අඤ්ඤ > සඞ්ගායන-පුච්ඡ විස්සජ්ජනා > සංයුත්තනිකාය (පු-වි)

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ පඤ්චසතෙ ජනපදවාසිනො භික්ඛූ ආරබ්භ භාසිතං. පඤ්චසතා භන්තෙ ජනපදවාසිනො භික්ඛූ සබ්බෙ උග්ඝාටිතඤ්ඤුනො ධුතඞ්ගධරා ආරද්ධවීරියා යුත්තයොගා විපස්සකා සණ්හං සුඛුමං සුඤ්ඤතං පච්චයාකාරධම්මදෙසනං පත්ථයමානා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා භගවන්තං පරිවාරෙත්වා නිසීදිංසු. තස්මිං වත්ථුස්මිං ‘‘පටිච්චසමුප්පාදං වො භික්ඛවෙ දෙසෙස්සාමි, තං සුණාථ සාධුකං මනසි කරොථ, භාසිස්සාමී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

කතමො ¶ ච භික්ඛවෙ පටිච්චසමුප්පාදො. අවිජ්ජාපච්චයා භික්ඛවෙ සඞ්ඛාරා, සඞ්ඛාරපච්චයා විඤ්ඤාණං (පෙය්යාල) ජාතිපච්චයා ජරාමරණං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපාසා සම්භවන්ති, එවමෙතස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛන්ධස්ස සමුදයො හොති. අයං වුච්චති භික්ඛවෙ පටිච්චසමුප්පාදො.

අවිජ්ජාය ත්වෙව අසෙසවිරාගනිරොධො සඞ්ඛාරනිරොධො (පෙය්යාල) ජාතිනිරොධා ජරාමරණං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා නිරුජ්ඣන්ති, එවමෙතස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස නිරොධො හොති –

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ දුතියං සංගීතං විභඞ්ගසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ පඤ්චසතෙ ජනපදවාසිනො විපඤ්චිතඤ්ඤුනො භික්ඛූ ආරබ්භ භාසිතං. පඤ්චසතා භන්තෙ ජනපදවාසිකා භික්ඛූ විපඤ්චිතඤ්ඤුනො ධුතඞ්ගධරා ආරද්ධවීරියා යුත්තයොගා විස්සකා සණ්හං සුඛුමං සුඤ්ඤතපටිසංයුත්තං පච්චයාකාරධම්මදෙසනං පත්ථයමානා භගවන්තං පරිවාරෙත්වා නිසීදිංසු. තස්මිං වත්ථුස්මිං ‘‘පටිච්ච සමුප්පාදං වො භික්ඛවෙ දෙදෙස්සාමි විභජිස්සාමි, තං සුණාථ සාධුකං මනසිකරොථ, භාසිස්සාමී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – පඤ්චවෙරභයසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අනාථපිණ්ඩිකං ගහපතිං ආරබ්භ ‘‘යතො ඛො ගහපති අරියසාවකස්ස පඤ්ච භයානි වෙරානි වූපසන්තානි හොන්ති, චතූහි ච සොතාපත්තියඞ්ගෙහි සමන්නාගතො හොති, අරියො චස්ස ඤායො පඤ්ඤාය සුදිට්ඨො හොති සුප්පටිවිද්ධො, සො ආකඞ්ඛමානො අත්තනාව අත්තානං බ්යාකරෙය්ය ඛීණනිරයොමි ඛීණතිරච්ඡානයොනි ඛීණපෙත්තිවිසයො ඛීණාපායදුග්ගතිවිනිපාතො, සොතාපන්නොහමස්මි අවිනිපාතධම්මො නියතො සම්බොධිපරායනො’’ති එවං ඛො භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසොතත්ථ ¶ භගවතා අරියසාවකස්ස පඤ්චන්නං භයානං වෙරානං වූපසන්තතා පකාසිතා.

විස්සජ්ජනා – ‘‘කතමානි ¶ පඤ්ච භයානි වෙරානි වූපසන්තානි හොන්ති. යං ගහපති පාණාතිපාතී පාණාතිපාතපච්චයා දිට්ඨධම්මිකම්පි භයං වෙරං පසවති, සම්පරායිකම්පි භයං වෙරං පසවති, චෙතසිකම්පි දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදයති. පාණාතිපාතා ටිවිරතස්ස එවං තං භයං වෙරං වූපසන්තං හොතී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා අරියසාවකස්ස පඤ්චන්නං භයානං වෙරානං වූපසන්තතා පකාසිතා.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා අරියසාවකස්ස චතූහි සොතාපත්තියඞ්ගෙහි සමන්නාගතතා පකාසිතා.

