර ආගන්ත්වා සන්නිපාතානං භික්ඛුසාමණෙරානං අතිරෙකසහස්සමත්තං අහොසි. ථෙරො තෙ විහාරෙ ද්වාරකොට්ඨකෙසු ආගතමග්ගෙ ච විසුං විසුං දණ්ඩහත්ථා හුත්වා ආරක්ඛණත්ථාය ඨපෙසි, යථා වඩ්ඪකී සූකරො බ්යග්ඝස්ස නිවාරණත්ථාය විසුං විසුං සූකරෙ සංවිධාය ඨපෙසීති. අථ පුත්තස්ස යොධාපි රාජානං ගහෙතුං න සක්කා, භික්ඛු සාමණෙරානං ¶ ගාරවවසෙන බලක්කාරෙන මාරෙත්වා පවිසිතුං න විසහන්ති, භික්ඛු සාමණෙරානං බාහුල්ලතාය ච.

තස්මිංයෙව සංවච්ඡරෙ අස්සයුජමාසස්ස කාළපක්ඛපඤ්චමිතො යාව කත්තිකමාසස්ස කාළපක්ඛපඤ්චමී විහාරෙයෙව රාජා නිලීයිත්වා නිසීදි. අථ අන්තෙපුරවාසිකා අමච්චා පුත්තං අපනෙත්වා රාජානං ආනෙත්වා රජ්ජෙ ඨපෙසුං. රාජා ච පුන රජ්ජං පත්වා විහාරෙ නිසින්නකාලෙ මා භායි මහාරාජ ත්වං ජිනෙස්සතීති රඤ්ඤො ආරොචෙන්තස්ස වෙදසත්ථඤ්ඤුනො එකස්ස භික්ඛුස්ස චඤ්ඤිඞ්ඛුචෙතියස්ස එසන්නට්ඨානෙ එකං විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි. ධම්මනන්දරාජගුරූති නාමලඤ්ඡම්පි අදාසි. තස්ස පන විජාතට්ඨානභූතං ගාමං නිස්සාය මරම්මවොහාරෙන ‘යෙ නෙ නා සෙ යාං ව’ ඉති සමඤ්ඤා අහොසි.

රාජා ච පුන රජ්ජං පත්වා තස්මිංයෙව සංවච්ඡරෙ කත්තිකමාසස්ස කාළපක්ඛචුද්දසමියං සබ්බෙපි මහාථෙරෙ නිමන්තෙත්වා රාජගෙහං පවෙසෙත්වා පිණ්ඩපාතෙන භොජෙසි. අථ රාජා එවමාහ,-චතුභූමිකවිහාරවාසිත්ථෙරො සම්පරායිකත්ථාවහො ආචරියො, නිසින්නවිහාරවාසිත්ථෙරො පන දිට්ඨධම්මිකත්ථාවහොති එවං රාජාවංසෙ වුත්තං. පොරාණපොත්ථකෙසු පන චතුභූමිකවිහාර වාසිත්ථෙරො එකන්තසමණො ආචරියො, නිසින්නවිහාරවාසිත්ථෙරො පන යොධාරහො යොධකම්මෙ ඡෙකොති රාජා අහාති වුත්තං. රාජා කිර සම්පරායිකත්ථං අනුපෙක්ඛිත්වා දින්නකාලෙ නිසින්නවිහාරත්ථෙරස්ස න අදාසි, කදාචි කදාචි පන දිට්ඨධම්මිකත්ථං අනුප්පෙක්ඛිත්වා තස්ස විසුං අදාසීති. එත්ථ ච යස්මා නිසින්නවිහාර වාසිත්ථෙරො රඤ්ඤො භීයෙහි නිවාරණත්ථාය ආරක්ඛං අකාසි, න පරෙසං විහෙඨනත්ථාය, ආණත්තිකප්පයොගා ච න දිස්සති, තස්මා නත්ථි ආපත්තිදොසො. සද්ධාතිස්සරඤ්ඤො භයෙහි ¶ නිවාරණත්ථං අරහන්තෙහි ථෙරෙහි කතප්පයොගොවිය දට්ඨබ්බො.

චතුභූමිකවිහාර වාසිත්ථෙරො පන ඛණිත්තිපාදගාමෙ ජාතො, අරිමද්දනපුරෙ අරහන්තත්ථෙරගණප්පභවො, යත්ථ කත්ථචි ගන්ත්වා අඤ්ඤෙසං භික්ඛූනං ආචාරං යථාභූතං ජානිත්වා තෙහි චතුපච්චයසම්භොගො න කභපුබ්බො, අන්තමසො උදකම්පි න පිවිතපුබ්බො, තංතංට්ඨානම්පි චම්මඛණ්ඩං ගහෙත්වායෙව ගමනසීලො. උක්කංසිකරාජා පන සිරිඛෙත්තනගරෙ ද්වත්තපොඞ්කරඤ්ඤා කාරාවිතචෙතියසණ්ඨානං ගහෙත්වා රාජමණිචූළං නාම චෙතියං අකාසි. තං පන චෙතියං පරිමණ්ඩලතො තිහත්ථසතප්පමාණං, උබ්බෙධතොපි එත්තකමෙව. තස්ස පන චෙතියස්ස චතූසු පස්සෙසු චත්තාරො විහාරෙපි කාරාපෙසි, පුරත්ථිමපස්සෙ පුබ්බවනාරාමො නාම විහාරො, දක්ඛිණපස්සෙ පන දක්ඛිණවනාරාමො නාම, පච්ඡිමපස්සෙ පච්ඡිමවනාරාමො නාම, උත්තරපස්සෙ උත්තරවනාරාමො නාම. තෙසු චතූසු විහාරෙසු උත්තරවනාරාමො නාම විහාරො අසනිපාභග්ගිනා ඩය්හිත්වා විනස්සි. අවසෙසෙ පන තයො විහාරෙ පරියත්තිකොවිදානං තිණ්ණං මහාථෙරානං අදාසි. නාම ලඤ්ඡම්පි තෙසං අදාසි. පච්ඡිමස්ස රඤ්ඤො කාලෙයෙව උත්තරපස්සෙ විහාරං කාරාපෙසි.

තස්මිං පන චෙතියෙ ඡත්තං අනාරොපෙත්වායෙව සො රාජා දිවඞ්ගතො. තෙසු පන චතූසු විහාරෙසු නිසින්නානං ථෙරානං දක්ඛිණවනාරාමවිහාරවාසීමහාථෙරො කච්චායනගන්ථස්ස අත්ථං ඡබ්බිධෙහි සංවණ්ණනානයෙහි අලඞ්කරිත්වා මරම්මභාසාය සංවණ්ණෙසි. පච්ඡිමවනාරාමවිහාර වාසිත්ථෙරො පන න්යාසස්ස සංවණ්ණනං ඡහි නයෙහි අලඞ්කරිත්වා අකාසි.

කලියුගෙ පන දසවස්සාධිකෙ සහස්සෙ සම්පත්තෙ තස්ස ¶ රඤ්ඤො පුත්තො සිරිනන්දසුධම්මරාජාපවරාධීපති රජ්ජං කාරෙසි. පිතුනො රාජගෙහං භින්දිත්වා විහාරං කාරාපෙත්වා තිලොකාලඞ්කාරස්ස නාම මහාථෙරස්ස අදාසි. තිලොකාලඞ්කාරත්ථෙරො ච නාම තිපිටකාලඞ්කාරත්ථෙරෙන සමඤ්ඤාණථාමස්ස අරියාලඞ්කාරත්ථෙරස්ස සිස්සොති දට්ඨබ්බො. අයඤ්චත්ථො හෙට්ඨා දස්සිතො. ජෙය්යපුරෙ චතුභූමිකඅතුලවිහාරං කාරාපෙත්වා දාට්ඨානාගරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි. සො ච ථෙරො නිරුත්තිසාරමඤ්ජූසං නාම න්යාසසංවණ්ණනං අකාසී.

කලියුගෙ ද්වාදසාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසෙ සොතාපන්නා නාම ආරක්ඛදෙවතා අඤ්ඤත්ථ ගමිස්සාමාති ආහංසූති නගරා සුපිනං පස්සන්තා හුත්වා බහූසන්නිපතිත්වා දෙවපූජං අකංසු. දෙවතානං පන සඞ්කමනං නාම නත්ථි, පුබ්බනිමිත්තමෙවතන්ති දට්ඨබ්බං.

තස්මිඤ්ච කාලෙ චිනරඤ්ඤො යොධා ආගන්ත්වා මරම්මරට්ඨං දූසෙසුං. සාසනං අබ්භප්පටිච්ඡන්නො විය චන්දො දුබ්බලං අහොසි.

කලියුගෙ තෙවීසාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ තස්ස රඤ්ඤො කනිට්ඨො මහාපවරධම්මරාජාලොකාධිපති නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ ලොකසඞ්කෙතවසෙන පුඤ්ඤං මන්දං භවිස්සතීති වෙදසත්ථඤ්ඤූහි ආරොචිතත්තා ලොකසඞ්කෙතවසෙනෙව අභිනවපුඤ්ඤුප්පාදනත්ථං ඛන්ධවාරගෙහං කාරාපෙත්වා තාවකාලිකවසෙන සඞ්කමිත්වා නිසීදි. තතො අපරභාගෙ උත්තරගෙහං භින්දිත්වා තස්මිංයෙව ඨානෙ විහාරං කාරාපෙත්වා එකස්ස මහාථෙරස්ස අදාසි.

දක්ඛිණගෙහං පන නගරස්ස පුරත්ථිමදිසාභාගෙ විහාරං කාරාපෙත්වා අග්ගණම්මාලඞ්කාරත්ථෙරස්ස අදාසි. සො ච ථෙරො කච්චායනගන්ථස්සචෙව අභිධම්මත්ථසඞ්ගහස්ස ච මාතිකාධාතුකථායමකපට්ඨානානඤ්ච ¶ අත්ථං මරම්මභාසාය යොජෙසි.

උපරාජා ච මහාසෙතුනො පමුඛෙ ඨානෙ සොවණ්ණමයවිහාරං කාරාපෙත්වා උත්තරගෙහවිහාර වාසිත්ථෙරස්ස අන්තෙවාසිකස්ස ජිනාරාමත්ථෙරස්ස අදාසි. තස්මිංයෙව ඨානෙ නානාරතනවිචිත්රං විහාරං කාරාපෙත්වා තස්සෙව ථෙරස්ස අන්තෙවාසිකස්ස ගුණගන්ධත්ථෙරස්ස අදාසි.

සො පන ථෙරො ‘ඡින ව්ඩින’ ගාමෙ විජාතො. වයෙ පන සම්පත්තෙ රතනපූරනගරං ගන්ත්වා පරියත්තිං උග්ගණ්හිත්වා තතො පුන නිවත්තිත්වා බදුනනගරෙ බදරගාමෙ නිසීදිත්වා පච්ඡා ‘ඡින ව්ඩින’ ගාමෙ චතූහි පච්චයෙහි කිලමථො හුත්වා වසති. තස්මිඤ්ච කාලෙ ගාමෙ මොක්ඛස්ස නාම පුරිසස්ස සන්තිකෙ එකං අනග්ඝං මණිං රාජා ලභිත්වා අතිව මමායි. ‘ඡින ව්ඩින’ මොක්ඛමණීති පාකටො අහොසි.

අථ උත්තරගෙහවිහාරවාසිත්ථෙරො ආහ,- ‘ඡින ව්ඩින’ ගාමකෙ න මණියෙව අනග්ඝං, අථ ඛො එකොපි ථෙරො ගුණගන්ධො නාම පරියත්තිකොවිදො අනග්ඝොයෙවාති.

අථ තං සුත්වා රාජා තං පක්කොසෙත්වා චතූහි පච්චයෙහි උපත්ථම්භෙත්වා පූජං අකාසි.

සහස්සොරොධගාමෙ ගුණසාරො නාම ථෙරො පලිණගාමෙ සුජාතො නාම ථෙරො ච ගුණගන්ධත්ථෙරස්ස සිස්සායෙව අහෙසුං.

එකස්මිඤ්ච කාලෙ තිරියපබ්බතවිහාරවාසීමහාථෙරො භික්ඛුසඞ්ඝමජ්ඣෙ අග්ගධම්මාලඞ්කාරත්ථෙරං කීළනවසෙන එවමාහ,- අම්හෙසු ආවුසො අන්තරධාරයමානෙසු ත්වං ලොකෙ එකො ගන්ථකොවිදත්ථෙරො භවිස්සසි මඤ්ඤෙති. අථ අග්ගධම්මාලඞ්කාරො ච එවමාහ,-තුම්හෙසු භන්තෙ අන්තරධාරයමානෙසු මයං ගන්ථකොවිදාන භවෙය්යාමකො නාම ¶ පුග්ගලො ලොකෙ ගන්ථකොවිදො භවිස්සතීති. පොරාණපොත්ථකෙසු පන අරියාලඞ්කාරත්ථෙරො නනු පනිදානි මයං ගන්ථකොවිදා න තාව භවාමාති එවමාහාති වුත්තං. සො අග්ගධම්මාලඞ්කාරත්ථෙරොයෙව රඤ්ඤා යාචිතො රාජවංස. සඞ්ඛෙපම්පි අකාසි. සො ප්පන ථෙරො අමච්චපුත්තො.

එකස්මිඤ්ච කාලෙ හීනායාවත්තකො එකො මහාඅමච්චො රඤ්ඤො සන්තිකා අත්තනා උපලද්ධපරිභොගං සබ්බං ගහෙත්වා විහාරං ආගන්ත්වා අග්ගධම්මාලඞ්කාරත්ථෙරෙන සද්ධිං සල්ලාපං අකාසි. සල්ලාපං පන කත්වා සබ්බං පරිභොගං ථෙරස්ස දස්සෙත්වා සචෙ භන්තෙ ත්වං ගිහි භවෙය්යාසි, එත්තකං පරිභොගං ලභිස්සතීති ආහ. ථෙරොපි එවමාහ,-තුම්හාකං පන එත්තකො පරිභොගො අම්හාකං සමණානං වච්චකුටිං අසුභභාවනං භාවෙත්වා පවිසන්තානං පුඤ්ඤං කලං නාග්ඝති සොළසින්ති. කිඤ්චාපි ඉදඤ්ච පන වචනං සාසනවංසෙ අප්පධානං හොති, පුබ්බාචරියසීහෙහි පන වුත්ත වචනං යාව අපාණකොටිකා සරිතබ්බමෙවාති මනසිකරොන්තෙන වුත්තන්ති.

කලියුගෙ පන චතුත්තිංසාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ තස්ස පුත්තො නරාවරො නාම රාජා රජ්ජං කාරෙසි. මහාසීහසූරධම්මරාජාති නාමලඤ්ඡං පටිග්ගණ්හි. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ‘සී ඛොං’ චෙතියස්ස සමීපෙ ජෙතවනවිහාරෙ ගන්ථං උග්ගණ්හන්තො එකො දහරභික්ඛු ගන්ථඡෙකොපි සමානො බාලකාලෙ බාලචිත්තෙන ආකුලිතො හුත්වා වච්චකූපෙ වාතාතපෙහි බහිසුක්ඛභාවෙන පටිච්ඡාදිතෙ දණ්ඩෙන ආලුලිත්වා දුග්ගන්ධොවිය චිත්තසන්තානෙ පරියත්තිවාතාතපෙහි බහිසුක්ඛභාවෙන පටිච්ඡාදිතෙ කෙනචිදෙව රූපාරම්මණාදිනා ආලුලිත්වා කිලෙසසත්තිසඞ්ඛාතො දුග්ගන්ධො වායිත්වා හීනායාවත්තිස්සාමීති චින්තෙත්වා ගිහිවත්ථානි ගහෙත්වා සද්ධිං සහායභික්ඛුහි නදීතිත්ථං අගමාසි. අන්තරාමග්ගෙ ¶ තාව භික්ඛුභාවෙනෙව චෙතියං වන්දිස්සාමීති ගිහිවත්ථානි සහායකානං හත්ථෙ ඨපෙත්වා චෙතියප්පමුඛෙ ලෙණං පවිසිත්වා වන්දිත්වා නිසීදි. අථ එකා දහරිත්ථී චෙතියඞ්ගණං ආගන්ත්වා බහි ලෙණං නිසීදිස්වා උදකං සිඤ්චිත්වා පත්ථනං අකාසි,-ඉමිනා පුඤ්ඤකම්මෙන සබ්බෙහි අපායාදිනුක්ඛෙහි මොචෙය්යාමි, භවෙ භවෙ ච හීනායාවත්තකස්ස පුරිසස්ස පාදචාරිකා න භවෙය්යාමීති.

අථ තං සුත්වා දහරභික්ඛු එවං චින්තෙසි,-ඉදානි අහංහීනායාවත්තිස්සාමීති චින්තෙත්වා ආගතො, අයම්පි දහරිත්ථී හීනායාවත්තකස්ස පුරිසස්ස පාදචාරිකා න භවෙය්යා මීති පත්ථනං අකාසි, ඉදානි තං දහරිත්ථිං කාරණං පුච්ඡිස්සාමීති. එවං පන චින්තෙත්වා බහි ලෙණං නික්ඛමිත්වා තං දහරිත්ථිංකාරණං පුච්ඡි,-කස්මා පන ත්වං හීනායාවත්තකස්ස පුරිසස්ස පාදචාරිකා න භවෙය්යාමීති පත්ථනං කරොසීති. හීනායාවත්තකස්ස භන්තෙ පුරිසස්ස පාදචාරිකා න භවෙය්යාමීති වුත්තවචනං බාලපුරිසස්ස පාදචාරිකා න භවෙය්යාමීති වුත්තවචනෙන නානා න හොති, සදිසත්ථකමෙවාති නනු හීනායා වත්තකො බාලොයෙව නාම, සචෙ පන භන්තෙ හීනායාවත්තකො බාලො නාම න භවෙය්ය, කො නාම ලොකෙ බාලො භවෙය්ය, භික්ඛු නාම හි පරෙහි දින්නං චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනං පරිභුඤ්ජිත්වා සුඛං වසති, සචෙ ගන්ථං උග්ගණ්හිතු කාමො භවෙය්ය, යථාකාමංයෙව ගන්ථං උග්ගණ්හිතුං ඔකාසං ලභති, එවං පන අහුත්වා අලසිකොයෙව භුඤ්ජිත්වා සයිත්වා නිසීදිතුං ඉච්ඡෙය්ය, එවම්පි යථාකාමං භුඤ්ජිතුං සයිතුං ඔකාසං ලභති, එවම්පි සමානො පරස්ස දාසො භවිස්සාමි, දාරස්ස කිංකරො භවිස්සාමීති අකථෙන්තොපි කථෙන්තොවිය හුත්වා හීනායාවත්තෙය්ය, සො ලොකෙ අඤ්ඤෙහි බාලෙහි අධිකො බාලොති අහං මඤ්ඤාමි, සචෙ පන බාලතරස්ස භරියා භවෙය්ය, අහං බාලතරී භවෙය්යන්ති ¶ වුත්තෙ සො දහරභික්ඛු සංවෙගං ආපජ්ජිත්වා බහිනගරද්වාරං නික්ඛමිත්වා වානරගණෙන විනා ඣායන්තොවිය වානරො ඣායිත්වා නිසීදි.

අථ සහායකා ආගන්ත්වා ගිහිවත්ථානි ගණ්හාහීති පක්කොසිංසු. තස්මිං කාලෙ සො දහරභික්ඛු ආගච්ඡථ භවන්තොති වත්වා සබ්බං කාරණං තෙසං ආචික්ඛිත්වා ඉදානි පන භවන්තො හීනායාවත්තෙහීති සචෙ යො කොචි ආගන්ත්වා මම සීසං මුග්ගරෙන පහාරෙය්ය, එවං සන්තෙපි හීනායාවත්තිතුං න ඉච්ඡාමි, ඉතො පට්ඨාය යාව ජීවිතපරියන්තා හීනායාවත්තිතුං මනසාපි න චින්තයිස්සාමීති වත්වා එරාවතීනංදිං තරිත්වා ජෙය්යපුරං අගමාසි. තදා කිර දහරිත්ථී දෙවලාභවය්ය, න මනුස්සිත්ථීති වදන්ති පණ්ඩිතාති.

ජෙය්යපුරං පන පත්වා පරියත්තිකොවිදානං මහාථෙරානං සන්තිකෙ නයං ගහෙත්වා පුඤ්ඤචෙතියස්ස දක්ඛිණදිසාභාගෙ එකස්මිං විහාරෙ නිසීදි. පරියත්තිං වාචෙත්වා අථ කමෙන තංතංදිසාහි භික්ඛුසාමණෙරා ආගන්ත්වා තස්ස සන්තිකෙ පරියත්තිං උග්ගණ්හිංසු. ආවාසං පන අලභිත්වා කෙචි භික්ඛුසාමණෙරා ඡත්තානිපි ඡාදිත්වා නිසීදිංසු.

එකස්මිං කාලෙ රාජා නික්ඛමිත්වා පුඤ්ඤචෙතියං වන්දිස්සාමීති චෙතියඞ්ගණං පාවිසි. අථ ඡත්තානි ඡාදෙත්වා නිසින්නෙ භික්ඛූ දිස්වා ගුහාය සද්ධිං විහාරං කාරාපෙත්වා තස්ස භික්ඛුස්ස අදාසි. තිලොකගරූතිපි නාමලඤ්ඡං අදාසි. සුඛවොහාරත්ථං පන කකාරලොපං කත්වා තිලොගරූති වොහරිංසු.

