📜
අට්ඨපඤ්ඤාසතිම පරිච්ඡෙද
ලොකසාසන සංගහකරණො
විචිනිත්වා කුලීනෙ සො, ජනෙ සබ්බෙ සමාදිය;
සකාරක්ඛාය යොජෙසි, යථාචාරං මහීපති.
උච්චං පුලත්ථිනගරෙ, පාකාරං කාරයී ථිරං;
නෙකගොපුරසංයුත්තං, යුධාකම්මසුරඤ්ජිතං.
සමන්තායතවිත්ථිණ්ණ-ගම්භීරපරිඛායුතං;
උච්චපත්ථණ්ඩිලොපෙතං, දුප්පධංසමරාතිහි.
උපසම්පදකම්මස්ස, ගණපූරකභික්ඛූනං;
අප්පහොනෙකභාවෙන, සාසනඨිතිමානසො.
අනුරුද්ධනරින්දස්ස, සහායස්සාථ සන්තිකං;
රාමඤ්ඤවිසයං දූතෙ, පෙසෙත්වා සහපාභතෙ.
තතො ආණාපයිත්වාන, පිටකත්තයපාරගෙ;
සො සීලාදිගුණාවාසෙ, භික්ඛවො ථෙරසම්මතෙ.
තෙ උළාරාහි පූජාහි, පූජයිත්වා නරිස්සරො;
පබ්බජ්ජා උපසම්පත්ති, කාරයිත්වා අනෙකසො.
පිටකත්තයඤ්ච බහුසො, කථාපෙත්වා සවණ්ණනං;
ලඞ්කායො’සක්කමානං සො, ජොතයී ජිනසාසනං.
පුතත්ථිනගරස්සන්තො ¶ , පදෙසස්මිං තහිං තහිං;
විහාරෙ කාරයිත්වාන, බහුකෙ සුමනොහරෙ.
භික්ඛවො තත්ථ වාසෙත්වා, නිකායත්තයවාසිනො;
පච්චයෙහි උළාරෙහි, සන්තප්පෙසි චතූහිපි.
ඵලිකත්ථම්භකචාරු-පාකාරපරිඛායුතං;
පඤ්චභූමකපාසාද-පවරෙ නො’පසොභිතං.
සමසන්තා වාසපන්තීහි, සුභාහි සුවිරාජිතං;
නිරකිණ්ණමසම්බාධ වරභාසුර ගොපුරං.
විහාරං කාරයිත්වාන, වත්ථුත්තයපරායනො;
නිකායත්තයවාසිස්ස, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස’දාසිසො.
සඞ්ඝස්ස පාකවට්ටත්ථං, රට්ඨං දත්වා’ළිසාරකං;
සකලං සන්නිවාසීහි, නෙත්තිකෙහි සහෙව සො.
නෙකසතානිභික්ඛූනං, වාසයිත්වාන තත්ථ සො;
සතතං සම්පවත්තෙසි, උළාරං චතුපච්චයං.
දාට්ඨාධාතුඝරංචාරු, කාරයිත්වා මහාරහං;
දාඨාධාතුස්ස නිච්චං සො, මහාමහමකාරයි.
ගණසඞ්ගණිකා’පෙතො, පොත්ථකං ධම්මසඞ්ගණිං;
පරිවත්තෙසි සොපාතො, සුන්දරෙ ධම්මමන්දිරෙ.
නච්චාදිගන්ධමාලාදි-නෙකපූජම්පවත්තිය;
සීරෙන සද්ධාසම්බන්ධො, සම්බුද්ධමභිවන්දති.
ජම්බුදීපාගතෙ චාග, සූරො සො භුවිරිසූරයො;
තප්පෙසි ධනදානෙන, දානියෙනෙක සො විභූ.
සද්ධම්මකථිකානං සො, පූජා කත්වාන නෙකසො;
දෙසාපෙසිච සද්ධම්මං, සදාධම්මගුණෙ රතො.
තික්ඛත්තුං සො තුලාභාර-දානං දිනෙසු දාපයි;
උපොසථං වොපවසි, සුවිසුද්ධමුපොසථෙ.
අදා දණ්ඩිස්සරං දාන-මනුසංවච්ඡරං විභූ;
පිටකත්තයං ලිඛාපෙත්වා, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස දාපයි.
මහග්ඝමණිමුත්තාදි-රතනානි ¶ සපෙසිය;
ජම්බුදීපෙ මහාබොධිං-නෙකක්ඛත්තුම පූජයි.
