📜
අට්ඨචත්තාලීසතිම පරිච්ඡෙද
එකරාජකො
තතො ¶ තස්සා’නුජො සෙනො, ඡත්තං උස්සාපයී පුරෙ;
පියං’ව පුත්තං පස්සන්තො, සත්තෙ සබ්බෙ මහාධනො.
චරියං පුබ්බරාජූනං, සමාචරි යථාභතං;
අපුබ්බම්පි ච වත්තෙසි, චරියං ධම්මසංහිතං.
භික්ඛූනං භික්ඛූනීනඤ්ච, ඤාතීනං දීපවාසිනං;
මච්ඡානං මිගපක්ඛීනං, කත්තබ්බං ස සමාචරි.
මහින්දං පරතීරං සො, ගතං යොජියමාරයි;
එවං සො සුවිසොධෙසි, රජ්ජපච්චත්ථිකෙ’ඛිලෙ.
මහාදානං පවත්තෙසි, යාචකානං ධනෙසිනං;
භික්ඛූනං බ්රාහ්මණානඤ්ච, මනුඤ්ඤං රාජභොජනං.
අහෙසුං අනුජාතස්ස, මහින්දො කස්සපො තථා;
උදයොති තයො තෙසු, මහින්දො යුවරාජකො.
හුත්වා තස්සානුවත්තන්තො, සක්කච්චං තමුපට්ඨහි;
සඞ්ඝානාමාසි රාජස්ස, භරියා තස්ස රාජිනී.
කීළනත්ථං සමුද්දස්ස, ගතෙ රාජිනි පට්ටනං;
උදයො ආදිපාදොසො, ඔහීනො නගරෙ තදා.
නාලනාමං ගහෙත්වාන, ධීතරං මාණිලානියා;
රක්ඛිතං රාජරක්ඛාය, පුළත්ථිනගරං අගා.
රාජා තස්මිං අකුජ්ඣිත්වා, සන්ධිං කත්වා අකුප්පියං;
මහාදීපාදං පෙසෙත්වා, තොසත්වා තං ඉධානයි.
එවං සමග්ගා තෙ ආසුං, තතො පට්ඨාය ඛත්තියා;
රක්ඛන්තා සාසනං ලොකං, වසිංසු සුසමාහිතා.
තතො කෙනචි කාලෙන, පණ්ඩුරාජා මහාබලො;
ජම්බුදීපා ඉධා’ගම්ම, දීප ගණ්හිතුමාරභි.
රාජා ¶ සුත්වා මහාසෙනං, පෙසුයිත්ථ තදන්තිකං;
අමච්චානං විවාදෙන, ථද්ධොතාරො නාරාධිපො.
පණ්ඩුරාජා විනාසෙන්තො, සබ්බං තං දෙසමුත්තරං;
ඛන්ධාවාරං නිවෙසෙසි, මහාතාලිතගාමකෙ.
වසන්තා දමිළා එත්ථ, බහවො යෙ තහිං තහිං;
සබ්බෙ තං පක්ඛියාහෙසුං, තතො සො බලවා අහු.
තත්ථ ගන්තා මහාසෙනා, රඤ්ඤො යුජ්ඣිතුමාරභි;
හත්ථික්ඛන්ධගතො පණ්ඩු-රාජාපි සමුපාවිසි.
අහු දමිළසෙනාසා, පස්සන්ති සාමිනො මුඛං;
සම්පත්තබලහුස්සාහා, තදත්ථෙ චත්තජීවිතා.
දීපසෙනා තු සාමින-මභාවෙන නිරුස්සුක්කා;
යුජ්ඣන්ති පරිභින්දිත්වා, පලායිත්ථ තතො තතො.
ඔතරිත්ථමහාසෙනා, පණ්ඩුරාජාස්ස තඞ්ඛණෙ;
මාරසෙනාව ගච්ඡන්ති, විචුණ්ණෙන්ති මහාජනං.
රාජා සෙනාය භින්නත්තං, සුක්කා සබ්බං සමාදිය;
හත්ථසාරං පුරං හිත්වා, මලයාභිමුඛො ගතො.
තතො හත්ථිං සමාරුය්හ, යුවරාජා මහින්දකො;
යුජ්ඣන්තො සකසෙනාය, පලාතත්තං සමෙක්ඛිය.
එකෙනමෙ න සක්කා වෙ, සබ්බෙ එතෙහි මාරිතුං;
එතෙසං න ච නීචානං, හත්ථෙසු මරණං සුඛං.
