📜
පඤ්චදසම පරිච්ඡෙද
මහාවිහාර පටිග්ගහකො
හත්ථිසාලාපි සම්බාධා, ඉති තත්ථ සමාගතා;
තෙ නන්දනවනෙ රම්මෙ, දක්ඛිණද්වාරතො බහි.
රාජුය්යානෙ ඝනච්ඡායෙ, සීතලෙ නීලසද්දලෙ;
පඤ්ඤාපෙසුං ආසනානි, ථෙරානං සාදරා නරා.
නික්ඛම්ම දක්ඛිණද්වාරා, ථෙරො තත්ථ නිසීදි ච;
මහාකුලීනා චා’ගම්ම, ඉත්ථියො බහුකා තහිං.
ථෙරං ¶ උපනිසීදිංසු, උය්යානං පූරයන්තියො;
බාලපණ්ඩිතසුත්තන්තං, තාසං ථෙරො අදෙසයි.
සහස්සං ඉත්ථියො තාසු, පඨමං ඵලමජ්ඣගුං;
එවං තත්ථෙව උය්යානෙ, සායණ්හසමයො අහු.
තතො ථෙරා නික්ඛමිංසු, ‘‘යාම තං පබ්බතං’’ ඉති;
රඤ්ඤො පටිනිවෙදෙසුං, සීඝං රාජා උපාගමි.
උපාගම්මා’බ්රවී ථෙරං, ‘‘සායං දූරො ච පබ්බතො;
ඉධෙව නන්දනුය්යානෙ, නිවාසො ඵාසුකො ඉති.
පුරස්ස අච්චාසන්නත්තා, ‘‘අසාරුප්ප’’න්ති භාසිතෙ;
‘‘මහාමෙඝවනුය්යානං, නාතිදූරාති සන්තිකෙ.
රම්මං ඡායූදකූපෙතං, නිවාසො තත්ථ රොචතු;
නිවත්තිතබ්බං භන්තෙ’’න්ති, ථෙරො තත්ථ නිවත්තයි.
තස්මිං නිවත්තඨානම්හි, කදම්බනදියන්තිකෙ;
නිවත්තචෙතියං නාම, කතං වුච්චති චෙතියං.
තං නන්දනා දක්ඛිණෙන, නයං ථෙරං රථෙසභො;
මහාමෙඝවනුය්යානං, පාචිනද්වාරකං නයි.
තත්ථ රාජඝරෙ රම්මෙ, මඤ්චපීඨානි සාධුකං;
සාධූති සන්ථරාපෙත්වා, ‘‘වසතෙ’ත්ත සුඛං’’ ඉති.
රාජා ථෙරෙ’භිවාදෙත්වා, අමච්චපරිවාරිතො;
පුරං පාවිසි ථෙරා තු, තං රත්තිං තත්ථ තෙ වසුං.
පභාතෙයෙව පුප්ඵානි, ගාහෙත්වා ධරණීපති;
ථෙරෙ උපච්ච වන්දිත්වා, පූජෙත්වා කුසුමෙහි ච.
පුච්ඡි කච්චි සුඛං වුට්ඨං, උය්යානං ඵාසුකං ඉති;
සුඛං වුත්ථං මහාරාජ, උය්යානං යති ඵාසුකං.
ආරාමො කප්පතෙ භන්තෙ, සඞ්ඝස්සා’’ති අපුච්ඡි සො;
‘‘කප්පතෙ’’ඉති වත්වාන, කප්පාකප්පෙසු කොවිදො.
ථෙරො වෙළුවනාරාම, පටිග්ගහණමබ්රවි;
තං සුත්වා අභිහට්ඨො සො, තුට්ඨහට්ඨො මහාජනො.
ථෙරානං ¶ වන්දනත්ථාය, දෙවී තු අනුලාගතා;
සද්ධිං පඤ්චසතිත්ථීහි, දුතියං ඵලමජ්ඣගා.
සා පඤ්චසතා දෙවී, අනුලා’හ මහීපති;
‘‘පබ්බජිස්සාම දෙවා’’ති, රාජා ථෙරමවොච සො.
පබ්බාජෙථ ඉමායො’’ති, ථෙරො ආහ මහීපතිං;
‘‘න කප්පති මහාරාජ, පබ්බාජෙතුං ථියො හිනො.
අත්ථි පාටලිපුත්තස්මිං, භික්ඛුනී මෙ කනිට්ඨිකා;
සඞ්ඝමිත්තාති නාමෙන, විස්සුතා සා බහුස්සුතා.
නරින්දසමණින්දස්ස, මහාබොධිදුමින්දතො;
දක්ඛිණං සාඛමාදාය, තථා භික්ඛුනියො වරා.
ආගච්ඡතූ’ති පෙසෙහි, රඤ්ඤො නො පිතු සන්තිකං;
පබ්බාජෙස්සති සා ථෙරී, ආගතා ඉත්ථියො ඉමා.
‘‘සාධු’’ති වත්වා ගණ්හිත්වා, රාජා භිඞ්කාරමුත්තමං;
‘‘මහාමෙඝවනුය්යානං, දම්මි සඞ්ඝස්සි’මං ඉති.
මහින්දථෙරස්ස කරෙ, දක්ඛිණොදකමා’කිරී;
මහියා පතිතෙ තොයෙ, අකම්පිත්ථ මහා මහී.
‘‘තස්මා කම්පති භූමී’’ති, භූමිපාලො අපුච්ඡි තං;
පතිට්ඨිතත්තා දීපම්හි, සාසනස්සා’ති සො බ්රවි.
ථෙරස්ස උපනාමෙසි, ජාතිපුප්ඵානි ජාතිමා;
ථෙරො රාජඝරං ගන්ත්වා, තස්ස දක්ඛිණතො ඨිතො.
රුක්ඛම්හි පිචුලෙ අට්ඨ, පුප්ඵමුට්ඨී සමොකිරී;
තත්ථාපි පුථවී කම්පි, පුට්ඨො තස්සා’හ කාරණං.
