📜
දසම පරිච්ඡෙද
පණ්ඩුකාභයාභිසෙකො
උම්මාදචිත්තායාණත්තා ¶ , දාසී ආදාය දාරකං;
සමුග්ගෙ පක්ඛිපිත්වාන, ද්වාරමණ්ඩල කෙ අගා.
රාජපුත්තා ච මිගවං, ගතා තුම්බරකන්දරෙ;
දිස්වා දාසිං කුහිං යාසි, කිං මෙ කන්ති ච පුච්ඡිසුං.
ද්වාරමණ්ඩලකං යාමි, ධීතුමෙගුළපූවකං;
ඉච්චාහ ඔරොපෙහීති, රාජපුත්තං කමබ්රවුං.
චිත්තො ච කාලවෙලො ච, තස්සා’රක්ඛාය නිග්ගතා;
මහන්තං සූකරවෙසං, තං ඛණංයෙව දස්සයුං.
තෙ තං සමනුබන්ධිංසු, සාසමාදාය තත්ර’ගා;
දාරකඤ්ච සහස්සඤ්ච, ආයුත්තස්ස අදාරහො.
තස්මිංයෙව දිනෙ තස්ස, භරියා ජනයී සුතං;
යමකෙ ජනයී පුත්තෙ, භරියං මෙ’ති පොසිතං.
සො සත්තවස්සිකො චා’සි, තං විජානිය මාතුලා;
ගන්තුං සරසි කීළන්තෙ, දාරකෙ ච පයොජයුං.
ජලට්ඨං රුක්ඛසුසිරං, ජලච්ඡාදිතඡිද්දකං;
නිමුජ්ජමානො ඡිද්දෙන, පවිසිත්වා චිරට්ඨිතො.
තතො තථෙව නික්ඛම්ම, කුමාරෙ සෙසදාරකෙ;
උපච්ච පුච්ඡියන්තොපි, වඤ්චෙත’ඤ්ඤවචොහි සො.
මනුස්සෙහා’ගතෙහෙසො, නිවාසෙත්වාන වත්ථකං;
කුමාරො වාරිමො ගය්හ, සුසිරම්හි ඨිතො අහු.
වත්ථකානි ගණෙත්වාන, මාරෙත්වා සෙසදාරකෙ;
ගන්ත්වා ආරොචයුං සබ්බෙ, දාරකා මාරිතා ඉති.
ගතෙසු ¶ තෙසු සො ගන්ත්වා, ආයුත්තකඝරං සකං;
වසං අස්සාසිතො තෙන, අහූ ද්වාදසවස්සිකො.
පුන සුත්වාන ජීවන්තං, කුමාරං තස්ස මාතුලං;
තත්ථ ගොපාලකෙ සබ්බෙ, මාරෙතුං සන්නියොජයුං.
තස්මිං අහනි ගොපාලා, ලද්ධා එකං චතුප්පදං;
අග්ගිං ආහරිතුං ගාමං, පෙසෙතුං තං කුමාරකං.
සො ගන්ත්වා ඝරමායුත්ත-පුත්තකංයෙව පෙසයි;
පාදා රුජන්ති මෙ තෙහි, අග්ගිං ගොපාලසන්තිකං.
තත්ථ අඞ්ගාර මංසඤ්ච,
ඛාදිස්සසි තුවං ඉති;
නෙ සි සො තං වචො සුත්වා,
අග්ගිං ගොපාලසන්තිකං.
තස්මිං ඛණෙ පෙසිතා තෙ, පරික්ඛිපිය මාරයුං;
සබ්බෙ ගොපෙ මාරයිත්වා, මාතුලානං නිවෙදයුං.
තථො සොළසවස්සං තං, විජානිංසු ච මාතුලා;
මාතා සහස්සඤ්චා’දාසි, තස්සා රක්ඛඤ්ච ආදිසි.
ආයුත්තො මාතුසන්දෙසං, සබ්බං තස්ස නිවෙදිය;
දත්වා දාසං සහස්සඤ්ච, පෙසෙසි පණ්ඩුලන්තිකං.
පණ්ඩුලබ්රාහ්මණො නාම, භොගවා වෙදපාරගො;
දක්ඛිණස්මිං දිසාභාගෙ, වසී පණ්ඩුලගාමකෙ.
