📜
තෙචත්තාලීසතිම පරිච්ඡෙද
චතුරාජකො
තතො ¶ විජිතසඞ්ගාමො, කස්සපො පුරිතාසයො;
මහාපාළිම්හි සඞ්ඝස්ස, සමිද්ධං භොජනං අකා.
නාගසාලා නිවාසිං සො, මහාධම්මකථිං යතිං;
මහාපූජාය පූජෙත්වා, සද්ධම්මං තෙන වාචයි.
වසන්තං භාතුආවාසෙ, සමුද්දිස්ස ලිඛාපයි;
කටන්ධකාරවාසිං සො, පාළි සබ්බං සසඞ්ගහං.
ජිණ්ණං සඞ්ඛරිකම්මඤ්ච, නවං කාරෙසි චෙතියෙ;
සඞ්ඝභොගමනෙකඤ්ච, තත්ථ තත්ථ පවත්තයි.
නානාමණිසමුජ්ජොතං, කාසි චූළමණිත්තයං;
සතං පණ්ඩුපලාසානං, වත්ථදානෙන තප්පයි.
තස්සාසුං බහවො පුත්තා, ජෙට්ඨො තෙසඤ්ච මාණකො;
සබ්බෙ තෙ න වයප්පත්තා, බාලාවිගතබුද්ධිනො.
තතො සො බ්යාධිනා ඵුට්ඨො, අතෙකිච්ඡෙන කෙනචි;
පුත්තා මෙ බාලකා සබ්බෙ, නෙ’තෙ රජ්ජක්ඛමා ඉති.
වසන්තං රොහණෙ දෙසෙ, භාගිනෙය්යං මහාමතිං;
ආහුය සබ්බං පාදාසි, රජ්ජං පුත්තෙහි අත්තනො.
ගන්ධමාලාදිපූජාහි, පූජයිත්වාන චෙතියෙ;
භික්ඛුසඞ්ඝං ඛමාධපසි, දත්වාන චතුපච්චයං.
එවං ධම්මං චරිත්වාන, මිත්තාමච්චජනෙසු ච;
ගතො නවහි වස්සෙහි, යථාකම්මං නරාධිපො.
කත්වා කත්තබ්බකිච්චං සො, මාතුලස්ස සගාරවො;
සඞ්ගහන්තො ජනං මාණො, දමිළෙ නීහරාපයි.
එකතො දමිළා හුත්වා, නිබ්බාසෙම ඉමං ඉති;
තස්මිං ඨිතෙ බහිද්ධාව, අග්ගහෙසුං පුරං සයං.
හත්ත ¶ දාඨස්ස පෙසෙසි, ජම්බුදීපගතස්ස තෙ;
ආගන්තුංතව කාලොති, සාසනං රජ්ජගාහණෙ.
මාණො’පි සඞ්ඝං පෙසෙසි, සාසනං පිතුරොහණං;
පිතා සුත්වාන තං ආගා, න චීරෙනෙව රොහණා.
උභෙ තෙ මන්තයිත්වාන, අකංසු සන්ධිලෙසකං;
උමිළෙහි තතො ජාතා, සබ්බෙ තෙ සමවුත්තිනො.
තතො සො පිතරං රජ්ජෙ, අභිසිඤ්චිත්ථ මාණකො;
සො’භිසිත්තො නිකායානං, සහස්සානං තයං අදා.
සඞ්ඝං රට්ඨඤ්ච සඞ්ගය්හ, සබ්බං රාජකුලට්ඨිතං;
භණ්ඩං පෙසෙසි සත්තූහි, රක්ඛණත්ථාය රොහණං.
හත්ථදාඨොපි සුත්වාන, දමිළානං තු සාසනං;
ඛණෙනා’ගා ඉමං දීපං, ගහෙත්වා දමිළ්හං බලං.
තදා තෙ දමිළා සබ්බෙ, පරිභූතා ඉධ ඨිතා;
ආයන්තමෙව තං ගන්ත්වා, පරිවාරෙසු මඤ්ජසෙ.
මාණොපි සුත්වා තං සබ්බං, නායං කාලොති යුජ්ඣිතුං;
පෙසෙත්වා පිතුරාජානං, සද්ධිං සාරෙන රොහණං.
