📜
8. උණාදිකප්ප
ඡට්ඨකණ්ඩ
624, 563. කත්තරි ¶ කිත.
කත්තුඉච්චෙතස්මිං අත්ථෙ කිත පච්චයා හොන්ති.
කාරු, කාරුකො, කාරකො, පාචකො, කත්තා, ජනිතා, පචිතා, නෙතා.
625, 605. භාවකම්මෙසු කිච්චත්ත ඛත්ථා.
භාවකම්මඉච්චෙතෙස්වත්ථෙසු කිච්ච ත්ත ඛත්ථඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති.
උපසම්පාදෙතබ්බං උපසම්පාදනීයං භවතා, සයිතබ්බං භවතා, කත්තබ්බං භවතා, භොත්තබ්බො ඔදනො භවතා, අසිතබ්බං භොජනං භවතා, අසිතං භවතා, සයිතං භවතා, පචිතං භවතා, අසිතං අසනං භවතා, සයිතං සයනං භවතා, පචිතො ඔදනො භවතා, කිඤ්චිස්සයො, ඊසස්සයො, දුස්සයො, සුස්සයො භවතා.
626, 634. කම්මනි ¶ දුතියාය ත්තො.
කම්මනි ඉච්චෙතස්මිං අත්ථෙ දුතියායං විභත්තියං කත්තරි ත්තපච්චයො හොති.
දානං දින්නො දෙවදත්තො, සීලං රක්ඛිතො දෙවදත්තො, භත්තං භුත්තො දෙවදත්තො, ගරුං උපාසිතො දෙවදත්තො.
627, 652. ඛ්යාදීහි මාන ම ච තො වා.
ඛි භී සු රු හු වා ධූ හි ලූ පී අදඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි මන පච්චයො හොති, මස්ස ච තො හොති වා.
ඛීයන්ති උපද්දවා එත්ථාති ඛෙමො, භායිතබ්බොති භෙමො, භායන්ති එතස්මාති වා භෙමො, රංසියො අභිස්සවෙතීති සොමො, රවති ගච්ඡතීති රොමො, හුවති ජුහ්වති එතෙනාති හොමො, පටිලොමවසෙන වාති ගච්ඡතීති වාමො, ලාමකවසෙන වාති ගච්ඡති පවත්තතීති වා වාමො, ධුනාති කම්පතීති ධූමො, සෙට්ඨභාවෙන හිනොති පවත්තති චිත්තං එතස්මින්ති හෙමො, ලුනිතබ්බොති ලොමො, මංසචම්මානි ලුනාති ඡින්දතීති වා ලොමො, පියනං පෙමො, පියායිතබ්බොති වා පෙමො, සුඛදුක්ඛං අදති භක්ඛතීති අත්තා, ජාතිජරාමරණාදීහි අදීයතෙ භක්ඛීයතෙති වා අත්තා, ආතුමා.
628, 653. සමාදීහි ¶ ථ මා.
සමු දමු දර රහ දු හි සි භී දා යා සා ඨාභසඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි ථ ම පච්චයා හොන්ති.
සමෙතීති සමථො, දමතීති දමථො, දමනං වා දමථො, දමිතබ්බොති වා දමථො, දරතීති දරථො, ජිණ්ණභාවං රහිස්සති ගණ්හිස්සතීති රථො, දබ්බසම්භාරෙ රහති ගණ්හාතීති වා රථො, දවති ගච්ඡතීති දුමො, දවති වුද්ධි විරුළ්හි ගච්ඡති පවත්තතීති උද්ධං වා දුමො, පථවීපබ්බතාදීසු ගච්ඡති පතතීති හිමො, කම්මවාචාය බන්ධති එත්ථාති සීමා. බන්ධිතබ්බාති වා සීමා. භායන්ති එතස්මාති භීමො, සත්තෙ අවඛණ්ඩෙන්ති නිවාරෙන්ති එතෙනාති දාමො, මූසිකාදීහි ඛාදීයති අවඛණ්ඩීයතීති වා දාමො, යාති ගච්ඡතීති යාමො, පරෙසං චිත්තං ගණ්හිතුං සමත්ථෙතීති සාමො, තිට්ඨන්ති එතෙනාති ථාමො, භසති භස්මීකරීයතීති භස්මා.
ගහඉච්චෙතස්ස ධාතුස්ස උපධස්ස අකාරස්ස එත්ත හොති වා.
දබ්බසම්භාර ගණ්හාතීති ගෙහං, ගහං.
630, 654. මසුස්ස ¶ සුස්ස ච්ඡර ච්ඡෙරා.
මසුඉච්චෙතස්ස පාටිපදිකස්ස සුස්ස ච්ඡරච්ඡෙරාදෙසා හොන්ති.
මච්ඡරතීති මච්ඡරො, එවං මච්ඡෙරො.
ආපුබ්බස්ස චරඉච්චෙතස්ස ධාතුස්ස ච්ඡරියච්ඡරච්ඡෙරා දෙසා හොන්ති, ආපුබ්බස්ස ච රස්සො හොති.
ආභුසො චරිතබ්බන්ති අච්ඡරියං. එවං අච්ඡරං, අච්ඡෙරං.
චග්ගහණෙන මසුස්ස සුස්සාපි ච්ඡරියාදෙසො හොති, මච්ඡරියං.
අල කල සලඉච්චෙතෙහි ධාතූහි ල යපච්චයා හොන්ති.
අලති සමත්ථෙතීති අල්ලං, කලිතබ්බං සඞ්ඛ්යාතබ්බන්ති කල්ලං, සලති ගච්ඡති පවිසතීති සල්ලං. එවං අල්යං, කල්යං, සල්යං.
