📜

නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස

සුබොධාලඞ්කාරො

1. දොසාවබොධ-පඨමපරිච්ඡෙද

රතනත්තයප්පණාම

1.

මුනින්දවදනම්භොජ, ගබ්භසම්භවසුන්දරී;

සරණං පාණිනං වාණී, මය්හං පීණයතං මනං.

නිමිත්ත

2.

රාම, සම්මා’ද්ය’ලඞ්කාරා, සන්ති සන්තො පුරාතනා;

තථාපි තු වළඤ්ජෙන්ති, සුද්ධමාගධිකා න තෙ.

අභිධානාදිකං

3.

තෙනා’පි නාම තොසෙය්ය, මෙතෙ ලඞ්කාරවජ්ජිතෙ;

අනුරූපෙනා’ලඞ්කාරෙ, නෙ’ස මෙසො පරිස්සමො.

4.

යෙසං න සඤ්චිතා පඤ්ඤා, නෙකසත්ථන්තරො’චිතා;

සම්මොහ’බ්භාහතා වෙ’තෙ, නාවබුජ්ඣන්ති කිඤ්චිපි.

5.

කිං තෙහි පාදසුස්සූසා, යෙසං නත්ථි ගරූනි’හ;

යෙ තප්පාදරජොකිණ්ණා, තෙ’ව සාධූ විවෙකිනො.

6.

කබ්බ, නාටකනික්ඛිත්ත, නෙත්තචිත්තා කවිජ්ජනා;

යංකිඤ්චි රචයන්තෙ’තං, න විම්හයකරං පරං.

7.

තෙයෙ’ව පටිභාවෙන්තො, සො’ව බන්ධො සවිම්හයො;

යෙන තොසෙන්ති විඤ්ඤූ යෙ, තත්ථ ප්ය’විහිතා’දරා.

8.

බන්ධො ¶ ච නාම සද්ද,ත්ථා, සහිතා දොසවජ්ජිතා;

පජ්ජ ගජ්ජ විමිස්සානං, භෙදෙනා’යං තිධා භවෙ.

9.

නිබන්ධො චා’නිබන්ධො ච, පුන ද්විධා නිරුප්පතෙ;

තං තු පාපෙන්ත්ය’ලඞ්කාරා, වින්දනීයතරත්තනං.

10.

අනවජ්ජං මුඛම්භොජ [‘‘අම්භොජ’’න්ති පදං පාළියං නත්ථි, වාරිජවාචකං, සක්කටගන්ථතො අනීතං], මනවජ්ජා ච භාරතී;

අලඞ්කතා’ව සොභන්තෙ, කිං නු තෙ නිර’ලඞ්කතා?

11.

විනා ගරූපදෙසං තං, බාලො’ලඞ්කත්තු මිච්ඡති;

සම්පාපුණෙ න විඤ්ඤූහි, හස්සභාවං කථං නු සො?

12.

ගන්ථොපි කවිවාචාන, මලඞ්කාර’ප්පකාසකො;

යාති තබ්බචනීයත්තං, ත’බ්බොහාරූ’පචාරතො.

13.

ද්විප්පකාරා අලඞ්කාරා, තත්ථ සද්ද, ත්ථභෙදතො;

සද්දත්ථා බන්ධනාමා’ව, තංසජ්ජිත තදාවලි.

14.

ගුණාලඞ්කාරසංයුත්තා, අපි දොසලව’ඞ්කිතා;

පසංසියා න විඤ්ඤූහි, සා කඤ්ඤා විය තාදිසී.

15.

තෙන දොසනිරාසො’ව, මහුස්සාහෙන සාධියො;

නිද්දොසා සබ්බථා සා’යං, සගුණා න භවෙය්ය කිං?

16.

සා’ලඞ්කාරවියුත්තා’පි, ගුණයුත්තා මනොහරා;

නිද්දොසා දොසරහිතා, ගුණයුත්තා වධූ විය.

17.