අහොසි තිණ්ණං බුද්ධානං, කාලෙ’පි ඉධ මාලකො;
නරින්දසඞ්ඝකම්මත්ථං, භවිස්සති ඉදානිපි.
රාජගෙහා උත්තරතො, චාරුපොක්ඛරණිං අගා;
තත්තකා නෙව පුප්ඵානි, ථෙරො තත්ථාපි ඔකිරි.
තත්ථා’පි පුථුවී කම්පි, පුට්ඨො තස්සා’හ කාරණං;
‘‘ජන්තඝර පොක්ඛරණී, අයං හෙස්සති භූමිප’’.
තස්සෙව ¶ රාජගෙහස්ස, ගන්ත්වාන ද්වාරකොට්ඨකං;
තත්තකෙහෙ’ව පුප්ඵෙහි, තං ඨානං පූජයී ඉසි.
තත්ථාපි පුථුවීකම්පි, හට්ඨලොමො අතීවසො;
රාජා තං කාරණං පුච්ඡි, ථෙරො තස්සා’හ කාරණං.
ඉමම්හි කප්පෙ බුද්ධානං, තිණ්ණන්නං බොධිරුක්ඛතො;
ආනෙත්වා දක්ඛිණාසාඛා, රොපිතා ඉධ භූමිප.
තථාගතස්ස අම්හාකං, බොධිසාඛාපි දක්ඛිණා;
ඉමස්මිංයෙව ඨානම්හි, පතිට්ඨිස්සති භූමිප.
තතො’ගමා මහාථෙරො, මහාමුචලමාලකං;
තත්තකානෙව පුප්ඵානි, තස්මිං ඨානෙ සමොකිරි.
තථාපි පුථවී කම්පි, පුට්ඨො තස්සා’හ කාරණං;
සඞ්ඝස්සු පොසථා ගාරං, ඉධ හෙස්සති භූමිප.
පඤ්හම්බමාලකට්ඨානං, තතො’ගමා මහීපති;
සුපක්කං අම්බපක්කඤ්ච, වණ්ණගන්ධරසුත්තමං.
මහන්තං උපනාමෙසි, රඤ්ඤො උය්යානපාලකො;
තං ථෙරස්සුපනාමෙසි, රාජා අතිමනොරමං.
ථෙරො නිසීදනාකාරං, දස්සෙසි ජනතා හිතො;
අත්ථරාපෙසි තත්ථෙව, රාජා අත්ථරණං වරං.
අදා තත්ථ නිසින්නස්ස, ථෙරස්සම්බං මහීපති;
ථෙරො තං පරිභුඤ්ජිත්වා, රොපනත්ථාය රාජිනො.
අම්බට්ඨිකං අදා රාජා, තං සයං තත්ථ රොපයි;
හත්ථෙ තස්සොපරිථෙරො, ධොවි තස්ස විරුළ්හියා.
තං ඛණංයෙව බීජම්හා, තම්හා නික්ඛම්ම අඞ්කුරො;
කමෙනා’ති මහාරුක්ඛො, පත්තපක්කධරො අහු.
තං පාටිහාරියං දිස්වා, පරිසා සා සරාජිකා;
නමස්සමානා අට්ඨාසි, ථෙරෙ හත්ථතනුරුහා.
ථෙරො ¶ තදා පුප්ඵමුට්ඨි, අට්ඨ තත්ථ සමොකිරි;
තථාපි පුථවීකම්පි, පුට්ඨො තස්සා’හ කාරණං.
සඞ්ඝස්සප්පන්නලාභානං, අනෙකෙසං නරාධිප;
සඞ්ගම්මභාජනඨානං, ඉදං ඨානං භවිස්සති.
තතො ගන්ත්වා චතුස්සාල-ඨානං තත්ථ සමොකිරි;
තත්තකානෙව පුප්ඵානි, කම්පි තත්ථාපි මෙදිනී.
තං කම්පකාරණං පුච්ඡි, රාජා ථෙරො වියාකරි;
තිණ්ණන්නං පුබ්බබුද්ධානං, රාජුය්යාන පටිග්ගහෙ.
දාන වත්ථුනා’හටානි, දීපවාසීහි සබ්බතො;
ඉධ ඨපෙත්වා භොජෙසුං, සසඞ්ඝෙ සුගතෙ තයො.
ඉදානි පන එත්ථෙව, චතුස්සාලා භවිස්සති;
සඞ්ඝස්ස ඉධ භත්තග්ගං, භවිස්සති නරාධිප.
මහථූපඨිතඨානං, ඨානාඨානවිදූතතො;
අගමාසි මහාථෙරො, මහින්දො දීපදීපනො.
තදා අන්තොපරික්ඛෙපෙ, රාජුය්යානස්ස ඛුද්දිකා;
කකුධව්හා අහු වාපී, තස්සො’පරි ජලන්තිකෙ.
ථූපාරහං ථලඨානං, අහු ථෙරෙ තහිං ගතෙ;
රඤ්ඤො චම්පකපුප්ඵානං, පුටකාන’ට්ඨ ආහරුං.
තානි චම්පකපුප්ඵානි, රාජා ථෙරස්සු’පානයි;
ථෙරො චම්පකපුප්ඵෙහි, තෙහි පූජෙසි තං ඵලං.
තත්ථාපි පුථවී කම්පි, රාජා තං කම්පකාරණං;
පුච්ඡි ථෙරො’නු පුබ්බෙන, ආහතං කම්පකාරණං.
ඉදං ඨානං මහාරාජ, චතුබුද්ධ නිසෙවිතං;
ථූපාරහං හිතත්ථාය, සුඛත්ථාය ච පාණිනං.
ඉමම්හි කප්පෙ පඨමං, කකුසන්ධො ජිනො අහු;
සබ්බ ධම්මවිදූ සත්ථා, සබ්බලොකානුකම්පකො.