633, 657. යාණ ¶ ලාණා.
තෙහි කල සලඉච්චෙතෙහි ධාතූහි යාණ ලාණපච්චයා හොන්ති.
කලිතබ්බං සඞ්ඛ්යාතබ්බන්ති කල්යාණං, ගණතො පටික්කමිත්වා සලන්ති එත්ථාති පටිසල්යාණං. එවං සල්ලාණො, පටිසල්ලාණො.
මථඉච්චෙතස්ස ධාතුස්ස ථස්ස ලාදෙසොහොති. අඤ්ඤමඤ්ඤං මථති විලොළතීති මල්ලො, මල්ලං.
චග්ගහණෙන ලතො කො ච ආගමො හොති. මල්ලකො, මල්ලකං.
635, 559. පෙසාතිසග්ගපත්තකාලෙසුකිච්චා.
පෙස අතිසග්ග පත්තකාලඉච්චෙතෙස්වත්ථෙසු කිච්චපච්චයා හොන්ති.
කත්තබ්බං කම්මං භවතා, කරණීයං කිච්චං භවතා, භොත්තබ්බං භොජනං භවතා, භොජනීයං භොජනං භවතා, අජ්ඣයිතබ්බං අජ්ඣෙය්යං භවතා, අජ්ඣයනීයං අජ්ඣෙය්යං භවතා.
636, 659. අවස්සකා’ධමිණෙසු ¶ ණී ච.
අවස්සක අධමිණඉච්චෙතෙස්වත්ථෙසු ණීපච්චයො හොති, කිච්චා ච.
අවස්සතෙ තාව – කාරීසි මෙ කම්මං අවස්සං හාරීසි මෙ භාරං අවස්සං.
අධමිණෙ – දායීසි මෙ සතං ඉණං, ධාරීසි මෙ සහස්සං ඉණං.
කිච්චා ච – දාතබ්බං මෙ භවතා සතං ඉණං. ධාරයිතබ්බං මෙ භවතා සහස්සං ඉණං, කත්තබ්බං මෙ භවතා ගෙහං, කරණීයං මෙ භවතා කිච්චං, කාරියං මෙ භවතා සයනං.
අරහ සක්ක භබ්බඉච්චෙවමාදීහි පයොගෙ සති සබ්බධාතූහි තුංපච්චයො හොති.
අරහා භවං වත්තුං, අරහා භවං කත්තුං, සක්කා භවං හන්තුං, සක්කා භවං ජනෙතුං, ජනිතුං, භවිතුං, සක්කා භවං දාතුං, සක්කා භවං ගන්තුං, තබ්බො භවං ජනෙතුං ඉච්චෙවමාදි.
638, 660. වජාදීහිපබ්බජ්ජාදයො ¶ නිප්පජ්ජන්තෙ.
වජඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, උපසග්ගපච්චයාදීහි ච පබ්බජ්ජාදයො සද්දා නිප්පජ්ජන්තෙ.
පඨමමෙව වජිතබ්බාති පබ්බජ්ජා, ඉඤ්ජනං එජ්ජා, සමජ්ජනං සමජ්ජා, නිසීදනං නිසජ්ජා, විජානනං විජ්ජා විසජ්ජනං විසජ්ජා, පදනං පජ්ජා, හනනං වජ්ඣා, එසනං ඉච්ඡා, අතිඑසනං අතිච්ඡා, සදනං සජ්ජා, සයන්ති එත්ථාති සෙය්යා, සම්මා චිත්තං නිධෙති එතායාති සද්ධා, චරිතබ්බා චරියා, කරණං කිරියා, රුජනං රුච්ඡා, පදනං පච්ඡා, රිඤ්චනං රිච්ඡා, තිකිච්ඡනං තිතිච්ඡා, සංකොචනං සංකුච්ඡා, මදනං මච්ඡා, ලභනං ලච්ඡා, රදිහබ්බාති රච්ඡා, රදනං විලෙඛනං වාරච්ඡා, අධො භාගෙන ගච්ඡතීති තිරච්ඡා, තිරච්ඡානො, අජනං අච්ඡා, තිතික්ඛතීති තිතික්ඛා, සහ ආගමනං සාගච්ඡා, දුට්ඨු භක්ඛනං දොභච්ඡා, දුට්ඨු රොසනං දුරුච්ඡා, පුච්ඡනං පුච්ඡා, මුහනං මුච්ඡා, වසනං වච්ඡා, කචනං කච්ඡා, සහ කථනං සාකච්ඡා, තුදනං තුච්ඡා, විසනං විච්ඡා, පිසනං පිච්ඡිල්ලා, සුඛදුක්ඛං මුදති භක්ඛතීති මච්ඡො ¶ , සත්තානං පාණං මුසෙති චජෙතීති මච්චු, සතනං සච්චං, උද්ධං ධුනාති කම්පතීති උද්ධච්චං, නටනං නච්චං, නිතනං නිච්චං, තථනං තච්ඡං ඉච්චෙවමාදි.
ක්විලොපො හොති, පුන ච නිප්පජ්ජන්තෙ.
විවිධෙහි සීලාදිගුණෙහි භවතීති විභූ, විසෙසෙන වා භවතීති විභූ, සයං අත්තනා භවතීති සයම්භූ, අභිවිත්වා භවතීති අභිභූ, සං සුට්ඨු ධුනාති කම්පතීති සන්ධූ, විසෙසෙන භාති දිබ්බතීති විභා, නිස්සෙසෙන භාති දිබ්බතීති නිභා, පකාරෙන භාති දිබ්බතීති පභා, සහ භාසන්ති එත්ථාති සභා, ආභුසො භාති දිබ්බතීති ආභා, භුජෙන කුටිලෙන ගච්ඡතීති භුජගො, තුරිතතුරිතො ගච්ඡතීති තුරගො, සං සුට්ඨු පථවිං ඛනතීති සඞ්ඛො, විසෙසෙන යමති උපරමතීති වියො, සුට්ඨු මනති ජානාතීති සුමො, පරි සමන්තතො තනොති විත්ථාරෙතීති පරිතො ඉච්චෙවමාදි.
