📜
චතුත්තිංසතිම පරිච්ඡෙද
එකාදසරාජදීපනො
තදච්චයෙ මහාචූලී-මහාතිස්සො අකාරයි;
රජ්ජං චුද්දසවස්සානි, ධම්මෙන ච සමෙන ච.
සහත්ථෙන කතං දානං, සො සුත්වාන මහප්ඵලං;
පඨමෙයෙව වස්සම්හි, ගන්ත්වා අඤ්ඤාතවෙසවා.
කත්වාන සාලිලවනං, ලද්ධාය භතියා තතො;
පිණ්ඩපාතං මහාසුම්ම-ථෙරස්සා’දා මහීපති.
සොණ්ණගිරිම්හි පුන සො, තීණිවස්සානි ඛත්තියො;
ගුළයන්තම්හි කත්වාන, භතිංලද්ධා ගුළෙ තතො.
තෙ ගුළෙ ආහරාපෙත්වා, පුරං ආගම්ම භූපති;
භික්ඛුසඞ්ඝස්ස පාදාසි, මහාදානං මහීපති.
තිංසභික්ඛුසහස්සස්ස, අදා අච්ඡාදනානි ච;
ද්වාදසන්නං සහස්සානං, භික්ඛූනීනං තථෙව ච.
කාරයිත්වා ¶ මහීපාලො, විහාරං සුප්පතිට්ඨිතං;
සට්ඨිභික්ඛු සහස්සස්ස, තිචීවරමදාපයි.
තිංස සහස්ස සඞ්ඛානං, භික්ඛුනීනඤ්ච දාපයි;
මණ්ඩවාපි විහාරං සො, තථා අභයගල්ලකං.
වඞ්ගුපට්ටඞ්ගගල්ලඤ්ච, දීඝබාහුකගල්ලකං;
වාලගාම විහාරඤ්ච, රාජා සොයෙව කාරයි.
එවං සද්ධාය සො රාජා, කත්වා පුඤ්ඤානිනෙකධා;
චතුද්දසන්නං වස්සානං, අච්චයෙන දිවං අගා.
වට්ටගාමණිනො පුත්තො, චොරනාගොති විස්සුතො;
මහාචූළිස්සරජ්ජම්හි, චොරො හුත්වා චරිතදා.
මහාචූළෙ උපරතෙ, රජ්ජං කාරයි ආගතො;
අත්තනො චොරකාලෙ සො, නිවාසං යෙසුනාලභි.
අට්ඨරසවිහාරෙ තෙ, විද්ධංසාපෙසි දුම්මති;
රජ්ජං ද්වාදසවස්සානි, චොරනාගො අකාරයි.
ලොකන්තරික නිරයං, පාපොසොඋපපජ්ජථ;
තදච්චයෙ මහාචූළ්හි-රඤ්ඤො පුත්තො අකාරයි.
රජ්ජං තීණෙව වස්සානි, රාජාතිස්සො’ති විස්සුතො;
චොරනාගස්ස දෙවීතු, වීසමං වීසමානුලා.
වීසං දත්වාන මාරෙසි, බලත්ථෙරත්තමානසා;
තස්මිංයෙවබලත්ථෙසා, අනුලාරත්තමානසා.
තිස්සං වීසෙනඝාතෙත්වා, තස්ස රජ්ජමදාසිසා;
සීවො නාම බලත්ථොසො, ජෙට්ඨදොවාරිකො තහිං.
කත්වා මහෙසිං අනුලං, වස්සං මාසද්වයා’චිකං;
රජ්ජං කාරෙසි නගරෙ, වටුකෙ දමිළෙ’නුලා.
රත්තා වීසෙන තං හන්ත්වා, වටුකෙ රජ්ජමප්පයි;
වටුකො දමිළො සො හි, පුරෙ නගරවඩ්ඪකී.
මහෙසිං අනුලං කත්වා, වස්සං මාසද්වයාධිකං;
රජ්ජං කාරෙසි නගරෙ, අනුලා තත්ථ ආගතං.
පස්සිත්වා දාරුභතිකං, තස්මිං සාරත්තමානසා;
හන්ත්වා විසෙන වටුකං, තස්ස රජ්ජං සමප්පයි.
දාරුභතිකතිස්සො ¶ සො, මහෙසිං කරියානුලං;
එකමාසාධිකං වස්සං, පුරෙ රජ්ජමකාරයි.
කාරෙසි සො පොක්ඛරණිං, මහාමෙඝවනෙ ලහුං;
නිලීයෙ නාම දමිළෙ, සා පුරොහිතබ්රාහ්මණෙ.
රාගෙන රත්තා අනුලා, තෙන සංවාසකාමිනී;
දාරුභතිකතිස්සංතං, වීසං දත්වාන ඝාතිය.
