📜
සත්තචත්තාලීසතිම පරිච්ඡෙද
පඤ්චරාජකො
අච්චයෙ ¶ පිතුනො රාජා, උපරාජා අහොසි සො;
සමත්ථො සක්කුමිත්තානං, කාතුං නිග්ගහ සංගහෙ.
සෙනා නාමසි සප්පඤ්ඤා, මහෙසී තස්ස රාජිනො;
ඛුද්දපුත්තා පීයා’තීව, රඤ්ඤො කල්යාණදස්සනා.
අදාසි යුවරාජත්තං, ජෙට්ඨපුත්තස්ස අත්තනො;
ආදිපාදෙ’පරෙකාසි, රාජිනීපි ච ධීතරො.
දත්වා ඨානන්තරං රාජා, තෙසං තෙසං යථාරහං;
ජනං සඞ්ගහවත්ථූහි, සඞ්ගහෙසි චතූහිපි.
අථ කෙනාපි සො ගන්ත්වා, හෙතුනා මණිහීරකං;
වසන්තො කිර අස්සොසි, පච්චන්තො කුපිතො ඉති.
තතො සෙනාපතිඤ්චෙව, ජෙට්ඨපුත්තඤ්ච අත්තනො;
ගන්ත්වා සාධෙථ තං දෙස-මීති පෙසෙසි සජ්ජුකං.
තෙසු තත්ථොපයාතෙසු, පිසුනා භෙදචින්තකා;
වත්වා යංකිඤ්චි භින්දිංසු, තෙ උභොපි නරාධිපෙ.
තතො ¶ ද්වෙ වෙරිනො හුත්වා, දෙසං ගණ්හිතුමාරභුං;
රාජා සුත්වා ඛණෙනෙව, දුරතිස්ස මුපාගමි.
තෙ උභො තත්ථ ඝාතෙත්වා, තෙසං සබ්බං සමාදිය;
හන්ත්වා තං පක්ඛියෙ සබ්බෙ, පුළත්ථිනගරං ගමි.
තදා රොහණදෙසම්හි, භොගාධිපතිනො සුතො;
දාඨාසිවාදිපාදස්ස, මහින්දො නාම ඛත්තියො.
පිතුනො සො’පරිජ්ඣිත්වා, රඤ්ඤො සන්තිකමාගමා;
දිස්වා රාජාපි සන්තුට්ඨො, තං සඞ්ගණ්හි යථාරහං.
තෙන මෙත්තිං ථිරං කාතුං, ධීතරං දෙව නාමිකං;
තස්ස දත්වාන පාහෙසි, බලං රොහණමෙවසො.
සො ගන්ත්වා රාජසෙනාය, මද්දාපෙත්වාන රොහණං;
ජම්බුදීපං පලාපෙත්වා, පිතරං රොහණං ලභි.
මහාවිහාරෙ කාරෙසි, සලාකග්ගං ථිරං සුභං;
ඛොලක්ඛියමුනින්දස්ස, පරිහාරාය දාපයි.
මහානාමව්හයං ගාමං, පූජයිත්වා යථාබලං;
වඩ්ඪමානදුමින්දස්ස, ජිණ්ණං ගෙහඤ්ච කාරිය.
රුක්ඛණත්ථාය තස්සා;දා, කොට්ඨාගාමං බහුදයං;
නීලාරාමස්ස පාදාසි, කාළුස්සං නාම ගාමකං.
ලොහරූපස්ස පාදාසි, ආරාමස්ස ච ගාමකං;
ජිණ්ණඤ්ච පටිසඞ්ඛාසි, පටිමායො ච කාරයි.
පාසාදෙ චෙතියො චෙව, විහාරෙ ච අනප්පකෙ;
පුළත්ථිනගරෙ’කාසි, වෙජ්ජසාලං මහාදයො.