සච ජානං ධාතූනමන්තානං චජානං කගාදෙසා හොන්ති යථාසඞ්ඛ්යං ණානුබන්ධෙ පච්චයෙ පරෙ.
ඔකො ¶ , පාකො, සෙකො, සොකො, විවෙකො, චාගො, යොගො, භොගො, රොගො, රාගො, භාගො, භඞ්ගො, රඞ්ගො, සඞ්ගො.
641, 572. නුදාදීහි යුණ්වූනමනානනාකානනකා සකාරිතෙහි ච.
නුද සූද ජන සු ලූ හු පු භූ ඤා අ ස සමුඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, ඵන්ද චිති ආණ ඉච්චෙවමාදීහි සකාරිතෙහි ච යුණ්වූනං පච්චයානං අන ආනන අක ආනනකාදෙසා හොන්ති යථාසඞ්ඛ්යං කත්තරි, භාවකරණෙසු ච.
කත්තරි තාව – පනුදතීති පනූදනො. එවං සූදනො, ජනනො, සවණො, ලවනො, හවනො, පවනො, භවනො, ඤාණො, අසනො, සමණො.
භාවෙ ච – පනුදතෙ පනූදනං. එවං සූදනං, ජනනං, සවණං, ලවනං, හවනං, පවනං, භවනං, ඤාණං, අසනං, සමණං, සඤ්ජානනං, කුයතෙ කානනං.
කාරිතෙ ච – ඵන්දාපීයතෙ ඵන්දාපනං, චෙතාපීයතෙ චෙතාපනං, ආණාපීයතෙ ආණාපනං.
කරණෙ – නුදන්ති අනෙනාති නූදනං, එවං සූදනං, ජනනං, සවණං, ලවණං, හවනං, පවනං, භගනං, ඤාණං, අසනං, සවණං.
පුන ¶ කත්තරි – නුදතීති නූදකො, සූදතීති සූදධකා, ජනෙතීති ජනකො, සුණොතීති සාවකො, ලුනාතීති ලාවකො, ජුහොතීති හාවකො, පුනාතීති පාවකො, භවතීති භාවකො, ජානාතීති ජානකො, අසතීති අසකො, උපාසතීති උපාසකො, සමෙතීති සමකො.
කාරිතෙ තු – ඵන්දාපයතීති ඵන්දාපයකො. එවං ආණාපයකො, චෙතාපයකො, සඤ්ජානනකො.
642, 588. ඉ ය ත ම කි එ සාන’මන්තස්සරො දීඝං ක්වචි දු ස ස්ස ගුණං දො රං සක්ඛී ච.
ඉය ත ම කි එ සඉච්චෙතෙසං සබ්බනාමානමන්තො සරො දීඝමාපජ්ජතෙ, ක්වචි දුසඉච්චෙතස්ස ධාතුස්ස උකාරො ගුණමාපජ්ජතෙ, දකාරො රකාරමාපජ්ජතෙ, ධාත්වන්තස්ස සස්ස ච ස ක්ඛ ඊඉච්චෙතෙ ආදෙසා හොන්ති යථාසම්භවං. එතෙ සද්දා සකෙන සකෙන නාමෙන යථානුපරොධෙන බුද්ධසාසනෙ පච්ඡා පුන නිප්පජ්ජන්තෙ.
ඉමමිව නං පස්සතීති ඊදිසො, යමිව නං පස්සතීති යාදිසො, තමිව නං පස්සතීති තාදිසො, මමිව නං පස්සතීති මාදිසො, කිමිව නං පස්සතීති කීදිසො, එතමිව නං පස්සතීති එදිසො, සමානමිව නං පස්සතීති සාදිසො ¶ . ඉමමිව නං පස්සතීති ඊරිසො, යමිව නං පස්සතීති යාරිසො, තමිව නං පස්සතීති තාරිසො, මමිව නං පස්සතීති මාරිසො, කිමිව නං පස්සතීති කීරිසො, එතමිව නං පස්සතීති එරිසො, සමානමිව නං පස්සතීති සාරිසො. ඉමමිව නං පස්සතීති ඊදික්ඛො, යමිව නං පස්සතීති යාදික්ඛො, තමිව නං පස්සතීති තාදික්ඛො, එවං මාදික්ඛො, කීදික්ඛො, එදික්ඛො, සාදික්ඛො. ඊදී, යාදී, තාදී, මාදී, කීදී, එදී, සාදී.
චග්ගහණෙන තෙසමෙව සද්දානං ඉයඉච්චෙවමාදීනමන්තො ච සරො ක්වචි දීඝත්ථමාහු. ඊදික්ඛො, යාදික්ඛො, තාදික්ඛො, මාදික්ඛො, කීදික්ඛො, එදික්ඛො, සාදික්ඛො. ඉදිසො, සදිසො, සරිසො, සරික්ඛො.
643, 635. භ්යාදීහි මති බුධි පූජාදීහි ච ත්තො.
භීඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, මති. බුධි පූජාදිතො ච ත්ත පච්චයො හොති.