තස්මා වරං මෙ මරණං, මයා එවෙති චින්තිය;
හත්ථික්ඛන්ධගතොයෙව, ඡින්දි සො සීසමත්තනො.
තං දිස්වා බහවො සීසෙ, තත්ථ ඡින්දිංසු සෙවකා;
තං දිස්වා දමිළී සෙනා, හට්ඨතුට්ඨා පමොදිසා.
එතං සබ්බං සමෙක්ඛිත්වා, ආදාපාදො සකස්සපො;
තුරඞ්ගවරමාරුය්හ, සුසන්නද්ධො මහායුධො.
විහාරමුපසඞ්කම්ම, අභයං එකකොව සො;
තාදිසම්පි මහාසෙනං, ඔගාහෙත්වා විදාරයි.
සුපණ්ණො විය ගණ්හන්තො, භූජගෙන සලිලාල යෙ;
සො තං සබ්බං නිවත්තෙසි, අත්තානඤ්ච සුගොපයි.
අස්සො ¶ එකොව දිස්සිත්ථ, තුරඞ්ගාවලිසන්නිභො;
අත්තනො සො ජනං කඤ්චි, අපස්සන්තො’නුගාමිනං.
කිං මෙ එකෙන වෙරිනං, පූරිතෙන මනොරථං;
කාලන්තරෙහං ජීවන්තො, පූරෙස්සං මෙ මනොරථං.
තස්මා ගන්තුංව යුත්තන්ති, නිම්ඵොටෙත්වා මහාබලං;
නිබ්භයොව මහායොධො, කොණ්ඩිවාතමුපාගමි.
පණ්ඩුරාජා මහාසෙනා, අග්ගහෙසි තතො පුරං;
සීසං තං යුවරාජස්ස, පණ්ඩුරාජස්ස දස්සයුං.
සො තං දිස්වා ච ඣාපෙත්වා, රාජූනං පණ්ඩුදෙසිනං;
සබ්බමාළාහනෙ කිච්චං, තස්ස කාතුං නියොජයි.
සබ්බං සාරං හරාපෙසි, භණ්ඩාගාරම්හි රාජිනො;
අග්ගණ්හිත්ථ ගහෙතබ්බං, විහාරෙ නගරෙපි ච.
පාසාදෙ රතනෙ සබ්බෙ, සොවණ්ණංසත්ථුබිම්බකං;
සිලාමය මුනින්දස්ස, චක්ඛුභූක මණිද්වයං.
තථා සොවණ්ණපට්ටෙ ච, ථූපාරාමම්හි චෙතියෙ;
සුවණ්ණ පටිමායො ච, විහාරෙසු තහිං තහිං.
සබ්බං ගහෙත්වා නිස්සාරං, ලඞ්කාදීප මකාසි සො;
ඡඩ්ඩයිත්ථ පුරං රම්ම, යක්ඛභක්ඛිත රූපකං.
රාජා’පි රක්ඛං දත්වාන, මහාමග්ගෙ තහිං තහිං;
ගඞ්ගාද්වය මුඛෙ වාසං, කප්පෙසි පරිසඞ්කිතො.
පණ්ඩුරාජා තතො සද්ධිං, කාතුං සීහළසාමිනා;
අමච්චෙ තත්ථ පෙසෙසි, දිස්වා තෙ සීහලාධිපො.
සුණිත්වා සාසනං තෙසං, සබ්බං තං සම්පටිච්ඡිය;
දූතානං කාරයිත්වාන, යථාකාමෙන සඞ්ගහං.
හත්ථිද්වයං සදත්වාන, සබ්බමාභරණම්පි ච;
තස්ස පෙසෙසි දූතෙසො, අත්තනොපි හිතාවහෙ.
පණ්ඩුරාජා සිතං සබ්බං, දිස්වා සන්තුට්ඨමානසො;
නිය්යාතෙත්වාන දූතානං, තදහෙව මහාපුරං.
නික්ඛමිත්වා පුරා ගන්ත්වා, න චිරෙනෙව පට්ටනං;
තත්ථ ආරුය්හ නාවං සො, සක දෙස මුපාගමි.
තතො ¶ ආගම්ම නගරං, සීලාමෙඝො මහීපති;
යථාඨානෙ ඨපෙත්වාන, දීපං වසි සමාහිතො.