කණ්ණාටභූමිපාලෙන, චොළරඤ්ඤා ච පෙසිතා;
දූතාමහන්තමාදාය, පණ්ණාකාරමිධාගතා.
අද්දසංසු මහීපාලං, තතො සො තුට්ඨමානසො;
තෙසං උභින්නං දූතානං, කත්තබ්බං සාධුකාරිය.
තෙසු ආදො’ව කණ්ණාට-දූතෙහි සහ පෙසිය;
දූතෙ සකීයෙ කණ්ණාට-නිකටං සාරපාභතෙ.
අත්තනො විසයං පත්තෙ, චොළො සීහළ දූතකෙ;
සහසා කණ්ණනාසාසු, පාපයිංසු විරූපතං.
සම්පත්තවිප්පකාරාකෙ, ඉධාගන්ත්වාන රාජිනො;
කථයිංසු තදා සබ්බං, චොළෙන කතමත්තනි.
උද්දිපිතාභිමානො සො, සකලාමච්චමජ්ඣගො;
අව්හාය දමිළෙ දූතෙ, ඉති චොළස්ස සන්දිසි.
සෙනං විනා’ව එකස්මිං, දීපෙ මජ්ඣෙ මහණ්ණවෙ;
බාහාබලපරික්ඛාවා, හොතුනො ද්වන්දයුද්ධතො.
බලං සන්නය්හ සකලං, රජ්ජෙ තුය්හං මමා’ථ වා;
තවා’භිමත දොසම්හි, සඞ්ගාමො වා කරීයතං.
මයා වුත්තක්කමෙනෙව, වත්තබ්බො වො ජනාධිපො;
ඉති වත්වාන තෙ දූතෙ, ඉත්ථලඞ්කාර මණ්ඩිතෙ.
විස්සජ්ජිය ලහුංචොළ-මහීපාලස්ස සන්තිකං;
තතො සෙනඞ්ගමාදාය, අනුරාධ පුරං ගමි.
මත්තිකාවාටතිත්ථෙ ච, මහාතිත්ථෙ ච පෙසයී;
චොළරට්ඨං’ව ගන්ත්වාන, යුජ්ඣිතුං ද්වෙ චමූපති.
සජ්ජන්තෙසු චමූපෙසු, නාවාපාථෙය්යකානි ච;
යුද්ධත්ථාය බලං චොළ-රට්ඨපෙසනකාරණා.
තදා තිංසතිමෙ වස්සෙ, වෙළක්කාරසනාමකා;
බලකායා තහිංගන්තු-මනිච්ඡන්තා විරොධිනො.
මාරෙත්වාන උභො සෙනා-නාථෙ මත්තගජාවිය;
සමන්තතො විලුම්පිංසු, පුලත්ථිපුරමුද්ධතා.
පුත්තෙහි ¶ තීහි සහිතං, රාජිනො ච කණීයසිං;
ගණිත්වා සහසා රාජ-පාසාදං චාපි ඣාපයුං.
රාජා නික්ඛම්ම ඛිප්පං සො, ගන්ත්වා දක්ඛිණපස්සකං;
සෙලෙ වාතගිරිව්හස්මිං, සාරං භණ්ඩං ඨපාපිය.
වීරබාහුපරාජෙන, සීහවික්කමසාලිනා;
මහතා ච බලොඝෙන, සමන්තා පරිවාරිතො.
පුලත්ථිපුරමාගම්ම, වත්තෙන්තො දාරුණං රණං;
පලාපෙසි ඛණෙනෙව, බලකායෙ සමාගතෙ.
මාරිතාන චමූපාන-මට්ඨිසඞ්ඝාටධිට්ඨිතං;
පරික්ඛිපිත්වා චිතකං, වෙරිභූතෙ බලාධිපෙ.
බන්ධයිත්වාන ඛාණුම්හි, පච්ඡා බාහං සුබන්ධනං;
පරිතො විප්ඵුරන්තීහි, අග්ගිජාලාහි ඣාපයි.
ඝාතෙත්වා තත්ථ මානීතං, ගාමානි ධරණීපති;
අකාසි ලඞ්කාවසුධං, සබ්බථා වීතකණ්ටකං.
යුජ්ඣිතුං සහ චොළෙන, රාජා අත්තකතාවධිං;
අනතික්කම්ම සො පඤ්ච-චත්තාලීසම්හි වච්ඡරෙ.
සන්නද්ධං බලමාදාය, ගන්ත්වා සාගරපට්ටනං;
තස්සාභිගමනං පස්සං, කඤ්චිකාලං තහිං වසං.