විස්සජ්ජනා – කතමෙහි චතූහි සොතාපත්තියඞ්ගෙහි සමන්නාගතො හොති. ඉධ ගහපති අරියසාවකො බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො හොති ‘‘ඉතිපිසො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො විජ්ජාචරණසම්පන්නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්තරොපුරිසදම්මසාරථි සත්ථාදෙවමනුස්සානං බුද්ධො භගවා’’ති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා අරියසාවකස්ස චතූහි සොතාපත්තියඞ්ගෙහි සමන්නාගතතා පකාසිතා.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා අරියසාවකෙන අරියස්ස ඤායස්ස පඤ්ඤාය සුදිට්ඨතා සුප්පටිවිද්ධතා පකාසිතා.

විස්සජ්ජනා – කතමො චස්ස අරියො ඤායො පඤ්ඤාය සුදිට්ඨො හොති සුප්පටිවිද්ධො. ඉධ ගහපති අරියසාවකො පටිච්චසමුප්පාදඤ්ඤෙව සාධුකං යොනිසො මනසි කරොති ‘‘ඉති ඉමස්මිං සති ඉදං හොති, ඉමස්මිං අසති ඉදං න හොති, ඉමස්සුප්පාදා ඉදං උප්පජ්ජති, ඉමස්ස නිරොධා ඉදං නිරුජ්ඣති, යදිදං අවිජ්ජාපච්චයා (පෙය්යාල) එවමෙතස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස නිරොධො හොතී’’ති, එවං ඛො භන්තෙ භගවතා තත්ථ අරියසාවකෙන අරියස්ස ඤායස්ස පඤ්ඤාය සුදිට්ඨතා සුප්පටිවිද්ධතා පකාසිතා.

යතො ¶ ඛො ගහපති අරියසාවකස්ස ඉමානි පඤ්ච භයානි වෙරානි වූපසන්තානි හොන්ති. ඉමෙහි චතූහි සොතාපත්තියඞ්ගෙහි සමන්නාගතො හොති. අයඤ්චස්ස අරියො ඤායො පඤ්ඤාය සුදිට්ඨො හොති සුප්පටිවිද්ධො–

පුච්ඡා – දුක්ඛසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘දුක්ඛස්ස භික්ඛවෙ සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච දෙසෙස්සාමී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා දුක්ඛසමුදයො පකාසිතො.

විස්සජ්ජනා – කතමො ච භික්ඛවෙ දුක්ඛස්ස සමුදයො. චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සඞ්ගති ඵස්සො, ඵස්සපච්චයා වෙදනා, වෙදනාපච්චයා තණ්හා. අයං ඛො භික්ඛවෙ දුක්ඛස්ස සමුදයො. සොතඤ්ච පටිච්ච සද්දෙ ච උප්පජ්ජති සොතවිඤ්ඤාණං…පෙ… ඝානඤ්ච පටිච්ච ගන්ධෙ ච…පෙ… ජිව්හඤ්ච පටිච්ච රසෙ ච…පෙ… කායඤ්ච පටිච්ච ඵොට්ඨබ්බෙ ච…පෙ… මනඤ්ච පටිච්ච ධම්මෙ ච උප්පජ්ජති මනොවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සඞ්ගති ඵස්සො, ඵස්සපච්චයා වෙදනා, වෙදනාපච්චයා තණ්හා. අයං ඛො භික්ඛවෙ දුක්ඛස්ස සමුදයොති එවංඛො භන්තෙ තත්ථ භගවතා දුක්ඛස්ස සමුදයො පකාසිතො.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා දුක්ඛස්ස අත්ථඞ්ගමො පකාසිතො.

විස්සජ්ජනා – කතමො ච භික්ඛවෙ දුක්ඛස්ස අත්ථඞ්ගමො. චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සඞ්ගති ඵස්සො, ඵස්සපච්චයා වෙදනා, වෙදනාපච්චයා තණ්හා, තස්සායෙව තණ්හාය අසෙසවිරාගනිරොධා උපාදානනිරොධො උපාදානනිරොධා භවනිරොධො, භවනිරොධා ජාතිනිරොධො, ජාතිනිරොධා ජරාමරණං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා නිරුජ්ඣන්ති. එවමෙතස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස නිරොධො හොතීති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා දුක්ඛස්ස අත්ථඞ්ගමො පකාසිතො.