භායිතබ්බොති භීතො, සුපිතබ්බොති සුත්තො, මිජ්ජිතබ්බො සිනෙහෙතබ්බොති මිත්තො, සම්මන්නිතබ්බොති සම්මතො, සං සුට්ඨු මානිතබ්බො පූජෙතබ්බොති සම්මතො, සම්මානීයිත්ථාති සම්මතො, සංකප්පීයතෙති සඞ්කප්පිතො ¶ , සංකප්පීයිත්ථාති සඞ්කප්පිතො, සම්පාදීයතෙති සම්පාදිතො, සම්පාදීයිත්ථාති සම්පාදිතො, අවධාරීයතෙති අවධාරිතො, අවධාරීයිත්ථාති අවධාරිතො, බුජ්ඣිතබ්බො ඤාතබ්බොති බුද්ධො, අජ්ඣයිතබ්බොති ඉතො, එතබ්බො ගන්තබ්බොති ඉතො, විදිතබ්බො ඤාතබ්බොති විදිතො, තක්කීයතෙති තක්කිතො, පූජීයතෙති පූජිතො, පූජීයිත්ථාති පූජිතො, අපචායිතබ්බොති අපචායිතො, මානිතබ්බො පූජෙතබ්බොති මානිතො, අපචීයතෙති අපචිතො, වන්දීයතෙති වන්දිතො, වන්දීයිත්ථාති වන්දිතො, සක්කරීයතෙති සක්කාරිතො, සක්කරීයිත්ථාති සක්කාරිතො.
644, 661. වෙපු සී දව වමු කු දා භූ හ්වාදීහි ථු ත්තිම ණිමා නිබ්බත්තෙ.
වෙපු සී දව වමු කු දා භූ හුඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි යථාසම්භවං ථු ත්තිම ණිමපච්චයා හොන්ති නිබ්බත්තත්ථෙ.
වෙපනං වෙපො, තෙන නිබ්බත්තො වෙපථු, සයනං සයො, තෙන නිබ්බත්තො සයථු, දවනං දවො, තෙන නිබ්බත්තො දවථු. වමනං වමො, තෙන නිබ්බත්තො වමථු. කුත්ති කරණං, තෙන නිබ්බත්තං කුත්තිමං. දාති දානං, තෙන නිබ්බත්තං දත්තිමං. භූති භවනං, තෙන නිබ්බත්තං භොත්තිමං. අවහුති අවහනං, තෙන නිබ්බත්තං ඔහාවිමං.
645, 662. අක්කොසෙ ¶ නම්හානි.
අක්කොසඉච්චෙතස්මිං අත්ථෙ නම්හි පටිසෙධයුත්තෙ ආනිපච්චයො හොති ධාතූහි.
න ගමිතබ්බං අගමානි තෙ ජම්ම දෙසං, න කත්තබ්බං අකරාණි තෙ ජම්ම කම්මං.
නම්හීති කිමත්ථං? විපත්ති තෙ ජම්ම, විකති තෙ ජම්ම.
අක්කොසෙති කිමත්ථං? න ගන්තබ්බා අගති තෙ.
646, 419. එකාදිතො සකිස්ස ක්ඛත්තුං.
එකාදිතො සකිස්ස ක්ඛත්තුං හොති.
එකස්ස පදත්ථස්ස සකිං වාරං එකක්ඛත්තුං, ද්වින්නං පදත්ථානං සකිං වාරං ද්වික්ඛත්තුං, තිණ්ණං පදත්ථානං සකිං වාරං තික්ඛත්තුං, එවං චතුක්ඛත්තුං, පඤ්චක්ඛත්තුං, ඡක්ඛත්තුං, සත්තක්ඛත්තුං, අට්ඨක්ඛත්තුං, නවක්ඛත්තුං, දසක්ඛත්තුං. ඉච්චෙවමාදයො සද්දා යොජෙතබ්බා.
647, 663. සුනස්සුනස්සොණ වානුවානූනුනඛුනානා.
සුනඉච්චෙතස්ස පාටිපදිකස්ස උනස්ස ඔණ වාන උවාන ඌන උනඛ උන ආ ආනාදෙසා හොන්ති.
සාමිකස්ස ¶ සද්දං සුණාතීති සොණො, සාමිකස්ස සද්දං සුණාතීති ස්වානො, එවං සුවානො, සූනො, සුනඛො, සුනො, සා, සානො.
තරුණඉච්චෙතස්ස පාටිපදිකස්ස සුසු ආදෙසො හොති.
සුසු කාළකෙසො.
649, 665. යුවස්සුවස්සුවුවානුනූනා.
යුවඉච්චෙතස්ස පාටිපදිකස්ස උවස්ස උවඋවාන උනඌනාදෙසා හොන්ති.
යුවා, යුවානො, යුනො, යූනො.
650, 651. කාලෙ වත්තමානාතීතෙ ණ්වාදයො.
කාලෙ වත්තමානත්ථෙ ච අතීතත්ථෙ ච ණු යු තපච්චයා හොන්ති.
අකාසි, කරොතීති කාරු, අගච්ඡි, ගච්ඡතීති, වායු, අභවි, භවතීති භූතං.
651, 647. තවිස්සති ¶ ගමාදීහි ණී ඝිණ.
භවිස්සතිකාලත්ථෙ ගමු භජ සු ඨාඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි ණී ඝිණ පච්චයා හොන්ති.
ආයතිං ගමිතුං සීලං යස්ස, සො හොතීති ගාමී, ආයතිං භජිතුං සීලං යස්ස, සො හොතීති භාජී, ආයතිං පස්සාපිතුං සීලං යස්ස, සො හොතීති පස්සාවි, ආයතිං පට්ඨායිතුං සීලං යස්ස, සො හොතීති පට්ඨායි.
ක්රියායමත්ථෙ ණ්වු තුඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති භවිස්සතිකාලෙ.