තස්ස පන සද්ධිවිහාරිකො සත්තවස්සිකො තෙජොදීපො නාම භික්ඛු පරිත්තටීකං අකාසි. අපරභාගෙ පන තිලොකාලඞ්කාරොති නාමලඤ්ඡං අදාසි. එවං තෙජෙදීපො නාම භික්ඛු නරාවරරඤ්ඤො කාලෙ පරිත්තටීකං අකාසීති දට්ඨබ්බං. කෙචි පන පච්ඡිමපක්ඛාධිකරඤ්ඤො කාලෙති වදන්ති.

එකස්මිං ¶ පන කාලෙ තිරියපබ්බතවිහාරවාසීමහාථෙරො පාදචෙතියං වන්දනත්ථාය ගන්ත්වා පච්චාගතකාලෙ කුඛනනගරෙ සුවණ්ණගුහායං ජම්බුධජත්ථෙරස්ස සන්තිකං පවිසිත්වා තෙන සද්ධිං සල්ලාපං අකාසි. තෙ ච මහාථෙරා අඤ්ඤමඤ්ඤං පස්සිත්වා සල්ලපිත්වා අතිවිය පමොදිංසු. ලොකස්මිඤ්හි බාලො බාලෙන පණ්ඩිතො පණ්ඩිතෙන සද්ධිං අතිවිය පමොදතීති. තෙ ච ද්වෙ ථෙරා සමානවස්සිකා. තිරියපබ්බතවිහාර වාසීමහාථෙරො තෙන සද්ධිං සල්ලාපං කත්වා පච්චාගච්ඡි. ජම්බුධජත්ථෙරො ච මග්ගං අචික්ඛිතුං අනුගච්ඡි. අථ තිරියපබ්බතවිහාරවාසීමහාථෙරො ජම්බුධජත්ථෙරං ආහ,- අහං භන්තෙ රාජවල්ලභො හොමි රාජගුරු,ත්වංයෙව මම පුරතො ගච්ඡාහීති. අථ ජම්බුධජත්ථෙරොපි තිරියපබ්බතවිහාරවාසිත්ථෙරං ආහ,-ත්වං භන්තෙ රාජවල්ලභො භවසිරාජගුරු, ලොකෙ රාජගුරු නාම පධානභාවෙ ඨිතො, තස්මා ත්වංයෙව මම පුරතො ගච්ඡාහීති. එත්ථ ච ද්වෙපි මහාථෙරා අඤ්ඤමඤ්ඤං ගාරවවසෙන ලොකවත්තං අපෙක්ඛිත්වා එවමාහංසූති දට්ඨබ්බං. තිරියපබ්බතවිහාරවාසීමහාථෙරොපි රතනපූරනගරං පත්වා රාජවංසපබ්බතං ගන්ත්වා අරඤ්ඤවාසං වසි.

අථ උක්කංසිකරාජා කනිට්ඨෙන සූරකිත්තිනාමෙන සද්ධිං මන්තෙසි,-සචෙ ත්වං වනෙ ථෙරං පඨමං පස්සසි, ත්වංයෙව විහාරං කාරාපෙත්වා ථෙරස්ස දදාහි, සචෙ පනාහං පඨමං පස්සෙය්ය, අහං විහාරං කාරාපෙත්වා දදාමීති.

අථ කනිට්ඨා පඨමං පස්සිත්වා තිරියපබ්බතකන්දරෙ ජෙතවනං නාම විහාරං කාරාපෙත්වා අදාසි. ඉදඤ්ච වචනං සාධුජ්ජනානං ගුණං එවකාරං පීතිසොමනස්සං උප්පජ්ජි, තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන තෙන පීතිසොමනස්සෙන සත්තක්ඛත්තුං දෙවරජ්ජසම්පත්තිං සත්තක්ඛත්තුං මනුස්සරජ්ජසම්පත්තිං පටිලභීති වුත්තත්තා සාධුජ්ජනානං ගුණං අනුස්සරිත්වා පුඤ්ඤවිසෙසලාභත්ථාය වුත්තං.

තිරියපබ්බතවිහාරවාසීමහාථෙරො ච ජම්බුධජත්ථෙරස්ස ¶ ගුණං උක්කංසිකරඤ්ඤො ආරොචෙසි. රාජා ච අතිවිය පසීදිත්වා ජම්බුධජොති මූලනාමෙ දීපසද්දෙන යොජෙත්වා ජම්බුදීපධජොති නාමලඤ්ඡං අදාසි.

ජම්බුධජත්ථෙරො ච නාම ධම්මනන්දත්ථෙරස්ස සද්ධිවිහාරිකා. ධම්මනන්දත්ථෙරො ච ජොතිපුඤ්ඤත්ථෙරස්ස සද්ධිවිහාරිකො. තෙ ච ථෙරා අරහන්තගණවංසිකා.

ජම්බුධජත්ථෙරො පන විනයපාළියා අට්ඨකථාය ච අත්ථ යොජනං මරම්මභාසාය අකාසි. මණිරතනො නාම පන ථෙරො අට්ඨසාලිනීසම්මොහවිනොදනීකඞ්ඛාවිතරණීඅට්ඨකථානං අභිධම්මත්ථවිභාවනීසඞ්ඛපවණ්ණනාළීකානඤ්ච අත්ථං මරම්ම භාසාය යොජෙසි.

මූලාවාසගාමෙ ච පුබ්බාරාමවිහාරවාසිත්ථෙරො ගූළත්ථ දීපනිං නාම ගන්ථං විසුද්ධිමග්ගගණ්ඨිපදත්ථඤ්ච මූලභාසාය අකාසි, නෙත්තිපාළියා ච අත්ථං මරම්මභාසාය යොජෙසි. සො පන ථෙරො පුබ්බෙ ගාමවාසී හුත්වා සීසවෙඨනතාලපත්තානි ගහෙත්වා ආචරියප්පවෙණීවසෙන විනයවිලොමාචාරං චරි. පච්ඡා පන තං ආචාරං විස්සජ්ජිත්වා අරඤ්ඤවාසං වසි. සොපි ථෙරො ගම්භීරඤාණිකො සද්දත්ථනයෙසු අතිවිය ඡෙකො.

කලියුගෙ පන පඤ්චතිංසාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ කනිට්ඨො සිරිපවරමහාධම්මරාජා නාම භූපාලො රජ්ජං කාරෙසි. දබ්බිමුඛජාතස්සරෙ පන ගෙහං කාරාපෙත්වා නිසීදනතො දබ්බිමුඛජාතස්සරොති නාමං පාකටං අහොසි. තස්මිං පන ජාතස්සරෙ ජෙය්යභූමිකිත්තිං නාම විහාරං කාරාපෙත්වා සිරිසද්ධම්මපාලත්ථෙරස්ස අදාසි. බහූනම්පි ගාමවාසී අරඤ්ඤවාසී භික්ඛූනං අනුග්ගහං අකාසි. රතනපූරනගරස්මිඤ්හි දසසු ‘ඤ්ය්ौං යාං’ රාජාංසෙසු ප්පච්ඡිමා පඤ්ච රාජානො අවිචිනිත්වායෙව අලජ්ජීලජ්ජීමිස්සකවසෙන සාසනං පග්ගණ්හිංසු. තදා ¶ ජිනසාසනං අබ්භන්තරෙ චන්දොවිය අතිපරිසුද්ධං න අහොසි. එවම්පි ලජ්ජිනො අත්තනො අත්තනො වංසානුරක්ඛණවසෙන ධම්මං පූරෙතුං අනිවාරිතත්තා ලජ්ජීගණවංසො න ඡිජ්ජති. තථා අලජ්ජිනොපි අත්තනො අත්තනො ආචරියප්පවෙණීවසෙන විචරිංසු, තෙන අලජ්ජීගණවංසොපි න ඡිජ්ජතීති දට්ඨබ්බං. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ දෙවචක්කොභාසො නාම එකො ථෙරො අත්ථි, වෙදසත්ථඤ්ඤූ පිටකෙසු පන මන්දොති.

කලියුගෙ පන අට්ඨතිංසාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ වෙසාඛමාසස්ස කාළපක්ඛඅට්ඨමිතො පට්ඨාය ලොකසඞ්කෙතවසෙන උප්පජ්ජමානං භයං නිවාරෙතුං නවගුහායං තෙන දෙවචක්කොභාසත්ථෙරෙන කථිතනියාමෙන පඨමං මරම්මිකභික්ඛූ පට්ඨානප්පකරණං වාචාපෙසි. තතො පච්ඡා ජෙට්ඨමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛපාටිපදදිවසතො රාමඤ්ඤරට්ඨවාසිකෙ භික්ඛූ පට්ඨානප්පකරණං වාචාපෙසි. මහාඡණඤ්ච කාරාපෙසි. රට්ඨවාසිනොපි බහුපූජාසක්කාරං කාරාපෙසි. තස්ස කිර රඤ්ඤො කාලෙ පොත්ථකං අට්ඨිභල්ලිකරුක්ඛනිය්යාසෙහි පරිමට්ඨං කත්වා මනොසිලාය ලිඛිත්වා සුවණ්ණෙන ලිම්පෙත්වා පිටකං පතිට්ඨාපෙසි. තතො පට්ඨාය යාවජ්ජතනා ඉදං පොත්ථකකම්මං මරම්මරට්ඨෙ අකංසූති.

කලියුගෙ සට්ඨාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ (අස්සයුජමාසස්ස කාළපක්ඛඡට්ඨමියං අඞ්ගාරවාරෙ) තස්ස පුත්තො රජ්ජං කාරෙසි. සිරිහාසීහසූරසුධම්මරාජාති නාමලඤ්ඡම්පි පටිග්ගණ්හි. පිතු රඤ්ඤො ගෙහට්ඨානෙ චෙතියං කාරාපෙසි. තස්ස පන මාරජෙය්යරතනන්ති සමඤ්ඤා අහොසි. තස්ස පන රඤ්ඤො කාලෙ සල්ලාවතියා නාම නදියා පච්ඡිමභාගෙ තුන්නනාමකෙ ගාමෙ ගුණාභිලඞ්කාරො නාම ථෙරො සාමණෙරානං ගාමග්ගවෙසනකාලෙ එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කාරාපෙත්වා ¶ සීසවෙඨනතාලපත්තානි පන න ගණ්හාපෙත්වා තාලවණ්ටමෙව ගණ්හාපෙසි. එකො ගණො හුත්වා සපරිවාරෙන සද්ධිං තුන්නගාමෙ නිසීදි. තුන්නගණොති තස්ස සමඤ්ඤා අහොසි. සො පන ථෙරො පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු අධිප්පායං යථාභූතං න ජානාති, අභිධම්මපිටකංයෙව සිස්සානං වාචෙත්වා නිසීදි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ කෙතුමතීනගරෙ නිසින්නා බද්ධන්නා බුද්ධඞ්කුරත්ථෙර චිත්තත්ථෙරා, දීපයඞ්ගනගරෙ උළුගාමෙ නිසින්නො සුනන්දත්ථෙරො, තලුප්පනගරෙ ජෙය්යබහුඅන්ධගාමෙ කල්යාණත්ථෙරොති ඉමෙ චත්තාරො ථෙරා සාමණෙරානං ගාමප්පවෙසනකාලෙ එකංසං උත්තරාසඞ්ගං අකාරාපෙත්වා සීසවෙඨනතාලපත්තානි අග්ගණ්හාපෙත්වා චීවරං පාරුපාපෙත්වා තාලවණ්ටං ගණ්හාපෙත්වා සකලකගණං ඔවාදං කත්වා නිසීදිංසු. තෙ පන ථෙරා පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු අධිප්පායං යථාභූභං ජානිංසු, තීසුපි පිටකෙසු කොවිදා අහෙසුං. ඉච්චෙවං සිරිමහාසීහසූරසුධම්මරඤ්ඤො කාලෙ පාරුපනභික්ඛූහි නානා හුත්වා විරූපං ආපජ්ජිත්වා එකංසිකගණො නාම විසුං භිජ්ජි, යථා පන අයමලං අයතො උට්ඨහිත්වා විසදිසං හුත්වා විරුද්ධං හොතීති. එවං භිජ්ජමානාපි ගණා රාජා පමාදො අනුස්සුක්කො හුත්වා අත්තනො අත්තනො රුචිවසෙනෙව චරිත්වා නිසීදිංසු.

තෙසු ච ද්වීසු ගණෙසු පාරුපනගණෙ ථෙරා පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු නීතත්ථවසෙන වුත්තං වචනං නිස්සාය නික්කඞ්ඛා නිද්දොසාව හුත්වා නිසීදිංසු. එකංසිකගණෙ පන ථෙරා අත්තනො අත්තනො වාදො න පාළියං න ච අට්ඨකථාසු නෙව ටීකාසු නාපි ගන්ථන්තෙරෙසු දිස්සති, ඉමමත්ථං අජානන්තා ඉදමෙව සච්චං මොඝමඤ්ඤන්ති වත්වා කෙචි පන සකසකසිස්සානං ඔවාදං අදංසු. එවරූපාපි සිස්සා ඔවාදං පටිග්ගණ්හිංසු.

කෙචි පන පාළියාදීසු සකවාදස්ස අනාගතභාවං ඤත්වායෙව ¶ අපරිසුද්ධචිත්තා හුත්වා සම්මාසම්බුද්ධස්ස භගවතො මුඛං අනොලොකෙත්වා සම්මාසම්බුද්ධස්සෙව භගවතො ගුණං අනුස්සරිත්වා සකවාදෙ ආකාසෙ පසාරිත හත්ථොවිය අප්පතිට්ඨානොති ජානිත්වායෙව අම්හාකං වාදො සම්පත්තලඞ්කස්ස සද්ධම්මචාරිත්ථෙරස්ස වංසප්පභවොති අනිස්සායභූභම්පි නිස්සයං අකංසු. අභූතෙන මහාථෙරං සීලවන්තං අබ්භාචික්ඛිංසු. ඵ්යසීනාමකෙ ගාමෙ දිට්ඨධම්මිකසම්පරායි කත්ථං අනපෙක්ඛන්තස්ස හීනායාවත්තකස්ස දුස්සීලස්ස උපාසකස්ස ලඤ්ජං දත්වා අම්හාකං වාදානුරූපං එකං ගන්ථං කරොහීති උය්යොජෙත්වා අනාගතෙ අනුභවියමානදුක්ඛතො අභායිත්වා නිස්සයං ගවෙසිංසූති.

තස්මිංඤ්ච කාලෙ නිග්රොධපාළිසුවණ්ණවිහාරවාසිත්ථෙරො ගාමවාසීභික්ඛු ගණං සමිතිං කත්වා තස්ස නායකො හුත්වා සීසවෙඨනං අධාරෙන්තා අමඞ්ගලභික්ඛූ සාසනෙ මාතිට්ඨන්තූති අරඤ්ඤවාසීනං භික්ඛූනං ගන්ථං විකොපෙත්වා තතො තතො පබ්බජෙසුං. අථ හත්ථිසාලගාමස්ස පුරත්ථිමාය අනුදිසාය සෙට්ඨිතළාකස්ස දක්ඛිණාය අනුදිසාය විහාරෙ නිසින්නෙ අතිරෙකපණ්ණාසභික්ඛූපි පබ්බාජෙස්සාමාසි චින්තෙත්වා ගාමවාසීභික්ඛූ සන්නහිත්වා අගමාසි. අථ රාජා තමත්ථං සුත්වා ගාමවාසීගණොපි එකො, අරඤ්ඤවාසීගණොපි එකො, ගාමවාසීභික්ඛූ අරඤ්ඤවාසීභික්ඛූ විහෙඨෙසුං න සක්කා, සකසකවාදවසෙන සකසකට්ඨානෙ නිසීදි තබ්බන්ති රාජලෙඛනං පෙසෙසි. අථ අරඤ්ඤවාසීභික්ඛූ සුඛං වසිතුං ඔකාසං ලභිංසු.

කලියුගෙ ඡසත්තතාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ තස්ස රඤ්ඤො පුත්තො මහාසීහසූරධම්මරාජාධිරාජා නාම රජ්ජං කාරෙසි. සොයෙව සූරජ්ජරාජාති ච සෙතිභින්දොති ච වොහාරියති.

තස්ස ¶ රඤ්ඤො කාලෙ සුවණ්ණයානොලොකනගාමවාසීඋක්කංසමාලං නාම ථෙරං අන්තොයුධනායකො එකො අමච්චො ආනෙත්වා රතනපූරනගරං පත්වා සුවණ්ණකුක්කුටාචලෙ විහාරං කාරාපෙත්වා ඨපෙසි.

සො පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු අතිවිය ඡෙකො. වණ්ණබොධනං නාම ලිඛනනයඤ්ච අකාසි. තස්ස ගාමස්ස රාජූහි දින්නවසෙන චෙතියජග්ගනකම්මෙ යුත්තකුලත්තා පන රඤ්ඤො ආචරියට්ඨානෙ අට්ඨපෙත්වා අන්තොයුධනාය කස්සෙව පූජනත්ථාය නිය්යාදෙසි. තස්සාපි රඤ්ඤො කාලෙ සාමණෙරෙහි ගාමප්පවසනකාලෙ පාරුපෙත්වා පවිසිතබ්බන්ති එකච්චෙ වදිංසු. එකච්චෙ පන එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කත්වා පවිසිතබ්බන්ති වදිංසු. එවං අඤ්ඤමඤ්ඤං කලහං අකංසු.

තත්ථ උක්කංසමාලානාමකො ථෙරො පාරුපනගණෙ පධානො හුත්වා නානාගන්ථෙසු පාරුපනවත්තමෙව ආගතන්ති පකාසිංසු. එකංසිකගණෙ පන තිරියපබ්බතවිහාරවාසීමහාථෙරා ආචරියප්පවෙණීදස්සනවසෙන පාරුපනවාදං පටික්ඛිපිංසු.

අථ රාජා ච ඵලිකඛචිතවිහාරවාසිත්ථෙරං මෙඝුච්චනවිහාරවාසිත්ථෙරං සුහත්ථත්ථෙරං බුද්ධඞ්කුරත්ථෙරඤ්චාති ඉමෙ චත්තාරො ථෙරෙ විනයවිනිච්ඡකට්ඨානෙ ඨපෙත්වා ද්වෙ පක්ඛා අත්තනො අත්තනො වාදං දස්සෙන්තූති ආහ.

තෙ ච චත්තාරො ථෙරා පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු අකොවිදා. තෙසඤ්හි ඨපෙත්වා රාජවල්ලභමත්තං අඤ්ඤො කොචි ගුණවිසෙසො නත්ථි රාජගුරුභාවත්ථාය, යථා බ්යග්ඝා රුක්ඛගච්ඡලතාදිප්පටිච්ඡන්නෙ දුග්ගට්ඨානෙ නිසින්නෙ මිගෙ ඛුද්දකත්තා දුබ්බලෙපි ගණ්හෙතුං න සක්කොන්ති, එවමෙව තෙ එකංසිකත්ථෙරෙ ¶ රාජානං නිස්සාය ඨිතෙ ගන්ථෙසු අනාගතත්තා දුබ්බලෙපි වාදවසෙන අභිභවිතුං න සක්ඛිංසු. තෙනෙව පරසෙනාය බලවතං ජානිත්වා නිපච්චකාරං දස්සෙත්වා වෙරං සමෙත්වා නිසින්නො පණ්ඩිතයොධොවිය වාදං නිට්ඨං අප්පාපෙත්වායෙව පාරුපනගණා නිසීදිංසූති.

කලියුගෙ පන පඤ්චනවුතාධිකෙ වස්සසහස්සෙ සම්පත්තෙ තස්ස පුත්තො මහාරාජාධිපති නාම රජ්ජං කාරෙසි. පච්ඡා පන කාලෙ තෙරසාධිකෙ සතෙ වස්සසහස්සෙ ච සම්පත්තෙ රාමඤ්ඤරට්ඨිනො රාජා තං අභිභවිත්වාව අනීතත්තා පත්තහංසාවතීති පාකටං අහොසි.

තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ කුඛනනගරෙ ජාලයුත්ත ගාමතො ඤාණවරං නාම ථෙරං ආනෙත්වා ආචරියට්ඨානෙ ඨපෙසි. සො පන ථෙරො පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු අතිවිය ඡෙකො. සුධම්මසභායං පරියත්තිවාචකානං සොතාරානං අත්ථාය අභිධම්මත්ථසඞ්ගහප්පකරණස්ස ගණ්ඨිපදත්ථං පඨමං අකාසි. තතො පච්ඡා අට්ඨසාලිනියං ගණ්ඨිපදත්ථං සුරාවිනිච්ඡයඤ්ච අකාසි. තතො පච්ඡා තෙන රඤ්ඤා යාචිතො අභිධානප්පටීපිකාය අත්ථං මරම්මභාසාය යොජෙසි. රඤ්ඤො නාමලඤ්ඡං ඡන්දොලඞ්කාරසද්දනෙත්තිවිදග්ගදණ්ඩීබ්යඤ්ජීනනයෙහි අලඞ්කරිත්වා රාජාධිරාජනාමත්ථප්පකාසිනිං නාම ගන්ථම්පි අකාසි.