පදෙ වාක්යෙ තදත්ථෙ ච, දොසා යෙ විවිධා මතා;

සො’දාහරණ මෙතෙසං, ලක්ඛණං කථයාම්ය’හං.

පදදොස උද්දෙස

18.

විරුද්ධත්ථන්තරා, ඣත්ථ, කිලිට්ඨානි, විරොධි ච;

නෙය්යං, විසෙසනාපෙක්ඛං, හීනත්ථක මනත්ථකං.

වාක්යදොස උද්දෙස

19.

දොසා පදාන වාක්යාන, මෙකත්ථං භග්ගරීතිකං;

තථා බ්යාකිණ්ණ ගාම්මානි, යතිහීනං කමච්චුතං;

අතිවුත්ත මපෙතත්ථං, සබන්ධඵරුසං තථා.

වාක්යත්ථදොසඋද්දෙස

20.

අපක්කමො’ ¶ , චිත්යහීනං, භග්ගරීති, සසංසයං;

ගාම්මං දුට්ඨාලඞ්කතීති, දොසා වාක්යත්ථනිස්සිතා.

පදදොසනිද්දෙස

21.

විරුද්ධත්ථන්තරං තඤ්හි, යස්ස’ඤ්ඤත්ථො විරුජ්ඣති;

අධිප්පෙතෙ යථා මෙඝො, විසදො සුඛයෙ ජනං.

22.

විසෙස්ය මධිකං යෙනා, ඣත්ථ මෙතං භවෙ යථා;

ඔභාසිතා’සෙසදිසො, ඛජ්ජොතො’යං විරාජතෙ.

23.

යස්ස’ත්ථා’වගමො දුක්ඛො, පකත්යා’දිවිභාගතො;

කිලිට්ඨං තං යථා තාය, සො’ය මාලිඞ්ග්යතෙ පියා.

24.

යං කිලිට්ඨපදං මන්දා, භිධෙය්යං යමකාදිකං;

කිලිට්ඨපදදොසෙ’ව, තම්පි අන්තො කරීයති.

25.

පතීතසද්දරචිතං, සිලිට්ඨපදසන්ධිකං;

පසාදගුණසංයුත්තං, යමකං මත මෙදිසං.

26.

අබ්යපෙතං බ්යපෙත’ඤ්ඤ, මාවුත්තා’නෙකවණ්ණජං;

යමකං තඤ්ච පාදාන, මාදි, මජ්ඣ, න්ත, ගොචරං.

අබ්යපෙත පඨමපාදාදි යමකං

27.

සුජනා’සුජනා සබ්බෙ, ගුණෙනාපි විවෙකිනො;

විවෙකං න සමායන්ති, අවිවෙකිජනන්තිකෙ.

අබ්යපෙත පඨම දුතිය පාදාදි යමකං

28.

කුසලා’කුසලා සබ්බෙ, පබලා’පබලා ථවා;

නො යාතා යාව’හොසිත්තං, සුඛදුක්ඛප්පදා සියුං;

අබ්යපෙත පඨම දුතිය තතියපාදාදි යමකං.

29.

සාදරං සා දරං හන්තු, විහිතා විහිතා මයා;

වන්දනා වන්දනාමාන, භාජනෙ රතනත්තයෙ.

අබ්යපෙත චතුක්කපාදාදි යමකං

30.

කමලං ක’මලං කත්තුං, වනදො වනදො’ම්බරං;

සුගතො සුගතො ලොකං, සහිතං ස හිතං කරං.

31.

අබ්යපෙතාදියමක ¶ , ස්සෙසො ලෙසො නිදස්සිතො;

ඤෙය්යානි’මායෙව දිසා, ය’ඤ්ඤානි යමකානිපි.

32.

අච්චන්තබහවො තෙසං, භෙදා සම්භෙදයොනියො;

තථාපි කෙචි සුකරා, කෙචි අච්චන්තදුක්කරා.

33.

යමකං තං පහෙලී[පහෙළි (ක.)] ච, නෙකන්තමධුරානි’ති;

උපෙක්ඛියන්ති සබ්බානි, සිස්සඛෙදභයා මයා.