පුබ්බදෙසං සයං ගන්ත්වා, සඞ්ගණ්හන්තො ජනං වසී;
ලද්ධා දමිළපක්ඛං සො, ගහෙත්වා රාජකං පුරං.
දාඨොපතිස්සො රාජාති, නාමං සාවෙති අත්තනො;
මාතුලං විය තං ලොකො, තෙන නාමෙන වොහරි.
පිතුච්ඡපුත්තමානෙත්වා, අග්ගබොධි සනාමකං;
ඨපෙත්වා යුවරාජත්තෙ, දෙසඤ්චා’දාසි දක්ඛිණං.
ඨානන්තරඤ්ච පාදාසි, නිස්සිතානං යථාරහං;
සාසනස්ස ච ලොකස්ස, සබ්බං කත්තබ්බමාචරි.
මහාපාළිම්හි දාපෙසි, සවත්ථං දධිභත්තකං;
ඛීරං පායාසකඤ්චෙව, ධම්මං සුණි උපොසථි.
කාරෙත්වා සබ්බපූජායො, දෙසා පෙත්වාන දෙසනං;
එවමාදීහි පුඤ්ඤෙහි, අත්තානං’කාසි භද්දකං.
කස්සපස්ස විහාරස්ස, දත්වාසෙනව්හගාමකං;
මහාගල්ලඤ්ච පාදාසි, පධානඝරකස්ස සො.
පරිවෙණස්ස ¶ මොරස්ස, අකාසි සකගාමකං;
ථූපාරාමස්ස පුණ්ණොළිං, දත්වා සක්කාසි චෙතියං.
කප්පූරපරිවෙණං සො, කාරෙසි අභයුත්තරෙ;
විහාරං තිපුථුල්ලව්හං, කත්වා තස්සෙව දාපයි.
තස්මිං කරොන්තෙ වාරෙසුං, සීමායන්තො’ති භික්ඛවො;
ථෙරියා තෙ කිබාහෙත්වා, බලං තථෙව කාරයි.
අථ තෙ තෙ ථෙරියා භික්ඛූ, දුම්මඤ්ඤූ තත්ථ රාජිනි;
අස්සද්ධං තං විදිත්වාන, පත්තනික්කුජ්ජනං කරුං.
වුත්තඤ්හි මුනිනා තෙන, අස්සද්ධො යො උපාසකො;
අලාභාය ච භික්ඛූනං, චෙතෙත’ක්කොසති ච තෙ.
පත්තනිකුජ්ජනං තස්ස, කත්තබ්බන්ති තතො හි තෙ;
තස්ස තං කම්මමකරුං, ලොකො මඤ්ඤිත්ථ අඤ්ඤථා.
ආදායු කුජ්ජිතං පත්තං, චරන්තො භික්ඛුභික්ඛකං;
නිකුජ්ජෙය්ය ඝරද්වාරෙ, තස්සා’ති කථිකං කරුං.
තස්මිං සො සමයෙ ඵුට්ඨො, බ්යාධිනා මහතාමරි;
වස්සම්හි නවමෙ රාජා, සම්පත්තො ජීවිතක්ඛයං.
දප්පුලොපි තතො රාජා, ගතො රොහණකං සකං;
වාසං කප්පෙසි තත්ථෙව, කරොන්තො පුඤ්ඤසඤ්චයං.
ඉතො පට්ඨාය වක්ඛාම, තස්ස වංසමනාකුලං;
වුච්චමානම්හි එත්ථෙව, තස්මිං හොති අසඞ්කරො.
ජාතො ඔක්කාකවංසම්හි, මහාතිස්සොති විස්සුතො;
ආසි එකො මහාපුඤ්ඤො, සමාකිණ්ණගුණාකරො.
තස්සෙ’කා භරියා ආසි, සඞ්ඝපිවාති වීස්සුතා;
ධඤ්ඤපුඤ්ඤගුණූපෙතා, ධීතා රොහණසාමිනො.
තස්සාපුත්තා තයො ආසුං, පඨමො අග්ගබෙධිකො;
දුතියො දප්පුලො නාම, තතියො මණිඅක්ඛිකො.
එකාව ධීතා තස්සාසි, රාජනමගමා ච සා;
ජෙට්ඨො රොහණනාමස්ස, දෙසස්සා’සි සයං වසී.