රාජා හත්ථිසාලනාමකෙ දෙසෙ කාරාපිතගෙහං භින්දිත්වා සතප්පමාණෙ විහාරෙ කාරාපෙත්වා සබ්බෙසම්පි විහාරානං කිත්තිජෙය්යවාසට්ඨාපනන්ති නාමානි පඤ්ඤාපෙත්වා තස්සෙව ථෙරස්ස අදාසි. විහාරනාමෙනෙව ච ථෙරස්සාපි තංසමඤ්ඤා අහොසි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ අක්යකරඤ්ඤො පිතුරඤ්ඤො ච කාලෙ තෙසං ¶ ද්වින්නං ගණානං විවාදවසෙන අවිප්පකතවචනං පුන විවාදස්ස වූපසමනත්ථාය අත්තනො අත්තනො වාදං කථාපෙසි. පාරුපනගණෙ සො ථෙරො පධානො හුත්වා එකංසිකගණෙ පන පාසංසත්ථෙරො පධානො හුත්වා යථායුද්ධං අකාසි. අථ රාජා අතිවිය රාජවල්ලභං ජෙය්යභූමිසුවණ්ණවිහාරවාසිත්ථෙරං තෙසං වාදස්ස විනිච්ඡින්දනත්ථාය විනයචරෙට්ඨානෙ ඨපෙසි.

කිඤ්චාපි සො පන ථෙරො පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු ථොකංයෙව ජානකත්තා පරියත්තිකොවිදෙසු අබ්බොහාරිකොයෙව අහොසි, රාජවල්ලභත්තා පන රාජා යථාභූතං අජානිත්වා විනයධරට්ඨානෙ ඨපෙසි. යථා පන අයං පුරත්ථිමදිසා, අයං පන පච්ඡිමදිසාභි එවමාදිනා දිසාවවත්ථානමත්තංයෙව කාතුං සමත්ථං නඞ්ගලකොටියා සංවඩ්ඪන්තං පරිසුං රාජාගාරෙ ධම්මවිනිච්ඡකාමපච්චට්ඨානෙ ඨපෙති, එවමෙව රාජා අයං ඊදිසො අයං ඊදිසොති අජානිත්වා විනයධරට්ඨානෙ ඨපිතත්තා සො ජෙය්යභූමිසුවණ්ණවිහාරවාසිත්ථෙරො තෙසං ද්වින්නං පක්ඛානං ද්වීසු වාදෙසු අයං භූතො අයං අභූතොති වත්තුං න සක්කා, අද්වාරඝරෙ පවිට්ඨකාලෙවිය තදා අහොසි. සෙය්යථාපි නාම මහිසො අත්තනො සමීපෙ ඨත්වා දෙවගීතං ගායිත්වා දෙවවීණං වාදෙන්තස්ස දෙවගන්ධබ්බස්ස වෙළුසලාකං පහරන්තස්ස ච ගාමදාරකස්ස සද්දෙසු කිඤ්චි විසෙසං න ජානාති, එවමිදං සම්පදං දට්ඨබ්බං. අථ රාජා මම විජිතෙ යෙයෙභික්ඛූ යංයංඉච්ඡන්ති, තෙතෙභික්ඛූ තංතංචරිත්වා යථාකම්මං නිසීදන්තූති රාජලෙඛනං ඨපෙසි. තෙසං විවාදො තදා න වූපසමි.

අපරභාගෙ තෙරසාධිකෙ සතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ රතනපූරනගරං විනස්සි.

තතො පච්ඡා දුතියෙ සංවච්ඡරෙ රතනසිඛනගරමාපකො රාජා රාමඤ්ඤරට්ඨින්දස්ස රඤ්ඤො සෙනං යවඛෙත්තතො චාතකසකුණංවිය ¶ අත්තනො පුඤ්ඤනුභාවෙන මරම්මරට්ඨතො නීහරිත්වා සකලම්පි රාමඤ්ඤරට්ඨං අත්තනො හත්ථගතං කත්වා රජ්ජං කාරෙසි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ සකලමරම්මරට්ඨවාසීනං චිත්තං පසාදෙසි, යථා නාම සූරියාතපෙන මිලායන්තානං කුමුදානං අනොතත්තොදකෙන සිඤ්චිත්වා හරිතත්තං පාපෙති, එවමෙව රාමඤ්ඤරට්ඨින්දස්ස සෙනාබලාතපෙහි දුක්ඛප්පත්තානං මරම්මරට්ඨවාසීනං ගහට්ඨානඤ්චෙව භික්ඛූනඤ්ච අත්තනො පුඤ්ඤානොතත්තොදකෙන ඡිඤ්චිත්වා කායිකචෙතසිකවසෙන දුවිධම්පි සුඛං උප්පාදෙසි.

සකලමරම්මරට්ඨවාසිනො ච අයං අම්හාකං රාජා බොධිසත්තොති වොහාරිංසු. අථ එකස්මිං මාසෙ චතූසු උපොසථදිවසෙසු භික්ඛුසඞ්ඝං නිමන්තෙත්වා අන්තෙපුරෙ පවෙසෙත්වා පිණ්ඩපාතෙන භොජෙසි. රාජොරොධාමච්චෙහි සද්ධිං උපොසථං උපවසි. සබ්බෙසම්පි රාජොරොධාමච්චානං ගුණත්තයපාඨං සහ අත්ථයොජනානයෙන වාචග්ගතං කාරාපෙසි.

අථ බෙලුවගාමවාසීයසත්ථෙරං අනෙත්වා අත්තනො ආචරියට්ඨානෙ ඨපෙසි. මහාඅතුලයසධම්මරාජගුරූති නාමලඤ්ඡම්පි අදාසි. තතො පට්ඨාය පන අතුලත්ථෙරොති නාමෙන පාකටො අහොසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ පාරුපනගණපක්ඛාපලිණගාමවාසීසුජාතත්ථෙරාදයො සාමණෙරානං ගාමප්පවෙසනකාලෙ චීවරං පාරුපිත්වා පවිසිතබ්බන්ති අක්ඛරං ලිඛිත්වා රඤ්ඤො සන්තිකං සන්දෙසපණ්ණං පවෙසෙති.

අථ එකංසිකගණපක්ඛාපි අතුලත්ථෙරාදයො පුබ්බෙසං රාජූනං කාලෙ අධිකරණං වූපසමි, ඉදානි වූපසමිතකම්මං පුන න උප්පාදෙතබ්බන්ති ලෙඛනං ලිඛිත්වා රඤ්ඤො සන්තිකං පෙසෙසි.

අථ රාජා ද්වින්නං පක්ඛානං සකසකවාදං කථෙතුකාමොපි ¶ ඉදානි රාජප්පටිසංයුත්තං කම්මං බහු අත්ථි, තිට්ඨසු තාව සාසනප්පටිසංයුත්තං කම්මං, රාජප්පටිසංයුත්තමෙව කම්මං පඨමං ආරභිස්සාමි, පච්ඡා සාසනප්පටිසංයුත්තං කම්මං කරිස්සාමීති රාජලෙඛනං ඨපෙසි. අපරභාගෙ පන රාජා එවං ආණං ඨපෙසි,-ඉදානි මම විජිතෙ සබ්බෙපි භික්ඛූ මම ආචරියස්ස මතිං අනුවත්තිත්වා චරන්තූති.

අථ පාරුපනගණභික්ඛූපි එකංසිකගණං අනුවත්තෙසුං රඤ්ඤො ආණාවසෙන. සහස්සොරොධගාමෙ පන ද්වෙ මහාථෙරා අත්තනො පරිසං පාරුපනවසෙනෙව ගාමප්පවෙසනවත්තං පරිපූරිතබ්බන්ති ඔවදිත්වා නිසීදිංසු.

තදා රඤ්ඤො ආචරියො යසත්ථෙරො තමත්ථං සුත්වාතෙ පක්කොසාපෙසි. තෙ ච ආගන්ත්වා නගරං සම්පත්තකාලෙ එකො උපාසකො පසන්නො හුත්වා තෙසං ථෙරානං පිණ්ඩපාතෙන උපට්ඨහි. අථ අතුලත්ථෙරො තෙ මහාථෙරෙ දූරට්ඨානතො වාලුකං ආනෙත්වා තස්ස උපාසකස්ස ගෙහසමීපෙ ඔකිරාපෙසි. ඉදං විනයධම්මස්ස අනනුලොමවසෙන චරන්තානං දණ්ඩකම්මන්ති කොලාහලම්පි උප්පාදෙසි. අථ තෙසං වාලුකං ආහරන්තානංයෙව අඤ්ඤමඤ්ඤං සල්ලපෙසුං,-ඉදානි භන්තෙ විනයධම්මානුලොමවසෙන ආචරන්තානං අම්හාකං ඊදිසං කම්මං අසාරුප්පං, අහො අච්ඡරියධම්මො ලොකොති එකො ථෙරො ආහ. අථ පන එකො ථෙරො එවමාහ,-ඉදානි ආවුසො ලොකපාලා දෙවා ඊදිසං අධම්මකම්මං දිස්වායෙව අජ්ඣුපෙක්ඛිත්වා අප්පොස්සුකා නිසීදිතුං න සක්කා, ඉදානි ලොකපාලා දෙවා පමජ්ජිත්වා නිසීදන්ති මඤ්ඤෙති.

තස්මිංයෙව ඛණෙ වෙගෙන මෙඝො උට්ඨහිත්වා අතුලත්ථෙරස්ස විහාරෙ රාජගෙහෙ ච එකක්ඛණෙ අසනියො නිපතිංසු. එවං සමානොපි සො ථෙරො අතිමානථද්ධතාය සතිං න ලභි.

පුන ¶ රාජා ඉදානි මම විජිතෙ සබ්බෙපි භික්ඛූ මම ආචරියස්ස මතිං අනුවත්තන්ති වා මා වාති අමච්චෙ පුච්ඡි. අමච්චාපි එවං රඤ්ඤො ආරොචෙසුං,-ඉදානි මහාරාජ කුඛනනගරෙ නීපගාමෙ නිසින්නො එකො මහාථෙරො මුනින්දඝොසො නාම අත්ථි, සො පාරුපනවසෙන අත්තනො පරිසං ඔවාදෙත්වා බහුගුණං උප්පාදෙත්වා නිසීදතීති.

අථ රාජා එවමාහ,-තං පක්කොසෙත්වා සුධම්මසසායං මහාථෙරෙ සන්නිපාභාපෙත්වා තස්ස ථෙරස්ස විනය පණ්ණත්තිං යථාභූතං අජානන්තස්ස යථාභූතං සභාවං දස්සෙත්වා ඔවාදෙන්තූති.

අථ අමච්චා තථා අකංසු. මහාථෙරා ච සුධම්මසස්සයං සන්නිපතිත්වා තං පක්කොසෙත්වා ඔවදිංසු. තෙසු පන මහාථෙරෙසු එකො ථෙරො භූපාලස්ස සඞ්ඝරඤ්ඤො ච මුඛං ඔලොකෙත්වා භගවතො පන සම්මාසම්බුද්ධස්ස මුඛං අනොලොකෙත්වා මුනින්දඝොසත්ථෙරං එවමාහ,- ඉදානි ආවුසො ඉමස්මිං මරම්මරට්ඨෙ සබ්බෙපි භික්ඛූ භූපාලස්ස සඞ්ඝස්ස රඤ්ඤො ච ආණං අනුවත්තිත්වා එකංසිකායෙව අහෙසුං, ත්වංයෙව එකො සද්ධිං පරිසාය පාරුපනවත්ථං චරිත්වා නිසීදසි, කස්මා පන ත්වං මානථද්ධො හුත්වා ඊදිසං අනාචාරං අවිජහිත්වා තිට්ඨසීති.

අථ මුනින්දඝොසත්ථෙරො තස්ස ථෙරස්ස මුඛං උජුකං ඔලොකෙත්වා එවමාහ,- ත්වං ලජ්ජීපෙසලො සික්ඛාකාමොති පුබ්බෙ මයා සුතපුබ්බො, ඊදිසො පන පුග්ගලො ඊදිසං වචනං වත්තුනං යුත්තො,ඊදිසස්ස හි පුග්ගලස්ස ඊදිසං වචනං අස්සාරුප්පං, සචෙ ත්වං අයං අප්පපුඤ්ඤො නිත්තෙජො අනාථොති මං මඤ්ඤිත්වා අගාරවවසෙන වත්තුං ඉච්ඡෙය්යාසි, එවං සන්තෙපි මමාචරියස්ස මුඛං ඔලොකෙත්වා මමාචරියස්ස ගුණං ජානිත්වා තස්ස සිස්සොයන්ති අනුස්සරිත්වා ඊදිසං වචනං අධම්මිකං වත්තුං න සක්කාති.

අථ ¶ සො ථෙරො තං පුච්ඡි,-කො පන තවාචරියොති. අථ සුඛම්මසභායං ඨපිතං බුද්ධරූපං වද්දිත්වා අයං මමාචරියොති ආහ. මමාසරියොති වත්වා පන භික්ඛුසඞ්ඝමජ්ඣෙ උට්ඨහිත්වා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කත්වා උක්කුටිකං නිසීදිත්වා අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා අහං භන්තෙ යාව ජීවිතපරියොසානා මම ජීවිතංයෙව පරිච්චජිස්සාමි, භගවතො පනති ලොකග්ගස්ස සික්ඛාපදං න විජහිස්සාමීති ආරොචෙසි.

අථ රාජා තමත්ථං සුත්වා මානථද්ධො එසො මම විජිතෙ නිසීදාපෙතුං වට්ටති, රට්ඨන්තරං පබ්බාජෙතබ්බොති රාජාණාය රට්ඨන්තරං පෙසෙසි.

රාජපුරිසා ච තං පක්කොසෙත්වා රට්ඨන්තරං ආනෙසි. බහඞ්ගං නාම දෙසං පත්වා බහඞ්ගනායකො පුරිසො රාජපුරිසානං ලඤ්ජං දත්වා එවමාහ,- අයං පන භොන්තො මරම්මරට්ඨස්ස පරියන්තප්පදෙසො, ඉධෙව ඨපෙත්වා තුම්හෙ නිවත්තථාති.

රාජ පුරිසාපි ලඤ්ජං ගහෙත්වා තත්ථෙව ඨපෙත්වා නිවත්තිංසු. ථෙරොපි චතූහි දිසාහි ආගතානං භික්ඛුසාමණෙරානං පාරුපනවසෙන ඔවාදං දත්වා පරියත්තිං වාචෙත්වා තත්ථ නිසීදි. අභිධම්මත්ථසඞ්ගහගන්ථස්ස අත්ථයොජනම්පි මරම්මභාසාය අකාසි.

අපරභාගෙ රාජා තමත්ථං සුත්වා ඉදානි සො ථෙරො මම විජිතපරියන්තෙයෙව නිසීදිත්වා අම්හෙහි අනිච්ඡිතං නිවාරිතං කම්මං කත්වා නිසීදි, තං පක්කොසථාති ආහ.

රාජදූතා ච තත්ථ ගන්ත්වා පක්කොසිංසු. ථෙරො ච ඉදානි මං රාජා මාරෙතුකාමොති මඤ්ඤිත්වා සික්ඛං පච්චක්ඛිත්වා ගිහිවත්ථං නිවාසෙත්වා තෙහි සද්ධිං ආගච්ඡි. නගරං පන ආගන්ත්වා පත්තකාලෙ රඤ්ඤො සන්තිකං ආනෙසි.

අථ රාජා එවමාහ,-ත්වං භික්ඛු හුත්වා ගණං වඩ්ඪාපෙත්වා නිසීදසීති මයා සුතං, කස්මා පනිදානි ගිහි භවසීති. සචෙ ¶ ත්වං මහාරාජ මං මාරෙතුකාමො පක්කොසෙය්යාසි, එවං සති යදි සික්ඛං අප්පච්චක්ඛාය ඨිතං මං මාරෙය්යාසි, තව භාරියං කම්මං භවිස්සතීති මනසිකරිත්වා තව කම්මස්ස අභාරියත්ථාය සික්ඛං පච්චක්ඛිත්වා ආගතොම්හි, සචෙ මං මාරෙතුකාමොසි, මාරෙහීහි. රාජා ච තං බන්ධනාගාරෙ ඨපෙත්වා ස්යාමරට්ඨං යුජ්ඣනත්ථායගච්ඡි. යජ්ඣනත්ථාය පන ගන්ත්වා පච්චාගතකාලෙ අන්තරාමග්ගෙව දිවඞ්ගතො අහොසීති.

කලියුගෙ පන ද්වාවීසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ තස්ස ජෙට්ඨපුත්තො සිරිපවරමහාධම්මරාජා නාම රජ්ජං කාරෙසි. රතනසිඛනගරතො සඞ්කමෙත්වා ජෙය්යපුරං දුතියං මාපිතත්තා ජෙය්යපුරමාපෙකො රාජාතිපි තස්ස සමඤ්ඤා අහොසි. තස්මිඤ්ච කාලෙ මහාපබ්බතබ්භන්තරනගරවාසිං ඤාණත්ථෙරං ආනෙත්වා ආචරියට්ඨානෙ ඨපෙසි. සොකිර ථෙරො ගම්භීරපඤ්ඤො එකස්මිං දිවසෙ නව වා දස වා භාණවාරෙ වාචුග්ගතං කාතුං සමත්ථො අහොසි. අභිනවොපසම්පන්නකාලෙයෙව පදවිභාගගන්ථං න්යාසසං වණ්ණනං යමකසංවණ්ණනං මහාපට්ඨානසංවණ්ණනඤ්ච මරම්මභාසාය අකාසි. රාජා මහාභූමිරම්මණියවිහාරං නාම කාරාපෙත්වා තස්සෙව අදාසි. ඤාණාලඞ්කාරමහාධම්මරාජගුරූ තිපි නාමලඤ්ඡං අදාසි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ පාරුපනගණෙ ථෙරා එවං චින්තෙසුං,- ඉදානි පන අම්හාකං පක්ඛිකො ථෙරො රඤ්ඤො ආචරියො අහොසි, ඉදානි මයං පතිට්ඨානං ලභාමාති. එවං පන චින්තෙත්වා සාමණෙරානං ගාමප්පවෙසනකාලෙ චීවරං පාරුපෙත්වා පවිසිතබ්බන්ති සන්දෙසපණ්ණං රඤ්ඤො සන්තිකං පවෙසෙසි. අථ අතුලත්ථෙරො පුබ්බෙ වුත්තනයෙන වූපසමිතං කම්මමිදන්ති සන්දෙසපණ්ණං රඤ්ඤො සන්තිකං පවෙසෙසි. තෙනෙව අඤ්ඤමඤ්ඤං පටිවචනවසෙන දස්සෙතුං ඔකාසං න ලභිංසූති.

තතො පච්ඡා කලියුගෙ පඤ්චවීසවස්සාධිකෙ සතෙ සහස්සෙ ¶ ච සම්පත්තෙ තස්ස රඤ්ඤො සිරිපවරසුධම්මමහාරාජින්දාධිපති නාම රජ්ජං කාරෙසි. රතනපූරං පන තතියං මාපකත්තා රතනපූරමාපකොති එකස්ස පන ඡද්දන්තනාගරාජස්ස සාමිභූතත්තා සෙතිභින්දොති ච සමඤ්ඤා අහොසි. චරච්ච ගාමවාසීචන්දාවරං නාම ථෙරං ආනෙත්වා අත්තනො ආචරියට්ඨානෙ ඨපෙසි. සූමිකිත්තිඅතුලං නාම විහාරං කාරාපෙත්වා තස්ස අදාසි. ජම්බුදීපඅනන්තධජමහාධම්මරාජගුරූතිපි නාමලඤ්ඡං අදාසි. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ එකච්චෙ මනුස්සා දිට්ඨිවිපල්ලාසා අහෙසුං, තෙපි පක්කොසාපෙත්වා සම්මාදිට්ඨිං ගණ්හාපෙසි. තස්ස පන රඤ්ඤො කාලෙ එකංසිකගණං අභිභවිතුං ඔකාසං න ලභිංසූති.

තතො පච්ඡා කලියුගෙ අට්ඨතිංසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ තස්ස රඤ්ඤො පුත්තො මහාධම්මෙ රාජාධිරාජා නාම රජ්ජං කාරෙසි. නගරස්ස දක්ඛිණදිසාභාගෙ පඤ්චභූමිකවිහාරං කාරාපෙත්වා ජෙය්යභූමිවාසාතුලනාමෙන පඤ්ඤාපෙත්වා මාරාවට්ටනස්ස නාම ථෙරස්ස අදාසි. ගුණමුනින්දාභිසාසනධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූතිපි නාමලඤ්ඡං අදාසි.

තස්මිඤ්ච කාලෙ නන්දමාලො නාම ථෙරො චලඞ්ගනගරස්ස පුරත්ථිමදිසාභාගෙ විහාරෙ නිසීදිත්වා බහූනං භික්ඛුසාමණෙරානං ගන්ථං වාචෙසි. සාමණෙරානං ගාමප්පවෙසනකාලෙ පාරුපනවත්තමෙව පරිපූරෙත්වා පවිසිතබ්බං, එකංසිකවත්තං පන නෙව පාළියං න අට්ඨකථායං න ච ටීකාසු නාපි ගන්ථන්තරෙසු දිස්සති, න ධම්මානුලොමන්ති ඔවාදං අභිණ්හං අදාසි. පාළිඅට්ඨකථාදීසු ආගතවිනිච්ඡයං දස්සෙත්වා එකම්පිගන්ථං අකාසි.

