අඤ්ඤ > සඞ්ගායන-පුච්ඡ විස්සජ්ජනා > සංයුත්තනිකාය (පු-වි)

පුච්ඡා – පඨමමහාසංගීතිකාලෙ ¶ ආවුසො ධම්මසංගාහකා මහාකස්සපාදයො මහාථෙරවරා පොරාණසංගීතිකාරා පඨමං විනයපිටකං සංගායිත්වා තදනන්තරං සුත්තන්තපිටකං සංගායන්තා දීඝනිකායඤ්ච මජ්ඣිමනිකායඤ්ච සංගායිත්වා තදනන්තරං කිංනාම පාවචනං සංගායිංසු.

විස්සජ්ජනා – පඨමමහාසංගීතිකාලෙ භන්තෙ ධම්මසංගාහකා මහාකස්සපාදයො පොරාණථෙරවරා පඨමං විනයපිටකං සංගායිත්වා තදනන්තරං සුත්තන්තපිටකං සංගායන්තා දීඝනිකායඤ්ච මජ්ඣිමනිකායඤ්ච සංගායිත්වා තදනන්තරං සත්තහි ච සුත්තසහස්සෙහි සත්තහි ච සුත්තසතෙහි ද්වාසට්ඨියා ච සුත්තෙහි පටිමණ්ඩිතං භාණවාරසතපරිමාණං සංයුත්තනිකායං නාම පාවචනං සංගායිංසු.

පුච්ඡා – සංයුත්තනිකායෙ ¶ ච ආවුසො සගාථාවග්ගො නිදානවග්ගො ඛන්ධවග්ගො සළායතනවග්ගො මහාවග්ගොති පඤ්චසංයුත්තප්පකරණානි, තෙසු පඨමං කතරං සංයුත්තප්පකරණං තෙ සංගායිංසු.

විස්සජ්ජනා – පඤ්චසු භන්තෙ සංයුත්තප්පකරණෙසු පඨමං සගාථාවග්ගසංයුත්තප්පකරණං සංගායිංසු.

පුච්ඡා – සගාථාවග්ගෙපි ¶ ආවුසො දෙවතාසංයුත්තාදිවසෙන එකාදසසංයුත්තානි, තෙසු පඨමං කතරං සංයුත්තං තෙ සංගායිංසු.

විස්සජ්ජනා – එකාදසසු භන්තෙ සංයුත්තෙසු පඨමං දෙවතාසංයුත්තං සංගායිංසු.

පුච්ඡා – දෙවතාසංයුත්තෙපි ආවුසො නළවග්ගාදයො අට්ඨ වග්ගා, ඔඝතරණසුත්තාදීනි ච එකාසීති සුත්තානි, තෙසු පඨමං කතරං වග්ගං කතරඤ්ච සුත්තං සගායිංසු.

විස්සජ්ජනා – අට්ඨසු භන්තෙ වග්ගෙසු පඨමං නළවග්ගං එකාසීතියා ච සුත්තෙසු පඨමං ඔඝතරණසුත්තං සංගායිංසු.

සාධු ¶ සාධු ආවුසො, මයම්පි දානි තතොයෙව පට්ඨාය සංගීතිපුබ්බඞ්ගමානි පුච්ඡනවිස්සජ්ජනකිච්චානි ආවහිතුං සමාරභාර.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන ඔඝතරණසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං දෙවතං ආරබ්භ භාසිතං, අඤ්ඤතරා භන්තෙ දෙවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං ජෙතවනං ඔභාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි, එකමන්තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා භගවන්තං එතදවොච ‘‘කථං නු ත්වං මාරිස ඔඝමතරී’’ති,

තස්මිං ¶ භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘අපතිට්ඨං ඛ්වාහං ආවුසො අනායූහං ඔඝමතරිං’’ති, එවං ඛො භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – අච්චෙන්තිසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං දෙවතං ආරබ්භ භාසිතං. අඤ්ඤතරා භන්තෙ දෙවතා භගවන්තං එතදවොච–

‘‘අච්චෙන්ති කාලා තරයන්ති රත්තියො,

පුඤ්ඤානි කයිරාථ සුඛාවහානී’’ති–

‘‘අච්චෙන්ති කාලා තරයන්ති රත්තියො,

ලොකාමිසං පජහෙ සන්තිපෙක්ඛො’’ති –

පුච්ඡා – සත්තිසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං දෙවතං ආරබ්භ භාසිතං, අඤ්ඤතරා භන්තෙ දෙවතා භගවන්තං එතදවොච–

‘‘සත්තියා විය ඔමට්ඨො, ඩය්හමානොව මත්ථකෙ;

කාමරාගප්පහානාය, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ’’ති–

සත්තියා ¶ විය ඔමට්ඨො ඩය්හමානොව මත්ථකෙ;

සක්කායදිට්ඨිප්පහානාය, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙති;

සත්තියා විය ඔමට්ඨො, ඩය්හමානොව මත්ථකෙ;

කාමරාගප්පහානාය, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ –

සත්තියා ¶ විය ඔමට්ඨො, ඩය්හමානොව මත්ථකෙ,

සක්කායදිට්ඨිප්පමානාය, සතො භික්ඛු පරිබ්බජෙ –

පුච්ඡා – ජටාසුත්තං පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං දෙවතං ආරබ්භ භාසිතං, අඤ්ඤතරා භන්තෙ දෙවතා භවගන්තං එතදවොච–

‘‘අන්තො ජටා බහිජටා, ජටාය ජටිතා පජා;

තං තං ගොතම පුච්ඡාමි, කො ඉමං විජටයෙ ජට’’න්ති–

සීලෙ පතිට්ඨාය නරො සපඤ්ඤො, චිත්තං පඤ්ඤඤ්ච භාවයං;

ආතාපී නිපකො භික්ඛු, සො ඉමං විජටයෙ ජටං.

යෙසං ¶ රාගො ච දොසො ච, අවිජ්ජා ච විරාජිතා;

ඛීණාසවා අරහන්තො, තෙසං විජටිතා ජටාති;

සීලෙ ¶ පතිට්ඨාය නරො සපඤ්ඤො, චිත්තං පඤ්ඤඤ්ච භාවයං;

ආතාපී නිපකො භික්ඛු, සො ඉමං විජටයෙ ජටං–

යෙසං රාගො ච දොසො ච, අවිජ්ජා ච විරාජිතා;

ඛීණාසවා අරහන්තො, තෙසං විජටිතා ජටා–

යත්ථ ¶ නාමඤ්ච රූපඤ්ච, අසෙසං උපරුජ්ඣති;

පටිඝං රූපසඤ්ඤා ච, එත්ථෙසා ඡිජ්ජතෙ ජටා.

පුච්ඡා – අච්ඡරාසුත්තං පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං දෙවපුත්තං ආරබ්භ භාසිතං. අඤ්ඤතරො භන්තෙ දෙවපුත්තො භගවන්තං එතදවොච–

‘‘අච්ඡරාගණසඞ්ඝට්ඨං, පිසාච ගණසෙවිතං;

වනන්තං මොහනං නාම, කථං යාත්රා භවිස්සතී’’ති.

‘‘උජුකො නාම සො මග්ගො, අභයා නාම සා දිසා,

රථො අකූජනො නාම, ධම්මචක්කෙහි සංයුතො.

හිරී ¶ තස්ස අපාලම්බො, සත්යස්ස පරිවාරණං;

ධම්මාහං සාරථිං බ්රූමි, සම්මාදිට්ඨි පුරෙජවං.

යස්ස එතාදිසං යානං, ඉත්ථියා පුරිසස්ස වා;

ස වෙ එතෙන යානෙන, නිබ්බානස්සෙව සන්තිකෙ’’ති.

අච්ඡරාගණසඞ්ඝුට්ඨං ¶ , පිසාචගණසෙවිතං;

වනන්තං මොහනං නාම, කථං යාත්රා භවිස්සති–

පුච්ඡා – ජරාසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

‘‘කිං සු යාව ජරා සාධු, කිං සු සාධු පතිට්ඨිතං;

කිං සු නරානං රතනං, කිං සු චොරෙහි දූහර’’න්ති.