34.

දෙසකාලකලාලොක, ඤායාගමවිරොධි යං;

තං විරොධිපදං චෙ’ත, මුදාහරණතො ඵුටං.

35.

ය දප්පතීත මානීය, වත්තබ්බං නෙය්ය මාහු තං;

යථා සබ්බාපි ධවලා, දිසා රොචන්ති රත්තියං.

36.

නෙදිසං බහු මඤ්ඤන්ති, සබ්බෙ සබ්බත්ථ විඤ්ඤුනො;

දුල්ලභා’වගතී සද්ද, සාමත්ථියවිලඞ්ඝිනී.

37.

සියා විසෙසනාපෙක්ඛං, යං තං පත්වා විසෙසනං;

සාත්ථකං තං යථා තං සො, භිය්යො පස්සති චක්ඛුනා.

38.

හීනං කරෙ විසෙස්යං යං, තං හීනත්ථං භවෙ යථා;

නිප්පභී කත ඛජ්ජොතො, සමුදෙති දිවාකරො.

39.

පාදපූරණමත්තං යං, අනත්ථමිති තං මතං;

යථා හි වන්දෙ බුද්ධස්ස, පාදපඞ්කෙරුහං පි ච.

වාක්යදොස නිද්දෙස

40.

සද්දතො අත්ථතො වුත්තං, යත්ථ භිය්යොපි වුච්චති;

ත මෙකත්ථං යථා’භාති, වාරිදො වාරිදො අයං.

යථා ච

41.

තිත්ථියඞ්කුරබීජානි, ජහං දිට්ඨිගතානි’හ;

පසාදෙති පසන්නෙ’සො, මහාමුනි මහාජනෙ.

42.

ආරද්ධක්කමවිච්ඡෙදා, භග්ගරීති භවෙ යථා;

කාපි පඤ්ඤා, කොපි පගුණො, පකතීපි අහො තව.

43.

පදානං ¶ දුබ්බිනික්ඛෙපා, බ්යාමොහො යත්ථ ජායති;

තං බ්යාකිණ්ණන්ති විඤ්ඤෙය්යං, තදුදාහරණං යථා.

44.

බහුගුණෙ පණමති, දුජ්ජනානං ප්යයං ජනො;

හිතං පමුදිතො නිච්චං, සුගතං සමනුස්සරං.

45.

විසිට්ඨවචනා’පෙතං, ගාම්මං’ත්ය’භිමතං යථා;

කඤ්ඤෙ කාමයමානං මං, න කාමයසි කිංන්වි’දං?

46.

පදසන්ධානතො කිඤ්චි, දුප්පතීතිකරං භවෙ;

තම්පි ගාම්මං ත්ය’භිමතං, යථා යාභවතො පියා.

47.

වුත්තෙසු සූචිතෙ ට්ඨානෙ, පදච්ඡෙදො භවෙ යති;

යං තාය හීනං තං වුත්තං, යතිහීනන්ති සා පන.

48.

යති සබ්බත්ථපාදන්තෙ, වුත්තඩ්ඪෙ ච විසෙසතො;

පුබ්බාපරානෙකවණ්ණ, පදමජ්ඣෙපි කත්ථචි.

තත්ථොදාහරණපච්චුදාහරණානි යථා

49.

තං නමෙ සිරසා චාමි, කරවණ්ණං තථාගතං;

සකලාපි දිසා සිඤ්ච, තිව සොණ්ණරසෙහි යො.

50.

සරො සන්ධිම්හි පුබ්බන්තො, විය ලොපෙ විභත්තියා;

අඤ්ඤථා ත්ව’ඤ්ඤථා තත්ථ, යා’දෙසාදි පරා’දි’ව.

51.

චාදී පුබ්බපදන්තා’ව, නිච්චං පුබ්බපදස්සිතා;

පාදයො නිච්චසම්බන්ධා, පරාදීව පරෙන තු.