අනාගතත්තා චොළස්ස, තස්ස දූතෙ විස්සජ්ජිය;
පුනාගන්ත්වා වසීරාජා, පුලත්ථිනගරෙ චිරං.
මහාහෙළි සරෙහරු, මහාදත්තිකනාමිකා;
කටුන්නරූපණ්ඩවාපී, කල්ලගල්ලික නාමිකා.
එරණ්ඩෙගල්ලවාපී ච, දීඝවත්ථුකවාපිකා;
මණ්ඩවාටකවාපී, ච, කිත්තග්ගබොධිපබ්බතා.
වලාහස්ස මහාදාරු, ගල්ලකුම්භීලසොබ්භකා;
පත්තපාසාණවාපී ච, වාපී ච කාණනාමිකා.
එතා චඤ්ඤා ච සො ඡින්න-මරියාදා වාපියො බහූ;
බන්ධාපෙසි සදාදීන-සත්තෙ බද්ධ හිතාසයො.
භූමින්දො ¶ කන්දරා-ගඞ්ගා-නදීසු ච තහිං තහිං;
සුභික්ඛං කාරයී රට්ඨං, බන්ධෙත්වා’වරණානි සො.
විහාරා’භයචාරිත්ත-භෙදිනිං මහිසංසක;
පරිහාරෙ සබ්බසොච්ඡිජ්ජ-ගාහයිත්වා ගලම්හි තං.
පුරම්භා බහි කාරෙත්වා, මහාසඞ්ඝං ඛමාපිය;
පකාසෙසි ච ලොකස්ස, සඞ්ඝගාරවමත්තනො.
මහාගාමෙ නිකායානං, තිතයෙ චොළනාසිතෙ;
ධාතුගබ්භෙ ච බන්ධෙසි, ථූපාරාමද්වයෙ’පි ච.
මාතුයා’ළාහණඨානෙ, තථෙව පිතුනොපි ච;
අකා පඤ්ච මහාවාසෙ, තථා බුදලවිට්ඨියං.
පණ්ඩවාපී ච පාඨීනො, රක්ඛචෙතියපබ්බතො;
තථෙව මණ්ඩලගිරි-මධුත්ථලවිහාරකො.
උරුවෙලව්හයො දෙව-නගරෙ ච විහාරකො;
මහියඞ්ගණවිහාරො ච, සීතලග්ගාමලෙණකං.
ජම්බුකොලවිහාරො ච, තථෙව ගිරිකණ්ඩකො;
කුරුන්දියවිහාරො ච, ජම්බුකොලකලෙණකං.
භල්ලාතකවිහාරො ච, තථෙව පරගාමකො;
කාසගල්ලව්හයො චන්ද-ගිරිව්හය විහාරකො.
වෙලගාමවිහාරො ච, මහාසෙනව්හගාමකො;
විහාරො චා’නුරාධම්හි, පුරෙ බොධිඝරං තථා.
ඉච්චෙවමාදයොනෙකෙ, විහාරෙ ච බහූ විභූ;
පටිසඞ්ඛරිජිණ්ණෙ සො, ගාමෙ චා’දා විසුං විසුං.
සමන්තකූට සෙලත්ථං, මුනින්දපදලඤ්ජනං;
පණමත්ථාය ගච්ඡන්තා, මනුස්සා දුග්ගමඤ්ජසෙ.
සබ්බෙ මා කිලමන්තූ’ති, දානවට්ටාය දාපයි;
සාලික්ඛෙත්තාදිසම්පන්නං, ගිලීමලයනාමකං.
කදලීගාමමග්ගෙ ච, හූවරළඤ්ජසෙ තථා;
ගාමෙ දත්වාන පච්චෙකං, සාලායො චාපි කාරයි.
අනාගතෙ තං භූපාලා, මා ගණ්හන්තූ’ති ලෙඛිය;
අක්ඛරානි සිලාථම්භෙ, පතිට්ඨාපෙසි භූමිපො.
ගාමං ¶ අන්තරවිට්ඨිඤ්ච, තථා සඞ්ඝාටගාමකං;
සිරිමණ්ඩගලාරාමඤ්ච, අදාසො ලාභවාසිනං.
වනජීවකභික්ඛූන-මදා සො චතුපච්චයෙ;
බන්ධූනම්පි ච සො තෙසං, භොගගාමෙ පදාපයි.