මහාතිත්ථව්හයං ආසි, මහාමෙඝවනං ඉදං;
නගරං අභයං නාම, පුරත්ථිමදිසාය’හු.
කදම්බ නදියා පාරෙ, තත්ථ රාජා’භයො අහු;
ඔජදීපොති නාමෙන, අයං දීපො තදාඅහු.
රක්ඛසෙහි ¶ ජනස්සෙ’ත්ථ, රොගො පජ්ජරකො අහු;
කකුසන්ධො දසබලො, දිස්වාන තදුපද්දවං.
තං ගන්ත්වා සත්තවිනයං, පවත්තිං සාසනස්ස ච;
කාතුං ඉමස්මිං දීපස්මිං, කරුණා බලචොදිතො.
චත්තාලීසසහස්සෙහි, තාදීහි පරිවාරිතො;
නභසා’ගම්ම අට්ඨාසි, දෙවකූටම්හි පබ්බතෙ.
සම්බුද්ධස්සා’නුභාවෙන, රොගො පජ්ජරකො ඉධ;
උපසන්තො මහාරාජ, දීපම්හි සකලෙ තදා.
කත්ථ ඨිතො අධිට්ඨාසි, නරිස්සර මුනිස්සරො;
සබ්බෙ මං අජ්ජ පස්සන්තු, ඔජදීපම්හි මානුසා.
ආගන්තුකාමා සබ්බෙව, මනුස්සා මම සන්තිකං;
ආගච්ඡන්තු අකිච්ඡෙන, ඛිප්පඤ්චාපි මහාමුනි.
ඔභාසයන්තං මුනින්දං තං, ඔභාසන්තඤ්ච පබ්බතං;
රාජා ච නාගරා චෙව, දිස්වා ඛිප්පං උපාගමුං.
දෙවතා බලිදානත්ථං, මනුස්සා ච තහිං ගතා;
දෙවතා ඉති මඤ්ඤිංසු, සසඞ්ඝං ලොකනායකං.
රාජා සො මුනිරාජං තං, අතිහට්ඨො’භි වාදිය;
නිමන්තයිත්වා භත්තෙන, ආනෙත්වා පුරසන්ති කං.
සසඞ්ඝස්ස මුනින්දස්ස, නිසජ්ජාරහමුත්තමං;
රමණීයමිදං ඨාන-මසම්බාධන්ති චින්තිය.
කාරිතෙ මණ්ඩපෙ රම්මෙ, පල්ලඞ්කෙසු වරෙ සුතං;
නිසීදාපෙසි සම්බුද්ධං, සසඞ්ඝං ඉධ භූපති.
නිසින්නම්පි ච පස්සන්තා, සසඞ්ඝං ලොකනායකං;
දීපෙ මනුස්සා ආනෙසුං, පණ්ණාකාරෙ සමන්තතො.
අත්තනො ඛජ්ජභොජ්ජෙහි, තෙහි තෙහා’භතෙහි ච;
සන්තප්පෙසි සසඞ්ඝං තං, රාජා සො ලොකනායකං.
ඉධෙව පච්ඡාභත්තං තං, නිසින්නස්ස ජිනස්ස සො;
මහා තිත්ථකමුය්යානං, රාජා’දා දක්ඛිණං වරං.
අකාලපුප්ඵා ¶ ලඞ්කාරෙ, මහාතිත්ථවනෙ තදා;
පටිග්ගහිතෙ බුද්ධෙන, අකම්පිත්ථ මහාමහී.
එත්ථෙව සො නිසීදිත්වා, ධම්මං දෙසෙසි නායකො;
චත්තාලීස සහස්සානි, පත්තා මග්ගඵලං නරා.
දිවාවිහාරං කත්වාන, මහාතිත්ථවනෙ ජිනො;
සායණ්හසමයෙ ගන්ත්වා, බොධිඨානාරහං මහි.
නිසින්නො තත්ථ අප්පෙත්වා, සමාධිං වුට්ඨිතො තතො;
ඉති චින්තයි සම්බුද්ධො, හිතත්ථං දීපවාසිනං.
ආදාය දක්ඛිණං සාඛං, බොධිතො මෙ සිරීසතො;
ආගච්ඡතු රූපනන්දා, භික්ඛුනී සහභික්ඛුනී.
තස්ස තං චිත්තමඤ්ඤාය, සා ථෙරී තදනන්තරං;
ගහෙත්වා තත්ථ රාජානං, උපසඞ්කම්ම තං තරුං.
ලෙඛං දක්ඛිණසාඛාය, දාපෙත්වාන මහිද්ධිකා;
මනොසිලාය ඡින්නං තං, ඨිතං හෙමකටාහකෙ.
ඉද්ධියා බොධිමාදාය, සපඤ්චසත භික්ඛුනී;
ඉධා’නෙත්වා මහාරාජ, දෙවතා පරිවාරිතා.
සසුවණ්ණ කටාහං තං, සම්බුද්ධෙන පසාරිතෙ;
ඨපෙසි දක්ඛිණෙ හත්ථෙ, තං ගහෙත්වා තථාගතො.
පතිට්ඨාපෙතුං පාදාසි, බොධිං රඤ්ඤො’භයස්ස තං;
මහාතිත්ථම්හි උය්යානෙ, පතිට්ඨාපෙසි භූපති.
තතො ගන්ත්වාන සම්බුද්ධො,
ඉතො උත්තරතො පන;
සිරීසමාලකෙ රම්මෙ,
නිසීදිත්වා තථාගතො.
ජනස්ස ධම්මං දෙසෙසි, ධම්මාභිසමයො තහිං;
වීසතියා සහස්සානං, පාණානං ආසි භූමිප.
තතොපි උත්තරං ගන්ත්වා, ථූපරාමමහිං ජිනො;
නිසින්නො තත්ථ අප්පෙත්වා, සමාධිං වුට්ඨිතො තතො.