කුමාරො තත්ථ ගන්ත්වාන, පස්සි පණ්ඩුලබ්රාහ්මණං;
‘‘ත්වං පණ්ඩුකාභයො තාත’’, ඉති පුච්ඡිය බ්යාකතෙ.
තස්ස කත්වාන සක්කාරං, ආහ රාජා භවිස්සසි;
සමසත්තතිවස්සානි, රජ්ජං ත්වං කාරයිස්සසි.
සිප්පං උග්ගණ්හ තාතාති, සිප්පුග්ගහමකාරයී;
චන්දෙන තස්ස පුත්තෙන, ඛිප්පං සිප්පං සමාපිතං.
අදා සතසහස්සං සො, යොධසඞ්ගහකාරණා;
යොධෙසු සඞ්ගහිතෙසු, තෙන පඤ්චසතෙසු සො.
සියුං යාය ගයිතානි, පණ්ණානි කනකානි තං;
මහෙසිං කුරුචන්දඤ්ච, මම පුත්තං පුරොහිතං.
ඉභි ¶ වත්වා ධනං දත්වා, සයොධං නිහරි තතො;
සො නාමං සාවයිත්වාන, තතො නික්ඛම්ම පුඤ්ඤවා.
ලද්ධබලො නගරකෙ, කාසපබ්බත සන්තිකෙ;
සත්තසතානි පුරිසෙ, සබ්බෙසං භොජනානි ච.
තතො නරසහස්සෙන, ද්විසතෙන කුමාරකො;
ගිරිකණ්ඩ පබ්බතං නාම, අගමා පරිවාරිතො.
ගිරිකණ්ඩසිවො නාම, පණ්ඩුකාභය මාතුලො;
තං පණ්ඩුවාසුදෙවෙන, දින්නං භුඤ්ජති දෙසකං.
සො කරිසසතං පක්කං, තදා ලාවෙති ඛත්තියො;
තස්ස ධීතා රූපවතී, පාලී නාමා’සි ඛත්තියා.
සා මහාපරිවාරෙන, යානමාරුය්හ සොභනං;
පිතුභත්තං ගාහයිත්වා, ලාවකානඤ්ච ගච්ඡති.
කුමාරස්ස මනුස්සානං, දිස්වා තත්ථ කුමාරිකං;
ආරොචෙසුං කුමාරස්ස, කුමාරො සහසා’ගතො.
ද්වෙධා තං පරිසං කත්වා, සතං යානමපෙසයි;
තදන්තිකං සපරිසා, කත්ථ යාසීති පුච්ඡිතං.
තාය වුත්තෙතු සබ්බස්මිං, තස්සංසාරත්ත මානසො;
අත්තනො සංවිභාගත්ථං, භන්තෙනා’යාචි ඛත්තියො.
සාසමොරුය්හ යානම්හා, අදා සොවණ්ණපාතියා;
භත්තං නිග්රොධ මූලස්මිං, රාජපුත්තස්ස ඛත්තියා.
ගණ්හි නිග්රොධපණ්ණානි, භොජෙතුං සෙසකෙ ජනෙ;
සොවණ්ණභාජනානා’සුං, තානි පණ්ණානි තං ඛණෙ.
තානි දිස්වා රාජපුත්තො, සරිත්වා දිජභාසිතං;
මහෙසිභාව යොග්ගාමෙ, කඤ්ඤාලද්ධාති තුස්සිසො.
සබ්බෙ භොජාපයී තෙසා, තං න ඛීයිත්ථ භොජනං;
එකස්ස පටිවිසො’ව, ගහිතො තත්ථ දිස්සථ.
එවං පුඤ්ඤගුණූපෙතා, සුකුමාරී කුමාරිකා;
සුවණ්ණපාලි නාමෙන, තතොප්පභුත ආසි සා.
තං ¶ කුමාර ගහෙත්වාන, යානමාරුය්හ ඛත්තියො;
මහබ්බල පරිබ්යූළ්හො, අනුසංණී අපක්කමි.
තං සුත්වාන පිතා තස්සා, නරෙ සබ්බෙ අපෙසයි;
තෙ ගන්ත්වා කලහං කත්වා, තජ්ජිතා තෙහි ආගමුං.
කලහනගරං නාම, ගාමො තත්ථ කතෙ අහු;
තං සුත්වා භාතරො තස්සා, පඤ්චයුද්ධායු’පාගමුං.
සබ්බෙ තෙ පණ්ඩුලසුතො, චන්දොයෙව අඝාතයි;
ලොහිත වාහඛණ්ඩොති, තෙසං යුද්ධමහී අහු.