තථා පණ්ඩා වියඤ්චෙව, භොගගාමසමායුතං;
පිට්ඨසප්පිනමන්ධානං, සාලායො ච තහිං තහිං.
පොත්ථකෙසු ලිඛාපෙත්වා, අට්ටෙ සම්මා විනිච්ඡිතෙ;
රාජගෙහෙ ඨපාපෙසි, උක්කොටනභයෙන සො.
නාගවඩ්ඪනනාමස්ස, භොගගාමෙ බහූ අදා;
ලෙඛෙ’පුබ්බෙ න වාරෙත්වා, පාලෙත්වා පුබ්බසාසනං.
පිතරා ¶ ච මහාදානං, පුඤ්ඤමඤ්ඤම්පි වා කතං;
සබ්බං තමවිනාසෙත්වා, නිච්චං සො රක්ඛි සාදරො.
මහෙසී ච මහාරඤ්ඤො, පුඤ්ඤානි බහුකාරයි;
කණ්ටකං චෙතියං කාසි, දෙවී චෙතියපබ්බතෙ.
කාරෙත්වා ජයසෙනඤ්ච, පබ්බතං ගාමිකස්සදා;
භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සා ගාමං, මහුම්මාරඤ්ච තස්ස දා.
සිලාමෙඝව්හයං කත්වා, භික්ඛුනීනමුපස්සයං;
සිලාමෙඝව්හයෙ දාසි, භික්ඛුනීනඤ්ච පච්චයෙ.
ගාමායෙ’සුං පුරාකීතා, විහාරො තත්ථ සාධනං;
දත්වා තෙ මෙ චයිත්වාන, විහාරස්සෙව දාපයි.
ඡාදයිත්වා මහාරුක්ඛෙ, සබ්බෙ චෙතියපබ්බතෙ;
නානාරාගෙ ධජෙ චෙව, පටාකායො ච පූජයි.
පුබ්බාරාමකභාගම්පි, පාසාදං පටිසඞ්ඛරි;
උස්සානවිට්ඨිං දුබ්භොගං, සුභොගං තස්ස කාරයි.
විහාරං ගිරිභණ්ඩඤ්ච, නට්ඨං පාකතිකං කරි;
භොගගාමෙ ච දාපෙසි, භික්ඛූනං තන්නිවාසිනං.
අම්බුය්යානම්හි ආවාසං, කත්වා දප්පුළපබ්බතං;
භික්ඛූනං තිසතස්සා’දා, සම්පන්නචතුපච්චයං.
කාරෙත්වා නීලගල්ලඤ්ච, ආරාමං සො මනොරමං;
දකවාරං බහුප්පාදං, තස්ස දාපෙසි කාරිය.
අරිකාරි විහාරෙ ච, පටිසඞ්ඛාසි ජිණ්ණකං;
සලාකග්ගඤ්ච පාසාදං, අපුබ්බංයෙව කාරයි.
වාහදීපෙ සකාරෙසි, සෙනග්ගබොධිපබ්බතං;
ධම්මං තීසු නිකායෙසු, වාචයිත්ථ බහුස්සුතෙ.
ගණ්හාපෙසි ච භික්ඛූනං, අයොපත්තෙසු ගණ්ඨිකෙ;
පුඤ්ඤන්ති වුත්තං සබ්බං සො, න කිඤ්චි පරිවජ්ජයි.
කුලීනානමනාථානං, ඉත්ථීනං’දා පිළන්ධනං;
භොජනං භොජනත්ථීනං, බහු සො දාසි රත්තියං.
ගුන්නං සස්සානි පාදාසි, කාකාදීනඤ්ච භත්තකං;
තණ්ඩුලඤ්ච කුමාරානං, මධුඵාණිතසංයුත්තං.
එවං ¶ පුඤ්ඤානි කත්වාන, නරින්දො සො සපාරිසො;
භුත්වා පඤ්චසු වස්සෙසු, මෙදිනිං සම්පරිච්චජි.