අථ එකංසිකගණිකා භික්ඛූ තං ගන්ථං රඤ්ඤො සන්තිකං පවෙසිංසු දොසාවිකරණත්ථාය. තස්මිඤ්ච කාලෙ රාජා එවරූපං සුපිනං පස්සි, -සක්කො හි දෙවරාජා සෙතවත්ථං නිවාසෙත්වා ¶ සෙතාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කරිත්වා සෙතකුසුමානි පිලන්දිත්වා රඤ්ඤො සන්තිකං ආගන්ත්වා එවමාහ,- අපරන්තරට්ඨෙහි මහාරාජ නම්පදානදීතීරෙ පාදචෙතියෙ බහූනි තිණානි උට්ඨහිත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං මූලෙන මූලං ඛන්ධෙන ඛන්ධං පත්තෙන පත්තං සම්පන්ධිත්වා පටිච්ඡාදෙත්වා ඨිතානි, තානි පන පුබ්බරාජූහි යථාභූතං අජානන්තෙහි අවිසොධිතානි, ඉදානි පන තයා යථාභූතං ජානන්තෙන පරිසුද්ධං කත්තුකාමෙන විසොධිතබ්බානි, තත්ථච එකො භික්ඛු ආගන්ත්වා උපදෙසනයං දස්සතීති.

එවං පන සුපිනං පස්සිත්වා නන්දමාලං නාම ථෙරං පක්කොසාපෙත්වා රතනපූරනගරස්ස එසන්නට්ඨානෙ උදකකීළනත්ථාය කාරාපිතෙ රාජගෙහෙ වසාපෙසි.

අථ ථෙරො සාමණෙරානං ගාමප්පවෙසනකාලෙ පාරුපනවසෙන පවිසිතබ්බන්ති පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙහි රාජානං ජානාපෙසි, යථා මහාමොග්ගලිපුත්තතිස්සත්ථෙරො සිරිධම්මාසොකරාජානං සම්මාවාදන්ති. අථ රාජා පරිචිත පාරමීපුඤ්ඤසම්භාරො මහාඤාණො ජානාසි,-පාරුපනවාදොයෙව පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු ආගතො, එකංසිකවාදො පන තෙසු කත්ථචිපි න ආගතොති. එවං පන ජානිත්වා රඤ්ඤො ගෙහෙ ද්වෙ පක්ඛෙ ථෙරෙ සන්නිපාතාපෙත්වා අත්තනො අත්තනො වාදං කථාපෙසි.

අථ එකංසිකත්ථෙරො එවමාහංසු,-තුම්හාකං පාරුපනවාදො කත්ථ ආගතොති. තදා පාරුපනත්ථෙරා පරිමණ්ඩලං පාරුපිස්සාමීතිආදිනා නයෙන පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු පාරුපනවාදො ආගතොති ආහංසු. තතො පච්ඡා පාරුපනත්ථෙරා එවමාහංසු,-තුම්හාකං පන එකංසිකවාදො කත්ථ ආගතොති. තදා තෙ එකංසිකත්ථෙරා අද්වාරඝරං පවිට්ඨකාලොවිය රත්තිභාගෙ මහාවනමග්ගෙ ගමනකාලොවිය ච හුත්වා කිඤ්චි වත්තුං න සක්කා. මුඛං නාම කථනත්ථාය භුඤ්ජනත්ථාය හොතීති ¶ වුත්තත්තා යං වා තං වා වදන්තාපි රාජානං ආරාධෙතුං න සක්ඛිංසු.

රාජා ච ථෙරං නිස්සාය විනයෙ කොසල්ලතාය පාළියං ඊදිසොයෙව ආගතො, අට්ඨකථාදීසු ඊදිසොයෙවාති වත්වා තුම්හාකං එකංසිකවාදො පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරෙසු න දිස්සති, එවම්පි සමානා කස්මා ඊදිසං වත්තං අකංසූති පුච්ඡි. අථ තෙ එකංසිකත්ථෙරා චතුහත්ථගබ්භෙ සහොඩ්ඩෙන ගහිතචොරාවිය මනුස්සෙහි ගතිතකාකාවිය ච කිඤ්චි වත්තුං අසක්කුණෙය්යතාය සබ්බදිසාසු ඔලොකෙත්වායෙව අම්හාකං චාරිත්තං පාළිආදීසු න දිට්ඨපුබ්බං, අථ ඛො පන ආචරියප්පවෙණීවසෙනෙව චරිම්හාති වත්වා පරාජයං පත්වා පාරුපනපක්ඛෙයෙව පවිසිංසූති. රාජා ච ඉතො පට්ඨාය භික්ඛූ පාරුපනවත්තමෙව කාරාපෙතුං සාමණෙරානං ඔවදන්තූති රාජාණං ඨපෙසි. තතො පට්ඨාය එකංසිකපක්ඛාථෙරා අරුණුග්ගමනකාලෙ කොසියාවිය සීසං උට්ඨහිතුම්පි න සක්කාති.

සොකසරභූමහාචෙතියස්ස පුරත්ථිමදිසාභාගෙ ද්වීහි පාසාදෙහි අලඞ්කතං චතුභූමිකං භූමිකිත්තිවිරාමං නාම විහාරං කාරාපෙත්වා නන්දමාලත්ථෙරස්ස අදාසි, නරින්දාභිධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති නාමලඤ්ඡම්පි අදාසි. සො පන ථෙරො ඡප්පදවංසිකොති දට්ඨබ්බො. අභිනවොපසම්පන්නකාලෙයෙව විනයවිනිච්ඡයස්ස සුත්තසඞ්ගහස්ස මහාවග්ගට්ඨකථාය ච අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසි, සාසනසුද්ධිදීපිකං නාම ගන්ථම්පි අකාසීති.

තතො පච්ඡා කලියුගෙ තෙචත්තාලීසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසස්ස කාළපක්ඛපන්න රසමියං රතනසිඛමාපකස්ස රඤ්ඤො මජ්ඣිමපුත්තො රජ්ජං කාරෙසි ¶ .

තදා රාජා එවං චින්තෙසි,-එකංසිකපාරුපනවසෙන උප්පන්නො විවාදො පුබ්බෙසං රාජූනං කාලෙ වූපසමිතුං න සක්කා, සිරිපවරසුධම්මමහාරාජින්දාධිපතිනො කාලෙපි රාජගෙහෙ සන්නිපාතාපෙත්වා රඤ්ඤො සම්මුඛෙ කථාපිතත්තා විස්සට්ඨෙන කථෙතුං ඔකාසස්ස අලද්ධත්තා යථාකාමං වත්තුං අවිසහත්තා පරාජයො අහොසීති ලෙසං ඔඩ්ඩතුං ඔකාසො භවෙය්යමය්හං පන කාලෙ ඊදිසං අකත්වා තෙසං තෙසං ථෙරානං විහාරෙ දූතං පෙසෙත්වා සකසකවාදං කථා පෙස්සාමි, එවඤ්හි සති තෙතෙථෙරා විස්සට්ඨා හුත්වා කථෙස්සන්තීති.

එවං පන චින්තෙත්වා අන්තොයුධනායකං අමච්චං පධානං කත්වා තෙසං තෙසං ථෙරානං සන්තිකං ගන්ත්වා ආරොචාපෙසි,-සකසකවාදං විස්සට්ඨා හුත්වා වදථාති. අථ එකංසිකගණිකා ථෙරා අම්හෙහි වුත්තවචනං පාළිආදීසු න දිස්සති, අථ ඛො පන ආචරියප්පවෙණීවසෙනෙව මයං චරිම්හාති අනුජානිංසු.

මහාරාජා ච එවං ථෙරානං අනුජානනෙ සති කිඤ්චි කත්තබ්බං නත්ථි, ඉදානි පරිමණ්ඩලසුප්පටිච්ඡන්නසික්ඛාපදානි අවිකොපෙත්වා සාමණෙරා ගාමං පවිසන්තූති රාජලෙඛනං තත්ථ තත්ථ පෙසෙසි.

අපරභාගෙ පන සහස්සොරොධගාමතො උපසම්පදා වස්සෙන සත්තවස්සිකං ඤාණං නාම භික්ඛුං ආනෙත්වා අන්තොයුධවිහාරං නාම කාරාපෙත්වා තස්ස අදාසි, ඤාණාභිසාසනධජමහාධම්මරාජගුරූති නාමලඤ්ඡම්පි අදාසි. අථ රඤ්ඤා යාචිතො රාජාභිසෙකගන්ථං පරිසොධෙත්වා මරම්මභාසාය අත්ථං යොජෙසි.

අපරභාගෙ භගවා ධරමානොයෙව ආගන්ත්වා චතුන්නං යක්ඛානං දමෙත්වා තෙහි දින්නං මංසොදනං පටිග්ගහෙත්වා පබ්බතසාමන්තදෙසං ¶ ගන්ත්වා පරිභුඤ්ජිත්වා තං ඨානං ඔලොකෙත්වා සිතං පාත්වාකාසි. අථ ආනන්දත්ථෙරො කාරණං පුච්ඡි. අනාගතෙ ඛො ආනන්ද ඉමස්මිං දෙසෙ මහානගරං භවිස්සති, චත්තාරො ච ඉමෙ යක්ඛා තස්මිං නගරෙ රාජානො භවිස්සන්තීති බ්යාකාසි.

යථාබ්යාකතනියාමෙනෙව කලියුගෙ චතුචත්තාලීසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ මාඝමාසස්ස කාළපක්ඛද්වාදසමියං අඞ්ගාරවාරෙ උත්තරඵග්ගුනීනක්ඛත්තෙන යොගෙ අමරපුරං නාම මහාරාජට්ඨානීනගරං මාපෙසි.

සිරිපරවිජයානන්තයසත්රිභවනාදිත්යාධිපතිපණ්ඩිතමහාධම්මරාජාධිරාජාති නාමලඤ්ඡම්පි පටිග්ගණ්හි.

අග්ගමහෙසියා කාරාපිතං ජෙය්යභූමිවිහාරකිත්තිනාමකං විහාරං ගුණාභිලඞ්කාරසද්ධම්මමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘මෙ ඔ සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

කන්නීනගරභොජකාය රාජකඤ්ඤාය කාරාපිතං විහාරරමණීයවිරාමං නාම විහාරං ගුණමුනින්දාධිපති මහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘මාං ලෙ සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

උපරඤ්ඤො දෙවියා කාරාපිතං මඞ්ගලාවිරාමං නාම විහාරං තිපිටකසද්ධම්මසාමිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘සොං ඨා සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

මජ්ඣිමගෙහවාසිදෙවියා කාරාපිතං මඞ්ගලාවාසාතුලං නාම විහාරං ඤාණජම්බුදීපඅනන්තධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘මෙං ජ්වා සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

ඉමෙ ප්පන චත්තාරො මහාථෙරෙ සඞ්ඝරාජට්ඨානෙ ඨපෙසි.

උත්තරගෙහවාසිදෙවියා කාරාපිතං මඞ්ගලභූමිකිත්තිං නාම ¶ විහාරං කවින්දාභිසද්ධම්මධරධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘ඤ්යොං කාං සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

සිරිඛෙත්තනගරභොජකෙන රාජකුමාරෙන කාරාපිතං අතුලභූමිවාසං නාම විහාරං කවින්දාභිසද්ධම්මපවරමහාධම්ම රාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘ස්වෙ ටොං සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

අන්තොඅමච්චෙන එකෙන කාරාපිතං විහාරං ඤාණාලඞ්කාරසද්ධම්මධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘සෙං ටෙ සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

වාමබලනායකෙනාමච්චෙන කාරාපිතං විහාරං පරමසිරිවංසධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘මෙ ඨී සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

ධම්මවිනිච්ඡකෙන එකෙනාමච්චෙන කාරාපිතං විහාරං කවින්ද සාරධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි, යො ‘ලොකා ම්හාං කෙං සයාඩො’ ඉති වුච්චති.

ඉච්චෙවං පරියත්තිකොවිදානං අනෙකානං මහාථෙරානං සද්ධිං නාමලඤ්ඡෙන විහාරං දත්වා අනුග්ගහං අකාසි. යස්මා පන සබ්බෙසං ථෙරානං නාමං උද්ධරිත්වා විසුං විසුං කථිතෙ අයං සාසනවංසප්පදීපිකකථා අතිප්පපඤ්චා භවිස්සති, තස්මා ඉධ අජ්ඣුපෙක්ඛිත්වා වත්තබ්බමෙව වක්ඛාමාති.

පච්ඡාභාගෙ චත්තාරො මහාථෙරා රාජාදුබ්බලතාය යථාකාමං සාසනං විසොධෙතුං සක්ඛිස්සන්තීති මඤ්ඤිත්වා පුන අට්ඨ ථෙරෙ එතෙහි චතූහි මහාථෙරෙහි සද්ධිං සාසනං විසොධාපෙතුං සඞ්ඝනායකට්ඨානෙ ඨපෙසි. සෙය්යථිදං, කවින්දාභිසද්ධම්මපවරමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරො, තිපිටකාලඞ්කාරධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරො, චක්කින්දාභිධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරා, පරමසිරිවංසධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරො, ජනින්දාභිපවරමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරො, මහාඤාණාභිධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරො ¶ , ඤාණාලඞ්කාරසද්ධම්මධජමහාධම්මරාජගුරුථෙරො, ඤාණාභිසාසනධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරොති.

අථ අරහාපි සමානො නිස්සයමුච්චකඞ්ගවිකලො විනානිස්සයාචරියෙන වසිතුං න වට්ටතීති ජානිත්වා නිස්සයා චරියප්පහොනකානං ථෙරානං නිස්සයඞ්ගානි නිස්සයමුච්චකාරහානං නිස්සයමුච්චකඞ්ගානි පරිපූරාපෙත්වා නිස්සිතකානං නිස්සයං ගණ්හිත්වාව නිසීදාපෙසි.

තතො පච්ඡා කලියුගෙ පඤ්ඤාසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙව සම්පත්තෙ ඤාණාභිසාසනධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරංයෙව එකං සඞ්ඝරාජට්ඨානෙ ඨපෙසි. තතො පට්ඨාය සොයෙව එකො සඞ්ඝනායකො හුත්වා සාසනං විසොධයි.

තතො පච්ඡා එකපණ්ණාසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසෙ මහාමුනිචෙතියස්ස දක්ඛිණදිසාභාගෙ ද්වීහි ඉට්ඨකමයෙහි පාකාරෙහි පරික්ඛිත්තං පඤ්චභූමිකං අසොකාරාමෙ රතනභූමිකිත්තිං නාම විහාරං අතිමහන්තං කාරාපෙත්වා ඤාණාභිසාසනධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරස්ස අදාසි. ඤාණාභිවංසධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති නාමලඤ්ඡම්පි පුන අදාසි. තතො අඤ්ඤානි ජෙය්යභූමිවිහාරකිත්තිමඞ්ගලවිරාමාදයො අනෙකෙපි විහාරෙ තස්සෙව අදාසි.

සො පන තෙසු විහාරෙසු වාරෙන නිසීදිත්වා පරියත්තිං වාචෙසි. උභතොවිභඞ්ගානිපි වාචුග්ගතං අකාසි. නිච්චංයෙව එකාසනිකධුජඞ්ගං සමාදියි.

සො පන ථෙරො උපසම්පදාවස්සෙන පඤ්චවස්සිකො හුත්වා පුබ්බෙව සඞ්ඝරාජභාවතො පෙටකාලඞ්කාර නාම නෙත්තිසංවණ්ණනං අභිනවටීකං අකාසි. අට්ඨවස්සිඉකකාලෙ සඞ්ඝරාජා අහොසි. සඞ්ඝරාජා හුත්වා සාධුජ්ජනවිලාසිනිං නාම ¶ දීඝනිකායටීකං අකාසි. අරියවංසාලඞ්කාරං නාම ගන්ථඤ්ච අකාසි. මහාධම්මරඤ්ඤා යාචිතො ජාතකට්ඨකථාය අත්ථයොජනං චතුසාමණෙරවත්ථුං රාජොවාදවත්ථුං තිගුම්භථොමනං ඡද්දන්තනාගරාජුප්පත්තිකථං රාජාධිරාජ විලාසිනිං නාම ගන්ථඤ්චාති එවමාදයොපි අකාසි.

කලියුගෙ පන ද්වාසට්ඨාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ සීහළදීපතො අම්පගහපතිස්සො, මහාදම්පො, කොච්ඡ ගොධො, බ්රාහ්මණවත්තො, භොගහවත්තො, වාතුරගම්මොති ඉමෙ ඡ සාමණෙරා දස ධාතුයො ධම්මපණ්ණා කාරත්ථාය ආනෙත්වා අමරපුරං නාම මහාරාජට්ඨානීනගරං ආගතා සද්ධිං එකෙන උපාසකෙන.

අථ ඤාණාභිවංසධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුනා සඞ්ඝරඤ්ඤා උපජ්ඣායෙන කවින්දාභිසද්ධම්මධරධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරෙන ජනින්දාභිධජමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරෙන මුනින්දඝොසමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරෙනාති එවමාදීහි රාජගුරුත්ථෙ රෙහි කම්මවාචරියෙහි හත්ථිරජ්ජුසුවණ්ණගුහසීමායං උපසම්පදකම්මං කාරාපෙසි, උපාසකඤ්ච සාමණෙරභූමියං පතිට්ඨාපෙසි, තතො පච්ඡා ච අනෙකවාරං ආගතානං භික්ඛූනං පුන සික්ඛං ගණ්හාපෙසි, සාමණෙරානඤ්ච උපසම්පදකම්මං කාරාපෙසි, උපාසකානඤ්ච පබ්බජ්ජකම්මන්ති.

අපරභාගෙ පන කලියුගෙ ඡචත්තාලීසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ පිතුරඤ්ඤො ආචරියපුබ්බො අතුලො නාම ථෙරො චීවරපටලං උපරිසඞ්ඝාටිං කත්වා උරබන්ධනවත්ථං බන්ධිතබ්බන්ති චූළගණ්ඨිපදෙ වුත්තත්තා සාමණෙරානං ගාමප්පවසෙනකාලෙ එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කත්වා උරබන්ධනවත්ථං බන්ධිත්වායෙව පවිසිතබ්බන්ති දළං කත්වා රඤ්ඤො සන්තිකං ලෙඛනං පවෙසෙසි.

අථ රාජා තං සුත්වා මහාථෙරෙ සුධම්මසභායං සන්නිපාතාපෙත්වා ¶ අතුලත්ථෙරෙන සද්ධිං සාකච්ඡං කාරාපෙසි. අථ අතුලත්ථෙරො චීවරපටලං උපරිසඞ්ඝාටිං කත්වා උරබන්ධනවත්ථං බන්ධිතබ්බන්ති චූළගණ්ඨිපදෙ ආගතපාඨං දස්සෙත්වා සාමණෙරානං ගාමප්පවෙසනකාලෙ එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කත්වා උරබන්ධනවත්ථං බන්ධිත්වා පවිසිතබ්බන්ති ආහ.

අථ මහාථෙරා තං පුච්ඡිංසු,-ඊදිසො අධිප්පායො අඤ්ඤත්ථ දිස්සති වා මා වාති. අථ අතුලත්ථෙරො එවමාහ,-අඤ්ඤත්ථ පන ඊදිසො අධිප්පායො න දිස්සතීති. එවං හොතු, අයං ගන්ථො කෙන කතොති. සීහළදීපෙ අනුරාධපුරස්ස දක්ඛිණදිසාභාගෙ පොක්කන්ති ගාමෙ අරහන්තෙන මොග්ගලානත්ථෙරෙනාති. අයමත්ථො කථං ජානිතබ්බොති. පිටකත්තයලක්ඛණගන්ථෙ ආගතත්තාති. අයඤ්ච පිටකත්තය ලක්ඛණගන්ථො කුතො ලද්ධොති. බුද්ධඝොසත්ථෙරෙන කිර සීහළදීපතො ආනීතත්තා තතො, අයඤ්හි ගන්ථො සීහළදීපතො අත්තනා ආනීතෙසු ගන්ථෙසු අසුකො ගන්ථො අසුකෙන ථෙරෙන කතොති විඤ්ඤාපනත්ථාය බුද්ධඝොසත්ථෙරෙන කතො, ඉදානායං ගන්ථො අම්හාකං හත්ථෙ සංවිජ්ජතීති. සචෙ ඉදානායං ගන්ථො තුම්හාකං හත්ථෙ සංවිජ්ජති, අම්හාකං දස්සෙහීති. පස්සථාවුසො අයමම්හාකං හත්ථෙ ගන්ථොති දස්සෙසි. අථ මහාථෙරෙහි සඞ්ඝරාජප්පමුඛෙහි තස්මිං ගන්ථෙ පස්සිතෙ විනයගණ්ඨිපදං සීහළදීපෙ පරක්කමබාහුරඤ්ඤො කාලෙ මොග්ගලානත්ථෙරො අකාසීති ආගතං, න චූළගණ්ඨිපදං සීහළදීපෙ අනුරාධපුරස්සදක්ඛිණදිසාභාගෙ පොක්කන්තිගාමෙ අරහා මොග්ගලානත්ථෙරො අකාසීති.

අථ ථෙරා එවමාහංසු,-කස්මා පන පිටකත්තයලක්ඛණගන්ථෙ අනාගතම්පි ආගතංවිය කත්වා මුසා වදථ, න නු තුම්හාකම්පි එකංසිකභික්ඛූනං මුසාවාදසික්ඛාපදං අත්ථීති. අථ අතුලත්ථෙරො උත්තරිං වත්තුං අසක්කුණෙය්යත්තා ලුද්දකස්ස ¶ වාකුරෙ බන්ධමිගොවිය ඵන්දමානො හුත්වා අට්ඨාසි, සහොඩ්ඩෙන ගහිතොවිය චොරො සහමුසාවාදකම්මෙන සො ථෙරො ගහිතො අහොසීති.