පුච්ඡා – පුත්තමංසූපමසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ අධුනා පබ්බජිතෙ භික්ඛූ ආරබ්භ භාසිතං. භගවතො ච භන්තෙ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස ච මහාලාභසක්කාරො උදපාදි, එකච්චෙ ච භන්තෙ භික්ඛූ නවා අචිරපබ්බජිතා කුලපුත්තා ආහාරං අපච්චවෙක්ඛිත්වා පරිභුඤ්ජිංසු. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘චත්තාරොමෙ භික්ඛවෙ ආහාරා භූතානං වා සත්තානං ඨිතියා සම්භවෙසීනං වා අනුග්ගහාය. කතමෙ චත්තාරො කබළීකාරො ආහාරො ඔළාරිකො වා සුඛුමො වා ඵස්සො දුතියො මනොසඤ්චෙතනා තතියා විඤ්ඤාණං චතුත්ථ’’න්ති එවං ඛො භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ කබළීකාරස්ස ආහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො භගවතා පකාසිතො.

විස්සජ්ජනා – සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ ද්වෙ ජායම්පතිකා පරිත්තං සම්බලං ආදාය කන්තාරමග්ගං පටිපජ්ජෙය්යුං. තෙසමස්ස එකපුත්තකො පියො මනාපොති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා ¶ කබළීකාරස්ස ආහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො පකාසිතො.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා ඵස්සාහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො පකාසිතො.

විස්සජ්ජනා – සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ ගාවී නිච්චම්මා කුට්ටං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය, යෙ කුට්ටනිස්සිතා පාණා, තෙ නං ඛාදෙය්යුං. රුක්ඛං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය. උදකං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය. ආකාසං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය, යෙ ආකාසනිස්සිතා පාණා, තෙ නං ඛාදෙය්යුන්ති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා ඵස්සස්ස ආහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො විත්ථාරෙත්වා පකාසිතො.

එවමෙව ¶ ඛ්වාහං භික්ඛවෙ ඵස්සාහාරො දට්ඨබ්බොති වදාමි.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා මනොසඤ්චෙතනාහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො පකාසිතො.

විස්සජ්ජනා – සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ අඞ්ගාරකාසු සාධිකපොරිසා පුණ්ණා අඞ්ගාරානං වීතච්චිකානං වීතධූමානං. අථ පුරිසො ආගච්ඡෙය්ය ජීවිතුකාමො අමරිතුකාමො සුඛ කාමො දුක්ඛප්පටිකූලොති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා මනොසඤ්චෙතනාහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො විත්ථාරෙන පකාසිතො.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා විඤ්ඤාණාහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො පකාසිතො.

විස්සජ්ජනා – සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙය්යුං ‘‘අයං තෙ දෙවචොරො ආගුචාරී, ඉමස්ස යං ඉච්ඡසි, තං දණ්ඩං පණෙහී’’ති එවමාදිනා භන්තෙ තත්ථ භගවතා විඤ්ඤාණාහාරස්ස දට්ඨබ්බාකාරො පකාසිතො.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ භගවතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන සුසිමපරිබ්බාජක සුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ආයස්මන්තං සුසිමං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ සුසිමො යාවතකො භික්ඛූහි සද්ධිං අහොසි කථාසල්ලාපො, තං සබ්බං භගවතො ආරොචෙසි. තස්මිං වත්ථුස්මිං ‘‘පුබ්බෙ ඛො සුසිම ධම්මට්ඨිතිඤාණං, පච්ඡා නිබ්බානෙ ඤාණ’’න්ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවා ආයස්මතො සුසිමත්ථෙරස්ස සම්පතිඅරහත්තපත්තස්ස අනුයොගවසෙන පටිපුච්ඡිත්වා පටිපුච්ඡිත්වා උත්තරි ධම්මදෙසනං විත්ථාරෙත්වා දෙසෙසි.