මහාපාළිං ස කාරෙසි, මහාගාමෙ මහාධනො;
දාඨග්ගබොධිනාමඤ්ච, පරිවෙණං තහි වංසො.
කාණගාමම්හි ¶ කාණානං, ගිලානානඤ්ච සාලකෙ;
විහාරෙ පටිමාව්හෙ ච, මහන්තං පටිමාඝරං.
පතිට්ඨපෙසි කත්වාන, බුද්ධතත්ථ සිලාමයං;
මහන්තනාමං සප්පඤ්ඤො, ඉද්ධීහි විය නිම්මිතං.
සාලවාණඤ්ච කාරෙසි, විහාරං අත්තනාමකං,
පරිවෙණවිහාරඤ්ච, තථා කාජරගාමකං.
නවකම්මානි කාරෙත්වා, ධම්මසාලවිහාරකෙ;
සයං වච්චකුටී එස, තත්ථ සොධෙසි බුද්ධිමා.
උච්චිට්ඨං භික්ඛුසඞ්ඝස්ස, භොජනං පරිභුඤ්ජිය;
මණ්ඩගාමඤ්ච සඞ්ඝස්ස, ගාමං’දාසි මසාදවා.
පුඤ්ඤානෙ’තානිචඤ්ඤානි, කත්වා තස්මිං දිවඞ්ගතෙ;
ආසී තස්සා’නුජො තත්ථ, සාමි දප්පුලනාමකො.
ඉස්සෙරං තත්ථ වත්තෙසි, සම්පමද්දිය සත්ත වො;
මහාදානං පවත්තෙසි, නිස්සඞ්කං රොහණං අගා.
තස්ස තුට්ඨො ජනො ආහ, මහාසාමීති එසනො;
තතො පට්ඨාය තං ලොකො-මහාසාමීති වොහරි.
සුත්වාන තං සිලාදාඨො, නරින්දො සකධීතරං;
තස්ස පාදාසි සන්තුට්ඨො, ගුණෙහි බහුකෙහි ච.
යුජරාජත්තමස්සාදා, රජ්ජයොග්ගොති මානිතුං;
මාණවම්මාදයො තස්ස, පුත්තා ආසුං මහාසයා.
පාසාණදිපවාසිස්ස, මහාථෙරස්ස සන්තිකෙ;
ධම්මං සුත්වා පසීදිත්වා, තස්මිං තං බහුමානිතුං.
විහාරං රොහණෙ කත්වා, තස්ස පාදාසි සොපි තං;
චාතුද්දිසියසඞ්ඝස්ස, පරිභොගාය විස්සජ්ජි.
අම්බමාලා විහාරාදි, විහාරෙ කාරයි බහූ;
ඛදිරාලිවිහාරඤ්ච, කත්වා දෙව මපූජයි.
පාසාදමනුරාරාමං, මුත්තොලම්බං සුජිණ්ණකං;
සීරිවඩ්ඪඤ්ච පාසාදං, තථා තක්කම්බිලං පරං.
සොධෙත්වා භික්ඛවො තත්ථ, ද්වත්තිංස පරිවාසයි;
සබ්බපච්චයදානෙන, සන්තප්පෙත්වා මහීමති.
අදා ¶ කෙවට්ටගම්භීරං, ගාමං නාගවිහාරකෙ;
තථා රාජවිහාරස්ස, ගොන්නගාමං සමාදියි.
අදා තීසවිහාරස්ස, තථාකන්තිකපබ්බකං;
චිත්තලපබ්බතස්සා’දා, ගාමං සො ගොන්නවිට්ඨිකං.
දත්වා රියාකරස්සෙස, ගාමං සොමාලවත්ථුකං;
අකාසි පටිමාගෙහං, තථෙව සුමනොහරං.
තත්රට්ඨස්ස ජිනස්සා’කා, උණ්ණලොමං මහග්ඝියං;
හෙමපට්ටඤ්ච කාරෙසි, සබ්බං පූජාවිධිං ස’කා.
චෙතියෙ පරිජිණ්ණෙ සො, සුධාකම්මෙන රඤ්ජයි;
තිපඤ්චහත්ථං කාරෙසි, මෙත්තෙය්යං සුගතං පරං.