නිලීයස්ස අදා රජ්ජං, සොපි නිලීයබ්රාහ්මණො;
තං මහෙසිං කරිත්වාන, නිච්චං තාය උපට්ඨිතො.
රජ්ජං කාරෙසි ඡම්මාසං, අනුරාධපුරෙ ඉධ;
ද්වත්තිංසාය බලත්ථෙහි, වත්ථුකාමා යථාරුචිං.
වීසෙන තං ඝාතයිත්වා, නිලීයං ඛත්තියානුලා;
රජ්ජං සා අනුලාදෙවී, චතුමාසමකාරයි.
මහාචූළිකරාජස්ස, පුත්තො දුතියකො පන;
කූටකණ්ණතිස්සො නාම, භීතො සො’නුලදෙවියා.
පලායිත්වා පබ්බජිත්වා, කාලෙ පත්තබලො ඉධ;
ආගන්ත්වා ඝාතයිත්වා, තං අනුලං දුට්ඨමානසං.
රජ්ජං කාරෙසි ද්වාවීසං, වස්සානි මනුජාධිපො;
මහාඋපොසථාගාරං, අකා චෙතියපබ්බතෙ.
ඝරස්ස තස්ස පුරතො, සිලාථූපමකාරයි;
බොධිං රොපෙසි තත්ථෙව, සොව චෙතියෙපබ්බතෙ.
පෙලගාමවිහාරඤ්ච, අන්තරගඞ්ගාය කාරයි;
තත්ථෙව වණ්ණකං නාම, මහාමාතිකමෙව ච.
අම්බදුග්ගමහාවාපිං, භයොලුප්පලමෙව ච;
සත්තහත්ථුච්චපාකාරං, පුරස්ස පරිඛං තථා.
මහාවත්ථුම්හි අනුලං, ඣාපයිත්වා අසඤ්ඤතං;
අපනීය තතො ථොකං, මහාවත්ථුමකාරයි.
පදුමස්සරවනුය්යානං, නගරෙයෙව කාරයි;
මතා’ස්ස දන්තෙ ධොවිත්වා, පබ්බජි ජිනසාසනෙ.
කුලසන්තකෙ ¶ ඝරට්ඨානෙ, මාතුභික්ඛුනුපස්සයං;
කාරෙසි දන්තගෙහන්ති, විස්සතො ආසි තෙන සො.
තදච්චයෙ තස්ස පුත්තො, නාමකො භාතිකාභයො;
අට්ඨවීසතිවස්සානි, රජ්ජං කාරෙසි ඛත්තියො.
මහාදාට්ඨිකරාජස්ස, භාතිකත්තාමහීපති;
දීපෙ ‘‘භාතිකරාජා’’ති, පාකටො ආසි ධම්මිකො.
කාරෙසි ලොහපාසාදෙ, පටිසඞ්ඛාරමෙත්ථසො;
මහාථූපෙ වෙදිකා ද්වෙ, ථූපව්හෙ’පොසථව්හයං.
අත්තනො බලිමුජ්ඣිත්වා, නගරස්ස සමන්තතො;
රොපාපෙත්වා යොජනම්හි, සුමනාන’ජ්ජුකානි ච.
පාදවෙචිකතො යාව, ධුරච්ඡත්තානරාධිපො;
චතුරඞ්ගලබහලෙන, ගන්ධෙන උරුචෙතියං.
ලිම්පාපෙත්වාන පුප්ඵානි, වණ්ටෙහි තත්ථ සාධුකං;
නිවෙසිත්වාන කොරෙසි, ථූපං මාලාගුලොපමං.
පුනද්වඞ්ගුලබහලාය, මනොසිලාය චෙතියං;
ලිම්පාපෙත්වාන කාරෙසි, තථෙව කුසුමාචිතං.
පුන සොපානතො යාව, ධුරච්ඡත්තාව චෙතියං;
පුප්ඵෙහි ඔකිරාපෙත්වා, ඡාදෙසි පුප්ඵරාසිනො.
උට්ඨාපෙත්වාන යන්තෙහි, ජලං අභයවාපිතො;
ජලෙහි ථූපං සෙවන්තො, බලපූජමකාරයි.
සකටසතෙන මුත්තානං, සද්ධිං තෙලෙන සාධුකං;
මද්දාපෙත්වා සුධාපිණ්ඩං, සුධාකම්මමකාරයි.
පවාලජාලං කාරෙත්වා, තං ඛිපාපිය චෙතියෙ;
සොවණ්ණානි පදුමානි, චක්කමත්තානි සන්ධිසු.
ලග්ගාපෙත්වා තතො මුත්තා-කලාපෙ යාව හෙට්ඨිමා;
පදුමා’ලම්බයිත්වාන, මහාථූපමපූජයි.