ඉදං ඉමස්ස අත්ථස්ස ආවිභාවත්ථාය වත්ථු, –

ඉමස්මිං කිර රට්ඨෙ එකො ජනපදවාසීපුරිසො කෙනචිදෙව කරණීයෙන අමරපුරං නාම මහාරාජට්ඨානීනගරං ආගච්ඡි. ආගන්ත්වා ච පච්චාගතකාලෙ අන්තරාමග්ගෙ පාථෙය්යං ඛයං අහොසි. අථස්ස එතදහොසි,- ඉදානි මම පාථෙය්යං ඛයං අහොසි, ඉමස්මිං කිර රට්ඨෙ සහස්සොරොධගාමෙ ලද්ධවරො නාම මහාසෙට්ඨි සබ්බත්ථ භූතලෙ අතිවිය පාකටො. තස්සාහං ඤාතීති වඤ්චෙත්වා කථෙස්සාමි, එවං සති තෙන මහාසෙට්ඨිනා මිත්තසන්ථවං කාතුං තෙතෙගාමිකා මනුස්සා මම බහු ලාභං දස්සන්ති, තදා පාථෙය්යෙන අකිච්ඡො භවිස්සාමීති. එවං පන චින්තෙත්වා අන්තරාමග්ගෙ සම්පත්තසම්පත්තගාමෙසු මහාභොගානං ගෙහං විචිනෙත්වා මහාභොගානං සන්තිකං පවිසිත්වා කථාසල්ලාපං අකාසි.

අථ තෙතෙගාමිකා ත්වං කුතො ආගතො, කුහිං ගමිස්සසි, කස්ස ඤාති,කො වා ත්වන්ති පුච්ඡිංසු. අමරපූරමහාරාජට්ඨානීනගරතො ආගතො, සහස්සොරොධගාමං ගමිස්සාමි, සහස්සොරොධගාමෙ ලද්ධවරස්ස නාම මහාසෙට්ඨිනො ජාමාතා ධනවඩ්ඪකො නාමාහන්ති ආහ.

අථ තෙතෙගාමිකා ලද්ධවරෙන මහාසෙට්ඨිනා මිත්තසන්ථවං කාතුං නානාභොජනෙහි භොජෙසුං. අඤ්ඤෙහිපි බහූහි පණ්ණාකාරෙහි සඞ්ගහං අකංසු. ඉමිනාව නයෙන සම්පත්ත සම්පත්තගාමෙසු වඤ්චෙත්වා අත්තනො ගුණං කථෙත්වා අද්ධාන මග්ගං තරි. පච්ඡා පන සහස්සොරොධගාමං සම්පත්තො. සො සහස්සොරොධගාමං න සම්පත්තපුබ්බො. ලද්ධවරො මහාසෙට්ඨි තෙන න දිට්ඨපුබ්බො. සහස්සොරොධගාමං සම්පත්තෙයෙව අයං කිං නාම ගාමොති අපුච්ඡිත්වායෙව තස්මිං ගාමෙ මහාභොගතරස්ස ¶ මහාගෙහං විචිනන්තො තස්සෙව ලද්ධවරස්ස සෙට්ඨිනො මහන්තං ගෙහං පස්සිත්වා ලද්ධවරස්ස සෙට්ඨිනො සන්තිකං පවිසිත්වා තෙන සද්ධිං කථාසල්ලාපං අකාසි.

අථ මහාසෙට්ඨි තං පුච්ඡි,-ත්වං කුතො ආගතො, කුහිං ගමිස්සසි, කස්ස ඤාති,කො ත්වන්ති. අමරපුරමහාරාජට්ඨානීනගරතො සාමි ආගතො, සහස්සොරොධගාමං ගමිස්සාමි, සහස්සොරොධගාමෙ ලද්ධවරස්ස නාම මහාසෙට්ඨිනො ජාමාතා, ධනවඩ්ඪකො නාමාහන්ති ආහ.

අථ මහාසෙට්ඨි තස්ස මුඛං උජුං ඔලොකෙත්වා අයං මාණව සහස්සොරොධගාමොයෙව, අහම්පි ලද්ධවරො නාම මහාසෙට්ඨි, මම ධීතරො සන්ති, තාපි සස්සාමිකායෙව හොන්ති, ඉදානි තා සකසකස්සාමිකානංයෙව සන්තිකෙ වසන්ති, න ත්වං කදාචි මයා දිට්ඨපුබ්බො, කෙන කාරණෙන කුතො ආගන්ත්වා මම ජාමාතා භවසීති පුච්ඡි.

අථ සො ම්මනුස්සෙහි අනුබන්ධියමානොවිය මිගො සකලම්පි කායං ඵන්දාපෙත්වා කිඤ්චි වත්තබ්බං වචනං අජානිත්වා අලද්ධප්පතිට්ඨානතාය එවං සති කුතො ආගතො, කුහිං ගමිස්සාමි, කස්ස ඤාති, කො වා අහන්ති ඉදානි න ජානාමි, සබ්බදිසා සම්මුය්හාමි, ඛමාහි මම අපරාධං, ඉතො පට්ඨාය යාව ජීවිතපරියොසානා න වඤ්චෙස්සාමි, වඤ්චෙතුං න විසහාමි, ඉදානි අතිවිය භායාමි, මා කිඤ්චි දණ්ඩකම්මං කරොහීති වත්වා වෙගෙන උට්ඨහිත්වා පලායීති.

ඉච්චෙවං අතුලත්ථෙරො දුම්මුඛො හුත්වා යංවාතංවා මුඛාරූළං විලපිත්වා සඞ්ඝමජ්ඣෙ නිසීදි.

අයං අතුලත්ථෙරස්ස පඨමො පරාජයො.

තතො පච්ඡා ඛලිත්වා කද්දමෙ පතිතං පුරිසං පුන උපරි අක්කමන්තාවිය පුන මහාථෙරා එවං පුච්ඡිංසු,-ඉදං භන්තෙ තව චූළගණ්ඨිපදං නාම තීසු විනයමහාටීකාසු සාධකවසෙන දස්සිතං ¶ චූළගණ්ඨිපදං උදාහු අපරන්ති. තීසු විනයමහාටීකාසු සාධකවසෙන දස්සිතං චූළගණ්ඨිපදංයෙව ඉදන්ති. එවංසති කස්මා තව චූළගණ්ඨිපදෙයෙව වුත්තඤ්හි වජිරබුද්ධිටීකායං, වුත්තඤ්හි සාරත්ථදීපනීටීකායං, තථා හි වුත්තං විමති විනොදනීටීකායන්ති තාසං විනයමහාටීකානං පච්ඡා හුත්වා තිස්සො විනයමහාටීකායො සාධකවසෙන දස්සිතාති. එවං පන පුච්ඡන්තො සො මයා පුබ්බෙ වුත්තං තීසු විනයමහාටීකාසු සාධකවසෙන දස්සිතං චූළගණ්ඨිපදංයෙව ඉදන්ති වචනං සච්චමෙවාති මුඛාසුඤ්ඤත්ථාය පුනප්පුනං වදි.

ඉදඤ්ච ඉමස්ස අත්ථස්ස ආවිභාවත්ථාය වත්ථු, –

එකො කිර පුරිසො එකෙන සහායෙන සද්ධිං පුත්තදාරපොසනත්ථාය රඤ්ඤො භතිං ගහෙත්වා යුද්ධකම්මං කාතුං සඞ්ගාමං ගච්ඡති. අථ පරසෙනාය යුජ්ඣිත්වා පරසෙනා අභිභවිත්වා සබ්බෙ මනුස්සා අත්තනො අත්තනො අභිමුඛට්ඨානං පලායිංසු. අථ සොපි පුරිසො තෙන සහායෙන සද්ධිං අත්තනො අභිමුඛට්ඨානං පලායි. තොකං පලායිත්වා අන්තරාමග්ගෙ පරසෙනාහි පහරිතදණ්ඩෙන මුච්ඡිතො හුත්වා සො පුරිසො තෙන සද්ධිං ගන්තුං න සක්කා, අන්තමසො නිසීදිතුම්පි න සක්කා.

අථ සහායස්ස එතදහොසි,-ඉදානි අයං අතිවිය බාළගිලානො හොති මරණාසන්නො, සචාහං තස්ස උපට්ඨහිත්වා ඉධෙව නිසීදෙය්යං, වෙරිනො ආගන්ත්වා මං ගණ්හිස්සන්තීති. එවං පන චින්තෙත්වා ගිලානස්ස සන්තකානි කහාපණවත්ථාදීනි ගහෙත්වා තං තත්ථෙව ඨපෙත්වා ගච්ඡති. සකට්ඨානසමීපං පන පත්තස්ස තස්ස එතදහොසි,- සචෙ තං අන්තරාමග්ගෙ ඨපෙත්වා ආගච්ඡාමීති වදෙය්යං, තස්ස ඤාතකා මම උපරි දොසං රොපෙස්සන්ති, ඉදානි සො මරිත්වා අහං එකකොව ආගච්ඡාමීති වදිස්සාමීති. සකට්ඨානං පන පත්වා තස්ස භරියා තස්ස සන්තිකං ආගන්ත්වා මය්හං පන සාමිකො ¶ කුහිං ගතො, කත්ථ ඨපෙත්වා ත්වං එකකොව ආගච්ඡසීති පුච්ඡි. තව අය්යෙ සාමිකො පරෙසං ආවුධෙන පහරිත්වා කාලඞ්කතො, ඉමානි තව සාමිකස්ස සන්තකානීති වත්වා කහාපණවත්ථාදීනි දත්වා මා සොචි මා පරිදෙවි, ඉදානි මතකභත්තං දත්වා පුඤ්ඤභාගංයෙව භාජෙහීති සමස්සාසෙසි. අථ සා තානි ගහෙත්වා රොදිත්වා මතකභත්තං දත්වා පුඤ්ඤභාගං භාජෙසි.

අපරභාගෙ පන ථොකං කාලං අතික්කන්තෙ ගිලානා වුට්ඨිතො සකගෙහං ආගච්ඡති. භරියාපි තං න සද්දහි. අහං න කාලඞ්කතො, ගිලානංයෙව මං ඨපෙත්වා සො මම සන්තකානි ගහෙත්වා ගතො, සචෙ මං ත්වං න සද්දහසි, අහං අන්තොගබ්භෙ නිලීයිත්වා නිසීදිස්සාමි, තං පක්කොසෙත්වා පුච්ඡාහීති ආහ.

අථ සා තං පක්කොසෙත්වා බහි ගබ්භෙ නිසීදිත්වා පුච්ඡි,-මම සාමි සාමිකො කාලඞ්කතොති තං සච්චං වා අලිකං වාති. සච්චමෙවෙතං, යං තව සාමිකො කාලඞ්කතොති.

අථ සො පුරිසො බහි ගබ්භං නික්ඛමිත්වා අඞ්ගුලිං පසාරෙත්වා න ඉදානි භොසම්ම අහං කිඤ්චි මත්තොපි මරාමි, කස්මා පන අමරන්තංයෙව මං මතො එසොති වදෙසීති. අථ කිඤ්චි වත්තබ්බස්ස කාරණස්ස අදිස්සනතො මුඛාසුඤ්ඤත්ථාය අඞ්ගුලිං පසාරෙත්වා උජුං ඔලොකෙත්වා ඉදානි ත්වං ඉධ ආගන්තුං සමත්ථොපි මතොයෙව, මතොති මයා වුත්ත වචනං සච්චංයෙව, නාහං කිඤ්චි අලිකං වදාමීති ආහ. එවං සො පුනප්පුනං වදන්තොපි ජීවමානකස්ස සංවිජ්ජමානත්තා පච්චක්ඛෙයෙව ච තස්ස ඨිතත්තා කොචිපි තස්ස වචනං න සද්දහි, පරාජයංයෙව සො පත්තොති.

ඉච්චෙවං ¶ අතුලත්ථෙරො මුඛාසුඤ්ඤත්ථාය වදන්තොපි කොචි න සද්දහි, පරාජයංයෙව සො පත්තොති.

අයං අතුලත්ථෙරස්ස දුතියො පරාජයො.

පුනපි සෙය්යථාපි ලුද්දකො කුඤ්ජරං දිස්වා එකෙන වාරෙන උසුනා විජ්ඣිත්වා පතන්තම්පි කුඤ්ජරං පුන අනුට්ඨාහනත්ථාය කතිපයවාරෙහි උසූහි විජ්ඣති, එවමෙව එකවාරෙනෙව පරාජයං පත්තං පන වාදස්ස අනුක්ඛිපනත්ථාය කතිපයවාරෙහි පරාජයං පාපෙතුං පාරුපනවාදිනො මහාථෙරා එවමාහංසු,- තව චූළගණ්ඨිපදෙයෙව සාමණෙරානං පරිමණ්ඩලසුප්පටිච්ඡන්නාදීනි වත්තානි අභින්දිත්වායෙව පවිසිතබ්බොති පුබ්බෙ වත්වා චීවරපටලඋපරිසඞ්ඝාටිං කත්වා උරබන්ධනවත්ථං බන්ධිතබ්බන්ති පන වුත්තං, කස්මා පන පුබ්බෙන අපරං අසංසන්දිත්වා වුත්තං, තුම්හාකං වාදෙ පටිසරණභූතානං පාළිඅට්ඨකථාටීකාගන්ථන්තරානං නත්ථිතාය අම්හාකං පටිසරණභූතං චූළගණ්ඨිපදන්ති වදථ, තුම්හාකං පටිසරණභූතා චූළගණ්ඨිපදතොයෙව භයං උප්පජ්ජතීති වත්වා සහ නිලීයනට්ඨානෙන ගහිතං චොරං විය සහ නිස්සයෙන අධම්මවාදිනො ගණ්හිංසු.

ඉදං ඉමස්ස අත්ථස්ස අවිභාවත්ථාය වත්ථු, –

අතීතෙ කිර බාරාණසිතො අවිදූරෙ නදීතීරෙ ගාමකෙ පාටලි නාම නටමච්චො වසති. සො එකස්මිං උස්සව දිවසෙ භරියමාදාය බාරාණසිං පවිසිත්වා නච්චිත්වා වීණං වාදිත්වා ගායිත්වා ධනං ලභිත්වා උස්සවපරියොසානෙ බහු සුරාභත්තං ගාහාපෙත්වා අත්තනො ගාමං ගච්ඡන්තො නදීතීරං පත්වා නවොදකං ආගච්ඡන්තං දිස්වා භත්තං භුඤ්ජන්තො සුරං විවන්තො නිසීදිත්වා මත්තො හුත්වා අත්තනො බලං අජානන්තො මහාවීණං ගීවාය බන්ධිත්වා නදිං ඔතරිත්වා ගමිස්සාමීති භරියං හත්ථෙ ගහෙත්වා නදිං ඔතරි. වීණාඡිද්දෙහි උදකං ¶ පාවිසි. අථ නං සා පීණා උදකෙ ඔසීදාපෙසි. භරියා පනස්ස ඔසීදනභාවං ඤත්වා තං විස්සජ්ජිත්වා උත්තරිත්වා නදීතීරෙ අට්ඨාසි. නටපාටලි සකිං උම්මුජ්ජති, සකිං නිම්මුජ්ජති, උදකං පවිසිත්වා උද්ධුමාතඋදරො අහොසි. අථස්ස භරියා චින්තෙසි,-මය්හං සාමිකො ඉදානි මරිස්සති, එකං ගීතං යාචිත්වා පරිසමජ්ඣෙ තං ගායන්තී ජීවිතං කප්පෙස්සාමීති චින්තෙත්වා සාමි ත්වං උදකෙ නිම්මුජ්ජසි, එකං මෙ ගීතං දෙහි, තෙන ජීවිතං කප්පෙස්සාමීති වත්වා–

බහුස්සුතං චිත්තකථං, ගඞ්ගා වහති පාටලිං;

වුය්හමානකං භද්දන්තෙ, එකං මෙ දෙහි ගාථකන්ති.

අථ නං නටපාටලි භද්දෙ කථං තව ගීතං දස්සාමි, ඉදානි මහාජනස්ස පතිසරණභූතං උදකං මං මාරෙතීති වත්වා–

යෙන සිඤ්චන්ති දුක්ඛිතං, යෙන සිඤ්චන්ති ආතුරං;

තස්ස මජ්ඣෙ මරිස්සාමි, ජාතං සරණතො භයන්ති.

අථ අතුලත්ථෙරො අත්තනො පතිසරණභූතා චූළගණ්ඨිපදතො භයං උප්පජ්ජිත්වා කිඤ්චි වත්තබ්බං අජානිත්වා අධොමුඛො හුත්වා පරාජායං පත්තොති.

අයං අතුලත්ථෙරස්ස තතියො පරාජයො.

අථ රාජා තෙසං ද්වින්නං පක්ඛානං වචනං සුත්වා චූළගණ්ඨිපදස්ස පුබ්බාපරවිරොධිදොසහි ආකුලත්තා සුත්තසුත්තානුලොමාදීසු අප්පවිට්ඨත්තා ආගමසුද්ධියා ච අභාවතො පරොවස්සසතං චිරං ඨිතස්ස ගෙහස්සවිය අතිදුබ්බලවසෙන අථිරතං ජානිත්වා ඉදානි සාසනං පරිසුද්ධං භවිස්සතීති සොමනස්සප්පත්තො හුත්වා මම විජිතෙ සබ්බෙපි භික්ඛූ පාරුපනවසෙන සමානවාදිකා හොන්තූති ආණං ඨපෙසි. තතො ¶ පට්ඨාය යාවජ්ජතනා සකලෙපි මරම්මරට්ඨෙ පාරුපනවසෙන සමානවාදිකා භවන්තීති.

අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො,-තෙසඤ්හි ද්වින්නං පක්ඛානං සන්නිපතිත්වා වචනප්පටිවචන වසෙන විවාදකථා විත්ථාරෙන වුච්චමානා ඡපඤ්චසාණවාරමත්තම්පි පත්වා නිට්ඨං න පාපුණෙය්ය. යස්මා පන සබ්බං අනවසෙසෙත්වා වුච්චමානං අයං සාසනවංසප්පටීපිකා අතිප්පපඤ්චා භවිස්සති, තස්මා එත්ථ ඉච්ඡිතමත්තමෙව දස්සයිත්වා අජ්ඣුපෙක්ඛාමාති.

ඤාණාභිවංසධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජ ගුරු පන සඞ්ඝරාජා මහාථෙරො සීහළදීපෙ අමරපුරනිකායිකානං භික්ඛූනං ආදිභූතො ආචරියො බහූපකාරො. අමරපුරනිකායොති තත්ථෙරප්පභවොති.

කලියුගෙ පන එකාසීතාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ තස්ස රඤ්ඤො නත්තා සිරිත්රිභවනාදිත්යපවරපණ්ඩිතමහාධම්මරාජාධිරාජා නාම රජ්ජං කාරෙසි. සො පන අමරපුරතො සඞ්කමිත්වා රතනපූරං චතුත්ථං මාපෙසි. තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ගුණමුනින්දාධිපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස සීස්සං සජීවගාමවාසිං සීලාචාරං නාම ථෙරං අරඤ්ඤවාසීනං භික්ඛූනං පාමොක්ඛට්ඨානෙ ඨපෙසි. රාජාගාරනාමකෙ දෙසෙ විහාරං කාරාපෙත්වා තස්සෙව අදාසි.

කලියුගෙ එකාසීතාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ චලඞ්ගපුරතො පඤ්ඤාසීහං නාම ථෙරං ආනෙත්වා අසොකාරාමෙ රතනභූමිකිත්තිවිහාරෙ පතිට්ඨාපෙසි, මුනින්දාභිසිරිසද්ධම්මධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති නාමලඤ්ඡම්පි අදාසි.

කලියුගෙ චතූසීසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ මුනින්දාභිවංසධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති නාමලඤ්ඡං දත්වා මහාජෙය්යභූමිවිහාරරම්මණීයං නාම විහාරං ¶ දත්වා තංයෙව මහාථෙරං සඞ්ඝරාජට්ඨානෙ ඨපෙසි.

එකස්මිඤ්ච සමයෙ මහාථෙරෙ රාජා පුච්ඡි,-චතස්සො දාඨා නාම චත්තාලීසාය දන්තෙසු අන්තොගධා වා, උදාහු චත්තාලීසාය දන්තෙහි විසුං භූතාති පුච්ඡි.

අථ එකච්චෙ ථෙරා එවමාහංසු,-චතස්සො දාඨා නාම චත්තාලීසාය දන්තෙසු අන්තොගධාති. එකච්චෙ පන චතස්සො දාඨා නාම චත්තාලීසාය දන්තෙහි විසුං භූතාති ආහංසු. අථ රාජා ගන්ථං ආහරථාති ආහ. අථ අන්තොගධවාදිකා ථෙරා ගන්ථං ආහරිංසු,- අඤ්ඤෙසං පරිපුණ්ණදන්තානම්පි ද්වත්තිංසදන්තා හොන්ති, ඉමස්ස පන චත්තාලීසං භවිස්සන්තීති ච.