මහතා බල කාධයන,
තතො සො පණ්ඩුකාභයො;
ගඞ්ගාය පාරිමෙ තිරෙ,
දොළපබ්බතකං අගා.
තත්ථ චත්තාරි වස්සානි, වසි තං තත්ථ මාතුලා;
සුත්වා ඨපෙත්වා රාජානං, තං යුද්ධත්ථමුපාගමුං.
ඛන්ධාවාරං නිවෙසෙත්වා, ධූමරක්ඛාග සන්තිකෙ;
භාගිනෙය්යෙන යුජ්ඣිංසු, භාගිනෙය්යො තු මාතුලෙ.
අනුබන්ධී ඔරගඞ්ගං, මලාපෙත්වා නිවත්තිය;
තෙසඤ්ච ඛන්ධාවාරම්හි, දුවෙ වස්සානි සො වසී.
ගන්ත්වො’පතිස්සගාමං තෙ, තමත්ථං රාජිනො’බ්රවුං;
රාජාලෙඛං කුමාරස්ස, සරහස්සං සපාහිණි.
‘‘පුඤ්ජස්සු පාරගඞ්ගං ත්වං, මා’ගා ඔරංතතො’’ඉති;
තං සුත්වා තස්ස කුජ්ජිංසු, භාතරො නව රාජිනො.
උපත්ථම්භො ත්වමෙවා’සි, චිරං තස්ස ඉදානි තු;
රට්ඨං දදාසි තස්මා ත්වං, මාරෙස්සාමා’ති අබ්රවුං.
සො තෙසං රජ්ජමප්පෙසි, තෙ තිස්සං නාම භාතරං;
සබ්බෙව සහිතා’කංසු, රජ්ජස්ස පරිනායකං.
එසො වීසතිවස්සානි, අභයො’භය දායකො;
තත්ථො’පතිස්සගාමම්හි, රාජා රජ්ජමකාරයි.
වසන්ති ¶ ධූමරක්ඛාගෙ, සරෙ තුම්බරියඞ්ගණෙ;
චරතෙ වළවා රුපා, යක්ඛී චෙතියනාමිකා.
එකො දිස්වාන සෙනඞ්ගං, උත්තපාදං මනොරමං;
ආරොචෙසි කුමාරස්ස, වළවෙ’ත්තී’දිසී ඉති.
කුමාරො රස්මිමාදාය, ගහෙතුං තං උපාගමි;
පච්ඡතො අගතං දිස්වා, භීතා තෙජෙන තස්සසා.
ධාවි’නන්තරධායිත්වා, ධාවන්ති මනුබන්ධිසො;
ධාවමානා සරං හං සා, සත්තක්ඛත්තුං පරික්ඛිපි.
ඔතරිත්වා මහාගඞ්ගං, උත්තරිත්වා තතො පන;
ධුමරක්ඛං පබ්බතං තං, සත්තක්ඛත්තුං පරික්ඛිපි.
තං සරං පුන තික්ඛත්තුං, පරික්ඛිපි තතො පුන;
ගඞ්ගං කච්ඡකතිත්ථෙන, සමොතරි තහිං තු සො.
ගහෙසිතං වාලධිස්මිං, තාලපත්තඤ්ච තොයගං;
තස්ස පුඤ්ඤානුභාවෙන, සො අහොසි මහා අසි.
උච්චාරෙසි අසිං දජ්ජං, ‘‘මාරොමී’’ති තමාහ සා;
රජ්ජං ගහෙත්වා තෙ දජ්ජං, සාමි මාමං අමාරයි.
ගීවාය තං ගහෙත්වා සො, විජ්ඣිත්වා අසිකොටියා;
නාසාය රජ්ජුයා බන්ධි, සා අහොසි වසානුගා.
ගන්ත්වා තං ධුමරක්ඛං සො, තමාරුය්හ මහබ්බලො;
තත්ථ චත්තාරි වස්සානි, ධූමරක්ඛන ගෙ වසි.
තතො නික්ඛම්ම සබලො, ආගම්මා’රිට්ඨපබ්බතං;
සුද්ධිකාලමපෙක්ඛන්තො, තත්ථ සත්තසමාවසි.
ද්වෙ මාතුලෙ ඨපෙත්වාන, තස්ස සෙසට්ඨමාතුලා;
යුද්ධසජ්ජා අරිට්ඨං තං, උපසඞ්කම්ම පබ්බතං.