ගණසජ්ඣායසද්දං ¶ සො, ධාතුගබ්භම්හිතාදිනි;
සුත්වා ‘‘අදිස්වා තංනා’හං, වුට්ඨහිස්සන්ති නිච්ඡිතො.
පාචිනාදිකමූලම්හි, අනාහාරො නිපජ්ජථ;
ථෙරා ද්වාරං මාපයිත්වා, ධාතුගබ්භං නයිංසු තං.
ධාතුගබ්භවිභූතිංසො, සබ්බං දිස්වා මහීපති;
නික්ඛන්තො තාදිසෙහෙව, පොත්ථරූපෙහි පූජයි.
මධුගන්ධෙහි ගන්ධෙහි, ඝටෙහි සරසෙහි ච;
අඤ්ජනහරිතාලෙහි, තථාමනොසිලාහි ච.
මනොසිලාසු වස්සෙන, භස්සිත්වා චෙතියඞ්ගණෙ;
ඨිතාසු ගොප්ඵමත්තාසු, රචිතෙ පු’ප්පලෙහි ච.
ථූපඞ්ගණම්හි සකලෙ, පුරිතෙ ගන්ධකද්දමෙ;
චිත්තකිලඤ්ජඡිද්දෙසු, රචිතෙ පු’ප්පලෙහි ච.
වාරයිත්වා වාරිමග්ගං, තථෙව පුරිතෙ ඝටෙ;
දීපවට්ටිහි නෙකානි, කතවට්ටිසිඛාහි ච.
මධුකතෙලම්හි තථා, තිලතෙලෙ තථෙව ච;
තථෙව පට්ටවට්ටීනං, සු බහූහි සිඛාහි ච.
යථාවුත්තෙහි එතෙහි, මහාථූපස්ස ඛත්තියො;
සත්තක්ඛත්තුං සත්තක්ඛත්තුං, පූජා’කාසි විසුං විසුං.
අනුවස්සඤ්ච නියතං, සුධාමඞ්ගලමුත්තමං;
බොධිසිනානපූජා ච, තථෙව උරුබොධියා.
මහාවෙසාඛ පූජා ච, උළාරා අට්ඨවීසති;
චතුරාසීති සහස්සානි, පූජා ච අනුළාරිකා.
විවිධං නටනච්චඤ්ච, නානාතූරියවාදිතං;
මහාථූපෙ මහාපූජං, සද්ධානුන්නො අකාරයි.
දිවසස්ස ච තික්ඛත්තුං, බුද්ධුප්පට්ඨානමාගමා;
ද්වික්ඛත්තුං, පුප්ඵභෙරිඤ්ච, නියතං සො අකාරයි.
නියතඤ්චනදානඤ්ච, පවාරණාදානමෙව ච;
තෙලඵාණිතවත්ථාදි-පරික්ඛාරං සමණාරහං.
බහුං ¶ පාදාසි සඞ්ඝස්ස, චෙතියඛෙත්තමෙව ච;
චෙතියෙ පරිකම්මත්ථං, අදාසි තත්ථ ඛත්තියො.
සදා භික්ඛුසහස්සස්ස, විහාරෙ චෙතියපබ්බතෙ;
සලාකවත්තභත්තඤ්ච, සො දාපෙසි ච භූපති.
චින්තාමණිමුචෙලව්හෙ, උපට්ඨානත්තයෙ ච සො;
තථා පදුමඝරෙ ඡත්ත-පාසාදෙ ච මනොරමෙ.
භොජෙන්තො පඤ්චඨානම්හි, භික්ඛූගන්ථධුරෙ යුතෙ;
පච්චයෙහි උපට්ඨාසි, සදා ධම්මෙ සගාරවො.
පොරාණරාජනියාතං, යංකිඤ්චි සාසනස්සිතං;
අකාසි පුඤ්ඤකම්මංසො, සබ්බං භාතිකභූපති.
තස්ස භාභකරාජස්ස, අච්චයෙ තං කනිට්ඨකො;
මහාදාඨිමහානාග-නාමො රජ්ජමකාරයි.
ද්වාදසංයෙව වස්සානි, නානාපුඤ්ඤපරායනො;
මහාථූපම්හි කිඤ්ජක්ඛ- පාසාණෙ අත්ථරාපයි.
වාලිකාමරියාදඤ්ච, කාරෙසි විත්ථතඞ්ගණං;
දීපෙ සබ්බවිහාරෙසු, ධම්මාසනමදාපයි.
අම්බත්ථල මහාථූපං, කාරාපෙසි මහීපති;
ච යෙඅනිට්ඨමානම්හි, සරිත්වා මුනිනො ගුණං.