දන්තාති පරිපුණ්ණදන්තස්ස ද්වත්තිංසදන්තට්ඨිකානි. තෙපි වණ්ණතො සෙතා, සණ්ඨානතො අනෙකසණ්ඨානා. තෙසඤ්හි හෙට්ඨිමාය තාව දන්තපාළියා මජ්ඣෙ චත්තාරො දන්තා මත්තිකාපිණ්ඩෙ පටිපාටියා ඨපිතආලාබුබීජසණ්ඨානා, තෙසං උභොසු පස්සෙසු එකෙකො එකමූලකො එකකොටිකො මල්ලිකමකුළසණ්ඨානො, තතො එකෙකො ද්විමූලකො ද්විකොටිකො යානකඋපත්ථම්ඵිනිසණ්ඨානො, තතො ද්වෙ ද්වෙ තිමූලකා තිකොටිකා, තතො ද්වෙ ද්වෙ චතුමූලකා චතුකොටිකාති. උපරිමාය දන්තපාළියාපි එසෙව නයොති ච.

තස්ස කිර උත්තරොට්ඨඅප්පකතාය තිරියං ඵාලෙත්වා අපනීතද්ධංවිය ඛායති, චත්තාරො දන්තෙ ද්වෙ ච දාඨා න ඡාදෙති, තෙන නං ඔට්ඨද්ධොති වොහරන්තීති ච.

තත්ථ තස්සාති ලිච්ඡවිනො නාම රාජකුමාරස්ස, උත්තරොට්ඨඅප්පකතායාති උපරි ඔට්ඨස්ස අප්පකතාය. අපනීතද්ධං වියාති උපරි ඔට්ඨස්ස උපඩ්ඪභාගං අපනීතං විය ඛායතීති අත්ථො. න ඡාදෙතීති උපරි ඔට්ඨස්ස උපඩ්ඪභාගෙ පන න පටිච්ඡාදෙති. තෙනාහි යෙන චත්තාරො දන්තෙ ද්වෙ ච දාඨා න ඡාදෙති, තෙන නං ලිච්ඡවීරාජකුමාරං ඔට්ඨද්ධොති වොහරන්තීති ¶ . එවං අන්තොගධවාදෙහි ථෙරෙහි ගන්ථං ආහරිත්වා දස්සිතෙ සබ්බෙපි තස්මිං වාදෙ පතිට්ඨහිංසූති.

එකස්මිඤ්ච කාලෙ රාජා මන්තිනිං අමච්චං පුච්ඡි,-පුබ්බරාජූහි විහාරස්ස චෙතියස්ස වා දින්නානි ඛෙත්තවත්ථුආදීනි පච්ඡිමරාජූනං කාලෙ යථාදින්නං තානි පතිට්ඨහන්ති වා මා වාති.

අථ මන්තිනිආමච්චො එවං කථෙසි,- සඞ්ඝිකාය භූමියා පුග්ගලිකානි බීජානි රොපයන්ති, භාගං දත්වා පරිභුඤ්ජිතබ්බානීති දසකොට්ඨාසෙ කත්වා එකො කොට්ඨාසො භූමිස්සාමිකානං දාතබ්බොති ච විනයපාළිඅට්ඨකථාසු වුත්තත්තා පුබ්බෙ එකෙන රඤ්ඤා දින්නානි ඛෙත්තවත්ථුආදීනි පච්ඡා එකස්ස රඤ්ඤො කාලෙ යථාදින්නං ඨිතානි. එත්ථ හි සඞ්ඝිකාය භූමියාති වුත්තත්තා ලාභසීමායංවිය බලිංයෙව අදත්වා සහ භූමියා දින්නත්තා පවෙණීවසෙන සඞ්ඝිකා භූමි අත්ථීති විඤ්ඤායති. එත්ථච පටිග්ගාහකෙසු මතෙසු තදඤ්ඤො චතුද්දිසසඞ්ඝො අනාගතසඞ්ඝො ච ඉස්සරො, තස්ස සන්තකො, තෙන විචාරෙතබ්බොති.

චෙතිය පදීපත්ථාය පටිසඞ්ඛාරණත්ථාය වා දිඉන්නආරාමොපි ජග්ගිතබ්බො, වෙත්තනං අත්වාපි ජග්ගාපෙතබ්බොති චෙතියෙ ඡත්තං වා වෙදිකං වා ජිණ්ණං වා පටිසඞ්ඛරොන්තෙන සුධාකම්මාදීනි වා කරොන්තෙන චෙතියස්ස උපනික්ඛෙපතො කාරෙතබ්බන්ති ච අට්ඨකථායං වුත්තත්තා පුබ්බරාජූහි චෙතියස්ස දින්නානි ඛෙත්තවත්ථුආදීනි පච්ඡිමරාජූනං කාලෙපි චෙතියසන්තකසාවෙනෙව ඨිතානීති වෙදිතබ්බානි.

අථාපරම්පි පුච්ඡි,- කදා කස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ආදිං කත්වා ඛෙත්තවත්ථුආදීනි විහාරස්ස චෙත්යස්ස වා දින්නානීති.

අථ මන්තිනමච්චො එවමාහ,-පුරිමකප්පෙසු පුරිමානං රාජූනං කාලෙපි විහාරස්ස චෙතියස්ස වා දින්නානීති වෙදිතබ්බානි, තෙනෙව සුජාතස්ස නාම භගවතො අම්හාකං බොධිසත්තො ¶ චක්කවත්තිරාජා සද්ධිං සත්තහි රතනෙහි ද්විසහස්සෙ ඛුද්දකදීපෙ චත්තාරො මහාදීපෙ ච අදාසි, රට්ඨවාසිනො ච ආරාමගොපකකිච්චං කාරාපෙසීති ගන්ථෙසු ආගතං, තස්මා චිරකාලතොයෙව පට්ඨාය පුබ්බරාජූහි ඛෙත්තවත්ථුආදිනි දින්නානීති වෙදිතබ්බානි.

රාජවංසෙසුපි භගවතො පරිනිබ්බානතො වස්සසතානං උපරි සිරිඛෙත්තනගරෙ එකාය ආපූපිකාය පඤ්චකරීස මත්තං ඛෙත්තං එකස්ස ථෙරස්ස දින්නං, තං ද්වත්තපොඞ්කො නාම රාජා විලුම්පිත්වා ගණ්හි. අථ පහාරඝණ්ටභෙරියො පහරිතාපි සද්දං න අකංසු. රඤ්ඤො කුන්තචක්කම්පි යථා පුබ්බෙ, තථා පෙසිතට්ඨානං න ගච්ඡි. අථ තං කාරණං ඤත්වා ආපූපිකාය යථාදින්නමෙව ථෙරස්ස නිය්යාදෙසීති.

කලියුගෙ පන නවනවුතාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ තස්ස කනිට්ඨො සිරිපවරාදිත්යලොකාපෙති විජයමහාධම්මරාජාධිරානා රජ්ජං කාරෙසි, සො පන රාජා රතනපූරතො සඞ්කමිත්වා අමරපුරං දුතියං මාපෙසි. තස්ස රඤ්ඤො රජ්ජං පත්තසංවච්ඡරෙයෙව ජෙට්ඨමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛපඤ්චමියං රතනපූරනගරෙ මාරවිජයරතනසුධම්මාය නාම පිටකසාලාය සූරියවංසස්ස නාම ථෙරස්ස පරිසමජ්ඣෙ රාජලෙඛනං වාචාපෙත්වා සඞ්ඝරජ්ජං නිය්යාදෙසි. සූරියවංසාභිසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති නා මලඤ්ඡම්පි අදාසි.

සො පන ථෙරො කලියුගෙ පඤ්චවීසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙ ච සම්පත්තෙ මිගසිරමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛසත්තමියං සුත්තවාරෙ වාලුකවාපිගාමෙ පටිසන්ධියා විජාතොතිසත්තතිවයං සම්පත්තෙ සඞ්ඝරජ්ජං පත්තො සන්තින්ද්රියො ඛන්තී ධම්මො සික්ඛාකාමො පරියත්තිවිහාරදො තිපිටකාලඞ්කාරමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරස්ස සිස්සො. සො පන කලියුගෙ පන්නරසාධිකෙ ¶ ද්විවස්සසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ තස්ස රඤ්ඤො කාලෙයෙව මච්චුවසං පත්තො.

අථ රාජා අනෙකසහස්සෙහි පාසාදෙහි අභූතපුබ්බෙහි අච්ඡරියකම්මෙහි සරීරඣාපනකිච්චං අකාසි. අථ කලියුගෙ සෙළසාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ තස්ස මහාථෙරස්ස සිස්සං ඤෙය්යධම්මං නාම ථෙරං පුන සඞ්ඝරාජට්ඨානෙ ඨපෙසි. පඨමං ඤෙය්යධම්මාලඞ්කාරධම්ම සෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති නාමලඤ්ඡං අදාසි. තතො පච්ඡා දුතියං ඤෙය්යධම්මාභිවංසසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජ- ගුරූති නාමලඤ්ඡං අදාසි.

සො පන ථෙරො කලියුගෙ එකසට්ඨාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙච දෙවසූරගාමෙ පටිසන්ධියා විජාතො හුත්වා අසීතාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙච පඨමආසාළිමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛචුද්දසමියං උපසම්පදභූමිං පත්තො.

තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ කලියුගෙ නවනවුතාධිකෙ වස්සසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ සීහළදීපතො පඤ්ඤාතිස්සො නාම ථෙරො සද්ධිං සුනන්දෙන නාම භික්ඛුනා ඉන්දසාරෙන නාම සාමණෙරෙන එකෙන උපාසකෙන එකෙන දාරකෙනච අමරපුරං නාම නගරං සම්පත්තො. අථ සඞ්ඝරාජා තෙසං පච්චයානුග්ගහෙන ධම්මානුග්ගහෙච අනුග්ගහෙසි. තෙසු අපරභාගෙ කලියුගෙ ද්විවස්සාධිකෙ ද්විසතෙ වස්සසහස්සෙච සම්පත්තෙ පඤ්ඤාතිස්සත්ථෙරො ජරරොගෙන අභිභූතත්තා සඞ්ඛාරධම්මානං සභාවං අනතිවත්තත්තා කාලමකාසි. තස්ස පුන සික්ඛං ගණ්හිස්සාමීති පරිවිතක්කො මත්ථකං අප්පත්තො හුත්වා විනස්සයි. තෙනාහභගවා, –

අචින්තිතම්පි ¶ භවති, චින්ති තම්පි විනස්සති;

න හි චින්තාමයා භොගා, ඉත්ථියා පුරිසස්ස වාති.

ඉමස්මිං පන ලොකෙ පණ්ඩිතො පුඤ්ඤං කත්තුකාමො අභිත්ථරෙව කරෙය්ය. කො නාම ජඤ්ඤා අජ්ජෙ වා සුවෙ වා පරසුවෙ වා මරණං භවිස්සභීති. තෙනාහ භගවා, –

අභිත්ථරෙථ කල්යාණෙ, පාපා චිත්තං නිවාරයෙ;

දන්දඤ්හි කරතො පුඤ්ඤං, පාපස්මිං රමතී මනොති.

අථ මහාරාජා තස්ස සරීරඣාපනකිච්චං බහූහි සාධුකීළනසභායෙහි අකාසි. තතො පච්ඡා සුනන්දස්ස නාම භික්ඛුස්ස පුන සික්ඛං අදාසි. සාමණෙරං පන උපසම්පදභූමියං පතිට්ඨාපෙසි. දාරකඤ්ච සාමණෙරභූමියන්ති.

තෙ පන මහාරාජා කලියුගෙ තිවස්සාධිකෙ ද්විසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ මාඝමාසෙ බහූහි පච්චයෙහි උපත්ථම්භෙත්වා තානිතානි සබ්බානි කම්මානි තීරෙත්වා කුසිමනගරජෙට්ඨස්ස එකස්ස අමච්චස්ස භාරං කත්වා තස්සෙව සබ්බානි කිච්චානි නිය්යාදෙත්වා සීහළදීපං පහිණීති.

සඞ්ඝරාජාමහාථෙරො පන සාසනස්ස චිරට්ඨිතත්ථාය සොතාරානං සුඛප්පටිබොධනත්ථාය නානාගන්ථෙහි පාඨං විසොධෙත්වා සද්ධම්මප්පජ්ජොතිකාය නාම මහානිද්දෙසට්ඨකථාය අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසි. බහූනං සිස්සානං පරියත්තිවාචනවසෙන ජිනසාසනස්ස අනුග්ගහං අකාසීති.

අපරභාගෙ කලියුගෙ අට්ඨවස්සාධිකෙ ද්විසකෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ මිගසිරමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛඅට්ඨමියං තස්ස පුත්තො සීරිපවරාදිත්යවිජයානන්තයසමහාධම්මරාජාධිරාජා නාම රජ්ජං කාරෙසි. තදා සූරියවංසාභිසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරු- මහාථෙරස්ස සිස්සං පඤ්ඤාජොතාභිධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරං ¶ සඞ්ඝරාජට්ඨානෙ ඨපෙසි.

සොපි සීලවා පරියත්තිකොවිදො සික්ඛාකාමො ලජ්ජීපෙසලො. අඞ්ගුත්තරනිකායපාළියා තදට්ඨකථායච අත්ථ යොජනං මරම්මභාසාය අකාසි.

තස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ඤෙය්යධම්මාභිවංසසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජ- ගුරුත්ථෙරො සද්ධම්මවිලාසිනියා නාම පටිසම්භිදාමග්ගට්ඨකථාය අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසි.

මණිජොතසද්ධම්මාලඞ්කාරමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරොසංයුත්ත- නිකායපාළියා තදට්ඨකථායච අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසි.

මෙධාභිවංසසද්ධම්මධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරො දීඝනිකායපාළියා තදට්ඨකථායච අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසි.

ඤෙය්යධම්මාභිවංසසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපතිමහා ධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස සිස්සො උපසම්පදාවසෙන පඤ්චවස්සිකො පඤ්ඤාසාමි නාමාහං සද්දත්ථභෙදචින්තානාමකස්සගන්ථස්ස ගණ්ඨිපදත්ථවණ්ණනං මරම්මභාසාය අකාසිං. දසවස්සිකකාලෙ පන අභිධානප්පදීපිකාසංවණ්ණනාය අත්ථයොජනං මරම්මභාසාය අකාසිං. තස්සාච පාඨං බහූහි ගන්ථෙහි සංසද්දිත්වා විසොධෙසින්ති.

අපරභාගෙ සක්කරාජෙ චුද්දසාධිකෙ ද්විසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ අයං අම්හාකං ධම්මිකො රාජා අනෙකසතජාතීසු උපචිතපුඤ්ඤානුභාවෙන ජිනසාසනස්ස පග්ගණ්හනත්ථාය සම්මාදෙවලොකපාලෙහි උය්යොජියනොවියරජ්ජසම්පත්තිං පටිලභි. දසබලස්සසාසනං පග්ගණ්හිතුකාමස්ස ධම්මරාජස්ස මනොරථො මත්ථකං පත්තො අහොසි. මරියාදං භින්දිත්වා දින්නකතමග්ගංවිය උදකං ලද්ධොකාසතාය සද්ධා මහොඝො ¶ අවත්ථරිත්වා තිට්ඨති. චත්තාරිච වස්සානි අතික්කමිත්වා බෙසාඛමාසෙ පඤ්චකකුධභණ්ඩාදීහි අනෙකෙහි රාජභොග්ගභණ්ඩෙහි පරිවාරෙත්වා උදුම්බරභද්දපිට්ඨෙ සද්ධිං මහෙසියා අභිසෙකං පත්තො. තෙනාවොචුම්හා නාගරාජුප්පත්තිකථායං,-

මහාපුඤ්ඤොව රාජායං, කට්ඨටඝෙව ආගතෙ;

සක්කරාජෙ හි සම්පත්තිං, පත්වා දානෙ රතො වතෙ.

තදා චත්තාරි වස්සානි, අතික්කමිත්වා විසාධිකෙ;

සද්ධිං මහෙසියා සෙකං, පත්තො හුත්වා මහාතලෙ.

ජිනචක්කඤ්ච ජොතෙසි, මහාසොකාදයො යථා;

අලජ්ජිනොච නිග්ගය්හ, පග්ගහෙත්වාන ලජ්ජිනො.

රට්ඨෙච දානසීලෙසු, භාවනායාභියුඤ්චයෙ;

නිමිරාජාදයො යථාති.

තදා යස්මා අලජ්ජිනො නිග්ගහිතබ්බපුග්ගලෙ අවීචිනරකෙ නික්ඛිපන්තොවිය නිග්ගහකම්මං අකාසි, තස්මා තෙ අලද්ධොකාසා නිලීයන්ති, යථා අරුණුග්ගමනකාලෙ කොසියාති. තෙනාවොචුම්හා නාගරාජුප්පත්තිකථායං,-

තදා පන ජිනචක්කං, නභෙ චන්දොව පාකටං;

අලජ්ජිනො නිලීයන්ති, අරුණුග්ගෙව කොසියාති.

යස්මාච ලජ්ජිනො පග්ගහිතබ්බපුග්ගලෙ භවග්ගෙඋක්ඛිපන්තොවිය පග්ගහකම්මං කරොති, තස්මා තෙ ලද්ධොකාසා උට්ඨිතසීසා නිරාසඞ්කා හුත්වා තිට්ඨන්ති, යථා චන්දිමසූරියාලොකානං පටිලද්ධකාලෙ ආදිකප්පිකාති. තෙනාවොචුම්හා, –

තදාපිච ¶ ජිනචක්කං, ඛෙ භාණුමාව පාකටං;

ලජ්ජිනොපි උට්ඨහන්ති, ඔභාලද්ධෙව කප්පිකාති.

තෙපිටකම්පි නවඞ්ගං බුද්ධවචනං චිරට්ඨිතිකං කත්තුකාමො පරියත්තිවිස්සරදෙහි මහාථෙරෙහි විසොධාපෙත්වා ලෙඛකානං භතිං දත්වා කණ්ඨජමුද්ධජාදිවිධානං සිථිලධනිතාදිවිධානඤ්ච පුනප්පුනං විචාරෙත්වා අන්තමසො පරිච්ඡෙදලෙඛමත්තම්පි අවිරාධෙත්වා අන්තෙපුරං පවිසෙත්වා සුවණ්ණමයෙසු ලොහමයෙසුච පොත්ථකෙසු ලිඛාපෙසි. ඤාණථාමසම්පන්නෙච භික්ඛූ විචිනෙත්වා යථාබලං විනයපිටකං විසුං විසුං ධාරෙති වාචුග්ගතං කාරාපෙති. අග්ගමහෙසිං ආදිං කත්වා සකල ඔරොධාදයො බහූ රාජසෙවකා අමච්චාදයො නාගරිකෙච යථාබලං සුත්තන්තපිටකං අභිධම්මපිටකඤ්ච විසුං විසුං එකෙකසුත්තමාතිකාපදභාජනීචිත්තවාරාදිවසෙන විභාජෙත්වා ධාරෙති වාචුග්ගතං කාරාපෙති. සයඤ්ච අනත්තලක්ඛණාදිකං අනෙකවිධං සුත්තං දෙවසිකං සජ්ඣායං කරොති. ජිනසාසනස්ස චිරට්ඨිතත්ථායසකලවිජිතෙච අරඤ්ඤවාසීනං භික්ඛූනං අස්සමස්ස සමන්තතො පඤ්චධනුසතප්පමාණෙ ඨානෙථලදකචරානං සබ්බෙසං සත්තානං අභයං අදාසි. පරියත්ති විසාරදානඤ්ච ථෙරානුථෙරානං මාතාපිතාදයො ඤාතකෙ සබ්බරාජකිච්චතො බලිකම්මතොච මොචාපෙත්වා යථාසුඛං වසාපෙති. එකාහෙනෙවාපි සහස්සමත්තෙ කුලපුත්තෙ පබ්බජූපසම්පදභූමීසු පතිට්ඨාපෙත්වා සාසනං පග්ගණ්හි. අඤ්ඤානිපි බහූනි පුඤ්ඤකම්මානි කරොති. කත්වාච විවට්ටමෙව පත්ථෙති, නො වට්ටං. අඤ්ඤෙච ඔරොධාදයො තුම්හෙ යානි කානිචි පුඤ්ඤකම්මානි කත්වා විවට්ටමෙව පත්ථෙත, මා වට්ටන්ති අභිණ්හං ඔවදති. අනිච්චලක්ඛණාදිසංයුත්තාය ධම්මකථාය නිච්චං ඔවදති. සයම්පි සමථවිපස්සනාසු නිච්චාරද්ධං අකාසි. රාජූනං පන රට්ඨසාමිකානං ධම්මතාය කිච්චබාහුල්ලතාය කදාචි කදාචි ඔකාසං න ලභති කම්මට්ඨානමනුයුඤ්ජිතුං, එවම්පි සමානො සරීරමලපරිජග්ගනකාලෙපි කම්මට්ඨානමනුයුඤ්ජතියෙව, න මොඝවසෙන කාලං ඛෙපෙති. ලොකෙ හි අමඞ්ගලසම්මතානිපි මනුස්සසීසකපාලට්ඨිආදීනි සුසාසනතො ආනෙත්වා දන්තකට්ඨාදීනි වා තංසදිසානි කාරාපෙත්වා අත්තනො සමීපෙ ඨපෙත්වා අට්ඨිකාදිභාවනාමයපුඤ්ඤං විචිනාති.