ධම්මං ¶ දෙසෙසි සම්බුද්ධො, පරිසාය තහිංපන;
දසපාණ සහස්සානි, පත්තමග්ගඵලාන’හුං.
අත්තනො ධම්මකරණං, මනුස්සානං නමස්සිතුං;
දත්වා සපරිවාරං තං, ඨපෙත්වා ඉධ භික්ඛුනිං.
සහ භික්ඛුසහස්සෙන, මහාදෙවඤ්ච සාවකං;
ඨපෙත්වා ඉධ සම්බුද්ධො, තතො පාචිනතො පන.
ඨිතො රතනමාලම්හි, ජනං සමනුසාසිය;
සසඞ්ඝො නභමුග්ගන්ත්වා, ජම්බුදීපං ජිනො අගා.
ඉමම්හි කප්පෙ දුතියං, කොණාගමන නායකො;
අහු සබ්බවිදූ සත්ථා, සබ්බලොකානුකම්පකො.
මහානාමව්හයං ආසි, මහාමෙඝවනං ඉදං;
වඩ්ඪමානපුරං නාම, දක්ඛිණාය දිසාය’හු.
සමිද්ධො නාම නාමෙන, තත්ථ රාජා තදා අහු;
නාමෙන වරදීපො’ති, අයං දීපො තදා අහු.
දුබ්බුට්ඨුපද්දවො එත්ථ, වරදීපෙ තදා අහු;
ජිනො සකොණාගමනො, දිස්වාන තදුපද්දවං.
තං හුත්වා සත්තවිනයං, පවත්තිං සාසනස්ස ච;
කාතුං ඉමස්මිං දීපස්මීං, කරුණා බලචොදිතො.
තිංස භික්ඛුසහස්සෙහි, තාදීහි පරිවාරිතො;
නභසා’ගම්ම අට්ඨාසි, නභෙ සුමනකූටකෙ.
සම්බුද්ධස්සා’නුභාවෙන, දුබ්බුට්ඨි සා ඛයං ගතා;
සාසනාන්තරධානත්තා, සුවුට්ඨි ච තදාඅහු.
තත්ත ඨිතො අධිට්ඨාසි, නරිස්සරමුනිස්සරො;
සබ්බෙව අජ්ජ පස්සන්තු, වරදීපම්හි මානුසා.
ආගන්තුකාමා සබ්බෙව, මනුස්සා මම සන්තිකං;
ආගච්ඡන්තු අකිච්ඡෙන, ඛිප්පඤ්චා’ති මහාමුනි.
මහාසත්තං මුනින්දං තං, ඔභාසන්තඤ්ච පබ්බතං;
රාජා ච නාගරා චෙව, දිස්වා ඛිප්පමුපාගමුං.
දෙවතාබලිදානත්ථං ¶ , මනුස්සා ච තහිං ගතා;
දෙවතා ඉති මඤ්ඤිංසු, සසඞ්ඝං ලොකනායකං.
රාජා සො මුනිරාජං තං, අතිහට්ඨො’භිවාදිය;
නිමන්තයිත්වා භත්තෙන, ආනෙත්වා පුරසන්තිකං.
සසඞ්ඝස්ස මුනින්දස්ස, නිසජ්ජාරහ මුත්තමං;
රමණීයමිදං ඨානං, අසම්බාධන්ති චින්තිය.
කාරිතෙ මණ්ඩපෙ රම්මෙ, පල්ලඞ්කෙසු වරෙසු තං;
නිසීදාපයි සම්බුද්ධං, සසඞ්ඝං ඉධ භූපති.
නිසින්නම්පි’ධ පස්සන්තා, සසඞ්ඝං ලොකනායකං;
දීපෙ මනුස්සා ආනෙසුං, පණ්ණාකාරෙ සමන්තතො.
අත්තනො ඛජ්ජභොජ්ජෙහි,
තෙහි තෙහා’භ තෙහි ච;
සන්තප්පෙසි සසඞ්ඝං තං,
රාජා සො ලොක නායකං.
ඉධෙව පච්ඡාභත්තං තං, නිසින්නස්ස ජිනස්ස සො;
මහානාමකමුය්යානං, රාජා’දා දක්ඛිණං වරං.
අකාලපුප්ඵාලඞ්කාරෙ, මහානාමවනෙ තදා;
පටිග්ගහිතෙ බුද්ධෙන, අකම්පිත්ථ මහාමහී.
එත්ථෙව සො නිසීදිත්වා, ධම්මං දෙසෙසි නායකො;
තදා තිංස සහස්සානි, පත්තා මග්ගඵලං නරා.
දිවාවිහාරං කත්වාන, මහානාමවනෙ ජිනො;
සායණ්හසමයෙ ගන්ත්වා, පුබ්බධොධිඨිතං මහිං.
නිසින්නො තත්ථ අප්පෙත්වා, සමාධිං වුට්ඨිතො තතො;
ඉති චින්තෙසි සම්බුද්ධො, හිතත්ථං දීපවාසිනං.
ආදාය දක්ඛිණං සාඛං, මමොදුම්බරබොධිතො;
ආයාතු කනකදත්තා, භික්ඛුනී සහභික්ඛුනී.
තස්ස තං චිත්තමඤ්ඤාය, සා ථෙරී තදනන්තරං;
ගහෙත්වා තත්ථ රාජානං, උපසඞ්කම්ම තං තරුං.
ලෙඛං ¶ දක්ඛිණසාඛාය, දාපෙත්වාන මහිද්ධිකා;
මනොසිලාය ඡින්නං තං, ඨිතං හෙමකටාහකෙ.
ඉද්ධියා බොධිමාදාය, සපඤ්චසහභික්ඛුනී;
ඉධාගන්ත්වා මහාරාජ, දෙවතාපරිවාරිතා.