තතො තස්ස සුතො ආසි, සීහළානං රථෙසතො;
සබ්බරූපගුණොපෙතො, මහින්දො නාම ඛත්තියො.
සො ධම්මිකසීලාමෙඝො, ඉච්චාසි ධරණීතලෙ;
ධම්මදීපො ධම්මධජො, සුද්ධධම්මපරායනො.
පුබ්බකෙහි නරින්දෙහි, කතං ධම්මපථානුගං;
සබ්බං කාසි අහාපෙත්වා, අධම්මං තු විවජ්ජයි.
රාජාරතනපාසාදෙ, කාතුං සො නවකම්මකං;
සබ්බකාලෙසු දාපෙසි, ගෙට්ඨුම්බදකවාරකං.
ජිණ්ණඤ්ච පටිසඞ්ඛාසි, පුඤ්ඤකම්මමකාසි ච;
රජ්ජං කත්වාන චතූසු, වස්සෙසු නිධනං ගතො.
අග්ගබොධි තතො රාජා, ඡත්තං උස්සාපයි පුරෙ;
කාරෙන්තො සබ්බසත්තානං, හිතං සුඛමසෙසතො.
ධාතුපූජං සකාරෙසි, සත්ථුසබ්බගුණාරහං;
පිතාමහකතස්සා’පි, සම්බුද්ධස්ස මහාමහං.
උදයග්ගාදිබොධිඤ්ච, පරිවෙණං සකාරයි;
නාමං ගහෙත්වා පිතුනො, අත්තනො ච නරාධිපො.
සභොගං පරිවෙණඤ්ච, කත්වා තං භූතනාමකං;
සකාචරියකස්සා’දා, භික්ඛූනං තිසතස්ස ච.
රාජසාලාය දාපෙසි, චූළවාපියගාමකං;
ගාමද්වයඤ්ච දාපෙසි, කාළූලමල්ලවාතකෙ.
පවෙසං විනිවාරෙසි, උපොසථදිනෙසු සො;
මච්ඡමංසසුරාදීනං, අන්තොනගරමත්තනො.
භික්ඛූ වා චෙතියෙ වා සො, වන්දිත්වා නික්ඛමං තතො;
වාලුකා හා විනස්සන්තු, ඉති පාදෙසු වොධයී.
යං යං සොවග්ගියං කම්මං, කම්මං නිස්සරණවහං;
වත්ථුත්තයෙ පසන්නො සො, කම්මං තං සබ්බමාචරි.
මාතුපට්ඨානනිරතො, රත්තින්දිවමහොසිසො;
ගන්ත්වා තස්සා උපට්ඨානං, පාතොව කිර භූපති.
සීසං ¶ තෙලෙන මක්ඛෙත්වා, උබ්බට්ටෙත්වාන ජල්ලිකං;
නඛෙ විසුද්ධෙ කත්වාන, නහාපෙත්වාන සාදරං.
අච්ඡාදෙත්වා නවං වත්ථං, සුඛසම්ඵස්සමත්තනො;
වත්ථං ඡඩ්ඩිතමාදාය, පෙල්ලෙත්වා සයමෙව තං.
තස්ස තොයෙන සිඤ්චිත්වා, සීසං සමකුටං සකං;
ගන්ධමාලාහි තං සම්මා, චෙතියං විහ පූජිය.
නමස්සිත්වාන තික්ඛත්තුං, කත්වා තං සො පදක්ඛිණං;
දාපෙත්වා පරිසාය’ස්සා, වත්ථාදීනි යථාරුචිං.
සහත්ථෙනෙව භොජෙත්වා, භොජනං තං මහාරහං;
භුත්ථාවසෙසං භුඤ්ජිත්වා, සමාකිරියමත්ථකෙ.
භොජෙත්වා පරිසං තස්සා, රාජභොජනමුත්තමං;
සජ්ජෙත්වා වාසගෙහඤ්ච, සුගන්ධපරිවාසිතං.