චජිත්වාන සකං පාණං, නිපජ්ජිත්වා සයං තහිං;
ඨපයිත්වා චයං තස්ස, නිට්ඨාපෙත්වාන චෙතියං.
චතුද්වාරෙ ඨපාපෙසි, චතුරො රතනග්ඝිකෙ;
සුසිප්පිකෙහි සුවිභත්තෙ, නානාරතනජොතිතෙ.
චෙතියෙ පටිමොචෙත්වා, නානාරතනකඤ්චුකං;
කඤ්චන බුබ්බුලඤ්චෙත්ථ, මුත්තොලම්බඤ්ච දාපයි.
චෙතිය පබ්බතාවට්ටෙ, අලඞ්කරිය යොජනං;
යොජාපෙත්වා චතුද්වාරං, සමන්තා චාරුවීථිකං.
වීථියා උභතො පස්සෙ, ආපණානි පසාරිය;
ධජග්ඝික තො රණානි, මණ්ඩයිත්වා තහිං තහිං.
දීපමාලා ¶ සමුජ්ජොතං, කාරයිත්වා සමන්තතො;
නටනච්චානි ගීතානි, වාදිතානි ච කාරයි.
මග්ගෙ කදම්බනදිතො, යාවචෙතිය පබ්බතා;
ගන්තුං ධොතෙහි පාදෙහි, කාරයි’ත්ථරණත්ථතං.
සනච්චගීතවාදෙහි, සමජ්ජමකරුං තහිං;
නගරස්ස චතුද්වාරෙ, මහා දානඤ්ච දාපයි.
අකාසි සකලෙ දීපෙ, දීපමාලානිරන්තරං;
සලිලෙපි සමුද්දස්ස, සමන්තා යොජනන්තරෙ.
චෙතියස්ස මහෙතෙන, පූජා සා කාරිතා සුභා;
ගිරිභණ්ඩා මහාපූජා, උළාරා වුච්චතෙ ඉධ.
සමාගතානං භික්ඛූනං, තස්මිං පූජා සමාගමෙ;
දානං අට්ඨසු ඨානෙසු, ඨපාපෙත්වා මහීපති.
තාළයිත්වාන තත්රට්ඨා, අට්ඨසොවණ්ණභෙරියො;
චතුවීසසහස්සානං, මහාදානං පවත්තයි.
ඡචීවරානි පාදාසි, බන්ධමොක්ඛඤ්ච කාරයි;
චතුද්වාරෙන්වාපිතෙහි, සදා කම්මමකාරයි.
පුබ්බරාජූහි ඨපිතං, භාතරං ඨපිතං තථා;
පුඤ්ඤකම්මං අහාපෙත්වා, සබ්බං කාරයිභූපති.
අත්තානං දෙවිංපුත්තෙ ද්වෙ, හත්ථිං අස්සඤ්ච මඞ්ගලං;
වාරියන්තො’පි සඞ්ඝෙන, සඞ්ඝස්සා’දාසි භූපති.
ඡසත සහස්සග්ඝකං, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සො අදා;
සතසහස්සග්ඝනකං, භික්ඛූනීනං ගණස්ස තු.
දත්වාන කප්පියං භණ්ඩං, විවිධං විධිකොවිදො;
අත්තානඤ්ච’ව සෙසෙ ච, සඞ්ඝතො අභිනීහරි.
කාලායන කණ්ණිකම්හි, මණිනාග පබ්බතව්හයං;
විහාරඤ්ච කළව්හයං, කාරෙසි මනුජාධිපො.
කුබු ¶ බන්ධනදීතීරෙ, සමුද්දවිහාරමෙව ච;
හුවාවකණ්ණිකෙ චූළ, නගපබ්බතසව්හයං.
පාසාණදීපකව්හම්හි, විහාරෙ කාරිතෙ සයං;
පානියං උපනිතස්ස, සාමණෙරස්ස ඛත්තියො.
උපචාරෙ පසීදිත්වා, සමන්තා අට්ඨයොජනං;
සඞ්ඝභොගමදාතස්ස, විහාරස්ස මහීපති.
මණ්ඩවාපි විහාරෙ ච, සාමණෙරස්ස ඛත්තියො;
තුට්ඨො විහාරං දාපෙසි, සඞ්ඝෙ භොගං තථෙව සො.
ඉති විභවමනප්පං සාධුපඤ්ඤා ලභිත්වා,
විගතමදපමාදාචත්ත කාමපසඞ්ගා;
අකරියජනඛෙදං පුඤ්ඤකම්මාභිරාමා,
විපුලවිවිධපුඤ්ඤං සුප්පන්නාකරොන්තීති.
සුජනප්පසාදසංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
එකාදසරාජදීපනො නාම
චතුත්තිංසතිමො පරිච්ඡෙදො.