සසුවණ්ණකටාහං තං, සම්බුද්ධෙන පසාරිතෙ;
ඨපෙසි දක්ඛිණෙ හත්ථෙ, තං ගහෙත්වා තථාගතො.
පතිට්ඨාපෙතුං රඤ්ඤො’දා, සමිද්ධස්ස සතං තහිං;
මහානාමම්හි උය්යානෙ, පතිට්ඨාපෙසි භූපති.
තතො ගන්ත්වාන සම්බුද්ධො, සිරීසමාලකුත්තරෙ;
ජනස්ස ධම්මං දෙසෙසි, නිසින්නො නාගමාලකෙ.
තං ධම්මදෙසනං සුත්වා, ධම්මාභිසමයො තහිං;
වීසතියා සහස්සානං, පාණානං ආසි භූමිප.
පුබ්බබුද්ධනිසින්නං තං, ඨානං ගන්ත්වා පුරුත්තරං;
නිසින්නො තත්ථ අප්පෙත්වා, සමාධිං වුට්ඨිතො තතො.
ධම්මං දෙසෙසි සම්බුද්ධො, පරිසාය තහිං පන;
දසපාණසහස්සානි, පත්තා මග්ගඵලං අහුං.
කායබන්ධනධාතුං සො, මනුස්සෙහි නමස්සිතුං;
දත්වා සපරිවාරං තං, ඨපෙත්වා ඉධ භික්ඛුනිං.
සහ භික්ඛුසහස්සෙන, මහාසුම්මඤ්ච සාවකං;
ඨපෙත්වා ඉධ සම්බුද්ධො, ඔරං රතනමාලතො.
ඨපෙත්වා සුදස්සනෙ මාලෙ, ජනං සමනුසාසිය;
සසඞ්ඝො නභමුග්ගම්ම, ජම්බුදීපං ජිනො අගා.
ඉමම්හි කප්පෙ තතියං, කස්සපො ගොත්තතො ජිනො;
අහු සබ්බවිදූ සත්ථා, සබ්බලොකානුකම්පකො.
මහාමෙඝවනං ආසි, මහාසාගරනාමකං;
විසාලං නාම නගරං, පච්ඡිමාය දිසාය’හු.
ජයන්තො නාම නාමෙන, තත්ථ රාජා තදා අහු;
නාමෙන මණ්ඩදීපොති, අයං දීපො තදා අහු.
තදා ¶ ජයන්තරඤ්ඤො ච, රඤ්ඤො කනිට්ඨභාතු ච;
යුද්ධං උපට්ඨිතං ආසි, භිංසනං සත්තහිංසනං.
කස්සපො සො දසබලො, තෙන යුද්ධෙන පාණිනං;
මහන්තං බ්යසනං දිස්වා, මහාකාරුණිකො මුනි.
තං හන්ත්වා සත්තවිනයං, පවත්තිං සාසනස්ස ච;
කාතුං ඉමස්මිං දීපස්මිං, කරුණාබලචොදිතො.
වීසතියා සහස්සෙහි, තාදීහි පරිවාරිතො;
නභසා’ගම්ම අට්ඨාසි, සුභකූටම්හි පබ්බතෙ.
තත්රඨිතො අධිට්ඨාසි, නරිස්සර මුනිස්සරො;
‘‘සබ්බෙ මං අජ්ජ පස්සන්තු, මණ්ඩදීපම්හි මානුසා.
ආගන්තුකාමා සබ්බෙව, මානුසා මම සන්තිකං;
ආගච්ඡන්තු අකිච්ඡෙන, ඛිප්පඤ්චා’ති මහාමුනි.
ඔභාසන්තං මුනින්දං තං, ඔභාසන්තඤ්ච පබ්බකං;
රාජා ච නාගරා චෙව, දිස්වා ඛිප්පං උපාගමුං.
අත්තනො අත්තනො පත්ත-විජයාය ජනා බහූ;
දෙවතා බලිදානත්ථං, තං පබ්බතමුපාගතා.
දෙවතා ඉති මඤ්ඤිංසු, සසඞ්ඝං ලොකනායකං;
රාජා ච සො කුමාරො ච, යුද්ධමුජ්ඣිංසු විම්හිතා.
රාජා සො මුනිරාජං තං, අතිහට්ඨො’භිවාදිය;
නිමන්තයිත්වා භත්තෙන, ආනෙත්වා පුරසන්තිකං.
සසඞ්ඝස්ස මුනින්දස්ස, නිසජ්ජාරහමුත්තමං;
රමණීයමිදං ඨාන-මසම්බාධන්ති චින්තිය.
කාරිතෙ මණ්ඩපෙ රම්මෙ, පල්ලඞ්කෙසු වරෙසු තං;
නිසීදාපෙසි සම්බුද්ධං, සසඞ්ඝං ඉධ භූපති.
නිසින්නම්පිධ පස්සන්තා, සසඞ්ඝං ලොකනායකං;
දීපෙ මනුස්සා ආනෙසුං, පණ්ණාකාරෙ සමන්තතො.
අත්තනො ඛජ්ජභොජ්ජෙහි, තෙහි තෙහා’භතෙහි ච;
සසන්තප්පෙසි සසඞ්ඝං තං, රාජා සො ලොකනායකං.
ඉධෙ’ව පච්ඡාභත්තං තං, නිසින්නස්ස ජිනස්ස සො;
මහාසාගරමුය්යානං, රාජා’දා දක්ඛිණං වරං.
අකාලපුප්ඵලඞ්කාරෙ ¶ , මහාසාගරකානනෙ;
පටිග්ගහිතෙ බුද්ධෙන, අකම්පිත්ථ මහාමහී.
එත්ථෙව සො නිසීදිත්වා, ධම්මං දෙසෙසි නායකො;
තදා වීසං සහස්සානි, සොතාපත්තිඵලං නරා.
දිවා විහාරං කත්වාන, මහාසාගරකානනෙ;
සායන්හෙ සුගතො ගන්ත්වා, පුබ්බබොධිට්ඨිතං මහිං.