සහත්ථා පඤ්ඤපෙත්වාන, සයනං තත්ථ සාධුකං;
පාදෙ ධොවිය මක්ඛෙත්වා, ගන්ධතෙලෙන සණ්හකං.
සම්බාහෙන්තො නිසීදිත්වා, කත්වා නිද්දමුපෙතකං;
කත්වා පදක්ඛිණං මඤ්චං, තික්ඛත්තුං සාධුවන්දිය.
ආරක්ඛකෙ නියොජෙත්වා, දාසෙකම්මකරෙපි ච;
තස්සා පිට්ඨිමකත්වාන, අපක්කමෙව පිට්ඨිතො.
ඨත්වා අදස්සනෙ ඨානෙ, තික්ඛත්තුං පුන වන්දිය;
සන්තුට්ඨො තෙන කම්මෙන, සරන්තො තං පුනප්පුනං.
ගෙහං යාති සජීවන්තං, එවමෙව උපට්ඨහි;
එකදා දාසවාදෙන, වන්දිත්වා දාසමත්තනො.
තෙනත්තනො කථාපෙසි, ඛමාපෙතුං සයං වචො;
අත්තානං භික්ඛුසඞ්ඝස්ස, දාපයිත්වාන මාතරා.
ධනමත්ථග්ඝනං ඤත්වා, භුජිස්සො ආසි බුද්ධිමා;
එවං පුඤ්ඤපරො හුත්වා, කත්වා දීපස්ස සඞ්ගහං.
එකාදසහි වස්සෙහි, දෙවලොකමුපාගමි;
තස්සානුජො දප්පුළො’ථ, රාජා හොසි තදච්චයෙ.
සබ්බං පුබ්බකරාජූනං, චරියං සො සමාචරි;
තදා මහින්දනාමස්ස, පුත්තාරොහණසාමිනො.
පිතරා ¶ නිහටා’ගඤ්ඡුං, රාජානං මාතුලං සකං;
සො තෙ දිස්වා පවත්තිං තං, සුත්වා දත්වා මහාබලං.
පාහෙසි පිතරා යුද්ධං, කාතුං බන්ධු හිතෙ රතෙ;
මහින්දොපි තථාභාවං, විදිත්වා රොහණාධිපො.
යුද්ධං පටිපදෙයෙව, තෙසං’කාසි මහාබලො;
තෙ උභොපි පලායිංසු, දත්වා සෙනාය නායකං.
පුනාගන්ත්වා මහීපාලං, සෙවමානා ඉධා’වසුං;
පිතාපි තෙන සන්තුට්ඨො, අඤ්ඤෙන සකබන්ධුනා.
යුජ්ඣන්තො මරණං ගඤ්ඡි, ඤාතිසොපි මතො කිර;
තදා’දා භාගිනෙය්යස්ස, රාජා කිත්තග්ගබොධිනො.
සබ්බරූපගුණොපෙතං, ධිතරං දෙව නාමිකං;
සො දප්පුළං ඨපෙත්වාන, සෙවත්ථං තස්ස රාජිනො.
සයං සෙනඞ්ගමාදාය, රොහණං සමුපාගමි;
රොහණාධිපති හුත්වා, සබ්බාකාරසමප්පිතො.
පුත්තධීතාහි වඩ්ඪෙන්තො, වාසං තත්ථෙව කප්පයි;
රාජාකාසි දුමින්දස්ස, ඝරං ජිණ්ණං නවං ථිරං.
සොවණ්ණඛචිතං කම්මං, මඞ්ගලෙන ච තස්ස සො;
අත්තනො රාජභාවස්ස, සත්ථුපාරමිතාය ච.
සම්මානුච්ඡවිකං කත්වා, මහාපූජං පවත්තයි;
ජිණ්ණං කාරෙසි පාසාදං, හත්ථිකුච්ඡිවිහාරකෙ.