‘‘කරිස්ස’’න්ති කාරකො වජති, ‘‘භුඤ්ජිස්ස’’න්ති භොත්තා වජති.
653, 306. භාවවාචිම්හි චතුත්ථී.
භාවවාචිම්හි චතුත්ථීවිභත්ති හොති භවිස්සතිකාලෙ,
පචිස්සතෙ, පචනං වා පාකො, පාකාය වජති. භුඤ්ජිස්සතෙ, භොජනං වා භොගො, භොගාය වජති. නච්චිස්සතෙ, නච්චනං වා නච්චං, නච්චාය වජති.
654, 649. කම්මනි ¶ ණො.
කම්මනි උපපදෙ ණපච්චයො හොති භවිස්සතිකාලෙ.
නගරං කරිස්සති නගරකාරො වජති, සාලිං ලාවිස්සති සාලිලාවො වජති, ධඤ්ඤං වපිස්සති ධඤ්ඤවාපො වජති, භොගං දදිස්සති භොගදායො වජති, සින්ධුං පිවිස්සති සින්ධුපායො වජති.
655, 650. සෙසෙ ස්සං න්තුමානානා.
සෙසඉච්චෙතස්මිං අත්ථෙ ස්සං න්තු මාන ආන ඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති භවිස්සතිකාලෙ කම්මූපපදෙ.
කම්මං කරිස්සති කම්මං කරිස්සං, එවං කම්මං කරොන්තො, කම්මං කුරුමානො, කම්මං කරානො වජති. භොජනං භුඤ්ජිස්සති භොජනං භුඤ්ජිස්සං, එවං භොජනං භුඤ්ජන්තො, භොජනං භුඤ්ජමානො, භොජනං භුඤ්ජානො වජති. ඛාදනං ඛාදිස්සති ඛාදනං ඛාදිස්සං, එවං ඛාදනං ඛාදන්තො, ඛාදනං ඛාදමානො, ඛාදනං ඛාදානො වජති. මග්ගං චරිස්සති මග්ගං චරිස්සං, එවං මග්ගං චරන්තො, මග්ගං චරමානො, මග්ගං චරානො වජති. භික්ඛං භික්ඛිස්සති භික්ඛං භික්ඛිස්සං, එවං භික්ඛං භික්ඛන්තො, භික්ඛං භික්ඛමානො, භික්ඛං භික්ඛානො වජති.
656, 666. ඡවාදීති ¶ තත්රණ.
ඡ ද චි ති සු නී වි ද පද තනු යත අද මද යුජ වතුමිද මා පු ක ල වර වෙ පු ගුප දා ඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි තත්රණ ඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති යථාසම්භවං.
ආතපං ඡාදෙතීති ඡත්තං, ඡත්රං. ආරම්මණං චින්තෙතීති චිත්තං, චිත්රං. චින්තෙන්ති සම්පයුත්තධම්මා එථෙනාති වා චිත්තං, චිත්රං. අත්ථෙ අභිස්සවෙතීති සුත්තං, සුත්රං. අත්ථෙ සූචෙතීති වා සුත්තං, සුත්රං. සත්තෙ නෙතීති නෙත්තං, නෙත්රං. සත්තෙ ඉච්ඡිතට්ඨානං නෙන්ති එතෙනාති වා නෙත්තං, නෙත්රං. පකාරෙන විදතීති පවිත්තං, පවිත්රං. විවිධෙන ආකාරෙන මඞ්ග පාපං පුනාති, සොධෙතීති පවිත්තං, පවිත්රං. සුචිභාවං වා පාපුණාතීති පවිත්තං, පවිත්රං. පදති පාපුණාතීති පත්තො, පත්රො. ආහාරා පතන්ති එත්ථ භාජනෙති පත්තං, පත්රං. පදති පවත්තතීති වා පත්තං, පත්රං. තනොති විත්ථාරෙතීති තන්තං, තන්ත්රං, තනිතබ්බං විත්ථාරෙතබ්බන්ති වා තන්තං, තන්ත්ර. යතතීති යත්තං, යත්රං. යතති වීරියං කරොති එතෙනාති වා යත්තං, යත්රං. යතනං වා යත්තං, යත්රං. සුඛදුක්ඛං අදති භක්ඛතීති අත්තා, අත්රා. මදතීති මත්තං, මත්රං. වත්ථුං යුජ්ජන්ති එතෙනාති යොත්තං, යොත්රං. වත්තතීති වත්තං, වත්රං. මිදති ¶ සිනෙහං කරොතීති මිත්තං. මිත්රං. මිදති සිනෙහති එතායාති මෙත්තා, මෙත්රා. පරි සමන්ත තො සබ්බාකාරෙන මිනන්ති එතායාති මත්තා, මත්රා. මානනං වා මත්තං, මත්රං. අත්තනො කුලං පුනාති සොධෙතීති පුත්තො, පුත්රො. කලිතබ්බං සඞ්ඛ්යාතබ්බන්ති කලත්තං, කලත්රං. සංසුට්ඨු වාරෙති එතෙනාති වරත්තං, වරත්රං. වෙපති කම්පතීති වෙත්තං, වෙත්රං. ගොපිතබ්බං රක්ඛිතබ්බන්ති ගුත්තං. ගුත්රං, ගොත්තං, ගොත්රං. දාති අවඛණ්ඩති එතෙනාති දාත්තං, දාත්රං ඉච්චෙවමාදි.
වද චර වරඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි ණිත්තපච්චයො හොති ගණත්ථෙ.
වාදිතානං ගණො වාදිත්තං. එවං චාරිත්තං, වාරිත්තං, ඉච්චෙවමාදි.
මිද පද රන්ජ තනු ධාඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි ත්ති ති ඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති.