ඛන්ධාවාරං නගරකෙ, නිවෙසෙත්වා චමූපතිං;
දත්වා පරික්ඛිපාපෙසුං, සමන්තා’රිට්ඨපබ්බතං.
යක්ඛිනියා මන්තයිත්වා, තස්සා වචනයුත්තියා;
දත්වා රාජපරික්ඛාරං, පණ්ණාකාරා යුවානි ච.
‘‘ගණ්හාථ ¶ සබ්බානෙ’තානි, ඛමාපෙස්සාමි වො අහං’’;
ඉති වත්වාන පෙසෙසි, කුමාරො පුරතො බලං.
ගණ්හිස්සාමි පවිට්ඨන්ති, විස්සට්ඨෙසු තු තෙසු සො;
ආරුය්හ යක්ඛවළවං, මහාබලපුරක්ඛතො.
යුද්ධාය පාවිසි යක්ඛී, මහාරාව මරාපිසා;
අන්තො බහිබලඤ්චස්ස, උක්කුට්ඨිං මහතිං අකා.
කුමාරපුරිසා සබ්බෙ, පරසෙනා නරෙ බහූ;
ඝාතෙත්වා මාතුලෙ ච’ත්ථ, සීසරාසිං අකංසු තෙ.
සෙනාපති පාලයිත්වා, ගුම්බට්ඨානං සපාවිසි;
සෙනාපති ගුම්බකො’ති, තෙන එස පවුච්චති.
උපරිට්ඨමාතුලසිරං, සීසරාසිං සපස්සිය;
ලාබුරාසී’ව ඉච්ඡාහ, තෙනා’සි ලාබුගාමකො.
එවං විජිතසඞ්ගාමො, තතො සො පණ්ඩුකාභයො;
අය්යකස්සා’නුරාධස්ස, වසනඨානමාගමි.
අත්තනො රාජගෙහං සො, තස්ස දත්වාන අය්යකො;
අඤ්ඤත්ථවාසං කප්පෙසි, සො තු තස්මිං ඝරෙ වසි.
පුච්ඡාපෙත්වාන නෙමිත්තං, වත්ථුවිජ්ජා’විදුං තථා;
නගරං පවරං තස්මිං, ගාමෙයෙව අමාපයි.
නිවාසත්තා’නුරාධානං, අනුරාධපුරං අහු;
නක්ඛත්තෙනා’නුරාධෙන, පතිට්ඨාපිත තාය ච.
ආණාපෙත්වා මාතුලානං, ඡත්තං ජාතස්සරෙ ඉධ;
ධොවාපෙත්වා ධාරයිත්වා, තං සරෙයෙව වාරිනා.
අත්තනො අභිසෙකං සො, කාරෙසි පණ්ඩුකාභයො;
සුවණ්ණපාලිං දෙවිං තං, මහෙසිත්තෙ භිසෙචයි.
අදා චන්දකුමාරස්ස, පොරොහිච්චං යථාවිධි;
ඨානන්තරානි සෙසානං, භච්චානඤ්ච යථාරහං.
මාතුයා උපකාරත්තා, අත්තනො ච මහීපතිං;
අඝාතයිත්වා ජෙට්ඨං තං, මාතුලං අභයං පන.
රත්තිරජ්ජං අදා තස්ස, අහු නගරගුත්තිකො;
තදුපාදාය නගරෙ, අහූ නගරගුත්තිකො.
සස්සුරං ¶ තං අඝාතෙත්වා, ගිරිකණ්ඩසිවම්පි ච;
ගිරිකණ්ණදෙසං තස්සෙ’ව, මාතුලස්ස අදාසි සො.
සරං තඤ්ච ඛණාපෙත්වා, කාරාපෙසි බහූ දකං;
ජයෙ ජලස්ස ගාහෙන, ජයවාපීති අහුතං.
කාලවෙලං නිවාසෙසි, යක්ඛංපුර පුරත්ථිමෙ;
යක්ඛං තු චිත්තරාජං තං, හෙට්ඨො අභයවාපියා.
පුබ්බොපකාරිං දාසිං තං, නිබ්බත්තං යක්ඛයොනියා;
පුරස්ස දක්ඛිණද්වාරෙ, සො කතඤ්ඤූ නිවාසයි.