විස්සජ්ජනා – ජාතිපච්චයා ජරාමරණන්ති සුසිම පස්සසීති. එවං භන්තෙ. භවපච්චයා ජාතීති සුසිම පස්සසීති. එවං භන්තෙති එවමාදිනා භන්තෙ භගවා තත්ථ ආයස්මතො සුසිමස්ස සම්පතිඅරහත්තපත්තස්ස උත්තරිපි අනුයොගවසෙන පටිපුච්ඡිත්වා පටිපුච්ඡිත්වා විත්ථාරතො ධම්මං දෙසෙසි.

තස්ස ¶ මෙ භන්තෙ භගවා අච්චයං අච්චයතො පටිග්ගණ්හාතු ආයතිංසංවරාය–

පුච්ඡා – අභිසමයසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො පඨමං සංගීතං නඛසිඛාසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කතමං නු ඛො බහුතරං, යො වායං මයා පරිත්තො නඛසිඛායං පංසුආරොපිතො, අයං වා මහාපථවී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – ධාතුසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො චඞ්කමසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘ධාතුසොව භික්ඛවෙ සත්තා සංසන්දන්ති සමෙන්ති, හීනාධිමුත්තිකා හීනාධිමුත්තිකෙහි සද්ධිං සංසන්දන්ති සමෙන්ති, කල්යාණාධිමුත්තිකා කල්යාණාධිමුත්තිකෙහි සද්ධිං සංසන්දන්ති සමෙන්තී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – අස්සද්ධසංසන්දනසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘ධාතුසොව භික්ඛවෙ සත්තා සංසන්දන්ති සමෙන්ති, අස්සද්ධා අස්සද්ධෙහි සද්ධිං සංසන්දන්ති සමෙන්ති, අහිරිකා අහිරිකෙහි සද්ධිං සංසන්දන්ති සමෙන්ති, අනොත්තප්පිනො. අප්පස්සුතා. කුසීතා. මුට්ඨස්සතිනො. දුප්පඤ්ඤා දුප්පඤ්ඤෙහි සද්ධිං සංසන්දන්ති සමෙන්තී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – අනමතග්ගසංයුත්තෙ ¶ ආවුසො දුතියං සංගීතං පථවීසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘අනමතග්ගොයං භික්ඛවෙ සංසාරො, පුබ්බා කොටි න පඤ්ඤායති අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරතං. සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ පුරිසො ඉමං මහාපථවිං කොලට්ඨිමත්තං කොලට්ඨිමත්තං මත්තිකාගුළිකං කරිත්වා නික්ඛිපෙය්ය ‘අයං මෙ පියා, තස්ස මෙ පිතු අයං පිතා’ති. අපරියාදින්නාව භික්ඛවෙ තස්ස පුරිසස්ස පිතුපිතරො අස්සු. අථායං මහාපථවී පරික්ඛයං පරියාදානං ගච්ඡෙය්ය. තං කිස්සහෙතු, අනමතග්ගොයං භික්ඛවෙ සංසාරො, පුබ්බා කොටි න පඤ්ඤායති අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හා සංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරතං’’ එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

එවං ¶ දීඝරත්තං වො භික්ඛවෙ දුක්ඛං පච්චනුභූතං තිබ්බං පච්චනුභූතං බ්යසනං පච්චනුභූතං කටසී වඩ්ඪිතා.

අලමෙව ¶ සබ්බසඞ්ඛාරෙසු නිබ්බින්දිතුං,

අලං විරජ්ජිතුං, අලං විමුච්චිතුං,

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො තතියං සංගීතං අස්සුසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙයෙව භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කතමං නු ඛො බහුතරං, යං වා වො ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා සන්ධාවතං සංසරතං අමනාපසම්පයොගා මනාපවිප්පයොගා කන්දන්තානං රොදන්තානං අස්සු පස්සන්නං පග්ඝරිතං, යං වා චතූසු මහාසමුද්දෙසු උදක’’න්ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ ඡට්ඨං සංගීතං සාසපසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආරබ්භ භාසිතං. අඤ්ඤතරො භන්තෙ භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච ‘‘කීවදීඝො නු ඛො භන්තෙ කප්පො’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘දීඝො ඛො භික්ඛු කප්පො, සො න සුකරො සඞ්ඛාතුං එත්තකානි වස්සානි ඉතිවා, (පෙය්යාල) එත්තකානි වස්සසතසහස්සානි ඉතිවාති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො…පෙ… ¶ සම්මාසම්බුද්ධෙන අනමතග්ගසංයුත්තෙ ගඞ්ගාසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ අඤ්ඤතරං බ්රාහ්මණං ආරබ්භ භාසිතං. අඤ්ඤතරො භන්තෙ බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච ‘‘කීව-