‘‘සීලං යාව ජරා සාධු, සද්ධා සාධු පතිට්ඨිතා;

පඤ්ඤා නරානං රතනං, පුඤ්ඤං චොරෙහි දූහර’’න්ති.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන සුබ්රහ්මසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කතඤ්ච භාසිතං. කීදිසො ච තත්ථ ධම්මපටිග්ගාහකස්ස ධම්මස්සවනානිසංසො අධිගතො.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ ¶ භන්තෙ සුබ්රහ්මදෙවපුත්තං ආරබ්භ භාසිතං. සුබ්රහ්මා භන්තෙ දෙවපුත්තො මරණභයභීතො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා එතදවොච–

‘‘නිච්චං උත්රස්තමිදං චිත්තං, නිච්චං උබ්බිග්ගමිදං මනො;

අනුප්පන්නෙසු කිච්ඡෙසු, අථො උප්පතිතෙසු ච;

සචෙ අත්ථි අනුත්රස්තං, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’ති–

‘‘නාඤ්ඤත්ර බොජ්ජා තපසා, නාඤ්ඤත්රින්ද්රියසංවරා;

නාඤ්ඤත්ර සබ්බනිස්සග්ගා, සොත්ථිං පස්සාමි පාණින’’න්ති.

එවං ඛො භන්තෙ භගවතා භාසිතං. දෙසනාපරියොසානෙ ච භන්තෙ සුබ්රහ්මස්ස දෙවපුත්තස්ස තස්මිංයෙව ආසනෙ විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි, ‘‘යංකිඤ්චි සමුදයධම්මං, සබ්බං තං නිරොධධම්ම’’න්ති.

නිච්චං ¶ උත්රස්තමිදං චිත්තං, නිච්චං උබ්බිග්ගමිදං මනො;

අනුප්පන්නෙසු කිච්ඡෙසු, අථො උප්පතිතෙසු ච;

සචෙ අත්ථි අනුත්රස්ත, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො-හු–

නාඤ්ඤත්ර ¶ බොජ්ජා තපසා, නාඤ්ඤත්රින්ද්රියසංවරා;

නාඤ්ඤත්ර සබ්බනිස්සග්ගා, සොත්ථිං පස්සාමි පාණිනං–

පුච්ඡා – රොහිතස්සසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රොහිතස්සං දෙවපුත්තං ආරබ්භ භාසිතං. රොහිතස්සො භන්තෙ දෙවපුත්තො භගවන්තං එතදවොච ‘‘යත්ථ නු ඛො භන්තෙ න ජායති න ජීයති න මීයති න චවති න උපපජ්ජති, සක්කා නු ඛො සො භන්තෙ ගමනෙන ලොකස්ස අන්තො ඤාතුං වා දට්ඨුං වා පාපුණිතුං වා’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘යත්ථ ඛො ආවුසො න ජායති න ජීයති න මීයති න චවති න උපපජ්ජති, නාහං තං ගමනෙන ලොකස්ස අන්තං ඤාතෙය්යං අට්ඨෙය්යං පත්තෙය්යන්ති වදාමී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – දහරසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානං පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි, එකමන්තං නිසින්නො ඛො භන්තෙ රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච ‘‘භවම්පි නො ගොතමො ‘අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධො’ති පටිජානාතී’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘යඤ්හි තං මහාරාජ සම්මා වදමානොවදෙය්ය ‘අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධො’ති ¶ , මමෙව තං සම්මා වදමානො වදෙය්යා’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

තස්මා ¶ හි පණ්ඩිතො පොසො, සම්පස්සං අත්ථමත්තනො;

භුජඞ්ගමං පාවකඤ්ච, ඛත්තියඤ්ච යසස්සිනං;

භික්ඛුඤ්ච සීලසම්පන්නං, සම්මදෙව සමාචරෙ–

පුච්ඡා – අත්තරක්ඛිතසුත්තං පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානංයෙව පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ‘‘ඉධ මය්හං භන්තෙ රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස ¶ එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදී’’ති එවමාදිකං වචනං අවොච. භගවා ච භන්තෙ එවමෙතං මහාරාජ එවමෙතං මහාරාජාති එවමාදිනා විභජිත්වා භාසිතං.

කායෙන ¶ සංවරො සාධු, සාධු වාචාය සංවරො;

මනසා සංවරො සාධු, සාධු, සබ්බත්ථ සංවරො;

සබ්බත්ථ සංවුතො ලජ්ජී, රක්ඛිතොති පවුච්චති.

පුච්ඡා – අප්පකසුත්තං පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානංයෙව පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ‘‘ඉධ මය්හං භන්තෙ රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි අප්පකා තෙ සත්තා ලොකස්මිං, යෙ උළාරෙ උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා න චෙව මජ්ජන්ති න ච පමජ්ජන්ති, න ච කාමෙසු ගෙධං ආපජ්ජන්තී’’ති එවමාදිකං වචනං අවොච. භගවා ච භන්තෙ ‘‘එවමෙතං මහාරාජ එවමෙතං මහාරාජා’’ති එවමාදිනා අප්පකසුත්තං භාසිතං.

පුච්ඡා – මල්ලිකාසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානංයෙව පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො මල්ලිකං දෙවිං එතදවොච ‘‘අත්ථි නු ඛො තෙ මල්ලිකෙ කොචඤ්ඤො අත්තනා පියතරො’’ති. තස්මිං වත්ථුස්මිං සබ්බාදිසා අනුපරිගම්ම චෙතසාති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

සබ්බා ¶ දිසා අනුපරිගම්ම චෙතසා, නෙවජ්ඣගා පියතරමත්තනා ක්වචි. එවං පියො පුථු අත්තා පරෙසං, තස්මා න හිංසෙ පරමත්තකාමො–

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ භගවතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන සත්තජටිලසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානං පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො අචිරපක්කන්තෙසු සත්තසු ච ජටිලෙසු සත්තසු ච නිගණ්ඨෙසු සත්තසු ච අචෙලකෙසු සත්තසු ච එකසාටකෙසු සත්තසු ච පරිබ්බාජකෙසු යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි, එකමන්තං නිසින්නො ඛො භන්තෙ රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච ‘‘යෙ තෙ භන්තෙ ලොකෙ අරහන්තො වා අරහත්තමග්ගං වා සමාපන්නා, එතෙ තෙසං අඤ්ඤතරා’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘දුජ්ජානං ඛො එතං මහාරාජ තයා ගිහිනා කාමභොගිනා පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසන්තෙන කාසිණචන්දනං පච්චනුභොන්තෙන මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරයන්තෙන ජාතරූපරජතං සාදියන්තෙන ‘‘ඉමෙ වා අරහන්තො, ඉමෙ වා අරහත්තමග්ගං සමාපන්නා’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

න ¶ වණ්ණරූපෙන නරො සුජානො, න විස්සසෙ ඉත්තරදස්සනෙන;

සුසඤ්ඤතානඤ්හි වියඤ්ජනෙන, අසඤ්ඤතා ලොකමිමං චරන්ති.

පතිරූපකො මත්තිකාකුණ්ඩලොව, ලොහඩ්ඪමාසොව සුවණ්ණඡන්නො;

චරන්ති ලොකෙ පරිවාරඡන්නා, අන්තො අසුද්ධා බහිසොභමානා-හූ

පුච්ඡා – පඤ්චරාජසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානංයෙව පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච ‘‘කිං නු ඛො භන්තෙ කාමානං අග්ග’’න්ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘මනාපපරියන්තං ඛ්වාහං මහාරාජ පඤ්චසු කාමගුණෙසු අග්ගන්ති වදාමී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

ඉධ ¶ භන්තෙ අම්හාකං පඤ්චන්නං රාජූනං පඤ්චහි කාමගුණෙහි සමප්පිතානං සමඞ්ගීභූතානං පරිචාරයමානානං අයමන්තරාකථා උදපාදිං ‘කිං නු ඛො කාමානං අග්ග’න්ති–

පදුමං ¶ යථා කොකනදං සුගන්ධං, පාතො සියා ඵුල්ලමවීතගන්ධං. අඞ්ගීරසං පස්ස විරොචමානං, තපන්තමාදිච්චමිවන්තලික්ඛෙ–

පුච්ඡා – දුතියඅපුත්තකසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ රාජානංයෙව පසෙනදිං කොසලං ආරබ්භ භාසිතං. රාජා භන්තෙ පසෙනදි කොසලො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ‘‘ඉධ භන්තෙ සාවත්ථියං සෙට්ඨි ගහපති කාලඞ්කතො, තමහං අපුත්තකං සාපතෙය්යං රාජන්තෙපුරං අතිහරිත්වා ආගච්ඡාමී’’ති එවමාදිකං වචනං අවොච. භගවා ච භන්තෙ ‘‘එවමෙතං මහාරාජ, එවමෙතං මහාරාජ, භූතපුබ්බං සො මහාරාජ සෙට්ඨි ගහපති තග්ගරසිඛිං නාම පච්චෙකසම්බුද්ධං පිණ්ඩපාතෙන පටිපාදෙසී’’ති එවමාදිනා තස්ස සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස අතීතං වත්ථුං ආහරිත්වා පරියොසානෙ චතූහි ගාථාහි භාසිතං.