නිසින්නො තත්ථ අප්පෙත්වා, සමාධිං වුට්ඨිතො තතො;
ඉති චින්තෙසි සම්බුද්ධො, හිතත්ථං දීපවාසිනං.
ආදාය දක්ඛිණං සාඛං, මම නිග්රොධබොධිතො;
සුධම්මා භික්ඛුනී එතු, ඉදානි සහභික්ඛුනී.
තස්ස තං චිත්තමඤ්ඤාය, සා ථෙරී තදනන්තරං;
ගහෙත්වා තත්ථ රාජානං, උපසඞ්කම්ම තං තරුං.
ලෙඛං දක්ඛිණසාඛාය, දාපෙත්වාන මහිද්ධිකා;
මනොසිලාය ඡින්නං තං, ඨිතං හෙමකටායකෙ.
ඉද්ධියා බොධිමාදාය, සපඤ්චසතභික්ඛුනී;
ඉධානෙත්වා මහාරාජ, දෙවතාපරිවාරිතා.
සසුවණ්ණකටාහං තං, සම්බුද්ධෙන පසාරිතෙ;
ඨපෙසි දක්ඛිණෙ හත්ථෙ, තං ගහෙත්වා තථාගතො.
පතිට්ඨාපෙතුං රඤ්ඤො’දා, ජයන්තස්ස සතං තහිං;
මහාසාගරමුය්යානෙ, පතිට්ඨාපෙසි භූපති.
තතො ගන්ත්වාන සම්බුද්ධො, නාගමාළකඋත්තරෙ;
ධනස්ස ධම්මං දෙසෙසි, නිසින්නො’සොකමාළකෙ.
තං ධම්මදෙසනං සුත්වා, ධම්මාභිසමයො තහිං;
අහු පාණසහස්සානං, චතුන්නං මනුජාධිප.
පුබ්බබුද්ධනිසිතං තං, ඨානං ගන්ත්වා පුනුත්තරං;
නිසින්නො තත්ථ අප්පෙත්වා, සමාධිං වුට්ඨිතො තතො.
ධම්මං දෙසෙසි සම්බුද්ධො, පරිසාය තහිං පන;
දසපාණසහස්සානි, පත්තමග්ගඵලාන’හුං.
ජලසාටිකධාතුං ¶ සො, මනස්සෙහි නමස්සිතුං;
දත්වා සපරිවාරං තං; ඨපෙත්වා ඉධ භික්ඛුනී.
සහ භික්ඛුසහස්සෙන, සබ්බනන්දිඤ්ච සාවකං;
ඨපෙත්වා නදීතො ඔරං, සො සුදස්සනමාළතො.
සොමනස්සෙ මාළකස්මිං, ජනං සමනුසාසිය;
සඞ්ඝෙන නභමුග්ගන්ත්වා, ජම්බුදීපං ජිනො අගා.
අහු ඉමස්මිං කප්පස්මිං, චතුත්ථං ගොතමො ජිනො;
සබ්බධම්මවිදූ සත්ථා, සබ්බලොකානුකම්පකො.
පඨමං සො ඉධාගන්ත්වා, යක්ඛනිද්ධමනං අකා;
දුතියං පුනරාගම්ම, නාගානං දමනං අකා.
කල්යාණියං මණිඅක්ඛි නාගෙනා’භිනිමන්තිතො;
තතියං පුනරාගම්ම, සසඞ්ඝො තත්ථ භුඤ්ජිය.
පුබ්බබොධිඨිතඨානං, ථූපඨානමිදම්පි ච;
පරිභොගධාතුඨානඤ්ච, නිසජ්ජායො’පභුඤ්ජිය.
පුබ්බබුද්ධඨිතට්ඨානා, ඔරං ගන්ත්වා මහාමුනි;
ලංකාදීපෙ ලොකදීපො, මනුස්සාභාවතො තදා.
දීපට්ඨං දෙවසඞ්ඝඤ්ච, නාගෙ සමනුසාසිය;
සසඞ්ඝො නභමුග්ගන්ත්වා, ජම්බුදීපං ජිනො අගා.
එවං ඨානමිදං රාජ, චතුබුද්ධනිසෙවිතං;
තස්මිං ඨානෙ මහාරාජ, ථූපො හෙස්සති’නාගතෙ.
බුද්ධසාරීරධාතූනං, දොණධාතුනිධානවා;
වීසංහත්ථසතං උච්චො, හෙමමාලී’ති විස්සුතො.
අහමෙව කාරෙස්සාමි, ඉච්ඡාහ පුථවිස්සරො;
ඉධ අඤ්ඤානි කිච්චානි, බහූනි තව භූමිප.
තානි කාරෙහි නත්තාතෙ, කාරෙස්සති ඉමං පන;
මහානාගස්ස තෙ භාතු, උපරාජස්ස අත්රජො.
සො යට්ඨාලයතිස්සොති, රාජා හෙස්සත’නාගතෙ;
රාජා ගොට්ඨාභයො නාම, තස්ස පුත්තො භවිස්සති.
තස්ස ¶ පුත්තො කාකවණ්ණ-තිස්සො නාම භවිස්සති;
තස්ස රඤ්ඤො සුතො රාජ, මහාරාජා භවිස්සති.
දුට්ඨගාමණිසද්දෙන, පාකටො’භයනාමකො;
කාරෙස්සතී’ධ ථූපං සො, මහා තෙජිද්ධිවික්කමො.
ඉච්චාහ ථෙරො ථෙරස්ස, වචනෙ නෙ’ත්ථ භූපති;
උස්සාපෙසි සිලාථම්භං, තං පවත්තිං ලිඛාපිය.
රම්මං මහාමෙඝවනං, තිස්සාරාමං මහාමහී;
මහාමහින්දථෙරො සො, පටිග්ගය්හ මහිද්ධිකො.