සබ්බත්ථොදාහරණානි යථා

52.

නමෙ තං සිරසා සබ්බො, පමා’තීතං තථාගතං;

යස්ස ලොකග්ගතං පත්ත, ස්සො’පමා න හි යුජ්ජති.

53.

මුනින්දං තං සදා වන්දා, ම්ය’නන්තමති මුත්තමං;

යස්ස පඤ්ඤා ච මෙත්තා ච, නිස්සීමාති විජම්භති.

චාදිපාදීසු පච්චුදාහරණානි යථා

54.

මහාමෙත්තා මහාපඤ්ඤා, ච යත්ථ පරමොදයා;

පණමාමි ජිනං තං ප, වරං වරගුණා’ලයං.

55.

පදත්ථක්කමතො මුත්තං, කමච්චුත මිදං යථා;

ඛෙත්තං වා දෙහි ගාමං වා, දෙසං වා මම සොභනං.

56.

ලොකියත්ථ ¶ මතික්කන්තං, අතිවුත්තං මතං යථා;

අතිසම්බාධ මාකාස, මෙතිස්සා ථනජම්භනෙ.

57.

සමුදායත්ථතො’පෙතං, තං අපෙතත්ථකං යථා;

ගාවිපුත්තො බලිබද්ධො, තිණං ඛාදී පිවී ජලං.

58.

බන්ධෙ ඵරුසතා යත්ථ, තං බන්ධඵරුසං යථා;

ඛරා ඛිලා පරික්ඛීණා, ඛෙත්තෙ ඛිත්තං ඵලත්ය’ලං.

වාක්යත්ථදොස නිද්දෙස

59.

ඤෙය්යං ලක්ඛණ මන්වත්ථ, වසෙනා’පක්කමාදිනං;

උදාහරණ මෙතෙසං, දානි සන්දස්සයාම්ය’හං.

තත්ථා’පක්කමං යථා

60.

භාවනා, දාන, සීලානි, සම්මා සම්පාදිතානි’හ;

භොග, සග්ගාදි, නිබ්බාන, සාධනානි න සංසයො.

ඔචිත්යහීනං යථා

61.

පූජනීයතරො ලොකෙ, අහ මෙකො නිරන්තරං;

මයෙකස්මිං ගුණා සබ්බෙ, යතො සමුදිතා අහුං.

යථා ච

62.

යාචිතො’හං කථං නාම, න දජ්ජාම්ය’පි ජීවිතං;

තථාපි පුත්තදානෙන, වෙධතෙ හදයං මම.

භග්ගරීති යථා

63.

ඉත්ථීනං දුජ්ජනානඤ්ච, විස්සාසො නොපපජ්ජතෙ;

විසෙ සිඞ්ගිම්හි නදියං, රොගෙ රාජකුලම්හි ච.

සසංසයං යථා

64.

මුනින්දචන්දිමා ලොක, සරලොලවිලොචනො;

ජනො’ වක්කන්තපන්ථො’ව, ගොපදස්සනපීණිතො.

65.

වාක්යත්ථතො දුප්පතීති, කරං ගාම්මං මතං යථා;

පොසො වීරියවා සො’යං, පරං හන්ත්වා න විස්සමී.

66.

දුට්ඨාලඞ්කරණං තෙතං [ත්වෙථං (?)], යත්ථා’ලඞ්කාරදූසනං;

තස්සා’ලඞ්කාරනිද්දෙසෙ, රූප මාවි භවිස්සති.

67.

කතො’ත්ර ¶ සඞ්ඛෙපනයා මයා’යං,

දොසාන මෙසං පවරො විභාගො;

එසො’ව’ලං බොධයිතුං කවීනං,

තමත්ථි චෙ ඛෙදකරං පරම්පි.

ඉති සඞ්ඝරක්ඛිතමහාසාමිවිරචිතෙ සුබොධාලඞ්කාරෙ

දොසාවබොධො නාම

පඨමො පරිච්ඡෙදො.