භාතරං දුතියං කත්වා, උදයං නාම ඛත්තියං;
මහාදීපාදං තස්සා’දා, සොගත්ථං දක්ඛිණං දිසං.
සොපි ඛො න චිරෙනෙව, කත්වා පුඤ්ඤං යථාරහං;
රොගෙනෙකෙන සම්ඵුට්ඨො, පවිට්ඨො මච්චුනො මුඛං.
කස්සපො ආදිපාදොපි, පුලත්ථිනගරෙ වසං;
යොජෙත්වා පණ්ඩුරාජෙන, අහොසි කිර මාරිතො.
තදා කස්සපනාමස්ස, පුත්තා ආසුං මහාරහා;
ආදිපාදස්ස චත්තාරො, ධඤ්ඤලක්ඛණ සඤ්ඤුතා.
යො සෙනං සබ්බපඨමො, සෙනො නාම කුමාරකො;
සූරො වීරො මහුස්සාහො, රාජභාරක්ඛමො සමො.
රාජා මහාදීපාදත්තං, තස්ස දත්වා යථාවිධිං;
භොගත්ථං දක්ඛිණං දෙසං, සවාහන මුපාදිසි.
රොහණාධිපතිස්සා’සුං, පුත්තා කිත්තග්ගබොධිතො;
චත්තාරො ධීතරො තිස්සො, දස්සනෙය්යා මනොරමා.
තදා ජෙට්ඨසුතං තස්ස, මහින්දං නාම ඛත්තියං;
පිතුච්ඡා මාරයිත්වාන, දෙසං ගණ්හි සසාධනං.
භාතරො තෙ තයො තස්මිං,
සංරුට්ඨා භාතු ඝාතනෙ;
ආදාය භගීනී තිස්සො,
රඤ්ඤො සන්තිකමාගමුං.
රාජාපි දිස්වා තෙතීව, මමායන්තො දයාලුකො;
සබ්බෙ දෙවකුමාරෙව, සුඛං වඩ්ඪෙසි පෙමවා.
තතො කස්සපනාමං සො, තෙසං ජෙට්ඨං නරිස්සරො;
දෙසං තං ගණ්හ යාහීති, දත්වා බලමපෙසයි.
සො’පි ගන්ත්වාන තං හන්ත්වා, රොහණං කසිණම්පි තං;
කත්වා හත්ථගතං තත්ථ, වසිත්ථ නිරුපද්දවො.
අථ සො භාතරො ද්වෙ’පි, සෙනඤ්ච උදයං තථා;
පක්කොසිත්වාන, භාජෙත්වා, දෙසං තෙහි සහාවසි.
රාජා ¶ තා සාධු වඩ්ඪෙත්වා, වයපත්තාසු තීසු සො;
රාජකඤ්ඤාසු ධඤ්ඤාසු, දෙවච්ඡරසූ රූපිසු.
ඨපෙත්වා රාජිනි ඨානෙ, උපරාජස්ස දාපයි;
සඞ්ඝනාමං මහාභොගං, දත්වා රජ්ජසරික්ඛකං.
කණිට්ඨො උපරාජස්ස, මහින්දො නාම භාතුකො;
අත්ථි සබ්බගුණොපෙතො, සබ්බසත්ථවිසාරදො.
තස්සා’දාසි දුවෙ රාජා, රාජකඤ්ඤා මනොහරා;
තිස්සව්හකිත්ත නාමඤ්ච, දත්වා භොගං යථාරුචිං.
එවං කරොන්තො ඤාතීනං, සංගහං සො යථාරහං;
ආරාධෙන්තො ච දානාදි-සඞ්ගහෙහි මහාජනං.
රාජා දසයි රාජූනං, ධම්මෙහි සමුපාගතො;
සමාචරන්තො පුඤ්ඤානි, පරිභුඤ්ජිත්ථ මෙදිනිං.
පංසුකූලික භික්ඛූනං, කත්වා’රිට්ඨම්හි පබ්බතෙ;
මහාභොගං අදාරාමං, නිම්මිතං විය ඉද්ධියා.
පරිහාරඤ්ච තස්සදා, රාජාරහමසෙසතො;
ආරාමිකෙ ච බහවො, දාසෙ කම්මකරෙපි ච.
පාසාදං සොව කාරෙසි, විහාරෙ ජෙතනාමකෙ;
අනෙකභූමිං භූමින්දො, බුද්ධභූමිගතාසයො.