අන්තො නරින්දවත්ථුස්ස, වළවාමුඛයක්ඛිනිං;
නිවාසෙසි බලිං තෙසං, අඤ්ඤෙසඤ්චානුවස්සකං.
දාපෙසි ඡණකාලෙ තු, චිත්තරාජෙන සො සහ;
සමාසනෙ නිසීදිත්වා, දිබ්බමානුසනාටකං.
කාරෙන්තො’භිරමි රාජා, රතිඛිඩ්ඩා සමප්පිතො;
ද්වාරගාමෙ ච චතුරො, භයවාපිඤ්ච කාරයි.
මහාසුසානඝාතනං, පච්ඡිමරාජිනිං තථා;
වෙස්සවණස්ස නිග්රොධං, බ්යාධිදෙවස්ස තාලකං.
යොනසභාග වත්ථුඤ්ච, මහෙජ්ජඝරමෙව ච;
එතානි පච්ඡිමද්වාර-දිසාභාගෙ නිවෙසයි.
පඤ්චසතානි චණ්ඩාල-පුරිසෙ පුරසොධකෙ;
දුවෙසතානි චණ්ඩාල-පුරිසෙ වච්චසොධකෙ.
දියඩ්ඪසතචණ්ඩාලෙ, මතනීහාරකෙ’පි ච;
සුසාන ගොපචණ්ඩාලෙ, තත්තකෙයෙව ආදිසි.
තෙසං ගාමං නිවෙසෙසි, සුසානා පච්ඡිමුත්තරෙ;
යථා විහිතකම්මානි, තානි නිච්චං අකංසුතෙ.
තස්ස චණ්ඩාලගාමස්ස, පුබ්බුත්තරදිසාය තු;
නීචසුසානකං නාම, චණ්ඩාලානමකාරයි.
තස්සුත්තරෙ සුසානස්ස, පාසාණපබ්බතන්තරෙ;
ආවාසපාලිඣාධානං, තදා ආසි නිවෙසිතා.
තදුත්තරෙ ¶ දිසාභාගෙ, යාව ගාමණි වාපියා;
තාපසානං අනෙකෙසං, අස්සමො ආසි කාරිතො.
තස්සෙව ච සුසානස්ස, පුරත්ථිමදිසාය තු;
ජොතියස්ස නිගණ්ඨස්ස, ඝරං කාරෙසි භූපති.
තස්මිංයෙව දෙසස්මිං, නිගණ්ඨො ගිරිනාමකො;
නානාපාසණ්ඩකා චෙව, වසිංසු සමණා බහූ.
තත්ථෙව ච දෙවකුලං, අකාරෙසි මහීපති;
කුභණ්ඩස්ස නිගණ්ඨස්ස, තංනාමකමහොසිතං.
තතො තු පච්ඡිමෙ භාගෙ, ඣාධපාලිපුරත්ථිමෙ;
මිච්ඡාදිට්ඨිකුලානං තු, වසී පඤ්චසතං තහිං.
පරං ජොතියගෙහම්හා, ඔරං ගාමණි වාපියා;
සො පරිබ්බාජකාරාමං, කාරාපෙසි තථෙව ච.
ආජීවකානං ගෙහඤ්ච, බ්රාහ්මණවට්ටමෙව ච;
සිවිකා සොත්ථිසාලා ච, අකාරෙසි තහිං තහිං.
දසවස්සාභිසෙකො සො, ගාමසීමා නිවෙසයි;
ලංකාදීපම්හි සකලෙ, ලංකින්දො පණ්ඩුකාභයො.
සො කාලවෙලචිත්තෙහි, දිස්සමානෙහි භූපති;
සහා’නු භොසි සම්පතිං, යක්ඛභූතසහාය වා.
පණ්ඩුකාභයරඤ්ඤො ච, අභයස්ස ච අන්තරෙ;
රාජසුඤ්ඤානි වස්සානි, අහෙසුං දසසත්ත ච.
සො පණ්ඩුකාභයමහීපති සත්තතිංස–
වස්සො’ධිගම්ම ධිතිමා ධරණී පතිත්තං;
රම්මෙ අනුනමනුරාධපුරෙ සමිද්ධෙ;
වස්සානි අකාරයි රජ්ජමෙත්ථාති.
සුජනප්පසාදසංවෙගත්ථාය කතෙ මහාවංසෙ
පණ්ඩුකාභයාභිසෙකොනාම
දසමො පරිච්ඡෙදො.