ධඤ්ඤං ¶ ධනං රජතං ජාතරූපං, පරිග්ගහං වාපි යදත්ථි කිඤ්චි,

දාසා කම්මකරා පෙස්සා, යෙ චස්ස අනුජීවිනො.

සබ්බං නාදාය ගන්තබ්බං, සබ්බං නික්ඛිප්පගාමිනං;

යඤ්ච කරොති කායෙන, වාචාය උදචෙතසා.

තඤ්හි තස්ස සකං හොති, තංව ආදාය ගච්ඡති;

තංවස්ස අනුගං හොති, ඡායාව අනපායිනී.

තස්මා කරෙය්ය කල්යාණං, නිචයං සම්පරායිකං;

පුඤ්ඤානි පරලොකස්මිං, පතිට්ඨා හොන්ති පාණිනං –

පුච්ඡා – තපොකම්මසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා ජිනෙන කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – උරුවෙලායං භන්තෙ මාරං පාපිමන්තං ආරබ්භ භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ගාථාය අජ්ඣභාසි.

‘‘තපොකම්මා අපක්කම්ම, යෙන සුජ්ඣන්ති මාණවා;

අසුද්ධො මඤ්ඤසි සුද්ධො, සුද්ධිමග්ගා අපරද්ධො’’ති.

‘‘අනත්තසංහිතං ඤත්වා, යං කිඤ්චි අමරං තපං;

සබ්බං නත්ථාවහං හොති, ඵියාරිත්තංව ධම්මනි;

සීලං සමාධි පඤ්ඤඤ්ච, මග්ගං බොධාය භාවයං;

පත්තොස්මි පරමං සුද්ධිං, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ භගවතා ජිනෙන භාසිතං.

තපොකම්මා ¶ අපක්කම්ම, යෙ න සුජ්ඣන්ති මාණවා;

අසුද්ධො මඤ්ඤසි සුද්ධො, සුද්ධිමග්ගා අපරද්ධො–

අනත්ථසංහිතං ¶ උත්වා, යංකිඤ්චි අමරං තපං;

සබ්බං නත්ථාවහං හොති, ඵියාරිත්තංව ධම්මනි;

පුච්ඡා – හත්ථිරාජවණ්ණසුත්තං ¶ පනාවුසො භවගතා ජිනෙන කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – උරුවෙලායං භන්තෙ මාරකංයෙව පාපිමන්තං ආරබ්භ භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා භගවතො භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො මහන්තං හත්ථිරාජවණ්ණං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි.

‘‘සංසරං දීඝමද්ධානං, වණ්ණං කත්වා සුභාසුභං;

අලං තෙ තෙන පාපිම, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ භගවතා ජිනෙන භාසිතං.

සංසරං ¶ දීඝමද්ධානං, වණ්ණං කත්වා සුභාසුභං,

අලං තෙ තෙන පාපිම, නිහතො ත්වමසි අන්තක –

පුච්ඡා – ඉදානි ආවුසො භික්ඛුනී සංයුත්තං පුච්ඡාමි, යං තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සාවිකාහි ථෙරීහි අත්තනො

ච ¶ බුද්ධසාසනස්ස ච යථාභූතං ගුණං පකාසෙත්වා භාසිතං. තත්ථාවුසො පඨමං පොරාණකෙහි මහාකස්සපාදීහි ධම්මසංගාහකෙහි ථෙරවරෙහි සංගීතං ආළවිකාසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ මාරං පාපිමන්තං ආරබ්භ ආළවිකාය භික්ඛුනියා භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා ආළවිකාය භික්ඛුනියා භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො විවෙකම්හා චාවෙතුකාමො ආළවිකං භික්ඛුනිං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

‘‘නත්ථි නිස්සරණං ලොකෙ, කිං විවෙකෙන කාහසි;

භුඤ්ජස්ස කාමරතියො, මාහු පච්ඡානුතාපිනී’’ති.

‘‘අත්ථි නිස්සරණං ලොකෙ, පඤ්ඤාය මෙ සුඵුස්සිතං;

පමත්තබන්ධු පාපිම, න ත්වං ජානාසි තං පදං;

සත්තිසූලූපමා කාමා, ඛන්ධාසං අධිකුට්ටනා;

යං ත්වං කාමරතිං බ්රූසි, අරහි මය්හ සා අහූ’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ ආළවිකාය භික්ඛුනියා භාසිතං.

නත්ථි ¶ නිස්සරණං ලොකෙ, කිං විවෙකෙන කාහසි;

භුඤ්ජස්සු කාමරතියො, මාහු පච්ඡානුතාපිනී-හු–

අත්ථි ¶ නිස්සරණං ලොකෙ, පඤ්ඤාය මෙ සුඵුස්සිතං;

පමත්තබන්ධු පාපිම, න ත්වං ජානාසි තං පදං.

සත්තිසූලූපමා කාමා, ඛන්ධාසං අධිකුට්ටනා;

යං ත්වං කාමරතිං බ්රූසි, අරති මය්හ සා අහු–

පුච්ඡා – සොමාසුත්තං ¶ පනාවුසො කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියංයෙව භන්තෙ අන්ධවනෙ මාරං පාපිමන්තං ආරබ්භ සොමාය භික්ඛුනියා භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා සොමාය භික්ඛුනියා භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො සමාධිම්හා චාවෙතුකාමො සොමං භික්ඛුනිං ගාථාය අජ්ඣභාසි.

‘‘යං තං ඉසීහි පත්තබ්බං, ඨානං දුරභිසම්භවං;

න තං ද්වඞ්ගුලපඤ්ඤාය, සක්කා පප්පොතුමිත්ථියා’’ති.

‘‘ඉත්ථිභාවො කිං කයිරා, චිත්තම්හි සුසමාහිතෙ;

ඤාණම්හි වත්තමානම්හි, සම්මා ධම්මං විපස්සතො;

යස්ස නූන සියා එවං, ඉත්ථාහං පුරිසොති වා;

කිඤ්චි වා පන අඤ්ඤස්මි, තං මාරො වත්තුමරහතී’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ සොමාය භික්ඛුනියා අරියසාවිකාය භාසිතං.

යං ¶ තං ඉසීහි පත්තබ්බං, ඨානං දුරභිසම්භවං;

න තං ද්වඞ්ගුලපඤ්ඤාය, සක්කා පප්පොතුමිත්ථියා–

ඉත්ථි ¶ භාවො කිං කයිරා, චිත්තම්හි සුසමාහිතෙ;

ඤාණම්හි වත්ත මානම්හි, සම්මා ධම්මං විපස්සතො.

යස්ස නූන සියා එවං, ඉත්ථාහං පුරිසොති වා;

කිඤ්චි වා පන අඤ්ඤස්මි, තං මාරො වත්තුමරහති.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ කිසාගොතමීසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියංයෙව භන්තෙ අන්ධවනෙ මාරං පාපිමන්තං ආරබ්භ කිසාගොතමියා භික්ඛුනියා ථෙරියා භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා කිසාගොතමියා භික්ඛුනියා භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො සමාධිම්හා චාවෙතුකාමො කිසාගොතමිං භික්ඛුනිං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

‘‘කිං නු ත්වං මතපුත්තාව, එකමාසි රුදම්මුඛී;

වනමජ්ඣගතා එකා, පුරිසං නු ගවෙසසී’’ති.