වඩ්ඪෙත්වා තත්ථ කාරෙත්වා, සබ්බ සොවණ්ණයං ජිනං;
සණ්ඨපෙත්වා මහාභොගං, වසාපෙසි ච භික්ඛවො.
මහාදි පරිවෙණම්හි, කාරෙසි සුමනොහරං;
පාසාද මග්ගිසන්දංඩ්ඪං, තස්මිංයෙව විහාරකෙ.
කත්වා වීරඞ්කුරාරාමං, විහාරෙ අභයුත්තරෙ;
මහාසඞ්ඝික භික්ඛූනං, ථෙරියානඤ්ච දාපයි.
පුබ්බාරාමඤ්ච කාරෙසි, සම්පන්න චතුපච්චයං;
සද්ධිං සො සඞ්ඝනාමාය, දෙවියාපි ච අත්තනො.
මහාවිහාරෙතායෙව, සද්ධිං කාරෙසි භූමිපො;
ආවාසං සඞ්ඝසෙනව්හං, මහාභොගං මහාමති.
කාරෙත්වා සබ්බසොවණ්ණං, කෙසධාතු කරණ්ඩකං;
මහාපූජං පවත්තෙසි, රජ්ජං විස්සජ්ජි උත්තමො.
චෙතියස්ස ¶ ගීරිස්සාදා, කාණවාපිං බහුදයං;
භික්ඛූනං දිපවාසීනං, දාපෙසි ච තිචීවරං.
පුලත්ථි නගරෙ කාසි, වාපියො ථුසවාපියා;
සෙනග්ගබොධිමාවාසං, ගාමාරාමික සඤ්ඤුතං.
තස්මිංයෙව ච කාරෙසි, මහාපාළිං සුභොජනං;
මහාපාළිඤ්ච සබ්බෙසං, මහානෙත්තම්පි පබ්බතෙ.
වෙජ්ජසාලම්පි කාරෙසි, නගරස්ස ච පච්ඡිමෙ;
අනාථානං පවත්තෙසි, යාගුදානං සඛජ්ජකං.
පංසුකූලික භික්ඛූනං, පච්චෙකඤ්ච මහානසං;
කත්වා දාපෙසි සක්කච්චං, නිච්චං භොජනමුත්තමො.
හුත්වා මහාදිපාදො’යං, කප්පූර පරිවෙණකෙ;
උත්තරාළ්හෙ ච කාරෙසි, පරිච්ඡෙදෙ සනාමකෙ.
තුලාභාරඤ්ච පාදාසී, තික්ඛත්තුං සො මහාධනෙ;
පුඤ්ඤමඤ්ඤම්පි සො’කාසි, රාජා නානප්පකාරකං.
සඞ්ඝනාමාපි සා දෙවී, උත්තරම්හි විහාරකෙ;
කත්වා මහින්දසෙනව්හා-වාසං වාසෙසි භික්ඛවො.
ආරද්ධො දප්පුලව්හස්ස, කාලෙ රාජස්ස ධීමභො;
මහාදෙවෙන සො ආසි, රම්මො දප්පුල පබ්බතො.
දාරුකස්සපනාමෙන, තථා කස්සපරාජිකං;
උභොපි තෙ විප්පකතෙ, රාජා සො වසමාපයි.
භද්දො සෙනාපති තස්ස, භද්දසෙනාපති’ව්හයං;
පරිවෙණම්පි කාරෙසි, දාසභොගසමායුතං.
උත්තරො ච අමච්චො’කා, විහාරෙ අභයුත්තරෙ;
වාසමුත්තරසෙනව්හං, රම්ම මුත්තරපච්චයං.
වජිරො නාම තත්ථෙවා-වාසං වජිරසෙනකං;
කාසි රක්ඛසනාමොචා-වාසං රක්ඛසනාමකං.
තතො වීසති වස්සෙසු, පුලත්ථි නගරෙ වසං;
පණ්ඩුරාජකතං කාරං, සරන්තො සරදස්සනො.
දදන්තො විය සෙනස්ස, සූරස්සාවසරඤ්චසො;
පහාය දීපං දීපො’ව, මහාවාත හතො ගතො.
භොගො ¶ අනිච්චා සහ ජීවිතෙන;
පගෙව තෙ බන්ධුජනා සහායා;
නරාධීපං පස්සථ එකමෙව;
සමාගතං මච්චුමුඛං සුඝොරං.
සුජනප්පසාදසංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
එක රාජකො නාම
අට්ඨචත්තාලීසතිමො පරිච්ඡෙදො.