අකම්පො කම්පයිත්වාන, මහිං ඨානෙසු අට්ඨසු;
පිණ්ඩාය පවිසිත්වාන, නගරං සාගරූපමං.
රඤ්ඤො ඝරෙ භත්තකිච්චං, කත්වා නික්ඛම්ම මන්දිරං;
නිසජ්ජ නන්දනවනෙ, අග්ගික්ඛන්ධොපමං තහිං.
සුත්තං ජනස්ස දෙසෙත්වා, සහස්සං මානුසෙ තහිං;
පාපයිත්වා මග්ගඵලං, මහාමෙඝවනෙ වසි.
තතියෙ දිවසෙ ථෙරො, රාජගෙහම්හි භුඤ්ජිය;
නිසජ්ජ නන්දනවනෙ, දෙසියා’සිවිසොපමං.
පාපයිත්වා’භිසමයං, සහස්සපුරිසෙ තතො;
තිස්සාරාමං අගා ථෙරො, රාජා ච සුතදෙසනො.
ථෙරං උපනිසීදිත්වා, සො පුච්ඡි ජිනසාසනං;
පතිට්ඨිතන්නු භන්තෙ’ති, න තාව මනුජා’ධිප.
උපොසථාදිකම්මත්ථං, ජිනා’ණාය ජනාධිප;
සීමාය ඉධ බද්ධාය, පතිට්ඨිස්සති සාසනං.
ඉච්ච’බ්රවි මහාථෙරො, තං රාජා ඉදමබ්රවි;
සම්බුද්ධා’ණාය අන්තොහං, වස්සිස්සාමි ජුතින්ධර.
තස්මා කත්වා පුරං අන්තො-සීමං බන්ධථ සජ්ජුකං;
ඉච්චා’බ්රවි මහාරාජා, ථෙරො තං ඉධමබ්රවි.
එවං සති තුවංයෙව, පජාන පුථවිස්සර;
සීමාය ගමනට්ඨානං, බන්ධිස්සාම මයං හිතං.
‘‘සාධූ’’ති ¶ වත්වා භූමින්දො, දෙවින්දො විය නන්දනා;
මහාමෙඝවනාරම්මා, පාවිසි මන්දිරං සකං.
චතුත්ථෙ දිවසෙ ථෙරො, රඤ්ඤො ගෙහම්හි භුඤ්ජිය;
නිසජ්ජ නන්දනවනෙ, දෙසෙස’නමනග්ගියං.
පායෙත්වා’මතපානං සො, සහස්සපුරිසෙ තහිං;
මහාමෙඝවනාරාමං, මහාථෙරො උපාගමි.
පාතො භෙරිං චරාපෙත්වා, මණ්ඩයිත්වා පුරං වරං;
විහාරගාමිමග්ගඤ්ච, විහාරඤ්ච සමන්තතො.
රථෙසභො රථට්ඨො සො, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතො;
සහාමච්චො සහොරොධො, සයොග්ගබලවාහනො.
මහතා පරිවාරෙන, සකාරාමමුපාගමි;
තත්ථ ථෙරෙ උපගන්ත්වා, වන්දිත්වා වන්දනාරහෙ.
සහ ථෙරෙහි ගන්ත්වාන, නදියො’පරිතිත්ථකං;
තතො කසන්තො අගමි, හෙමනඞ්ගලමාදිය.
මහාපදුමො කුඤ්ජරො ච, උභො නාගා සුමඞ්ගලා;
සුවණ්ණනඞ්ගලෙ යුත්තා, පඨමෙ කුන්තමාළකෙ.
චතුරඞ්ගමහා සෙනො, සහ ථෙරෙහි ඛත්තියො;
ගහෙත්වා නඞ්ගලං සීතං, දස්සයිත්වා අරින්දමො.
සමලඞ්කතං පුණ්ණඝටං, නානාරාගං ධජං සුභං;
පාතිං චන්දනචුණ්ණඤ්ච, සොණ්ණරජත දණ්ඩකං.
ආදාසං පුප්ඵභරිතං, සමුග්ගං කුසුමග්ඝියං;
තොරණකදලීඡත්තාදිං, ගහිතිත්ථි පරිවාරිතො.
නානාතුරිය සඞ්ඝුට්ඨො, බලොඝ පරිවාරිතො;
ථුතිමඞ්ගලගීතෙහි, පූරයන්තො චතුද්දිසං.
සාධුකාර නිනාදෙති, චෙලුක්ඛෙපසතෙහි ච;
මහතා ඡණපුජාය, කසන්තො භූමිපො අගා.
විහාරඤ්ච පුරඤ්චෙව, කුරුමානො පදක්ඛිණං;
සීමාය ගමනඨානං, නදිං පත්වා සමාපයි.
කෙනකෙන නිමිත්තෙන, සීමා එත්ථ ගතාති චෙ;
එවං සීමාගතඨානං, ඉච්ඡමානා නිබොධථ.
නජ්ජාපාසාණතිත්ථම්හි ¶ , පාසාණෙ කුඩ්ඩවාටකං;
තතො කුම්බලවාටං තං, මහානිපං තතො අගා.
තතො කුකුධපාළිඞ්ගො, මහාඅඞ්ගණගො තතො;
තතො ඛුජ්ජමධුලඤ්ච, මරුත්තපොක්ඛරණිංතතො.
විජයාරාම උය්යානෙ, උත්තරද්වාරකොට්ඨ ගො;
ගජකුම්භක පාසාණං, ථුසවට්ඨික මජ්ඣගො.
අභයෙ බලාකපාසාණං, මහාසුසාන මජ්ඣගො;
දීඝපාසාණකං ගන්ත්වා, කම්මාරදෙව ගාමතො.
නිග්රොධ මඞ්ගණං ගන්ත්වා, හියගල්ලසමීපකෙ;
දියාවසබ්රාහ්මණස්ස, දෙවොකං පුබ්බදක්ඛිණං.