අච්චන්තං මතපුත්තාම්හි, පුරිසා එකදන්තිකා;

න සොචාමි න රොදාමි, න තං භායාමි ආවුසො.

සබ්බත්ථ විහතා නන්දී, තමොක්ඛන්ධො පදාලිතො;

ජෙත්වාන මච්චුනො සෙනං, විහරාමි අනාසවා’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ කිසාගොතමියා භික්ඛුනියා භාසිතං.

කිං ¶ නු ත්වං මතපුත්තාව, එකමාසි රුදම්මුඛී;

වනමජ්ඣගතා එකා, පුරිසං නු ගසෙසසි-හු–

අච්චන්තං මතපුත්තාම්හි, පුරිසා එතදන්තිකා;

න සොචාමි න රොදාමි, න තං භායාමි ආවුසො.

සබ්බත්ථ ¶ විහතා නන්දී, තමොක්ඛන්ධො පදාලිතො;

ජෙත්වාන මච්චුනො සෙනං, විහරාමි අනාසවා.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො පොරාණෙහි සංගීතිකාරමහාථෙරවරෙහි සංගීතං උප්පලවණ්ණසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියංයෙව භන්තෙ අන්ධවනෙ මාරං පාපිමන්තං ආරබ්භ උප්පලවණ්ණාය භික්ඛුනියා භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා උප්පලවණ්ණාය භික්ඛුනියා භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො සමාධිම්හා චාවෙතුකාමො උප්පලවණ්ණං භික්ඛුනිං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

‘‘සුපුප්ඵිතග්ගං ¶ උපගම්ම භික්ඛුනි, එකා තුවං තිට්ඨසි සාලමූලෙ. න චත්ථි තෙ දුතියා වණ්ණධාතු, බාලෙ න ත්වං භායසි ධුත්තකාන’’න්ති.

එසා අන්තරධායාමි, කුච්ඡිං වා පවිසාමි තෙ;

පඛුමන්තරිකායම්පි, තිට්ඨන්තිං මං න දක්ඛසි.

චිත්තස්මිං වසීභූතාම්හි, ඉද්ධිපාදා සුභාවිතා;

සබ්බබන්ධනමුත්තාම්හි, න තං භායාමි ආවුසො’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ උප්පලවණ්ණාය භික්ඛුනියා භාසිතං.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ චාලාසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අන්ධවනෙ මාරංයෙව පාපිමන්තං ආරබ්භ චාලාය භික්ඛුනියා අරියසාවිකාය භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා චාලං භික්ඛුනිං උපසඞ්කමිත්වා එතදවොච ‘‘කිං නු ත්වං භික්ඛුනි න රොචෙසී’’ති. ජාතිං ඛ්වාහං ආවුසො න රොචෙමී’’ති.

කිං නු ජාතිං න රොචෙසි, ජාතො කාමානි භුඤ්ජති;

කො නු තං ඉදමාදපයි, ජාතිං මා රොච භික්ඛුනීති.

ජාතස්ස මරණං හොති, ජාතො දුක්ඛානි ඵුස්සති;

බන්ධං වධං පරික්ලෙසං, තස්මා ජාතිං න රොචයෙ.

බුද්ධො ධම්මමදෙසෙසි, ජාතියා සමතික්කමං;

සබ්බදුක්ඛප්පහානාය, සො මං සච්චෙ නිවෙසයි.

යෙ ච රූපූපගා සත්තා, යෙ ච අරූපට්ඨායිනො;

නිරොධං අප්පජානන්තා, ආගන්තාරො පුනබ්භවන්ති.

එවං ඛො භන්තෙ චාලාය භික්ඛුනියා භාසිතං.

කිං ¶ නු ජාතිං න රොචෙසි, ජාතො කාමානි භුඤ්ජති;

කො නු තං ඉදමාදපයි, ජාතිං මා රොච භික්ඛුනී.

ජාතස්ස ¶ මරණං හොති, ජාතො දුක්ඛානි ඵුස්සති;

බන්ධං වධං පරික්ලෙසං, තස්මා ජාතිං න රොචයෙ.

බුද්ධො ධම්මමදෙසෙසි, ජාතියා සමතික්කමං,

සබ්බදුක්ඛප්පහානාය, සො මං සච්චෙ නිවෙසයි.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ සෙලාසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ මාරංයෙව පාපිමන්තං ආරබ්බ්භ සෙලාය භික්ඛුනියා අරියසාවිකාය භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා සෙලාය භික්ඛුනියා භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො සමාධිම්හා චාවෙතුකාමො සෙලං භික්ඛුනිං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

කෙනිදං පකතං බිම්බං, ක්වනු බිම්බස්ස කාරකො;

ක්වනු බිම්බං සමුප්පන්නං, ක්වනු බිම්බං නිරුජ්ඣතීති.

නයිදං අත්තකතං බිම්බං, නයිදං පරකතං අඝං;

හෙතුං පටිච්ච සම්භූතං, හෙතුභඞ්ගා නිරුජ්ඣතීති.

එවමාදිනා භන්තෙ සෙලාය භික්ඛුනියා භාසිතං.

කෙනිදං ¶ පකතං බිම්බං, ක්වනු බිම්බස්ස කාරකො;

ක්වනු බිම්බං සමුප්පන්නං, ක්වනු බිම්බං නිරුජ්ඣති-හු–

නයිදං අත්තකතං බිම්බං, නයිදං පරකතං අඝං;

හෙතුං පටිච්ච සම්භූතං, හෙතුභඞ්ගා නිරුජ්ඣති.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ පොරාණකෙහි මහාකස්සපාදීහි ධම්මසංගාහකථෙරවරෙහි සංගීතං වජිරාසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ මාරං පාපිමන්තං ආරබ්භ වජිරාය ථෙරියා භික්ඛුනියා භාසිතං. මාරො භන්තෙ පාපිමා පුරිමනයෙනෙව වජිරං භික්ඛුනිං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

කෙනායං ¶ පකතො සත්තො, කුවං සත්තස්ස කාරකො,

කුවං සත්තො සමුප්පන්නො, කුවං සත්තො නිරුජ්ඣතීති.

කිං නු සත්තොති පච්චෙසි, මාරදිට්ඨිගතං නු තෙ;

සුද්ධසඞ්ඛාරපුඤ්ජොයං, නයිධ සත්තුපලබ්භති.

යථා හි අඞ්ගසම්භාරා, හොති සද්දො රථො ඉති;

එවං ඛන්ධෙසු සන්තෙසු, හොති සත්තොති සම්මුති.

දුක්ඛමෙව හි සම්භොති, දුක්ඛං තිට්ඨති වෙති ච,

නාඤ්ඤත්ර දුක්ඛා සම්භොති, නාඤ්ඤං දුක්ඛා නිරුජ්ඣතීති.

එවං ඛො භන්තෙ වජිරාය භික්ඛුනියා භාසිතං.

කෙනායං පකතො සත්තො, කුවං සත්තස්සකාරකො;

කුවං සත්තො සමුප්පන්නො, කුවං සත්තො නිරුජ්ඣති-හු–

කිං ¶ නු සත්තොති පච්චෙසි, මාර දිට්ඨිගතං නු තෙ;

සුද්ධසඞ්ඛාරපුඤ්ජොයං, නයිධ සත්තුපලබ්භති.

පුච්ඡා – බ්රහ්මසංයුත්තෙ ¶ ආවුසො පොරාණෙහි මහාකස්සපථෙරාදීහි ධම්මසංගාහකථෙරවරෙහි දුතියං සංගීතං ගාරවසුත්තං කත්ථ කථඤ්ච සමුප්පන්නං.