මිදති සිනෙහතීති මෙත්ති, පදති ගච්ඡතීති පත්ති, රන්ජති එත්ථාති රත්ති, තනොති විත්ථාරෙතීති තන්ති, අත්තනො ¶ කුලං තනොති විත්ථාරෙතීති වා තන්ති, පරෙසං ඉත්ථීනං පුත්තං ධාරෙතීති ධාති, ඛීරං ධාරෙතීති වා ධාති, අත්තනො සභාවං ධාරෙතීති වා ධාති ඉච්චෙවමාදි.
659, 669. උසු රන්ජ දංසානං දංසස්ස දඩ්ඪොඪ ඨා ච.
උසු රන්ජ දංසඉච්චෙතෙසං ධාතූනං දංසස්ස දඩ්ඪාදෙසො හොති, ඪ ඨපච්චයා ච හොන්ති.
උසීයතෙ උඩ්ඪො, රන්ජන්ති එත්ථාති රට්ඨං, දංසීයතෙති දඩ්ඪො.
660, 670. සූවුසානමූවුසානමතොථොච.
සූවු අසඉච්චෙතෙසං ධාතූනං ඌඋඅසානං අතාදෙසො හොති, ථපච්චයො ච.
සවති හිංසති එතෙනාති සත්ථං, හිරොත්තප්පං සංවරති එතෙනාතිවත්ථං, සද්දානුරූපං අසතිභවතීති අත්ථො,
661, 671. රන්ජුදාදීහි ¶ ධ දිද්ද කිරා ක්වචි ජදලොපොච.
රන්ජ උද ඉදි චදි මදි ඛුද ඡිදි රුදි දල සුස සුච වච වජ ඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි ධ ද ඉද්ද ක ඉරඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති, ක්වචි ජ ද ලොපො ච, පුන නිප්පජ්ජන්තෙ.
රඤ්ජිතබ්බන්ති රන්ධං, රන්ජයිත්ථාති වා රන්ධං, අත්තනි සන්නිස්සිතානං මච්ඡමකරානං පීතිසොමනස්සං උන්දති පසවති ජනෙතීති සමුද්දො, ඉන්දති පරමිස්සරියං කරොතීති ඉන්දො, ඉන්දත්තං අධිපතිභාවං කරොතීති වා ඉන්දො, චන්දිතබ්බො ඉච්ඡිතබ්බොති චන්දො, මන්දති හාසෙතීති මන්දො, මදිතබ්බො හාසෙතබ්බොති වා මන්දො, ඛුදති පිපාසෙතීති ඛුද්දො, ඡින්දිතබ්බොති ඡිද්දො, රුදති හිංසතීති රුද්දො, දලති දුග්ගතභාවං ගච්ඡතීති දලිද්දො, සුස්සතීති සුක්කං, සුචතීතිසොකො, වචිතබ්බන්ති වක්කං, අප්පටිහතො හුත්වා වජති ගච්ඡතීති වජිරං ඉච්චෙවමාදි.
662, 672. පටිතො හිස්ස හෙරණ හීරණ.
පටිඉච්චෙතස්මා හිස්ස ධාතුස්ස හෙරණ හීරණ ආදෙසා හොන්ති.
පටිපක්ඛෙමද්දිත්වාගච්ඡති පවත්තතීති පාටිහෙරං, පාටිහීරං.
663, 673. කඩ්යාදීහි ¶ කො.
කඩි ඝඩි වඩි කරඩි මඩි සඩි කුඨි භඩි පඩි දඩි රඩි තඩි ඉසිඩි චඩි ගඩි අඩි ලඩි මෙඩි එරඩි ඛඩි ඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි කපච්චයො හොති සහ පච්චයෙන ච නිප්පජ්ජන්තෙ යථාසම්භවං.
කණ්ඩිතබ්බො ඡින්දිතබ්බොති කණ්ඩො, ඝණ්ඩිතබ්බො ඝටෙතබ්බොති ඝණ්ඩො, වණ්ඩන්ති එත්ථාති වණ්ඩො, කරණ්ඩිතබ්බො භාජෙතබ්බොති කරණ්ඩො, මණ්ඩීයතෙ විභූසීයතෙ එතෙනාති මණ්ඩො, සණ්ඩන්ති ගුම්බන්ති එත්ථාති සණ්ඩො, අඞ්ගමඞ්ගානි කුණ්ඨති ඡින්දතීති කුට්ඨං, භණ්ඩිතබ්බන්ති භණ්ඩං, පණ්ඩති ලිඞ්ගවෙකල්ලභාවං ගච්ඡතීති පණ්ඩකො. දණ්ඩති ආණං කරොති එතෙනාති දණ්ඩො, රණ්ඩති හිංසතීති රණ්ඩො, විසෙසෙන තණ්ඩති චාලෙති පරෙසං විඤ්ඤූනං හදයං කම්පෙතීති විතණ්ඩො, ඉසිණ්ඩති පරෙසං මද්දතීති ඉසිණ්ඩො, චණ්ඩති චණ්ඩික්කභාවං කරොතීති චණ්ඩො, ගණ්ඩති සන්නිචයති සමූහං කරොති එත්ථාති ගණ්ඩො, අණ්ඩීයති නිබ්බත්තීයතීති අණ්ඩො, ලණ්ඩිතබ්බො ජිගුච්ඡිතබ්බොති ලණ්ඩො, මෙණ්ඩති ¶ කුටිලභාවං ගච්ඡතීති මෙණ්ඩො, එරණ්ඩති රොගං හිංසතීති එරණ්ඩො, ඛණ්ඩිතබ්බො ඡින්දිතබ්බොති ඛණ්ඩො ඉච්චෙවමාදි.