වාහදීපස්ස ආරාමං, ලාවරාවඤ්ච පබ්බතං;
විහාරෙ ජෙතනාමෙ ච, කත්වා සොවණ්ණයං මුනිං.
වඩ්ඪෙත්වා බොධිගෙහම්හි, පූජංකාසි අචින්තියං;
අනුසංවච්ඡරං දීපෙ, වත්ථදානං පවත්තයි.
මහාපාළිඤ්ච වඩ්ඪෙසි, භත්තග්ගමවලොකයී;
තුලාභාරඤ්ච දාපෙසි, ජිණ්ණඤ්ච පටිසඞ්ඛරි.
චාරිත්තං පුබ්බරාජූනං, පාලෙසි මනවජ්ජියං;
තස්සා’සි වජිරො නාම, සෙනාපති මහාපති.
කච්ඡවාලං සකාරෙසි, ආරාමං පංසුකූලිනං;
ථූපාරාමම්හි ථූපස්ස, ඝරං ඡාදෙසි සාධුකං.
ඉට්ඨකාහි ¶ සුවණ්ණාහි, හෙමද්වාරෙ ච කාරයි;
එවං සොළසවස්සානි, කත්වා රජ්ජං නරාධිපො.
අගමා සබ්බසත්තානං, ගන්තබ්බං දෙසමෙව සො;
තස්මිං රාජිනි සම්පත්තෙ, දෙවලොකං තදා අහු.
අග්ගබොධිසනාමො’ථ, ආණාභෙරිං චරාපයි;
පිතා තස්ස සභාතුස්ස, පුත්තං මහින්දනාමකං.
රජ්ජත්ථං සකපුත්තානං, ආදිපාදං න කාරයී;
ආදරං සො සබන්ධූනං, කනිට්ඨානම්පි කාතවෙ.
අසහන්තො පලායිත්ථ, පරතීරං සමාකුලො;
තෙ සමාගමනං සුත්වා, පෙසයිත්වා මහාබලං.
කාරෙත්වා යුද්ධමෙතෙහි, සීසං තෙසං සගණ්හයි;
නිකායෙසු විචාරෙත්වා, කත්තබ්බං සබ්බමෙව සො.
දීපෙ’පි සකලෙ කාසි, පාපාචාරනිවාරණං;
භික්ඛූ චූළවිහාරෙසු, යාගුං ගණ්හන්ති සබ්බදා.
මහාවිහාරෙ තං සුත්වා, රාජා නිබ්බින්නමානසො;
කණ්ඨපිට්ඨිමහාගාමං තථා යාබාලගාමකං.
තෙලගාමං බහුදඤ්ච, දකවාරං පදාපිය;
යාගුං ගහෙතුං යොජෙසි, විහාරෙසු’පි භික්ඛවො.
තතො පට්ඨාය තං යාගුං, සබ්බෙ ගණ්හිංසු සාදරා;
දීපෙ භෙරිංච රාපෙත්වා, සන්නිපාතිය යාචකෙ.
සුවණ්ණං සොපදාපෙසි, යථිච්ඡං දිවසත්තයං;
එවමාදිං ස කත්වාන, පුඤ්ඤවං වස්සෙහි තීහි ච.
වත්ථුත්තයපසාදස්ස, ඵලං පස්සිතුමත්තනො;
රාජා දිබ්බෙන යානෙන, ගච්ඡන්තො විය සො මරි.
එවං අනිච්චා වත සබ්බදෙහිනො;
සබ්බඤ්ඤූනොපෙව මුපෙති මච්චුං;
පහාය තස්මා භවරාගජාතං;
බුධො සුබුද්ධිවිභවෙ භවෙය්ය.
සුජනප්පසාදසංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
පඤ්චරාජකො නාම
සත්තචත්තාලීසතිමො පරිච්ඡෙදො.