විස්සජ්ජනා – උරුවෙලායං භන්තෙ සමුප්පන්නං. භගවා භන්තෙ උරුවෙලායං විහරති නජ්ජා නෙරඤ්ජරාය තීරෙ අජපාලනිග්රොධමූලෙ පඨමාභිසම්බුද්ධො. අථ ඛො භගවතො රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි ‘‘දුක්ඛං ඛො අගාරවො විහරති අප්පතිස්සො, කං නු ඛ්වාහං සමණං වා බ්රාහ්මණං වා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො භන්තෙ භගවතො එතදහොසි ‘‘අපරිපුණ්ණස්ස ඛො සීලක්ඛන්ධස්ස පාරිපූරියා අඤ්ඤං සමණං වා බ්රාහ්මණං වා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරෙය්යුං, න ඛො පනාහං පස්සාමි සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය අත්තනා සීලසම්පන්නතරං අඤ්ඤං සමණං වා

බ්රාහ්මණං ¶ වා, යමහං සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරෙය්යුං.

අපරිපුණ්ණස්ස ඛො සමාධික්ඛන්ධස්ස;

අපරිපුණ්ණස්ස ඛො පඤ්ඤාක්ඛන්ධස්ස;

අපරිපුණ්ණස්ස ඛො විමුත්තික්ඛන්ධස්ස.

අපරිපුණ්ණස්ස ඛො විමුත්තිඤාණදස්සනක්ඛන්ධස්ස පාරිපූරියා අඤ්ඤං සමණං වා බ්රාහ්මණං වා සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිනිස්සාය විහරෙය්යං. න ඛො පනාහං පස්සාමි සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය අත්තනා විමුත්තිඤාණදස්සනසම්පන්නතරං අඤ්ඤං සමණං වා බ්රාහ්මණං වා, යමහං සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරෙය්යං. යංනූනාහං ය්වායං ධම්මො මයා අභිසම්බුද්ධො, තමෙව ධම්මං සක්කත්වා ගරුං කත්වා උපනිස්සාය විහරෙය්ය’’න්ති. එවං ඛො භන්තෙ භගවතො චෙතසො පරිවිතක්කවසෙන උප්පන්නං.

යෙ ¶ ච අතීතා සම්බුද්ධා, යෙ ච බුද්ධා අනාගතා;

යො චෙතරහි සම්බුද්ධො, බහූනං සොකනාසනො;

සබ්බෙ සද්ධම්මගරුනො, විහංසු විහරන්ති ච;

තථාපි විහරිස්සන්ති, එසා බුද්ධාන ධම්මතා.

තස්මා හි අත්තකාමෙන, මහත්තමභිකඞ්ඛතා;

සද්ධම්මො ගරුකාතබ්බො, සරං බුද්ධාන සාසනං.

පුච්ඡා- තත්ථාවුසො ¶ පොරාණකෙහි මහාකස්සපාදීහි ධම්මසංගාහකථෙරවරෙහි පඨමං සංගීතං අඤ්ඤතරබ්රහ්මසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – බ්රහ්මලොකෙ භන්තෙ අඤ්ඤතරං බ්රහ්මානං ආරබ්භ ආයස්මතා මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරෙන භාසිතං. අඤ්ඤතරස්ස භන්තෙ බ්රහ්මුනො එවරූපං පාපකං දිට්ඨිගතං උප්පන්නං හොති ‘‘නත්ථි සො සමණො වා බ්රාහ්මණො වා, යො ඉධ ආගච්ඡෙය්යා’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං–

අජ්ජාපි තෙ ආවුසො සා දිට්ඨි, යා තෙ දිට්ඨි පුරෙ අහු;

පස්සසි වීතිවත්තන්තං, බ්රහ්මලොකෙ පභස්සරන්ති;

එවං ඛො භන්තෙ ආයස්මතා මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරෙන භාසිතං.

අජ්ජාපි ¶ තෙ ආවුසො සා දිට්ඨි, යා තෙ දිට්ඨි පුරෙ අහු;

පස්සසි වීතිවත්තන්ත, බ්රහ්මලොකෙ පභස්සරං-හු–

න මෙ මාරිස සා දිට්ඨි, යා මෙ දිට්ඨි පුරෙ අහු;

පස්සාමි වීතිවත්තන්තං, බ්රහ්මලොකෙ පභස්සරං;

ස්වාහං අජ්ජ කථං වජ්ජං, අහං නිච්චොම්හි සස්සතො හු–

තෙවිජ්ජා ¶ ඉද්ධිපත්තා ච, චෙතොපරියාය කොවිදා;

ඛීණාසවා අරහන්තො, බහූ බුද්ධස්ස සාවකා-හු–

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ අරුණවතීසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘භූතපුබ්බං භික්ඛවෙ රාජා අහොසි අරුණවා නාම. රඤ්ඤො ඛො පන භික්ඛවෙ අරුණවතො අරුණවතී නාම රාජධානී අහොසී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා අරුණවතී සුත්තං භාසිතං.

ආරම්භථ ¶ නික්කමථ, යුඤ්ජථ බුද්ධසාසනෙ;

ධුනාථ මච්චුනො සෙනං, නළාගාරංව කුඤ්ජරො;

යො ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ, අප්පමත්තො විහස්සති;

පහාය ජාති සංසාරං, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සති-හු–

පුච්ඡා – බ්රාහ්මණසංයුත්තෙ ¶ ආවුසො පඨමං සංගීතං ධනඤ්ජානීසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ භාරද්වාජගොත්තං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. භාරද්වාජගොත්තො භන්තෙ බ්රාහ්මණො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ගාථාය අජ්ඣභාසි.

කිං ¶ සු ඡෙත්වා සුඛංසෙති, කිං සු ඡෙත්වා න සොචති;

කිස්සස්සු එකධම්මස්ස, වධං රොචෙසි ගොතම–

පුච්ඡා – ඉමඤ්ච ¶ පනාවුසො ධම්මදෙසනං සුත්වා භාරද්වාජගොත්තො බ්රාහ්මණො ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො කීදිසං පසන්නාකාරමකාසි, කීවත්තකඤ්ච අත්ථං සම්පාදෙසි.

විස්සජ්ජනා – ඉමඤ්ච පන භන්තෙ ධම්මදෙසනං සුත්වා භාරද්වාජගොත්තො බ්රාහ්මණො ‘‘අභික්කන්තං භො ගොතම, අභික්කන්තං භො ගොතම, සෙය්යථාපි භො ගොතම නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජෙය්ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරෙය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛෙය්ය, අන්ධකාරෙ වා තෙලපජ්ජොතං ධාරෙය්ය චක්ඛුමන්තො රූපානි දක්ඛන්තී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො පසන්නාකාරමකාසි. ඉමඤ්ච පන භන්තෙ ධම්මදෙසනං සුත්වා භාරද්වාජගොත්තො බ්රාහ්මණො භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං උපසම්පදං යාචිත්වා අචිරූපසම්පන්නො යාව අරහත්තං සම්පාදෙසි.

පුච්ඡා – අක්කොසකභාරද්වාජසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ අක්කොසකභාරද්වාජං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. අක්කොසකභාරද්වාජො භන්තෙ බ්රාහ්මණො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා අසබ්භාහි ඵරුසාහි වාචාහි භගවන්තං අක්කොසති පරිභාසති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘තං කිං මඤ්ඤසි බ්රාහ්මණ, අපි නුඛො තෙ ආගච්ඡන්ති මිත්තාමච්චා ¶ ඤාතිසාලොහිතා අතිතියො’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – ඉමඤ්ච ¶ පනාවුසො ධම්මදෙසනං සුත්වා අක්කොසකභාරද්වාජො බ්රාහ්මණො ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො කීදිසං පසන්නාකාරමකාසි. කීවත්තකඤ්ච අත්ථං සම්පාදෙසි.

විස්සජ්ජනා – ඉමඤ්ච පන භන්තෙ ධම්මදෙසනං සුත්වා අක්කොසකභාරද්වාජො බ්රාහ්මණො ‘‘අභික්කන්තං භො ගොතම, අභික්කන්තං භො ගොතමා’’ති එවමාදිනා ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො පසන්නාකාරමකාසි. යාව අරහත්තා ච පන මහන්තං අත්ථං සම්පාදෙසි.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ භගවතා ජානතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන බ්රාහ්මණසංයුත්තෙ බහුධීතරසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – කොසලෙසු භන්තෙ අඤ්ඤතරස්මිං වනසණ්ඩෙ අඤ්ඤතරං භාරද්වාජගොත්තං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. අඤ්ඤතරො භන්තෙ භාරද්වාජගොත්තො බ්රාහ්මණො ගොණෙ නට්ඨෙ පරියෙසන්තො භගවතො සන්තිකෙ ඉමා ගාථායො අභාසි.