බහුකා ¶ නු ඛො භො ගොතම කප්පා අබ්භතීතා අතික්කන්තා’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘බහුකා ඛො බ්රාහ්මණ කප්පා අබ්භතීතා අතික්කන්තා, තෙ න සුකරා සඞ්ඛාතුං ‘එත්තකා කප්පා’ ඉති වා ‘එත්තකානි කප්පසතානි’ ඉති වා ‘එත්තකානි කප්පසහස්සානි’ ඉතිවා ‘එත්තකානි කප්පසතසහස්සානි’ ඉති වා’’ති එව මාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – පුග්ගලසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘අනමතග්ගොයං භික්ඛවෙ සංසාරො, පුබ්බාකොටි න පඤ්ඤායති අවිජ්ජා නීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරතං. එකපුග්ගලස්ස භික්ඛවෙ කප්පං සන්ධාවතො සංසරතො සියා එවං මහා අට්ඨිකඞ්කලො අට්ඨිපුඤ්ජො අට්ඨිරාසි, යථා යං වෙපුල්ලො පබ්බතො. සචෙ සංහාරකො අස්ස, සම්භතඤ්ච න විනස්සෙත්යා’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තත්ථාවුසො ¶ දුග්ගතසුත්තඤ්ච සුඛිතසුත්තඤ්ච භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘අනමතග්ගොයං භික්ඛවෙ සංසාරො, පුබ්බා කොටි න පඤ්ඤායති අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරතං. යං භික්ඛවෙ පස්සෙය්යාථ දුග්ගතං දුරූපෙතං, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං ‘අම්හෙහිපි එවරූපං පච්චනුභූතං ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා’ති, යං භික්ඛවෙ පස්සෙය්යාථ සුඛිතං සුසජ්ජිතං,

නිට්ඨමෙත්ථ ¶ ගන්තබ්බං, ‘‘අම්හෙහිපි පච්චනුභූතං ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තිංසමත්තසුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ තිංසමත්තෙ පාවෙය්යකෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘අනමතග්ගොයං භික්ඛවෙ සංසාරො, පුබ්බාකොටි න පඤ්ඤායති අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරතං. තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කතමං නු ඛො බහුතරං, යං වා වො ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා සන්ධාවතං සංසරතං සීසච්ඡින්නානං ලොහිතං පස්සන්නං පග්ඝරිතං, යං වා චතූසු මහාසමුද්දෙසු උදක’’න්ති එවමාදිනා භවගතා භාසිතං.

පුච්ඡා – මාතුසුත්තාදීනි ¶ පනාවුසො ඡසුත්තානි භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘අනමතග්ගොයං භික්ඛවෙ සංසාරො, පුබ්බා කොටි න පඤ්ඤායති අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරතං. න සො භික්ඛවෙ සත්තො සුලභරූපො, යො න මාතාභූතපුබ්බො ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා. යො න පිතාභූතපුබ්බො. යො න භාතාභූතපුබ්බො. යො න භගිනිභූතපුබ්බො. යො න පුත්තභූතපුබ්බො. යො න ධීතාභූතපුබ්බො ¶ ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – කස්සපසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො චන්දූපමසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘චන්දූපමා භික්ඛවෙ කුලානි උපසඞ්කමථ අපකස්සෙව කායං අපකස්ස චිත්තං නිච්චනවකා කුලෙසු අප්පගබ්භා. සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ පුරිසො ජරුදපානං වා ඔලොකෙය්ය පබ්බතවිසමං වා නදීවිදුග්ගං වා අපකස්සෙව කායං අපකස්ස චිත්තං. එවමෙව ඛො භික්ඛවෙ චන්දූපමා කුලානි උපසඞ්කමථ අපකස්සෙව කායං අපකස්ස චිත්තං නිච්චනවකා කුලෙසු අප්පගබ්භා’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

තං ¶ කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කථං රූපා භික්ඛු අරහති කුලානි උපසඞ්කමිතුං.

පුච්ඡා – කථඤ්චාවුසො ¶ තත්ථ භගවතා පරිසුද්ධාපරිසුද්ධ ධම්මදෙසනං දස්සෙත්වා භික්ඛූනං ඔවාදො දින්නො.