තදා පන අම්හාකං ආචරියවරං පරියත්තිවිසාරදං තික්ඛ ජවනගච්ඡිරාදිඤාණොපෙතං විචිත්රධම්මදෙසනාකථං සකල මරම්මිකභික්ඛූනං ඔනමිතට්ඨානභූතං වුද්ධාපචායිං රූපසොභග්ගපත්තං යුත්තවාදිකං ඤෙය්යධම්මාභිමුනිවරඤාණකිත්තිසිරිධජධම්මසෙනාපති- මහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති තතියං ලද්ධලඤ්ඡං තං භික්ඛුසඞ්ඝානං සකලරට්ඨවාසීනං පාමොක්ඛභාවෙ පතිට්ඨාපෙසි අසොකමහාරාජාවිය මහාමොග්ගලිපුත්තතිස්සත්ථෙරං. තෙනාවොචුම්හා නාගරාජුප්පත්තිකථායං,–

තදාච භික්ඛුසඞ්ඝානං, ථෙරං පාමොක්ඛභාවකෙ;

ඤෙය්යාදිලද්ධලඤ්ඡං තං, පතිට්ඨාපෙසි සාධුකන්ති.

තදාච අම්හාකං ධම්මිකමහාරාජා සක්කරාජෙ එකූනවීසතාධිකෙ සහස්සෙ ද්විසතෙච සම්පත්තෙ මන්තලාඛ්යාතාචලස්ස සමීපෙ සුභූමිලක්ඛණොපෙතං එකනිපාතතිත්ථමිව බහුජනනයනවිහඞ්ගානං සබ්බනගරාලඞ්කාරෙහි පරික්ඛිත්තං මනුස්සානං චක්ඛුලොලතාජනකං නානාරතනෙහි සම්පුණ්ණං නානා වෙරජ්ජවාණිජානං පුටභෙදනට්ඨානභූතං රතනපුණ්ණනාමකං මහාරාජට්ඨානිකං මාපෙසි, මන්ධාතුවිය රාජගහං, සුදස්සනො වියච කුසාවතීනගරන්ති. තෙනාවොචුම්හා නාගරාජුප්පත්තිකථායං,–

තදා කට්ඨටඣෙ සම්පත්තෙ, මන්තලාඛ්යාචලස්සච;

එරාවතීති නාමාය, මාපෙසි සමීපෙ නගරං.

සුභූමිලක්ඛණොපෙතං ¶ , රතනපුණ්ණනාමකං;

රාජගහංව මන්ධාතු, අකිරම්මණියං සුභන්ති.

සෙය්යථාපි නාම ලොකෙ ආලොකත්ථිකානං සත්තානං පීතිසොමනස්සං උප්පාදෙන්තො උපකරොන්තො උදයපබ්බතතො සහස්සරංසී දිවාකරො උට්ඨහති, එවමෙවං මරම්මරට්ඨිකානං ලජ්ජීපෙසලානං සික්ඛාකාමානං භික්ඛූනං ගිහීනඤ්ච පීතිසොමනස්සං උප්පාදෙන්තො උපකාරොන්තො අයං ධම්මිකොරාජා ඉමස්මිං මරම්මරට්ඨෙ උප්පජ්ජති.

ඉමඤ්ච ධම්මිකරාජානං නිස්සාය මරම්මරට්ඨෙ සම්මාසම්බුද්ධස්ස සාසනං අතිවිය ජොතෙති. වුඩ්ඪිං විරූළිං වෙපුල්ලං ආපජ්ජති.

සාසනඤ්ච නාමෙතං රාජානං නිස්සාය තිට්ඨතීති. අයං ධම්මිකරාජායෙව න සාසනස්සූපකාරො ධම්මචාරී ධම්මමානී, අපිච ඛො ධම්මිකරාජානං නිස්සිතාපි සබ්බරට්ඨවාසිකා සාසනස්සූපකාරායෙව ධම්මචාරිනො ධම්මමානිනො රාජානුගතා හුත්වා. තෙනෙවාහ මහාබොධිජාතකාදීසු, –

ගවඤ්චෙ තරමානානං, උජුං ගච්ඡති පුඞ්ගවො;

සබ්බා ගාවී උජුං යන්ති, නෙත්තෙ උජුං ගතෙ සති.

එවමෙව මනුස්සෙසු, යො හොති සෙට්ඨසම්මතො;

සො චෙපි ධම්මං චරති, පගෙව ඉතරා පජා;

සබ්බරට්ඨං සුඛං සෙති, රාජා චෙ හොති ධම්මිකොති.

විසෙසතො පන දුතියං අමරපුරං මාපෙන්තස්ස මහාධම්මරඤ්ඤො අග්ගමහෙසියා අජ්ජවමද්දවසොහජ්ජාදිගුණයුත්තාය ධිතා අම්හාකං රඤ්ඤො අග්ගමහෙසී සම්මාචාරිනී පතිබ්බතා. සබ්බනාරීනං අග්ගභාවං පත්තාපි සමානා කාමගුණසඞ්ඛාතෙන සුරාමදෙන අප්පමජ්ජිත්වා පුඤ්ඤකම්මෙසු අප්පමාදවසෙන නිච්චාරද්ධවීරියා හොති. නිච්චං පරියත්තියා උග්ගහණං අකාසි. වෙදපාරගූච ¶ අහොසි. සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ අතිවිය පසන්නා අඤ්ඤාපි ඔරොධාදයො මහාධම්මරඤ්ඤො ඔවාදෙ ඨත්වා ධම්මං චරිංසු. සාසනං පසීදිංසුයෙව. උපරාජාපි මහාධම්මරාජස්ස එකමාතාපීතිකො මහාධම්මරාජිච්ඡාය අවිරොධෙත්වායෙව සකලරට්ඨවාසීනං ගිහීනං භික්ඛූනඤ්ච අත්ථහිතමාවහති, සෙය්යථාපි චක්කවත්තිරඤ්ඤො සන්තිකෙ ජෙට්ඨපුත්තො ථාමජවසම්පන්නො අතිසූරො උට්ඨානවීරියො. අඤ්ඤෙපි අමච්චා අනෙකසහස්සප්පමාණා මහාධම්මරඤ්ඤා ලද්ධෙසු ලද්ධෙසු ඨානන්තරෙසු ඨිතා මහාධම්මරඤ්ඤො තං තං කිච්චමාවහන්ති පුඤ්ඤකම්මෙසු අභිරමන්ති. සකලරට්ඨවාසිනොච මනුස්සා දානසීලභාවනාසුයෙව චිත්තං ඨපෙන්ති. භික්ඛූච සඞ්ඝරාජප්පමුඛාදයො ථෙරනවමජ්ඣිමා ගන්ථධුරවිපස්සනාධුරෙසු අභියුඤ්ජන්ති.

එවමෙකස්ස සාධුජ්ජනස්ස ගුණං මහන්තෙන උස්සාහෙන කථෙන්තොපි දුක්කරංතාව නිට්ඨං පාපෙතුං, භගවතො පන තිලොකග්ගස්ස අනෙකසහස්සපාරමිතානුභාවෙන පවත්තං ගුණං කො නාම පුග්ගලො සක්ඛිස්සති නිට්ඨං පාපෙත්වා කථෙතුන්ති. එවං මහාධම්මරාජස්සච අග්ගමහෙසියාචෙව උපරාජාදීනඤ්ච ගුණෙ විස්සට්ඨෙන විත්ථාරතො කථියමානෙ ඉමිස්සා සාසනවංසප්පදීපිකාය අනෙකසතභාණවාරමත්තම්පි පත්වා පරියන්තො න පඤ්ඤායෙය්ය, යස්මාච අතිප්පපඤ්චා භවෙය්ය, තස්මා සඞ්ඛෙපෙනෙවායං කථිතා සාධුජ්ජනානං මහාපුඤ්ඤමයාය පීතියා අනුමොදනත්ථාය. ඉදඤ්හි සුණන්තෙහි සාධුජ්ජනෙහි අනුමොදිතබ්බං,- අසුකස්මිං කිර කාලෙ අසුකස්මිං රට්ඨෙ අසුකො නාම රාජා සාසනං පග්ගණ්හිත්වා වුඩ්ඪිං විරූළිං වෙපුල්ලමාපජ්ජි, සෙය්යථාපි නාම රුක්ඛො භූමොදකානං නිස්සාය වුඩ්ඪිං විරූළිං වෙපුල්ලමාපජ්ජීති.

ඉමස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ඤෙය්යධම්මාභිමුනිවරඤ්ඤාණකිත්ති සිරිධජධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරු නාම සඞ්ඝරාජා ¶ මහාථෙරො රඤ්ඤා අභියාචිතො සුරාජමග්ගදීපනිං නාම ගන්ථං අකාසි. මජ්ඣිමනිකායට්ඨකථාය අත්ථං සිස්සානං වාචෙත්වා යථාවාචිතනියාමෙන අත්ථයොජනානයං පොත්ථකෙ ආරොපාපෙසි.

මෙධාභිවංසසද්ධම්මධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරු නාම මහාථෙරො ජාතකපාළියා අත්ථයොජනානයං මරම්මභාසාය අකාසි.

සඞ්ඝරාජස්ස සිස්සො පඤ්ඤාසාමිසිරිකවිධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරූති රඤ්ඤා ලද්ධනාමලඤ්ඡො සොයෙවාහං ධම්ම රඤ්ඤා අග්ගමහෙසියාච අභියාචිතො සීලකථං නාම ගන්ථං උපායකථං නාම ගන්ථඤ්ච අකාසිං. රඤ්ඤො ආචරියභූතෙන දිසාපාමොක්ඛෙන නාම උපාසකෙන අභියාචිතො සොයෙවාතං අක්ඛරවිසොධනිං නාම ගන්ථං ආපත්තිවිනිච්ඡයං නාම ගන්ථඤ්ච. තථා සඞ්ඝරඤ්ඤා චොදිතො සොයෙ වාහං නාගරාජුප්පතිකථං වොහාරත්ථභෙදඤ්ච විවාදවිනිච්ඡයඤ්ච අකාසිං. තථා පඤ්චජම්බුගාමභොජකෙන ලෙඛකාමච්චෙන ද්වීහිච ආරොචනලෙඛකාමච්චෙහි අභියාචිතො සො යෙවාහං රාජසෙවකදීපනිං නාම ගන්ථං අකාසිං. තථා දීඝනාවානගරභොජකෙන මහාඅමච්චෙන අභියාචිතො සොයෙවාහං නිරයකථාදීපකං නාම ගන්ථං අකාසිං. තථා සිලාලෙඩ්ඩුකනාමකෙන උපාසකෙන අභියාචිතො සොයෙවාහං උපොසථවිනිච්ඡයං නාම ගන්ථං අකාසිං. තථා බහූහි සොතුජනෙහි අභියාචිතො සොයෙවාහං සද්දනීතියා සංවණ්ණනං පාළිභාසාය අකාසින්ති.

එකස්මිඤ්ච සමයෙ කලියුගෙ වීසාධිකෙ ද්විසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ රඤ්ඤො එතදහොසි,- ඉදානි බුද්ධස්ස භගවතො සාසනෙ කෙසඤ්චි භික්ඛූනං සාමණෙරානඤ්ච කුලදූසනාදිඅසාරුප්පකම්මෙහි උප්පාදිතා චත්තාරො පච්චයා බහූ දිස්සන්ති ¶ , කෙචිපි අලජ්ජී පුග්ගලා ජාතරූපාදිනිස්සග්ගියවත්ථුම්පිසාදියන්ති, කෙචිපි විනා පච්චයං විකාලෙ තම්බුලං ඛාදන්ති, සන්නිධිඤ්ච කත්වා ධූමානිච පිවන්ති, අගිලානා හුත්වා සඋපාහනා ගාමං පවිසන්ති, ඡත්තං ධාරෙන්ති, අඤ්ඤෙපි අවිනයානුලොමාචාරෙ චරන්ති, ඉදානි භික්ඛූනං සාමණෙරානඤ්ච බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ බුද්ධං සක්ඛිං කත්වා ඉමෙ අනාචාරෙ න චරිස්සාමාති පටිඤ්ඤං කාරාපෙත්වා භගවතො සික්ඛාපදානි රක්ඛාපෙතුං වට්ටති, එවඤ්ච සති භික්ඛූ සාමණෙරාච මයං බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ එවං පටිඤ්ඤං කරොම, පටිඤ්ඤඤ්ච කත්වා විකාරං ආපජ්ජන්තානං අම්හාකං ඉමස්මිංයෙව අත්තභාවෙ ඉමස්මිංයෙව පච්චක්ඛෙ කිඤ්චි භයං උප්පජ්ජෙය්යාති පච්චක්ඛභයං අපෙක්ඛිත්වා තෙ සික්ඛාපදං රක්ඛිස්සන්තීති. එවං පන චින්තෙත්වා භික්ඛූනං සාමණෙරානඤ්ච එවං පටිඤ්ඤං කාරාපෙතුං යුජ්ජති වා මා වාති මයං න ජානාම, ඉදානි සඞ්ඝරාජාදයො මහාථෙරෙ සන්නිපාතාපෙත්වා පුච්ඡිස්සාමීති පුන චින්තෙසි.

අථ සබ්බෙපි මහාථෙරෙ සඞ්ඝරාජස්ස විහාරෙ සන්නිපාතාපෙත්වා ඉමං කාරණං පුච්ඡථාති අමච්චෙ ආණාපෙසි. අථ අමච්චා මහාථෙරෙ සන්නිපාතාපෙත්වා පුච්ඡිංසු,-ඉදානි භන්තෙ සාසනෙ භික්ඛූනං සාමණෙරානඤ්ච අවිනයානුලොමාචාරානි දිස්වා බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ බුද්ධං සක්ඛිං කත්වා රාජා යථා ඉමෙ අනාචාරෙ න චරිස්සාමාති පටිඤ්ඤං කාරාපෙත්වා භගවතො සික්ඛාපදානි රක්ඛාපෙතුං ඉච්ඡති, තථා කාරාපෙතුං යුජ්ජති වා මා වාති.

අථ සඞ්ඝරාජප්පමුඛාදයො මහාථෙරා එවමාහංසු,- යස්මා සාසනස්ස පරිසුද්ධභාවං ඉච්ඡන්තො එවං කරොති, තස්මා තථා කාරාපෙතුං යුජ්ජතීති.

පණ්ඩිතාභිධජමුනින්දඝොසමහාධම්මරාජගුරුත්ථෙරාදයො පන කතිපයත්ථෙරා එවමාහංසු, – ඉදානි භික්ඛූ නාම සද්ධාබලාදීනං ¶ ථොකතාය භගවතො ආණාසඞ්ඛාතං සචිත්තකාචිත්තකාපත්තිඉං ආපජ්ජිත්වා භගවතායෙව අනුඤ්ඤාතෙහි දෙසනාවුට්ඨානකම්මෙහි පටිකරිත්වා සීලං පරිසුද්ධං කත්වා ලජ්ජීපෙසලභාවං කරොන්ති, න කදාචි ආපත්තිං අනාපජ්ජිත්වා, තස්මා භගවතා පටික්ඛිත්තං කම්මං සඤ්චිච්චන වීතික්කමිස්සාමාති බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ පටිඤ්ඤාකරණං අතිභාරියං හොති, සචෙපි පුබ්බෙ පටිඤ්ඤං කත්වා පච්ඡා විසංවාදෙය්ය, එවං සති පටිස්සවවිසංවාදෙ සුද්ධචිත්තස්ස දුක්කටං පටිස්සවක්ඛණෙඑව පාචිත්ති ඉතරස්සචාති වචනතො තං තං ආපත්තිං පටිස්සවවිසංවාදනදුක්කපෙත්තියා සහෙව ආපජ්ජෙය්ය, අථ පටිඤ්ඤාකරණතොයෙව ආපත්තිබහුලතා භවෙය්ය, යථා පන රොගං වූපසමිතුං අසප්පායභෙසජ්ජං පටිසෙවති, අථස්ස රොගො අවූපසමිත්වා අතික්කමෙය්ය, එවං ආපත්තිං අනාපජ්ජිතුකාමො බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ පටිඤ්ඤං කරොති, අථස්ස ආපත්තිබහුලායෙව භවෙය්යාති, කිඤ්ච භිය්යො අභයදස්සාවිනො භික්ඛූ අනෙකසතබුද්ධස්ස සම්මුඛෙ අනෙකසතවාරානිපි පටිඤ්ඤං කත්වා සික්ඛාපදං වීතික්කමිතුං විසහිස්සන්තියෙවාති.

අථ සඞ්ඝරාජා මහාථෙරො අත්තනො සිස්සං පඤ්ඤාසාමිසිරිකවිධජමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුං නාම මං උය්යොජෙසි, තස්ස ථෙරස්ස වචනෙ පටිවචනං දාතුං.

අථාහං එවං වදාමි,- ද්වෙ පුග්ගලා අභබ්බා සඤ්චිච්ච ආපත්තිං ආපජ්ජිතුං භික්ඛූච භික්ඛුනියොච අරියා පුග්ගලා, ද්වෙ පුග්ගලා සබ්බා සඤ්චිච්ච ආපත්තිං ආපජ්ජිතුං භික්ඛූච භික්ඛුනියොච පුථුජ්ජනාති පරිවාරපාළියං වුත්තත්තා අරියපුග්ගලානංවිය පුථුජ්ජනානං විස්සට්ඨෙන පටිඤ්ඤං කාතුං න වට්ටතීති මනසිකරිත්වා පුථුජ්ජනභික්ඛූනං පටිඤ්ඤාකරණං අතිභාරියන්ති වෙදෙය්යචෙ, සබ්බෙහිපි අරියපුථුජ්ජනෙහි භික්ඛූහි උපසම්පදාමාළකෙ ආදිතොව ¶ චත්තාරි අකරණීයානි ආචික්ඛිතබ්බානීති වුත්තෙසු චතූසු අකරණීයෙසු අන්තමසො තිණසලාකං උපාදාය යො භික්ඛු පාදං වා පාදාරහං වා අතිරෙකපාදං වා අදින්නං ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදියති, අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියොති, අන්තමසො කුන්තකිපිල්ලිකං උපාදාය යො භික්ඛු සඤ්චිච්ච මනුස්සවිග්ගහං ජීවිතං වොරොපෙසි, අන්තමසො ගබ්භපාතනං උපාදාය අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියොති, අන්තමසො සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරමාමීති යො භික්ඛුපාපිච්ඡො ඉච්ඡාපකතො අසන්තං අභූතං උත්තරිමනුස්සධම්මං උල්ලපති, අස්සමණො හොති අසක්යපුත්තියොතිච උපජ්ඣාචරියෙන ඔවදියමානෙහි අභිනවොපසම්පන්නෙහි ආම භන්තෙති පටිඤ්ඤාකථායෙව. සාමණෙරෙහිපි පබ්බජ්ජක්ඛණෙයෙව උපජ්ඣායස්ස සන්තිකෙ පාණාතිපාතාවෙරමණිසික්ඛාපදං සමාදියාමීතිආදිනා පඨමං පටිඤ්ඤා කතායෙව. තථා භික්ඛූහි තංතංආපත්තිං ආපජ්ජිත්වා දෙසනාය පටිකරණකාලෙ සාධු සුට්ඨු භන්තෙ සංවරිස්සාමීති අභිණ්හං පටිඤ්ඤා කතායෙව. සාමණෙරෙහිපි උපජ්ඣාචරියස්ස සන්තිකෙ සික්ඛාග්ගහණකාලෙපි පාණාතිපාතාවෙර මණිසික්ඛාපදං සමාදියාමීතිආදිනා අභිණ්හං පටිඤ්ඤා කතායෙව. තාහි පන පටිඤ්ඤාහි අභායිත්වා ඉතොයෙව භායාමීති වුත්තවචනං අච්ඡරියංවිය හුත්වා ඛායති. ඉමාය හි පටිඤ්ඤාය තාසං පටිඤ්ඤානං විසෙසතා න දිස්සතීති.

අයං පනෙත්ථ සන්නිට්ඨානත්ථො,- පටිස්සවදුක්කටාපත්ති නාම සාවත්ථියං පස්සෙනදිකොසලරඤ්ඤා ඉමස්මිං විහාරෙ වස්සං උපගච්ඡාහීති ආයාචිතෙ සාධූති පටිජානිත්වා ලාභබහුලතං පටිච්ච අන්තරාමග්ගෙ අඤ්ඤස්මිං විහාරෙ වස්සං උපගන්ත්වා පටිස්සවවිසංවාදනපච්චයා උපනන්දං නාම භික්ඛුං ආරබ්භ පඤ්ඤත්තා. සමන්තපාසාදිකඤ්ච නාම විනයට්ඨකථාය වස්සූපනායිකක්ඛන්ධකවණ්ණනායං ¶ පටිස්සවෙච ආපත්ති දුක්කටස්සාති එත්ථ න කෙවලං ඉමං තෙමාසං ඉධ වස්සං වසථාති එතස්සෙව පටිස්සවෙ ආපත්ති, ඉමං තෙමාසං භික්ඛං ගණ්හථ, උභොපි මයං වස්සං වසිස්සාම, එකතො උද්දිස්සාපෙස්සාමාති එවමාදිනාපි තස්ස තස්ස පටිස්සවෙ දුක්කටං, තඤ්ච ඛො පඨමං සුද්ධචිත්තස්ස පච්ඡා විසංවාදනපච්චයා, පඨමම්පි අසුද්ධ චිත්තස්ස පන පටිස්සවෙ පාචිත්තියන්ති වුත්තං.