‘‘න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, බලීබද්දා චතුද්දස;

අජ්ජසට්ඨිං න දිස්සන්ති, තෙනායං සමණො සුඛී;

න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, තිලාඛෙත්තස්මි පාපකා;

එකපණ්ණා දුපණ්ණා ච, තෙනායං සමණො සුඛී.

න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, පච්චූසම්හි ඉණායිකා;

දෙථ දෙථාති චොදෙන්ති, තෙනායං සමණො සුඛී’’ති.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, බලීබද්දා චතුද්දස;

අජ්ජසට්ඨිං න දිස්සන්ති, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී;

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, තිලාඛෙත්තස්මි පාපකා;

එකපණ්ණා දුපණ්ණා ච, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, පච්චූසම්හි ඉණායිකා;

දෙථ දෙථාති චොදෙන්ති, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛීති.

න ¶ හි නූනිමස්ස සමණස්ස, බලීබද්දා චතුද්දස;

අජ්ජසට්ඨිං න දිස්සන්ති, තෙනාහං සමණො සුඛී.

න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, තිලාඛෙත්තස්මි පාපකා;

එකපණ්ණා දුපණ්ණා ච, තෙනායං සමණො සුඛී.

න ¶ හි නූනිමස්ස සමණස්ස, තුච්ඡකොට්ඨස්මි මූසිකා;

උස්සොළ්හිකාය නච්චන්ති, තෙනායං සමණො සුඛී.

න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, සන්ථාරො සත්තමාසිකො;

උප්පාටකෙහි සඤ්ඡන්නො, තෙනායං සමණො සුඛී.

න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, විධවා සත්ත ධීතරො;

එකපුත්තා දුපුත්තා ච, තෙනායං සමණො සුඛී.

න ¶ හි නූනිමස්ස සමණස්ස, පිඞ්ගලා තිලකාහතා;

සොත්තං පාදෙන බොධෙති, තෙනායං සමණො සුඛී.

න හි නූනිමස්ස සමණස්ස, පච්චූසමි ඉණායිකා;

දෙථ දෙථාති චොදෙන්ති, තෙනායං සමණො සුඛී.

න ¶ හි මය්හං බ්රාහ්මණ, බලීබද්දා චතුද්දස;

අජ්ජසට්ඨිං න දිස්සන්ති, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, තිලාඛෙත්තස්මි පාපකා;

එකපණ්ණා දුපණ්ණා ච, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, තුච්ඡකොට්ඨස්මි මූසිකා;

උස්සොළ්හීකාය නච්චන්ති, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, සන්ථාරො සත්තමාසිකො;

උප්පාටකෙහි සඤ්ඡන්නො, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න ¶ හි මය්හං බ්රාහ්මණ, විධවා සත්ත ධීතරො;

එකපුත්තා දුපුත්තා ච, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, පිඞ්ගලා තිලකාහතා;

සොත්තං පාදෙන බොධෙති, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

න හි මය්හං බ්රාහ්මණ, පච්චූසම්හි ඉණායිකා;

දෙථ දෙථාති චොදෙන්ති, තෙනාහං බ්රාහ්මණා සුඛී.

පුච්ඡා – ඉමඤ්ච ¶ පනාවුසො ධම්මදෙසනං සුත්වා සො භාරද්වාජගොත්තො බ්රාහ්මණො ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො කීදිසං පසන්නාකාරමකාසි. කීව මහන්තඤ්ච ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අත්ථං සම්පාදෙසි.

විස්සජ්ජනා – ඉමඤ්ච පන භන්තෙ ධම්මදෙසනං සුත්වා සො භාරද්වාජගොත්තො බ්රාහ්මණො ‘‘අභික්කන්තං භො ගොතම අභික්කන්තං භො ගොතම, සෙය්යථාපි භොගොතම, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජෙය්ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරෙය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛෙය්ය, අන්ධකාරෙ වා තෙලපජ්ජොතං ධාරෙය්ය, චක්ඛුමන්තො රූපානි දුක්ඛන්තී’’ති එවමාදිනා ඉමස්මි ධම්මවිනයෙ පසන්නො පසන්නාකාරමකාසි. භගවතො ච සන්තිකෙ ‘‘ලභෙය්යාහං භොතො ගොතමස්ස සන්තිකෙ පබ්බජං, ලභෙය්යං උපසම්පද’’න්ති එවමාදිනා පබ්බජ්ජං උපසම්පදං යාචිත්වා අචිරූපසම්පන්නො යාව අරහත්තා මහන්තං විසෙසං සම්පාදෙසි.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ එකාදසමං මහාකස්සපාදීහි පොරාණධම්මසංගාහකථෙරෙහි සංගීතං කසිභාරද්වාජසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – මගධෙසු භන්තෙ දක්ඛිණාගිරිස්මිං එකනාළායං බ්රාහ්මණගාමෙ කසිභාරද්වාජං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. කසිභාරද්වාජො භන්තෙ බ්රාහ්මණො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි.

‘‘කස්සකො ¶ පටිජානාසි, න ච පස්සාමි තෙ කසිං. කස්සකො පුච්ඡිතො බ්රූහි, කථං ජානෙමු තං කසි’’න්ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං–

‘‘සද්ධා බීජං තපො වුට්ඨි, පඤ්ඤා මෙ යුගනඞ්ගලං;

හිරී ඊසා මනො යොත්තං, සති මෙ ඵාලපාචනං.

කායගුත්තො වචීගුත්තො, ආහාරෙ උදරෙ යතො;

සච්චං කරොමි නිද්දානං, සොරච්චං මෙ පමොචනං.

වීරියං මෙ ධුරධොරය්හං, යොගක්ඛෙමාධිවාහනං;

ගච්ඡති අනිවත්තන්තං, යත්ථ ගන්ත්වා න සොචති.

එවමෙසා කසී කට්ඨා, සා හොති අමතප්ඵලා;

එතං කසිං කසිත්වාන, සබ්බදුක්ඛා පමුච්චතී’’ති.

කස්සකො ¶ පටිජානාසි, න ච පස්සාමි තෙ කසිං;

කස්සකො පුච්ඡිතො බ්රූහි, කථං ජානෙමු තං කසිං.

සද්ධා ¶ බීජං තපො වුට්ඨි, පඤ්ඤා මෙ යුගනඞ්ගලං;

හිරී ඊසා මනො යොත්තං, සති මෙ ඵාලපාචනං.

පුච්ඡා – ඉමඤ්ච ¶ පනාවුසො ධම්මදෙසනං සුත්වා සො කසිභාරද්වාජො බ්රාහ්මණො ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො කීදිසං පසන්නාකාරමකාසි.

විස්සජ්ජනා – ඉමඤ්ච පන භන්තෙ ධම්මදෙසනං සුත්වා කසිභාරද්වාජො බ්රාහ්මණො ‘‘අභික්කන්තං භො ගොතම, අභික්කන්තං භො ගොතමා’’තිඑවමාදිනා ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පසන්නො පසන්නාකාරමකාසි.

සෙය්යථාපි භො ගොතම උක්කුජ්ජිතං වා නික්කුජ්ජෙය්ය.

පුච්ඡා – උදයසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ උදයං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. උදයො භන්තෙ බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච ‘‘පකට්ඨකොයං සමණො ගොතමො පුනප්පුනං ආගච්ඡතී’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං–

පුනප්පුනඤ්චෙව වපන්ති බීජං, පුනප්පුනං වස්සති දෙවරාජා;

පුනප්පුනං ඛෙත්තං කසන්ති කස්සකා, පුනප්පුනං ධඤ්ඤමුපෙති රට්ඨං.

පුනප්පුනං ¶ චෙව වපන්ති බීජං, පුනප්පුනං වස්සති දෙව රාජා;

පුනප්පුනං ඛෙත්තං කසන්ති කස්සකා, පුනප්පුනං ධඤ්ඤමුපෙති රට්ඨං.

පුනප්පුනං ¶ යාචකා යාචයන්ති, පුනප්පුනං දානපතී දදන්ති;

පුනප්පුනං දානපතී දදිත්වා, පුනප්පුනං සග්ගමුපෙති ඨානං.