පාවාරග්ගිකපල්ලානි, විවිධෙ ඔසධෙපි ච;
සීතෙ උතුම්හි බහුසො, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස දාපයි.
අදා සබ්බපරික්ඛාරෙ, පරික්ඛාරෙ තථාත්ථ සො;
නෙකවාරෙසු සක්කච්චං, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස බුද්ධිමා.
සඞ්ඝස්ස පාකවට්ටත්ථං, භික්ඛූනං ලාභවාසිනං;
වෙය්යාවච්චකරානඤ්ච, පූජෙතුං චෙතියාදිකං.
පදින්නා පුබ්බරාජූහි, යෙ ගාමා රොහණෙ බහූ;
තෙපි සබ්බෙ අනූනෙ සො, යථාපුබ්බං ඨපෙසි ච.
අදාසි පිඨසප්පීන-මුසභෙ බලිනො බහි;
භත්තං චා’දාසි සො කාක සොණාදීනං දයාපරො.
අදාසිනෙකතා වෙය්ය-කාරකානං මහාකවී;
සද්ධිං පවෙණිගාමෙහි, විත්තජාතමනප්පකං.
රාජාමච්චාදිපුත්තානං, සිලොකෙ රචිතෙ සුණං;
යථානුරූපං පාදාසි, ධනං තෙසං කවිස්සරො.
අන්ධානං පඞ්ගුලානඤ්ච, ගාමෙ චා’දා විසුං විසුං;
නානාදෙවකුලානඤ්ච, දින්නං පුබ්බං න හාපයි.
පත්ති වො සො කුලිත්ථීන-මනාථානං යථාරහං;
විධවානමදාගාමෙ, භත්තඅච්ඡාදනානි ච.
රාජා සීහළකා වෙය්ය-කරණෙ සො මහාපති;
අග්ගො සීහළකාවෙය්ය-කාරකානමහොසි ච.
සුභෙ බද්ධාදරො බද්ධ ගුණව්හය විහාරකෙ;
බන්ධෙසි උපරාජා සො, චෙතියං චොළනාසිතං.
මුත්තචාගී තතො තස්ස, විහාරපවරස්ස සො;
දත්වා ගාමවරෙ නිච්චං, පූජායො සම්පවත්තයි.
සොව තස්ස විහාරස්ස, උපචාරවනන්තිකෙ;
බන්ධාපෙසි මහාවාපිං, ථීරීභූතමහොදකං.
කප්පූරමූලායතනෙ ¶ , රඤ්ඤො ධීතා යසොධරා;
අකාරෙසි ථිරං රම්මං, මහන්තං පටිමාඝරං.
සෙලන්තරසමූහස්මිං, රාජිනො රාජිනො සකා;
කාරෙසි චාරුපාසාදං, පසාදාවහමුග්ගතං.
තදා නෙකෙ ච සචිවා, තස්සො රොධජනාපි ච;
සමාචිනිංසු පුඤ්ඤානි, අනෙකානි අනෙකසො.
එවං සමනුසාසන්තෙ, ලංකං ලංකා නරිස්සරෙ;
උපරාජා වසංනීතො, විනීතො ඝෙරමච්චුනා.
තස්ස කත්තබ්බකිච්චානි, සකලානි සමාපිය;
ජයබාහුස්සොපරජ්ජං, භික්ඛූනං මතියා අදා.
අථාදිපාදපදවිං, දත්වා වික්කමබාහුනො;
ගජබාහූ’ති විදිතෙ, තස්ස ජාතෙ සුතෙ තතො.
මහාමච්චෙහි මන්තෙත්වා, රාජාපුත්තහිතත්ථිකො;
රොහණං කසිණං දත්වා, තහිං වාසාය පෙසයි.
තතො සො තත්ථ ගන්ත්වාන, මහානාගහුලං පුරං;
රාජධානිං කරිත්වාන, තත්ථ වාසමකප්පයී.
එවං පඤ්ඤාසවස්සානි’හ විජයභුජො වත්තයිත්වාන සම්මා,
ආණාචක්කං ජනින්දො ප්යපගතඛලනං එස පඤ්චාධිකානි;
වඩ්ඪෙත්වා සාසනං තං ඛලදමිළභයො පද්දුතඤ්චාපිලොකං,
සග්ගං ලොකං සපුඤ්ඤප්පභවමුරුඵලං පස්සිතුං චා’රු රොහ.
සුජනප්පසාද සංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
ලොකසාසනසංගහකරණො නාම
අට්ඨපඤ්ඤාසතිමො පරිච්ඡෙදො