664, 674. ඛාදාමගමානං ඛ න්ධ’න්ධ ගන්ධා.
ඛාද අම ගමුඉච්චෙතෙසං ධාතූනං ඛන්ධ අන්ධ ගන්ධාදෙසා හොන්ති, කපච්චයො ච හොති.
ජාතිජරාමරණාදීහි සංසාරදුක්ඛෙහි ඛාදිතබ්බොති ඛන්ධො, අමති අඞ්ගමඞ්ගස්ස රුජ්ජනභාවං ගච්ඡතීති අන්ධො, චක්ඛුනා අමති රුජ්ජතීති වා අන්ධො, තං තං ඨානං වාතෙන ගච්ඡතීති ගන්ධො. එවං ඛන්ධකො, අන්ධකො, ගන්ධකො.
පට කල කුස කද භගන්ද මෙඛ වක්ක තක්ක පල්ල සද්ද මූල බිල විද චඩං පඤ්ච වා වස පචි මච මුස ගොත්ථු පුථු බහු මඞ්ග බහ කම්බ සම්බ අග්ගඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි පාටි පදිකෙහි ච උත්තරපදෙසු අලපච්චයො හොති, පච්ඡා පුන නිප්පජ්ජන්තෙ.
පටෙ අලන්ති පටලං, කලෙ අලන්ති කලලං, පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ කුසති ඡින්දතීති කුසලං, කුසභූතෙ යථාසභාවධම්මෙ අලන්ති වා කුසලං, කුසෙ උද්දිස්ස දානෙ අලන්ති වා කුසලං, කුසෙ සඤ්චයෙ ධම්මසමුදායෙ අලන්ති ¶ වා කුසලං, කද්දෙ මද්දෙ අලන්ති කදලං, භගන්දෙ සෙචනෙ අලන්ති භගන්දලං, භගන්දෙ මුත්තකරීසහරණෙ අලන්ති වා භගන්දලං, මෙඛෙ කටිවිචිත්තෙ අලන්ති මෙඛලං, වක්කෙ රුක්ඛතචෙ අලන්ති වක්කලං, තක්කෙ රුක්ඛසිලෙසෙ අලන්ති තක්කලං, පල්ලෙ නින්නට්ඨානෙ අලන්ති පල්ලලං, සද්දෙ හරිතෙ අලන්ති සද්දලං, මූලෙ පතිට්ඨානෙ අලන්ති මුලාලං, බිළෙ නිස්සයෙ අලන්ති බිලාලං, විදෙ විජ්ජමානෙ අලන්ති විදලං, චණ්ඩෙ අලන්ති චණ්ඩාලො, පඤ්චන්නං රාජූනං අලන්ති පඤ්චාලො, වා ගතිගන්ධනෙසු අලන්ති වාලං, වා පදගමනෙ අලන්ති වා වාළො, වසෙ අච්ඡාදනෙ අලන්ති වසලො, පචෙ විත්ථාරෙ අලන්ති පචලො, මචෙ චොරකම්මෙ අලන්ති මචලො, මුසෙ ථෙය්යෙ, මුසෙ පාණචාගෙ වා අලන්ති මුසලො, ගොත්තෙ වංසෙ සිඞ්ගාලජාතියං අලන්ති ගොත්ථුලො, පුථුම්හි විත්ථාරෙ අලන්ති පුථුලො, බහුම්හි සඞ්ඛ්යානෙ අලන්ති බහුලො, බහුම්හි වුද්ධිම්හි අලන්ති වා බහුලො, මඞ්ගම්හි ගමනෙ අලන්ති මඞ්ගලං, බහුම්හි වුද්ධිම්හි අලන්ති බහලං, කම්බම්හි සඤ්චලනෙ අලන්ති ¶ කම්බලං. සම්බම්හි මණ්ඩලෙ අලන්ති සම්බලං, අග්ගෙ ගතිකොටිල්ලෙ අලන්ති අග්ගළං. ඉච්චෙවමාදයො අඤ්ඤෙපි සද්දා භවන්ති.
666, 676. පුථස්ස පුථු පථා මො වා.
පුථඉච්චෙතස්ස පාටිපදිකස්ස පුථු පථාදෙසා හොන්ති, ක්වචි අමපච්චයො හොති.
පුථ හුත්වා ජාතන්ති පුථවී පථමෙ ජාතො පථමො, පථවී, පඨමො වා, පුථු කිලෙසෙ ජනෙතීති පුථුජ්ජනො, පුථු හුත්වා ජාතන්ති පථවී, පථවී වා.
සසු දද අද මදඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි තු දුඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති.
අඤ්ඤෙ සත්තෙ සසති හිංසතීති සත්තු, දුක්ඛං දදාතීති දද්දු, දුක්ඛෙන අදති භක්ඛති එත්ථාති අද්දු, දුක්ඛං අදති අනුභවති ජනො එතෙනාති වා අද්දු, දුක්ඛං භාජනං ¶ ආධාරං භාවතීති වා අද්දු, මදති උම්මත්තං කරොතීති මද්දු, මදති මද්දභාවං කරොතීති වා මද්දු.
චි පා ධාඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි ඊවරපච්චයොහොති.
චීයතීති චීවරං, පිවතීති පීවරො, පාතබ්බං රක්ඛිතබ්බන්ති වා පීවරං. ධාරෙති ධාරෙත්වා ජීවිතං කප්පෙතීති ධීවරො, ධීවරං.
මුන යත අග්ග පත කව සුච රුච මහාල භද්දාල මනඉඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, පාටිපදිකෙහි ච ඉපච්චයො හොති.