පුනප්පුනං ඛීරනිකා දුහන්ති, පුනප්පුනං වච්ඡො උපෙති මාතරං;

පුනප්පුනං කිලමති ඵන්දති ච, පුනප්පුනං ගබ්භමුපෙති මන්දො.

පුනප්පුනං ජායති මීයති ච, පුනප්පුනං සිවථිකං හරන්ති;

මග්ගඤ්ච ලද්ධා අපුනබ්භවාය, න පුනප්පුනං ජායති භූරිපඤ්ඤො-හු–

පුච්ඡා – මාතුපොසකසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ මාතුපොසකං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. මාතුපොසකො භන්තෙ බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච ‘‘අහඤ්හි භො ගොතම ධම්මෙන භික්ඛං පරියෙසාමි, ධම්මෙන භික්ඛං පරියෙසිත්වා මාතාපිතරො පොසෙමි, කච්චාහං භො ගොතම එවංකාරී කිච්චකාරී හොමී’’ති, තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘තග්ඝ ත්වං බ්රාහ්මණ එවංකාරී කිච්චකාරී හොසි, යො ඛො බ්රාහ්මණ ධම්මෙන භික්ඛං පරියෙසති, ධම්මෙන භික්ඛං පරියෙසිත්වා මාතාපිතරො පොසෙති, බහුං සො පුඤ්ඤං පසවතී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතා.

යො ¶ මාතරං වා පිතරං වා, මච්චො ධම්මෙන පොසති;

තාය නං පාරිචරියාය, මාතාපිතූසු පණ්ඩිතා;

ඉධෙව නං පසංසන්ති, පෙච්ච සග්ගෙ පමොදති–

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ භගවතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන බ්රාහ්මණසංයුත්තෙ ඛොමදුස්සසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සක්කෙසු භන්තෙ ඛොමදුස්සෙ නාම සක්යානං නිගමෙ ඛොමදුස්සකෙ බ්රාහ්මණගහපතිකෙ ආරබ්භ භාසිත, ඛොමදුස්සකා භන්තෙ බ්රාහ්මණගහපතිකා භගවන්තං එතදවොචුං ‘‘කෙ ච මුණ්ඩකා සමණකා, කෙ ච සභාධම්මං ජානිස්සන්තී’’ති.

ධම්මං වදන්තා ච භවන්ති සන්තො’’ති.

පුච්ඡා – වඞ්ගීසසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො චතුත්ථං සංඞ්ගීතං ආනන්දසුත්තං කත්ථකං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ ආයස්මන්තං වඞ්ගීසත්ථෙරං ආරබ්භ ආයස්මතා ආනන්දත්ථෙරෙන ධම්මභණ්ඩාගාරිකෙන භාසිතං. ආයස්මතා භන්තෙ වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං ආනන්දං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

‘‘කාමරාගෙන ඩය්හාමි, චිත්තං මෙ පරිඩය්හති;

සාධු නිබ්බාපනං බ්රූහි, අනුකම්පාය ගොතමා’’ති.

‘‘සඤ්ඤාය විපරියෙසා, චිත්තං තෙ පරිඩය්හති;

නිමිත්තං පරිවජ්ජෙහි, සුභං රාගූපසංහිතං;

සඞ්ඛාරෙ පරතො පස්ස, දුක්ඛතො මා ච අත්තතො;

නිබ්බාපෙහි මහාරාගං, මා ඩය්හිත්ථො පුනප්පුනං;

අසුභාය චිත්තං භාවෙහි, එකග්ගං සුසමාහිතං;

සති කායගතා ත්යත්ථු, නිබ්බිදාබහුලො භව;

අනිමිත්තඤ්ච භාවෙහි, මානානුසයමුජ්ජහ;

තතො මානාභිසමයා, උපසන්තො චරිස්සසී’’ති.

එවං ඛො භන්තෙ ආයස්මතා ආනන්දත්ථෙරෙන ධම්මභණ්ඩාගාරිකෙන භාසිතං.

කාමරාගෙන ¶ ඩය්හාමි, චිත්තං මෙ පරිඩය්හති;

සාධු නිබ්බාපනං බ්රූහි, අනුකම්පාය ගොතම–

සඤ්ඤාය ¶ විපරියෙසා, චිත්තං තෙ පරිඩය්හති;

නිමිත්තං පරිවජ්ජෙහි, සුභං රාගූපසංහිතං.

සඞ්ඛාරෙ පරතොපස්ස, දුක්ඛතො මා ච අත්තතො;

නිබ්බාපෙහි මහාරාගං, මා ඩය්හිත්ථො පුනප්පුනං.

අසුභාය චිත්තං භාවෙහි, එකග්ගං සුසමාහිතං;

සති කායගතා ත්යත්ථු, නිබ්බිදාබහුලො භව.

අනිමිත්තඤ්ච ¶ භාවෙහි, මානානුසයමුජ්ජහ;

තතො මානාභිසමයා, උපසන්තො චරිස්සසි.

පුච්ඡා – තත්ථ ආවුසො ද්වාදසමං වඞ්ගීසසුත්තං කත්ථ කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ ආයස්මතා වඞ්ගීසත්ථෙරෙන අචිර අරහත්තප්පත්තෙන විමුත්තිසුඛපටිසංවෙදිනා–

‘‘කාවෙය්යමත්තා විචරිම්හ පුබ්බෙ, ගාමාගාමං පුරාපුරං,

අථද්දසාම සම්බුද්ධං, සද්ධා නො උපපජ්ජථ;

සො මෙ ධම්ම මදෙසෙසි, ඛන්ධායතන ධාතුයො;

තස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං;

බහුන්නං වත අත්ථාය, බොධිං අජ්ඣගමා මුනි;

භික්ඛූනං භික්ඛූනීනඤ්ච, යෙ නියාමගතද්දසා;

ස්වාගතං ¶ වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;

පුබ්බෙ නිවාසං ජානාමි, දිබ්බචක්ඛුං විසොධිතං;

තෙවිජ්ජො ඉද්ධිපත්තොම්හි, චෙතොපරියාය කොවිදො.

කාවෙය්ය ¶ මත්තා විචරිම්හ පුබ්බෙ; ගාමාගාමංපුරාපුරං,

අථද්දසාම සම්බුද්ධං, සද්ධා නො උපපජ්ජථ.

සො ¶ මෙ ධම්මමදෙසෙසි, ඛන්ධායතන ධාතුයො;

තස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං.

බහුන්නං වත අත්ථාය, බොධිං අජ්ඣගමා මුනි;

භික්ඛූනං භික්ඛුනී නඤ්ච, යෙ නියාමගතද්දසා.

ස්වාගතං වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ;

තස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

පුබ්බෙනිවාසං ¶ ජානාමි; දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං;

තෙවිජ්ජො ඉද්ධිපත්තොම්හි, චෙතොපරියායකොවිදො.

පුච්ඡා – වනසංයුත්තෙ පනාවුසො පඤ්චමං සංගීතං ආනන්දසුත්තං කදා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කෙන කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – කොසලෙසු භන්තෙ අඤ්ඤතරස්මිං වනසණ්ඩෙ අචිරපරිනිබ්බුතෙ භගවති ආයස්මන්තං ආනන්දං ආරබ්භ තස්මිං වනසණ්ඩෙ අධිවත්ථාය දෙවතාය භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ ආනන්දො අචිරපරිනිබ්බුතෙ භගවති අතිවෙලං ගිහිසඤ්ඤත්තිබහුලො විහරති, තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං–

කිං තෙ බිළිබිළිකා කරිස්සතී’’ති.

එවං ¶ ඛො භන්තෙ වනසණ්ඩෙ අධිවත්ථාය දෙවතාය ආයස්මතො ආනන්දත්ථෙරස්ස අනුකම්පිකාය අත්ථකාමාය භාසිතං.