ඉච්චෙවං භික්ඛූනං අඤ්ඤමඤ්ඤං දායකෙහිච සද්ධිං පටිජානිත්වා විසංවාදනපච්චයා අඤ්ඤෙසං අත්ථහිතභෙදෙයෙව දුක්කටාපත්ති වුත්තා, න අත්තනො ඉච්ඡාවසෙන සයමෙව අහං භුඤ්ජිස්සාමි සයිස්සාමීති එවමාදිනා වත්වා යථාවුත්තානුරූපං අකත්වා විසංවාදනෙති. සචෙ පන භික්ඛුසාමණෙරානං පඨමමෙව ආම භන්තෙතිආදිනා පටිඤ්ඤං කත්වා පච්ඡා කෙනචිදෙව කරණීයෙන තංතංආපත්තිං ආපජ්ජන්තො සහ පටිස්සවවිසංවාදෙන දුක්කටාපත්තියා ආපජ්ජෙය්ය, එවං සති තත්ථ තත්ථ සික්ඛාපදෙසු ද්වෙ ද්වෙ ආපත්තියො පඤ්ඤාපෙය්ය, න ච එවම්පි පඤ්ඤත්තා, තෙනෙව පටිස්සවදුක්කටාපත්ති නාම පරෙසං සන්තිකෙ පරෙසං මතිං ගහෙත්වා පටිජානිත්වා විසංවාදනට්ඨානෙයෙව පඤ්ඤත්තාති දට්ඨබ්බා.

ඉදානි රාජා සාසනස්ස සුද්ධිං ඉච්ඡන්තො ඉමිනා උපායෙන භික්ඛුසාමණෙරානං සීලං සංවරාපෙන්තො පච්චක්ඛසම්පරායිකභයං අනුපෙක්ඛිත්වා සංවරං ආපජ්ජෙය්යුන්ති චින්තෙත්වා බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ පටිඤ්ඤං කාරාපිතත්තා න කොචි දොසො දිස්සති. භික්ඛුසාමණෙරානම්පි භිය්යොසොමත්තායසීලං සංවරිත්වා සීලපරිසුද්ධි භවෙය්යාති. අථ රාජා සබ්බෙසං භික්ඛුසාමණෙරානං බුද්ධස්ස සම්මුඛෙ පටිඤ්ඤං කාරාපෙත්වා සීලං රක්ඛාපෙසීති.

ඉච්චෙවං ඉමස්ස රඤ්ඤො කාලෙ පුබ්බෙ අලජ්ජිනොපි සමානා භයං අනුපෙක්ඛිත්වා යෙභුය්යෙන ලජ්ජිනොව භවන්තීති.

බුද්ධස්ස ¶ භගවතො පරිනිබ්බානතො තිසතාධිකානං ද්විවස්සසහස්සානං උපරි නවුතිමෙ සංවච්ඡරෙ බහිනදීතීරෙ ගාමසීමතො පට්ඨාය යාව අන්තොඋදකුක්ඛෙපා, තාව කම්මං කරොන්තානං භික්ඛූනං සුඛෙන ගමනත්ථාය ගහට්ඨා ගාමසීමාය උදකුක්ඛෙපසීමං සම්බන්ධිත්වා සෙතුං අකංසු.

අථ තත්ථ ඤාණාලඞ්කාරසුමනමහාධම්මරාජගුරුගණා චරියනාමකො ථෙරො උපසම්පදාදිවිනයකම්මානි කතිපය වස්සෙසු අකාසි.

ධීරානන්දත්ථෙරො පන තත්ථ සඞ්කරදොසො හොතීති කම්මං කාතුං න ඉච්ඡති. තථා පට්ඨාය යෙ යෙ ඤාණාලඞ්කාරසුමනමහාධම්මරාජගුරුගණාචරියස්ස මතිං රුච්චන්ති, තෙ තෙ තස්ස පක්ඛිකා භවන්ති. යෙ යෙ පන ධීරානන්දත්ථෙරස්සමතිං රුච්චන්ති, තෙතෙ තස්ස පක්ඛිකා භවන්ති. එවංලඞ්කාදීපෙ අමරපුරනිකායිකා භික්ඛූ. ද්වෙධා භින්දිත්වා තිට්ඨන්ති.

අථ ධීරානන්දපක්ඛෙ භික්ඛු තප්පක්ඛිකස්ස සීලක්ඛන්ධත්ථෙරස්ස සිස්සෙ ධම්මක්ඛන්ධවනරතනභික්ඛූ අම්හාකං ජම්බුදීපෙ රතනපුණ්ණනගරං පෙසෙසුං සඞ්ඝරාජමහාථෙරස්ස සන්තිකෙ ඔවාදස්ස පටිග්ගාහණත්ථාය. තෙ ච කලියුගෙ අට්ඨාරසාධිකෙ ද්විවස්සසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ කත්තිකමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛඅට්ඨමියං සීහළදීපතො නික්ඛමිත්වා ආගච්ඡන්තා එකූනවීසාධිකෙ ද්විවස්සසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ ඵග්ගුනමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛසත්තමියං රතනපුණ්ණනගරං සම්පත්තා.

අථ ධම්මරාජා සඞ්ඝරාජස්ස ආරාමෙ චතුභූමිකං විහාරං කාරාපෙත්වා තත්ථ තෙ වසාපෙසි. චතූහි පච්චයෙහිච සඞ්ගහං අකාසි. සඞ්ඝරාජාච තෙසං ද්වින්නං පක්ඛිකානං වචනං සුත්වා බහූහි ගන්ථෙහි සංසන්දිත්වා විවාදං විනිච්ඡින්දි. තාදිසෙ ඨානෙ සඞ්කරදොසස්ස අත්ථිභාවං පකාසෙත්වා සන්දෙසපණ්ණම්පි තෙසං අදාසි.

මහාධම්මරාජාච ¶ තෙසං පුන සික්ඛං සඞ්ඝරාජස්ස සන්තිකෙ ගණ්හාපෙත්වා පිටකත්තයපොත්ථකාදීනි දාතබ්බවත්ථූනි දත්වා තස්මිංයෙව සංවච්ඡරෙ පඨමආසාළිමාසස්ස කාළපක්ඛදසමියං නාවාය තෙ පෙසෙසි.

තතො පච්ඡාච ඤාණාලඞ්කාරසුමනමහාධම්මරාජගුරුගණාචරියපක්ඛෙ භික්ඛූපි තප්පක්ඛිකස්ස පඤ්ඤාමොලිත්ථෙරස්ස සිස්සෙ විමලජොතිධම්මනන්දභික්ඛූ පෙසෙසුං සද්ධිං අරියාලඞ්කාරෙන නාම සාමණෙරෙන චතූහිච උපාසකෙහි. තෙච කලියුගෙ වීසාධිකෙ ද්විසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ කත්තිකමාසස්ස ජුණ්හපක්ඛපඤ්චමියං සම්පත්තා.

තදාපි සඞ්ඝරාජස්ස ආරාමෙයෙව එකං විහාරං කාරාපෙත්වා තෙ වසාපෙසි. චතූහි පච්චයෙහිච සඞ්ගහං අකාසි. සඞ්ඝරාජාපි පුන විනිච්ඡයං අදාසි යථාවුත්තනයෙන. ධම්මරාජා තෙසම්පි භික්ඛූනං සඞ්ඝරාජස්ස සන්තිකෙ පුන සික්ඛං ගණ්හාපෙත්වා සාමණෙරඤ්ච උපසම්පාදෙත්වා චතූහි පච්චයෙහි සඞ්ගහං කත්වා පහිණි.

තතො පච්ඡාච කලියුගෙ බාවීසාධිකෙ ද්විවස්සසතෙ සහස්සෙච සම්පත්තෙ මාඝමාසස්ස කාළපක්ඛඑකාදසමියං සීහළදීපතොයෙව ද්වෙ භික්ඛූ තයො සාමණෙරා චත්තාරො උපාසකා සරජතසුවණ්ණකරණ්ඩකං සරජතසුවණ්ණචෙතියදාතුං හත්ථිදන්තමයං බුද්ධරූපං මහාබොධිපත්තානි මහාබොධිතචං මහාබොධිපතිට්ඨානසූමිං සීහළදක්ඛිණසාඛාබොධිපත්තානි දුතියසත්තාහඅනිමිසට්ඨානභූමිඤ්ච ධම්මපණ්ණාකාරත්ථාය ගහෙත්වා රතනපුණ්ණං නාම මහාරාජට්ඨානීනගරං සම්පත්තා. තෙසම්පි ධම්මරාජා චතූහි පච්චයෙහි සඞ්ගහං කත්වා සඞ්ඝරඤ්ඤො ආරාමෙ වසාපෙසි. භික්ඛුනඤ්ච පුන සික්ඛං ගණ්හාපෙසි. සාමණෙරානඤ්ච උපසම්පදකම්මං ගහට්ඨානඤ්ච පබ්බජ්ජකම්මං ගණ්හාපෙසි.

ඉච්චෙවං මරම්මරට්ඨෙ භගවතො පරිනිබ්බානතො පට්ඨාය යාවජ්ජතනා ¶ සාසනස්ස ථෙරපරම්පරවසෙන පතිට්ඨානතා වෙදිතබ්බා.

ඉච්චෙවං මරම්මමණ්ඩලෙ අරිමද්දනපුරෙ අරහන්තත්ථෙරගණො උත්තරාජීවත්ථෙරඡප්පදත්ථෙරගණො සිවලිත්ථෙරගණො ආනන්දත්ථෙරගණො තාමලින්දත්ථෙරගණොති පඤ්ච ගණා අහෙසුං.

ඉදානි අරිමද්දනනගරෙ පඤ්චගණතො පට්ඨාය විජයපුරජෙය්යපුරරතනපූරෙසු ථෙරපරම්පරවසෙන සාසනස්ස අනුක්කමෙන ආගතභාවං දස්සයිස්සාමි. සිරිඛෙත්තනගරෙ හි ‘සො යාං නොං’ නාම රාජා පරක්කමවංසිකස්ස සාරදස්සිත්ථෙරස්ස අන්තෙවාසිකං සද්ධම්මට්ඨිතිත්ථෙරං අත්තනො ආචරියං කත්වා පූජෙසි.

කලියුගස්ස චතුවස්සාධිකඅට්ඨසතකාලෙ සිරිඛෙත්තනගරතො ආගන්ත්වා සො රතනපූරෙ රජ්ජං කාරෙසි. අථ අත්තනො පුත්තං අනෙකිභං නාම රාජකුමාරං මහාරාජ නාමෙන සිරිඛෙත්තනගරං භුඤ්ජාපෙසි. දක්ඛිණදිසාභාගෙ ‘කූ ව්ඨෙ ට-යො මො’ නගරං, පච්ඡිමදිසාභාගෙ ‘ඵො ඛොං’ නාම ඨානං, උත්තරදිසාභාගෙ ‘ම ලොං’ නගරං, පුරත්ථිමදිසාභාගෙ ‘කොං ඛොං’ නාම ඨානං, එත්ථන්තරෙ නිසින්නානං ගිහීනං මම පුත්තස්ස ආණා පවත්තතු, භික්ඛූනං මමාචරියස්ස සද්ධම්මට්ඨිතිත්ථෙරස්ස ආණා පවත්තතූති නිය්යාදෙසි.

තස්සච සද්ධම්මට්ඨිතිත්ථෙරස්ස අරියවංසත්ථෙරො මහාසාමිත්ථෙරොති ද්වෙ සිස්සා අහෙසුං. තෙසු මහාසාමිත්ථෙරො පුබ්බෙ වුත්තනයෙන සාසනවංසං ආනෙස්සාමීති සීහළදීපං ගන්ත්වා සීහළදීපතො සද්ධිං පඤ්චහි භික්ඛූහි සද්ධම්මචාරිං නාම ථෙරං ආනෙත්වා අභිනවසික්ඛං ගණ්හිත්වා සිරිඛෙත්තනගරෙ සීහළදීපවංසිකං සාසනං වඩ්ඪාපෙත්වා නිසීදි. තස්ස මහාසාරිත්ථෙරස්ස සිස්සො අතුලවංසො නාම ථෙරො චතූසු දිසාසු අහිණ්ඩිත්වා පරියත්තිං උග්ගණ්හිත්වා සිරිඛෙත්තනගරෙයෙව ¶ තම්බුලභුඤ්ජමාතිකාසමීපෙ සාසනං පග්ගණ්හිත්වා නිසීදි. තස්ස අතුලවංසත්ථෙරස්ස සිස්සො රතනරංසී නාම ථෙරොච පරියත්තිවෙසාරජ්ජං පත්වා සිරිඛෙත්තනගරෙයෙව සාසනං පග්ගණ්හිත්වා නිසීදි. තස්සච රතනරං සිත්ථෙරස්ස සිස්සො සත්වවධම්මරාජස්ස ආචරියො අභිසඞ්කෙතො නාම ථෙරො පරියත්තිවෙසාරජ්ජං පත්වා සිරිඛෙත්තනගරයෙව සාසනං පග්ගණ්හිත්වා නිසීදි. තස්ස පන සිස්සො මුනින්දඝොසො නාම ථෙරො අත්ථි. කලියුගෙ සත්තතාධිකෙ නවසතෙ සම්පත්තෙ පච්ඡිමපක්ඛාධිකරාජා සිරිඛෙත්තනගරං අභිභවිත්වා නන්දයොධෙන නාම අමච්චෙන සද්ධිං තං මුනින්දඝොසත්ථෙරං ආනෙත්වා රතනපූරෙ පතිට්ඨාපෙසි.

සො කිර පච්ඡිමපක්ඛාධිකරාජා එවං කථෙසි,- අහං සිරිඛෙත්තනගරං ලභිත්වා එකංයෙව භික්ඛුං එකංයෙව ගිහිං ලභාමීති.

සො පන ථෙරො සාමණෙරනාමෙන මුනින්දඝොසො නාම. උපසම්පන්නකාලෙ පන මාතුලභූතස්ස ථෙරස්ස නාමෙන උපාලි නාම. දින්නනාමෙන පන තිපිටකාලඞ්කාරො නාම. තිරියපබ්බතවිහාරෙ පන වාසත්තා ඨානනාමෙන තිරියපබ්බතත්ථෙරො නාම.

සො කිර එරාවතීනදීතීරෙ චතුභූමිකවිහාරෙ පඨමං නිසීදිත්වා පච්ඡා කලියුගස්ස වස්සසහස්සෙ කාලෙසට්ඨිවස්සායුකො හුත්වා තිරියපබ්බතවිහාරෙ නිසීදි. සාමණෙරකාලෙ සො ජලුමස්යාමභයෙන රතනපූරතො නික්ඛමිත්වා කෙතුමතීනගරං පත්වා තත්ථ තිසාසනධජත්ථෙරස්ස සිස්සභූතස්ස ධම්මරාජගුරුත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ ගන්ථං උග්ගණ්හිං. පාළිඅට්ඨකථාටීකාසු අතිඡෙකතාය දහරකාලෙයෙවච වෙස්සන්තරජාතකං කබ්යාලඞ්කාරෙන බන්ධිත්වා කථනතො අතිවිය පාකටො අහොසි. තස්ස පන ¶ ථෙරස්ස සිස්සො උච්චනගරවාසී මහාතිස්සත්ථෙරොති සඞ්ගිරජනපදෙ අරඤ්ඤවාසං වසිත්වා පරියත්තිං වාචෙත්වා සාසනං පග්ගණ්හි. තස්ස පන සිස්සො රෙමිනගාමෙ ගාමවාසී චන්දත්ථෙරො නාම. තස්ස සිස්සො තංගාමවාසී ගුණසිරිත්ථෙරො නාම. තස්ස සිස්සො තංගාමවාසී කල්යාණධජත්ථරො නාම. සො පන ථෙරො පදුමනගරෙ සහස්සොරොධබොධොදධිගාමෙසු පරියත්තිං වාචෙත්වා නිසීදි. තස්ස සිස්සො බොධොදධිගාමවාසිනො ඉන්දොභාසකල්යාණචක්කවිමලාචාරත්ථෙරා සහස්සොරොධගාමවාසිනො ගුණසාරචන්දසාරත්ථෙරා වංතුමගාමවාසී වරඑසිත්ථෙරො කන්නිනගරෙ ජරරාජගාම වාසී ගුණසිරිත්ථෙරොචාති ඉමෙ ථෙරා කල්යාණධජත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ පුන සික්ඛං ගහෙත්වා පරියත්තිං උග්ගණ්හිත්වා කොවිදා අහෙසුං.

තස්සෙව කල්යාණධජත්ථෙරස්ස සිස්සො සඞ්ගිරජනපදෙ සමිවනගාමෙ නිසින්නො ධම්මධරො නාම ථෙරො මහල්ලකකාලෙ පදුමනගරෙ කුසුමමූලගාමෙ නිසීදිත්වා ගන්ථං වාචෙත්වා සාසනං පග්ගණ්හි.

තෙසු ගුණසිරිත්ථෙරො අමරපුරමාපකස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ගුණාභිලඞ්කාරසද්ධම්මමහාරාජාධිරාජගුරූති නාමලඤ්ඡං ගණ්හිත්වා ජෙය්යභූමිවාසකිත්තිවිහාරෙ පටිවසි.

තස්ස පන ථෙරස්ස සිස්සො ඤාණාභිවංසධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාගුරු නාම මහාථෙරො. තස්සෙව රඤ්ඤො කාලෙ සඞ්ඝරාජා අහොසි. සො පන ථෙරො සීහළදීපෙ අමරපුරනිකායිකානං පභවො. ගුණාභිලඞ්කාරසද්ධම්මමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්සෙව සිස්සො තිපිටකාලඞ්කාරමහාධම්මරාජගුරු නාම ථෙරො. තස්ස සිස්සො සූරියවංසාභිසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපති මහාධම්මරාජාධිරාජගුරු නාම ථෙරො අමරපුරදුතියමාපකස්ස රඤ්ඤො කාලෙ ¶ සඞ්ඝරාජා අහොසි. තස්ස පන සිස්සො ඤෙය්ය ධම්මාභිවංසමුනිවරඤාණකිත්තිසිරිපවරාලඞ්කාරධම්මසෙනාපති- මහාධම්මරාජාධිරාජගුරු මහාථෙරො දුතියං අමරපුරමාපකස්ස රතනපුණ්ණමාපකස්සච රඤ්ඤො කාලෙසු සඞ්ඝ රාජා අහොසි. සො පන ඤාණාභිවංසධම්මසෙනාපතිමහාධම්මරාජාධිරාජගුරුත්ථෙරස්ස සඞ්ඝරඤ්ඤො සිස්සොපි වරඑසිත්ථෙරස්ස සිස්සොච අහොසි.

අයං සීහළදීපතො සබ්බපච්ඡිමාගතෙහි සද්ධම්මචාරීමහාසාමිත්ථෙරෙහි යාව අම්හාකං ආචරියා ථෙරපරම්පරා දස්සනකථා.

අයම්පි අපරා ථෙරපරම්පරා වෙදිතබ්බා. ඡප්පදත්ථෙරවංසිකො සද්ධම්මකිත්ති නාම ථෙරො ජෙය්යපුරං ආගන්ත්වා චතුදීපභූමිට්ඨානෙ නිසීදිත්වා මහාඅරියවංසත්ථෙරස්ස සන්තිකෙ පරියත්තිං උග්ගණ්හිත්වා තතො පච්ඡා ජෙතවනවිහාරං සඞ්කමිත්වා තත්ථ නිසීදිත්වා පරියත්තිං වාචෙත්වා සාසනං පග්ගණ්හි.

තස්ස සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරස්ස සිස්සො තිසාසනධජො නාම. තස්ස සිස්සො ධම්මරාජගුරු නාම. තස්ස සිස්සො මුනින්දඝොසො නාම. තස්ස සිස්සො මහාතිස්සො නාම. තස්ස සිස්සො චන්දපඤ්ඤො නාම. තස්ස සිස්සො ගුණසිරි නාම. තස්ස සිස්සො ඤාණධජො නාම. තස්ස සිස්සො ධම්මධරො නාම. තස්ස සිස්සො ඉන්දොභාසො නාම. තතො පට්ඨාය කල්යාණචක්ක විමලාචාර ගුණසාර චන්දසාර වරඑසී ගුණසිරි ඤාණාභිවංස ඤෙය්යධම්මාභිවංසත්ථෙරානං වසෙන සාසනවංසො වෙදිතබ්බොති.

අයං පත්තලඞ්කස්ස ඡප්පදත්ථෙරස්ස සිස්සභූතා සද්ධම්මකිත්තිත්ථෙරතො පට්ඨාය ථෙරපරම්පරදස්සනකථා.

ඉදං රතනපුණ්ණනගරෙ සාසනස්ස පතිට්ඨානං.

එවං අපරන්තරට්ඨසඞ්ඛාතෙන එකදෙසෙන සකලම්පි මරම්මරට්ඨං ¶ ගහෙත්වා සාසනවංසො දස්සෙතබ්බො. භගවාපි හි අපරන්තරට්ඨෙ චන්දනවිහාරෙ වසිත්වා තම්බදීපරට්ඨෙ තංතංදෙසම්පි ඉද්ධියා චරිත්වා සත්තානං ධම්මං දෙසෙසියෙවාති.

ඉති සාසනවංසෙ අපරන්තරට්ඨසාසනවංසකථාමග්ගො

නාම ඡට්ඨො පරිච්ඡෙදො.