📜
ද්වත්තිංසතිම පරිච්ඡෙද
තුසිතපුරගමනං
අනිට්ඨිතෙ ඡත්තකම්මෙ, සුධාකම්මෙ ච චෙතියෙ;
මාරණන්තිකරොගෙන, රාජා ආසි ගිලානකො.
තිස්සං පක්කොසයිත්වා සො, කනිට්ඨං දීඝවාපිතො;
‘‘ථූපෙ අනිට්ඨිතං කම්මං, නිට්ඨාපෙහීති අබ්රවි.
භාතුනො දුබ්බලත්තාසො, තුන්නවායෙහි කාරිය;
කඤ්චුකං සුද්ධවත්ථෙහි, තෙන ඡාදිය චෙතියං.
චිත්තකාරෙහි කාරෙසි, වෙදිකං තත්ථ සාධුකං;
පන්තිපුණ්ණඝටානඤ්ච, පඤ්චඞ්ගුලකපන්තිකං.
ඡත්තාකාරෙහි කාරෙසි, ඡත්තං වෙළුමයං තථා;
ඛරපත්තමයෙ චන්ද-සූරියෙ මුද්ධවෙදියං.
ලාඛාකුඞ්කුමකෙහෙ’තං, චිත්තයිත්වා සුචිත්තිතං;
රඤ්ඤො නිවෙදයි’’ථූපෙ, කත්තබ්බං නිට්ඨිතං’’ඉති.
සිවිකාය නිපජ්ජිත්වා, ඉධාගන්ත්වා මහීපති;
පදක්ඛිණං කරිත්වාන, සිවිකායෙ’ව චෙතියං.
වන්දිත්වා ¶ දක්ඛිණද්වාරෙ, සයනෙ භූමිසන්ථතෙ;
සයිත්වා දක්ඛිණපස්සෙන, සො මහාථූප මුත්තමං.
සයිත්වා වාමපස්සෙස, ලොහපාසාද මුත්තමං;
පස්සන්තො සුමනො ආසි, භික්ඛුසඞ්ඝපුරෙක්ඛතො.
ගිලානපුච්ඡනත්ථාය, ආගතාහි තතො තතො;
ඡන්නවුතිකොටියො භික්ඛූ, තස්මිං ආසුං සමාගමෙ.
ගණසජ්ඣායමකරුං, වග්ගබන්ධෙන භික්ඛවො;
ථෙරපුත්තාභයං ථෙරං, තත්ථා’දිස්වා මහීපති.
අට්ඨවීස මහායුද්ධං, යුජ්ඣන්තො අපරාජයං;
යො සො න පච්චුදාවත්තො, මහායොධො වසී මම.
මච්චුයුද්ධම්හි සම්පත්තෙ, දිස්වා මඤ්ඤෙ පරාජයං;
ඉදානි සො මං නො පෙති, ථෙරො ථෙරපුත්තභයො.
ඉති චින්තයි සොථෙරො, ජානිත්වා තස්ස චින්තිතං;
කරින්දනදියා සිසෙ, වසං පඤ්ජලිපබ්බතෙ.
පඤ්චඛීණාසවසත-පරිවාරෙන ඉද්ධියා;
නභසාගම්ම රාජානං, අට්ඨාසි පරිවාරිය.
රාජා දිස්වා පසන්නො තං, පුරතො ච නිසීදිය;
තුම්හෙ දසමහායොධෙ, ගණ්හිත්වාන පුරෙ අහං.
යුජ්ඣිං ඉදානි එකො’ව, මච්චුනා යුද්ධමාරභිං;
මච්චුසත්තුං පරාජෙතුං, න සක්කොමී’’ති ආහ ච.
ආහ ථෙරො ‘‘මහාරාජ-මා භායි මනුජාධිප;
කිලෙසසත්තුං අජිත්වා, අජෙය්යො මච්චුසත්තුකො.
සබ්බම්පි සඞ්ඛාරගතං, අවස්සංයෙව භිජ්ජති;
‘‘අනිච්චා සබ්බසඞ්ඛාරා’’, ඉති වුත්තංහි සත්ථුනා.
ලජ්ජා සාරජ්ජරහිතා, බුද්ධෙපෙ’ති අනිච්චතා;
තස්මා අනිච්චා සඞ්ඛාරා, දුක්ඛා’නත්තාති චින්තය.