රුක්ඛමූල ¶ ගහනං පසක්කිය, නිබ්බානං හදයස්මිං ඔපිය;

ඣාය ගොතම මා පමාදො, කිං තෙ බිළිබිළිකා කරිස්සති-හු–

පුච්ඡා – යක්ඛසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො පඨමං සංගීතං ඉන්දකසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ඉන්දකූටෙ පබ්බතෙ ඉන්දකස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ ඉන්දකං යක්ඛං ආරබ්භ භාසිතං. ඉන්දකො භන්තෙ යක්ඛො අත්තවාදො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ගාථාය අජ්ඣභාසි–

‘‘රූපං න ජීවන්ති වදන්ති බුද්ධා,

කථං න්වයං සජ්ජති ගබ්භරස්මි’’න්ති.

‘‘පඨමං කලලං හොති, කලලා හොති අබ්බුදං,

අබ්බුදා ජායතෙ පෙසි, පෙසි නිබ්බත්තතී ඝනො;

ඝනා පසාඛා ජායන්ති, කෙසා ලොමා නඛාපිච;

යඤ්චස්ස භුඤ්ජතී මාතා, අන්නං පානඤ්ච භොජනං;

තෙන සො තත්ථ යාපෙති, මාතුකුච්ඡිගතොනරො’’ති.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ භගවතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන යක්ඛසංයුත්තෙ ආළවකසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – ආළවියං භන්තෙ ආළවකස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ ආළවකං යක්ඛං ආරබ්භ භාසිතං. ආළවකො භන්තෙ යක්ඛො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

කිං සූධවිත්තං පුරිසස්ස සෙට්ඨං,

කථං ජීවිං ජීවිතාමාහු සෙට්ඨන්ති.

සද්ධීච විත්තං පුරිසස්ස සෙට්ඨං,

පඤ්ඤාජීවිං ජීවිතමාහු සෙට්ඨන්ති.

න ¶ ඛ්වාහං තං ආවුසො නික්ඛමිස්සාමි, යං තෙ කරණීයං, තං කරොහි,

පඤ්හං තං සමණ පුච්ඡිස්සාමි, සචෙ මෙ න බ්යාකරිස්සසි, චිත්තං වා තෙ ඛිපිස්සාමි, හදයං වා තෙ ඵාලෙස්සාමි, පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය ඛිපිස්සාමි–

කිං ¶ සූඛ විත්තං පුරිසස්ස සෙට්ඨං, කිං සු සුචිණ්ණං සුඛමාවහාති;

කිං සු හවෙ සාදුභරං රසානං, කථං ජීවිං ජීවිතමාහු සෙට්ඨං–

සද්ධීධ විත්තං පුරිසස්ස සෙට්ඨං, ධම්මො සුචිණ්ණො සුඛමාවහාති;

සච්චං හවෙ සාදුතරං රසානං, පඤ්ඤාජීවිං ජීවිතමාහු සෙට්ඨං;

කථංසු ¶ තරති ඔඝං, කථංසු තරති අණ්ණවං;

කථංසු දුක්ඛ මච්චෙති, කථංසු පරිසුජ්ඣති.

සද්ධාය තරති ඔඝං, අප්පමාදෙන අණ්ණවං;

වීරියෙන දුක්ඛ මච්චෙති, පඤ්ඤාය පරිසුජ්ඣති–

කථංසු ¶ ලභතෙ පඤ්ඤං, කථංසු වින්දතෙ ධනං;

කථංසු කිත්තිං පප්පොති, කථං මිත්තානි ගන්ථති;

අස්මා ලොකා පරං ලොකං, කථං පෙච්ච න සොචති–

සද්දහානො අරහතං, ධම්මං නිබ්බානපත්තියා;

සුස්සූසං ලභතෙ පඤ්ඤං, අප්පමත්තො විචක්ඛණො;

පතිරූපකාරී ධුරවා, උට්ඨාතා වින්දතෙ ධනං;

සච්චෙන ¶ කිත්තිං පප්පොති, දදං මිත්තානි ගන්ථති;

අස්මා ලොකා පරං ලොකං, එවං පෙච්ච න සොචති;

යස්සෙතෙ චතුරො ධම්මා, සද්ධස්ස ඝරමෙසිනො;

සච්චං ධම්මො ධිති චාගො, ස වෙ පෙච්චන සොචති–

පුච්ඡා – සක්කසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො වතපදසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ සක්කස්ස භික්ඛවෙ දෙවානමින්දස්ස පුබ්බෙ මනුස්සභූතස්ස සත්ත වතපදානි සමත්තානි සමාදින්නානි අහෙසුං, යෙසං සමාදින්නත්තා සක්කො සක්කත්තං අජ්ඣගාති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

සක්කස්ස ¶ භික්ඛවෙ දෙවානමින්දස්ස පුබ්බෙ මනුස්සභූතස්ස ඉමානි සත්ත වතපදානි සමත්තානි සමාදින්නානි අහෙසුං.

මාතාපෙත්තිභරං ජන්තුං, කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනං;

සණ්හං සඛිලසම්භාසං, පෙසුණෙය්යප්පහායිනං;

මච්ඡෙරවිනයෙ යුත්තං, සච්චං කොධාභිභුං නරං;

තං වෙ දෙවා තාවතිංසා, ආහු ‘‘සප්පුරිසො’’ඉති.

පුච්ඡා – දලිද්දසුත්තං පනාවුසො කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං. විස්සජ්ජනා. රාජගහෙ භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘භූතපුබ්බං භික්ඛවෙ අඤ්ඤතරො පුරිසො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ මනුස්සදලිද්දො ¶ අහොසි මනුස්සකපණො මනුස්සවරාකො, සො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ සද්ධං සමාදියි, සීලං, සුතං, චාගං, පඤ්ඤං සමාදියී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

යස්ස ¶ සද්ධා තථාගතෙ, අචලා සුප්පතිට්ඨිතා;

සීලඤ්ච යස්ස කල්යාණං, අරියකන්තං පසංසිතං.

පුච්ඡා – යජමානසුත්තං පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ ¶ භන්තෙ සක්කං දෙවානමින්දං ආරබ්භ භාසිතං. සක්කො භන්තෙ දෙවානමින්දො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි–

‘‘යජමානානං මනුස්සානං, පුඤ්ඤපෙක්ඛාන පාණිනං;

කරොතං ඔපධිකං පුඤ්ඤං, කත්ථ දින්නං මහප්ඵල’’න්ති.

‘‘චත්තාරො ච පටිපන්නා, චත්තාරොච ඵලෙ ඨිතා;

එස සඞ්ඝො උජුභූතො, පඤ්ඤාසීලසමාහිතො;

යජමානානං මනුස්සානං, පුඤ්ඤපෙක්ඛාන පාණිනං;

කරොතං ඔපධිකං පුඤ්ඤං, සඞ්ඝෙ දින්නං මහප්ඵලං’’න්ති.

යජමානානං ¶ මනුස්සානං, පුඤ්ඤපෙක්ඛාන පාණිනං,

කරොතං ඔපධිතං පුඤ්ඤං, කත්ථ දින්නං මහප්ඵලං–

චත්තාරො ච පටිපන්නා, චත්තාරො ච ඵලෙ ඨිතා;

එස සඞ්ඝො උජුභූතො, පඤ්ඤාසීලසමාහිතො;

යජමානානං මනුස්සානං, පුඤ්ඤපෙක්ඛාන පාණිනං;

කරොතං ඔපධිකං පුඤ්ඤං, සඞ්ඝෙ දින්නං මහප්ඵලං–

පුච්ඡා – ගහට්ඨවන්දනාසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘භූතපුබ්බං භික්ඛවෙ සක්කො දෙවානමින්දො මාතලිං සඞ්ගාහකං ආමන්තෙසී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

තං ¶ නමස්සන්ති තෙවිජ්ජා, සබ්බෙ භුම්මාච ඛත්තියා;

චත්තාරො ච මහාරාජා, තිදසාච යසස්සිනො;

අථකො නාම සො යක්ඛො, යං ත්වං සක්ක නමස්සසි–

අහඤ්ච ¶ සීලසම්පන්නෙ, චිරරත්තසමාහිතෙ;

සම්මාපබ්බජිතෙ වන්දෙ, බ්රහ්මචරියපරායනෙ.

යෙ ගහට්ඨා පුඤ්ඤකරා, සීලවන්තො උපාසකා;

ධම්මෙන දාරං පොසෙන්ති, තෙ නමස්සාමි මාතලි.