එවමාදිනි පුඤ්ඤානි, අප්පමෙය්යානි සො විභූ;
අකාසි ච සයං සාධු, පරිවාරෙහී කාරයි.
පරිවාරා ච තස්සාසුං, බහූපුඤ්ඤකරා නරා;
විහාරා නෙකකා ආසුං, කතා තෙහි සප්පච්චයා.
කදාචි මග්ගං ගච්ඡං සො, අරඤ්ඤම්හි අගාමකෙ;
සෙනං සංවිදහිත්වාන, වාසං කප්පෙසි රත්තියං.
සුනහාතවිල්ලිත්තො සො, සුභුත්තොසයනෙ සුඛෙ;
නිපන්නෙසු ඝරෙ රම්මෙ, නිද්දායිතුමුපක්කමි.
අලභන්තො තදා නිද්දං, කින්නු ඛො ඉති කාරණං;
පවත්තිං උපධාරෙන්තො, දිවසෙ සබ්බමත්තනො.
අදිස්වා කාරණං අන්තො, අවස්සං බහි හෙස්සති;
ඉති චින්තිය යොජෙසි, මනුස්සෙතං ගවෙසිතුං.
එවමාහ ච නිස්සඞ්කං, අය්යකා මම රත්තියං;
තෙමෙන්තා රුක්ඛමූලස්මිං, ඨිතා ආනෙථ තෙ ඉති.
තෙපි ගන්ත්වා ගවෙසන්තා, දීපහත්ථා මහාජනා;
මහාගාමා’ගතෙ භික්ඛූ, රුක්ඛමූලගතෙ තදා.
තෙ ගන්ත්වා සාසනං රඤ්ඤො, ආරොචෙසුං පධාවිසො;
දිස්වා ච භික්ඛු සන්තුට්ඨො, නෙත්වා වාසඝරං සකං.
නිච්චදානාය භික්ඛූනං, ඨපිතෙ රත්තචීවරෙ;
තෙසං දත්වාන තින්තානි, චීවරානි සමාදිය.
සුක්ඛාපිය ¶ ච කත්වාන, පාදධොවනකාදිකං;
නිසීදාපිය තෙ සබ්බෙ, සයනෙ සාධු සන්ථතෙ.
භෙසජ්ජං පටියාදෙත්වා, සයමෙවො’පනාමිය;
පච්චූසෙපි ච කත්වාන, කත්තබ්බං භොජනාදිකං.
දත්වා කප්පිය කාරෙ’ථ, විස්සජ්ජෙසි යථාරුචිං;
එවං පුඤ්ඤරතස්සෙව, තස්සා’සි දිවසං ගතං.
එවං පුඤ්ඤපරෙතස්මිං, වසමානෙ නරුත්තමෙ;
රට්ඨං ජනපදං සබ්බං, යොජෙත්වා පුඤ්ඤකම්මෙසු.
මාණො පාචිනදෙසම්හි, වසන්තො බලසඞ්ගහං;
කත්වාන පිතුනො සෙනං, ධනං චෙවා හරාපිය.
කාතුං සඞ්ගාමමාගඤ්ඡි, තිපුචුල්ලසගාමකං;
දාඨොපතිස්සො තං සුත්වා, තම්බලංගා මහාබලො.
තත්ථා’කංසු මහායුද්ධං, අඤ්ඤමඤ්ඤං සමාගතා;
යොධා දාඨො පතිස්සස්ස, මාණං සඞ්ගංව මාරයුං.
තං සුත්වා දප්පුලො සොපි, සොකසල්ලහතො මරි;
සත්තාහ මනුරාධම්හි, වසං රජ්ජමකාරයි.
රොහණෙ තීණි වස්සානි, එස රජ්ජමකාරයි;
තස්මා තස්ස කථා ආසි, රොහණම්හි ඉධාපි ච.
එවං පරෙමාරිය ආහවම්හි,
කිච්ඡෙන ලද්ධාව නරෙන භොගා;
ආසුං ඛණෙ විජ්ජුලතොප භොගා,
කො බුද්ධිමා තෙසු රතිං කරෙය්ය.
සුජනප්පසාදසංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
චතුරාජකො නාම
තෙචත්තාලීසතිමො පරිච්ඡෙදො.