දුතියෙ අත්තාභාවෙපි, ධම්මච්ඡන්දො මහාහිතෙ;
උපට්ඨිතෙ දෙවලොකෙ, හිත්වා දිබ්බං සුඛං තුවං.
ඉධාගම්ම බහුං පුඤ්ඤං, අකාසි ච අනෙකධා;
කරණම්පෙකරජ්ජස්ස, සාසනුජ්ජොතනායතෙ.
මහාපුඤ්ඤකතං ¶ පුඤ්ඤං, යාවජ්ජදිවසා තයා;
සබ්බංනුස්සරමෙවං තෙ, සුඛං සජ්ජු භවිස්සති.
ථෙරස්සවචනං සුත්වා, රාජා අත්තමනො අහු;
‘‘අවස්සයො මච්චුයුද්ධෙපි, ත්වං මෙ සී’’ති අභාසිතං.
තදා ච ආහරාපෙත්වා, පහට්ඨො පුඤ්ඤ පොත්ථකං;
වාචෙතුං ලෙඛකං ආහ, සො තං වාචෙසි පොත්ථකං.
එකූනසතවිහාරා, මහාරාජෙන කාරිතා;
එකූනවීසකොටීහි, විහාරො මරිච වට්ටි ච.
උත්තමො ලොහපාසාදො,
තිංසකොටීහි කාරිතො;
මහාථූපෙ අනග්ඝානි,
කාරිතා චතුවීසති.
මහාථූපම්හි සෙසානි, කාරිතානි සුබුද්ධිනා;
කොටිසහස්සං අග්ඝන්ති, මහාරාජා’’ති වාචයි.
‘‘කොට්ඨනාමම්හි මලයෙ, අක්ඛක්ඛායික ඡාතකෙ;
කුණ්ඩලානි මහග්ඝානි, දුවෙ දත්වාන ගණ්හිය.
ඛීණාසවානං පඤ්චන්නං, මහාථෙරාන මුත්තමො;
දින්නො පසන්නචිත්තෙන, කඞ්ගුඅම්බිලපිණ්ඩකො.
චූළඞ්ගනිය යුද්ධම්හි, පරාජිත්වා පලායතා;
කාලං ඝොසාපයිත්වාන, ආගතස්ස විහායසා.
ඛීණාසවස්ස යතිනො, අත්තානමනපෙක්ඛිය;
දින්නං සරකභත්ත’න්ති, වුත්තෙ ආහ මහීපති.
විහාරමහසත්තාහෙ, පාසාදස්ස මහෙතථා;
ථූපාරම්භෙ තු සත්තාහෙ, තථා ධාතුනිධානකෙ.
චාතුද්දිසස්ස උභතො, සඞ්ඝස්ස උභතො මයා;
මහාරහං මහාදානං, අවිසෙසං පවත්තිතං.
මහාවෙසාඛපූජා ච, චතුවීසති කාරයි;
දීපෙ සඞ්ඝස්ස තික්ඛත්තුං, තිචීවරමදාපයි.
සත්තසත්ත ¶ දිනානෙව, දීපෙ රජ්ජමහං ඉමං;
පඤ්චක්ඛත්තුං සාසනම්හි, අදාසිං හට්ඨමානසො.
සතතං ද්වාදසඨානෙ, සප්පිනා සුද්ධවට්ටියා;
දීපසහස්සං ජාලෙසිං, පූජෙන්තො සුගතං අහං.
නිච්චං අට්ඨාරසඨානෙ, වජ්ජෙහි විහිතං අහං;
ගිලාන භත්තභෙසජ්ජං, ගිලානානමදාපයිං.
චතුත්තාලීසඨානම්හි, සඞ්ඛතං මධුපායසං;
තත්තකෙස්වෙව ඨානෙසු, තෙලුල්ලොපකමෙව ච.
ඝතෙ පක්කෙ මහාජාල, පූවෙ ඨානම්හි තත්තකෙ;
තථෙව සහ භත්තෙහි, නිච්ච එමව අදාපයිං.
උපොසථෙසු දිවසෙසු, මාසෙ මාසෙ ච අට්ඨසු;
ලංකාදීපෙ විහාරෙසු, දීප තෙලමදාපයිං.
ධම්මදානං මහන්තන්ති, සුත්වා අමිසදානතො;
ලොහ පාසාදතො හෙට්ඨා, සඞ්ඝමජ්ඣම්හි ආසනෙ.
‘‘ඔසාරෙස්සාමි සඞ්ඝස්ස, මඞ්ගලසුත්ත’’මිච්චහං;
නිසින්නො ඔසාරයිතුං, නාසක්ඛිං සඞ්ඝගාරවා.