තතො තෙලුමපාලිඞ්ගො,
තතො තාලචතුක්කගො;
අස්සමණ්ඩලවාමෙන,
ද්වෙ කදම්බා අජායිසුං.
තතො මරුම්බතිත්තඞ්ගො, තතො උද්ධං නිදිං අගා;
පඨම චෙතිය පාචිනෙ, ද්වෙ කදම්බා අජායිසුං.
සෙනින්දගුත්තරජ්ජම්හි, දමිළා දකසුද්ධිකා;
නදිං දූරන්ති බන්ධිත්වා, නගරාසන්නමකංසු තං.
ජීව මානකදම්බඤ්ච, අන්තොසීමගතං අහු;
මතක දම්බතීරෙන, සීමාඋද්දකදම්බගා.
සීහසිනා නතිත්ථෙන, උග්ගන්ත්වා තීරතො වජං;
පාසාණතිත්ථං ගන්ත්වාන, නිමිත්තං ඝට්ටයි ඉසි.
නිමිත්තෙතු පනෙ’තස්මිං, ඝට්ටිතෙ දෙවමානුසා;
සාධුකාරං පවත්තෙසුං, සාසනං සුප්පතිට්ඨිතං.
රඤ්ඤො දින්නාය සීතාය, නිමිත්තෙ පරිකිත්තයි;
ද්වත්තිංසමාළකත්ථඤ්ච, ථූපාරාමත්ථමෙව ච.
නිමිත්තෙ කිත්තයිත්වාන, මහාථෙරො මහාමති;
සීමන්තරනිමිත්තෙ ච, කිත්තයිත්වා යථාවිධිං.
අබන්ධී ¶ සබ්බා සීමායො, තස්මිංයෙව දිනෙවසී;
මහාමහී අකම්පිත්ථ, සීමාබන්ධෙ සමාපිතෙ.
පඤ්චමෙ දිවසෙ ථෙරො, රඤ්ඤො ගෙහම්හි භුඤ්ජිය;
නිසජ්ජ නන්දනවනෙ, සුත්තන්තං ඛජ්ජනීයකං.
මහාජනස්ස දෙසෙත්වා, සහස්සං මානුසෙ තහිං;
පායෙත්වා අමතං පානං, මහාමෙඝවනෙ වසී.
ඡට්ඨෙපි දිවසෙ ථෙරො, රඤ්ඤොගෙහම්හි භුඤ්ජිය;
නිසජ්ජ නන්දනවනෙ, සුත්ත ගොමය පිණ්ඩිකං.
දෙසයිත්වා දෙසනඤ්ඤූ, මහස්සංයෙව මානුසෙ;
පාපයිත්වා’භිසමයං, මහා මෙඝවනෙ වසී.
සත්තමෙපි දිනෙ ථෙරො, රාජගෙහම්හි භුඤ්ජිය;
නිසජ්ජ නන්දනවනෙ, ධම්මචක්කප්පවත්තනං.
සුත්තන්තං දෙසයිත්වාන, සහස්සංයෙව මානුසෙ;
පාපයිත්වා’භිසමයං, මහා මෙඝවනෙ වසි.
එවඤ්හි අට්ඨ නවම-සහස්සානි ජුතින්ධරො;
කාරයිත්වා’භිසමයං, දිවසෙහෙව සත්තති.
තං මහානන්දනවනං, වුච්චතෙ තෙන තාදිනා;
සාසනජොතිතට්ඨාන-මීති ජොතිවනං ඉති.
තිස්සරාමම්හි කාරෙසි,
රාජා ථෙරස්ස ආදිතො;
පාසාදං සීඝමුක්කාය,
සුක්ඛා පෙත්වාන මත්තිකා.
පාසාදො කාළකාභාසො,
ආසි සො තෙන තං තහිං;
කාළපාසාද පරිවෙණ-මීති සඞ්ඛමුපාගතං.
තතො මහාබොධිඝරං, ලොහපාසාද මෙව ච;
සලාකග්ගඤ්ච කාරෙසි, භත්තසාලඤ්ච සාධුකං.
බහූනි ¶ පරිවෙණානි, සාධු පොක්ඛරණීපි ච;
රත්තිඨාන දිවාඨාන-පභුතීනි ච කාරයි.
තස්ස නහානපාපස්ස, න්හානපොක්ඛරණීතටෙ;
සුනහාතපරිවෙණන්ති, පරිවෙණං පවුච්චති.
තස්ස චඞ්කමිතඨානෙ, දීප දීපස්ස සාධුනො;
වුච්චතෙ පරිවෙණං තං, දීඝචඞ්කමනං ඉති.
අග්ගඵලසමාපත්තිං, සමාපජ්ජ යහිං තුසො;
ඵලග්ග පරිවෙණන්ති, එතං තෙන පවුච්චති.
අපස්සිය අපස්සෙනං, ථෙරො තත්ථ නිසීදිසො;
ථෙරා පස්සය පරිවෙණං, එතං තෙන පවුච්චති.
බහූ මරුගණා යත්ථ, උපාසිංසු උපච්චතං;
තෙනෙව තං මරුගණ-පරිවෙණන්ති වුච්චති.
සෙනාපතිතස්ස රඤ්ඤො, ථෙරස්ස දීඝසන්දකො;
කාරෙසි චූළපාසාදං, මහාථම්භෙහි අට්ඨහි.
දීඝසන්ද සෙනාපති-පරිවෙණන්ති තං තහිං;
වුච්චතෙ පරිවෙණං තං, පමුඛං පමුඛාකරං.
දෙවානංපියවචනො’පගුළනාමො,
ලංකායං පඨමමිමං මහාවිහාරං;
රාජා සො සුමතිමහාමහින්දථෙරං,
ආගම්මා මලමතිමෙත්ථකාරයිත්ථාති.
සුජනප්පසාද සංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
මහාවිහාරපටිග්ගහකො නාම
පන්නරසමො පරිච්ඡෙදො.