අත්ථානත්ථං මුනාති, ඤෙය්යධම්මං ලක්ඛණාදිවසෙන වා ජානාතීති මුනි, යතති වීරියං කරොතීති යති, අග්ගති කුටිලභාවං ගච්ඡතීති අග්ගි, පතති සෙට්ඨො හුත්වා පුරතො ගච්ඡතීති පති, කබ්යං බන්ධතීති කවි, කන්තං මනාපවචනං වදතීති වා කවි. සුචති පරිසුද්ධං භවතීති සුචි, රුචති දිබ්බතීති රුචි, මහන්තං විභාවං භොගක්ඛන්ධං ලාතීති මහාලි, භද්දං යසං ලාතීති භද්දාලි, මනං තත්ථ රතනෙ නයතීති මණි.
670, 680. විදාදීහ්යූරො ¶ .
විද වල්ල මස සිද දුකුකපු මය උදි ඛජ්ජ කුරඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, පාටිපදිකෙහි ච ඌරපච්චයොහොති.
විදිතුං අලන්ති විදූරො, විදූරට්ඨානෙ ජාතො වෙදූරො, වල්ලති වල්ලභාවෙන භවතීති වල්ලූරො, වල්ලති අඤ්ඤමඤ්ඤං බන්ධතීති වා වල්ලූරො, ආමසිතබ්බොති මසූරො, සින්දති සිඞ්ගාරභාවං ගච්ඡතීති සින්දූරො, සින්දති විරොචතීති වා සින්දූරො, ගමිතුං අලං අනාසන්නත්තාති දූරො, කුති සද්දං කරොතීති කූරො, අත්තනො ගන්ධෙන අඤ්ඤං ගන්ධං කපති හනති හිංසතීති කප්පූරො, කප්පති රොගාපනයනෙ සමත්ථෙතීති වා කප්පූරො, මහියං රවතීති මයූරො, මහියං යාති ගච්ඡතීති මයූරො, පංසුං උන්දති පසවතීති උන්දූරො, ඛජ්ජිතබ්බො ඛාදිතබ්බොති ඛජ්ජූරො, කුරති අක්කොසතීති කුරූරො.
හන ජන භාරි ඛනු අම වෙ වෙධා සිකි හි ඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි නු ණු කුඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති.
භොජනං ¶ හනති හිංසති එතෙනාති හණු, හනු වා. ගමනං ජනෙතීතී ජාණු, භාණු දිබ්බතීති භාණු, නිවාතෙ රිති ගච්ඡතීතී රෙණු, ඛණිතබ්බො අවදාරිතබ්බොති ඛාණු. අඞ්ගමඞ්ගස්ස රුජ්ජනභාවං විජ්ඣනභාවං අමති ගච්ඡතීති අණු, වෙණු, වෙති තන්තසන්තානෙ භවතීතී වෙණු, බහිසාරෙඅලන්තිවාවෙණු වච්ඡං, පායෙතීතී ධෙනු, අත්ථං ධාරෙතීතී ධාතු, ගමනපචනාදිකං ක්රියං ධාරෙතීතී වා ධාතු, සීයතී බන්ධීයතීතී සෙතු, උද්ධං ගච්ඡති පවත්තතීතී කෙතු, අත්තනො ඵලං හිනොති පවත්තතීතී හෙතු.
කුට කුස කටඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, පාටිපදිකෙහි ච ඨපච්චයො හොතී.
අඞ්ගමඞ්ගං කුටති ඡින්දතීතී කුට්ඨං, ධඤ්ඤෙන ඡාදෙතබ්බො පූරෙතබ්බොතී කොට්ඨො, කටිතබ්බං මද්දිතබ්බන්ති, කට්ඨං.
673, 683. මනු පූර සුණාදීහි උස්ස නුසිසා.
මනු පූර සුණ කුසු ඉල අල මහ සි කි ඉච්චෙවමාදීහි ධාතූහි, පාටිපදිකෙහි ච උස නුස ඉසඉච්චෙතෙ පච්චයා හොන්ති, පුන නිප්පජ්ජන්තෙ.
කුසලාකුසලෙ ¶ ධම්මෙ මනති ජානාතීති මනුස්සො, මානුසො. කාරණා කාරණං මනති ජානාතීති වා මනුස්සො, මානුස්සො. අත්ථානත්ථං මනති ජානාතීති වා මනුස්සො, මානුස්සො. මාතාපිතූනං හදයං පූරෙතීති පුරිසො, අත්තනො මනොරථං පූරෙතීති වා පුරිසො, පූරෙතීති වා පොසො, සසුරෙහි සුණිතබ්බා හිංසිතබ්බාති සුණිසා, ද්වින්නං ජානානං කුලසන්තානං කරොතීති වා සුණිසා, කුච්ඡිතබ්බන්ති කරීසං, ගබ්භං විමොචෙතීති සුරිසො, තමන්ධකාරවිධමනෙන සත්තානං භයං සුරති හිංසතීති සූරියො, රොගං හිංසතීති සිරීසො, ඉලති කම්පතීති ඉල්ලිසො, තණ්හාය දුබ්බලො හුත්වා ඉලති කම්පතීති වා ඉල්ලිඝො, පාපකරණෙ අලති සමත්ථෙතීති අලසො, මහිතබ්බො පූජෙතබ්බොති මහිසො, සීයති බන්ධීයතීති සීසං, කිතබ්බං හිංසිතබ්බන්ති කිසං, ඉච්චෙවමාදි.
ඉති කිබ්බිධානකප්පෙ උණාදිකප්පො ඡට්ඨො කණ්ඩො.
උණාදිකප්පො නිට්ඨිතො.
කච්චායනපකරණං නිට්ඨිතං.