තතොප්පභුති ලංකාය, විහාරෙසු තහිං තහිං;
ධම්මකථං කථාපෙසිං, සක්කරිත්වාන දෙසකෙ.
ධම්මකථික ස්සෙකස්ස, සප්පිඵාණිතසක්ඛරං;
නාළිං නාළිමදාපෙසිං, දාපෙසිං චතුරඞ්ගුලං.
මුට්ඨිකං යට්ඨිමධුකං, දාපෙසිං සාටකද්වයං;
සබ්බංපිස්සරියෙ දානං, නමෙ හාසෙසි මානසං.
ජීවිතං අනපෙක්ඛිත්වා, දුග්ගතෙන සතා මයා;
දින්න දාන ද්වයංයෙව, තං මෙ හාසෙසි මානසං.
තං සුත්වා අභයො ථෙරො, තං දානද්වයමෙව සො;
රඤ්ඤො චිත්තප්පසාදත්ථං, සං වණ්ණෙසි අනෙකධා.
තෙසු පඤ්චසු ථෙරෙසු, කඞ්ගුඅම්බිලගාහකො;
මලිය දෙව මහාථෙරො, සුමනකූටම්හි පබ්බතෙ.
නවන්නං ¶ භික්ඛුසතානං, දත්වා තං පරිභුඤ්ජි සො;
පථවීචාලකො ධම්ම, සුත්තථෙරො තු තං පන.
කල්යාණිකවිහාරම්හි, භික්ඛූනං සංවිභාජිය;
දසද්ධස තසඞ්ඛානං, පරිභොග මකාසයං.
තලඞ්ගර වාසිකො ධම්ම, දින්නත්ථෙරො පියඞ්ගුකෙ;
දීපෙ දසසහස්සානං, දත්වාන පරිභුඤ්ජිතං.
මඞ්ගණවාසිකො ඛුද්ද, තිස්සත්ථෙරො මහිද්ධිකො;
කෙලාසෙ සට්ඨිසහස්සානං, දත්වාන පරිභුඤ්ජි තං.
මහාබ්යග්ඝො ච ථෙරො තං, උක්කනගරවිහාරකෙ;
දත්වා සතානං සත්තානං, පරිභොගමකාසයං.
සරකභත්තගාහී තු, ථෙරො පියඞ්ගුදීපකෙ;
ද්වාදස භික්ඛුසහස්සානං, දත්වාන පරිභුඤ්ජිතං.
ඉති වත්වා’භයත්ථෙරො, රඤ්ඤො හාසෙසි මානසං;
රාජා චිත්තං පසාදෙත්වා, තං ථෙරං ඉධ මබ්රුවි.
‘‘චතුවීසතිවස්සානි, සඞ්ඝස්ස උපකාරකො;
අහ මෙවං හොතු කායො’පි, සඞ්ඝස්ස උපකාරකො.
මහාථූප දස්සනඨානෙ, සඞ්ඝස්ස කම්මමාළකෙ;
සරීරං සඞ්ඝදාසස්ස, තුම්හෙ ඣාපෙථ මෙ’’ඉති.
කනිට්ඨං ආහ ‘‘භො තිස්ස, මහාථූපෙ අනිට්ඨිතං;
නිට්ඨාපෙහි තුවං සබ්බං, කම්මං සක්කච්ච සාධුකං.
සායං පාතො ච පුප්ඵානි, මහාථූපම්හි පූජය;
තික්ඛත්තුං උපහාරඤ්ච, මහාථූපස්ස කාරය.
පටියාදිතඤ්ච යං වත්තං, මයා සුගත සාසනෙ;
සබ්බං අපරිහාපෙත්වා, තාත වත්තය තං තුවං.
සඞ්ඝස්ස තාත කිච්චෙසු, මා පමජ්ජිත්ථ සබ්බදා’’;
ඉතං තං අනුසාසිත්වා, තුණ්හී ආසි මහීපති.
තඞ්ඛණං ¶ ගණසජ්ඣායං, භික්ඛුසඞ්ඝො අකාසි ච;
දෙවතා ඡ රථෙ චෙව, ඡහි දෙවෙහි ආනයුං.
යාචුං විසුං විසුං දෙවා, රාජානං තෙ රථෙ ඨිතා;
‘‘අම්හාකං දෙවලොකං ත්වං, එහි රාජමනොරමං’’.
රාජා තෙසං වචො සුත්වා, ‘‘යාව ධම්මං සුණොමහං;
අධිවාසෙථ තාවා’’ති, හත්ථාකාරෙන වාරයි.
වාරෙති ගණසජ්ඣාය, මීභි මන්ත්වාන භික්ඛවො;
සජ්ඣායං ඨපයුං රාජා, පුච්ඡිතං ඨානකාරණං.
‘‘ආගමෙථා’’ති සඤ්ඤාය, දින්නත්තා’ති වදිංසු තෙ;
රාජා ‘‘නෙතං තථා භන්තෙ’’, ඉති වත්වාන තං වදි.
තං සුත්වාන ජනා කෙචි, ‘‘භීතො මච්චුභයා අයං;
ලාලප්පතී’’ති මඤ්ඤිංසු, තෙසං කඞ්ඛාවිනොදනං.
කාරෙතුං අභයත්ථෙරො, රාජානං එවමාහ සො;
‘‘ජානාපෙතුං කථං සක්කා, ආනීතා තෙ රථා’’ඉති.
පුප්ඵදානං ඛිපාපෙසි, රාජ නභසි පණ්ඩිතො;
තානි ලග්ගානි ලම්බිංසු, රථීසාසු විසුං විසුං.
ආකාසෙ ලම්බමානානි, තානි දිස්වා මහාජනො;
කඞ්ඛං පටිවිනොදෙසි, රාජා ථෙරමභාසිතං.
‘‘කතමො දෙවලොකො හි,
රම්මො භන්තෙ’’ති සො බ්රුවි;
‘‘තුසිනානං පුරං රාජ,
රම්මං’’ඉති සතං මතං.
බුද්ධභාවාය සමයං, ඔලොකෙන්තො මහාදයො;
මෙත්තෙය්යො බොධිසත්තො හි, වසතෙ තුසිතෙ පුරෙ.
ථෙරස්ස වචනං සුත්වා, මහාරාජා මහාමතී;
ඔලොකෙන්තො මහාථූපං, නිපන්නොව නිමීලයි.
චවිත්වා තංඛණංයෙව, තුසිතා අහටෙ රථෙ;
නිබ්බත්තිත්වා ඨිතොයෙව, දිබ්බදෙහො අදිස්සථ.
කතස්ස ¶ පුඤ්ඤකම්මස්ස, ඵලං දස්සෙතුමත්තනො;
මහාජනස්ස දස්සෙන්තො, අත්තානං සමලඞ්කතං.
රථට්ඨොයෙව තික්ඛත්තුං, මහාථූපං පදක්ඛිණං;
කත්වාන ථූපං සඞ්ඝඤ්ච, වන්දිත්වා තුසිතං අගා.
නාටකියො ඉධාගන්ත්වා, මකුටං යත්ථ මොචයුං;
‘‘මකුටමුත්තසාලා’’ති, එත්ථ සාලා කතා අහු.
චිතකෙ ඨපිතෙ රඤ්ඤෙ, සරීරම්හි මහාජනො;
යත්ථාරවි ‘‘රාවවට්ටි-සාලා’’නාම තහිං අහු.
රඤ්ඤො සරීරං ඣාපෙසුං, යස්මිං නිස්සීමමාළකෙ;
සො එව මාළකො එත්ථ, වුච්චතෙ ‘‘රාජ මාළකො’’.
දුට්ඨගාමණිරාජා සො, රාජා නාමාරහො මහා;
මෙත්තෙය්යස්ස භගවතො, හෙස්සති අග්ගසාවකො.
රඤ්ඤො පිතා පිතා තස්ස,
මාතා මාතා භවිස්සති;
සද්ධාතිස්සො කනිට්ඨො තු,
දුතියො හෙස්සති සාවකො.
සාලිරාජකුමාරො යො,
තස්ස රඤ්ඤො සුතො තුසො;
මෙත්තෙය්යස්ස භගවතො,
පුත්තොයෙව භවිස්සති.
එවං යො කුසලපරො කරොති පුඤ්ඤං,
ඡාදෙන්තො අනියතපාපකං බහුම්පි;
සො සග්ගං සකලෙ රමි වො පයාති තස්මා,
සප්පඤ්ඤො ස තතරතො භවෙය්ය පුඤ්ඤෙති.
සුජනප්පසාදසංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
තුසිතපුරගමනං නාම
ද්වත්තිංසතිමො පරිච්ඡෙදො