විස්සජ්ජනා – ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කථං රූපස්ස භික්ඛුනො අපරිසුද්ධා ධම්මදෙසනා හොති, කථං රූපස්ස භික්ඛුනො පරිසුද්ධා ධම්මදෙසනා ¶ හොතී’’ති එවමාදිනා පරිසුද්ධාපරිසුද්ධධම්මදෙසනා විත්ථාරතො දස්සෙත්වා ‘‘කස්සපෙන වා හි වො භික්ඛවෙ ඔවදිස්සාමි යො වා පනස්ස කස්සපසදිසො, ඔවදිතෙහි ච පන වො තථත්තාය පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති. එවං ඛො භන්තෙ භගවතො භික්ඛූනං ඔවාදො දින්නො.

යො ¶ හි කොචි භික්ඛවෙ භික්ඛු එවංචිත්තො පරෙසං ධම්මං දෙසෙති ‘‘අහො වත මෙ ධම්මං සුණෙය්යුං, සුත්වා ච පන ධම්මං පසීදෙය්යුං, පසන්නා ච මෙ පසන්නාකාරං කරෙය්යුං–

ස්වාක්ඛාතො භගවතා ධම්මො සන්දිට්ඨිකො අකාලිකො එහි පස්සිකො ඔපනෙය්යිකො පච්චත්තං වෙදිතබ්බො විඤ්ඤූහි–

කස්සපෙන ¶ වා හි වො භික්ඛවෙ ඔවදිස්සාමි යො වා පනස්ස කස්සපසදිසො, ඔවදිතෙහි ච පන වො තථත්තාය පටිපජ්ජිතබ්බං–

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ භගවතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන කස්සපසංයුත්තෙ චතුත්ථං කුලූපකසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කථං රූපො භික්ඛු අරහති කුලූපකො හොතුං, කථං රූපො භික්ඛු න අරහති කුලූපකො හොතු’’න්ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

කස්සපෙන ¶ වා හි වො භික්ඛවෙ ඔවදිස්සාමි යො වා පනස්ස කස්සපසදිසො, ඔවදිතෙහි ච පන වො තථත්තාය පටිපජ්ජිතබ්බං.

පුච්ඡා – තත්ථෙවාවුසො ¶ භගවතා දුතිය ඔවාදසුත්තං කත්ථ කෙන සද්ධිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ආයස්මතා මහාකස්සපෙන සද්ධිං ‘‘ඔවද කස්සප භික්ඛූ, කරොහි කස්සප භික්ඛූනං ධම්මිං කථං, අහං වා කස්සප භික්ඛූ ඔවදෙය්යං ත්වං වා, අහං වා භික්ඛූනං ධම්මිං කථං කරෙය්යං ත්වං වා’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

යස්ස ¶ කස්සචි භන්තෙ සද්ධා නත්ථි කුසලෙසු ධම්මෙසු, හිරී නත්ථි. ඔත්තප්පං නත්ථි. වීරියං නත්ථි. පඤ්ඤා නත්ථි කුසලෙසු ධම්මෙසු.

පුච්ඡා – තත්ථෙවාවුසො ¶ භගවතා තතියඔවාදසුත්තං කත්ථ කෙන සද්ධිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ආයස්මතායෙව මහාකස්සපෙන සද්ධිං ‘‘ඔවද කස්සප භික්ඛූ. කරොහි කස්සප භික්ඛූනං ධම්මිං කථං, අහං වා කස්සප භික්ඛූ ඔවදෙය්යං ත්වං වා. අහං වා භික්ඛූනං ධම්මං කථං කරෙය්යං ත්වං වා’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

දුබ්බචා ¶ ඛො භන්තෙ එතරහි භික්ඛූ දොවචස්සකරණෙහි ධම්මෙහි සමන්නාගතා අක්ඛමා අප්පදක්ඛිණග්ගාහිනො අනුසාසනිං–

පුච්ඡා – තත්ථෙවාවුසො ¶ භගවතා පරියොසානං සද්ධම්මප්පතිරූපකසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ ආයස්මන්තංයෙව මහාකස්සපං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ මහාකස්සපො භගවන්තං එතදෙවොච ‘‘කො නු ඛො භන්තෙ හෙතු කො පච්චයො, යෙන පුබ්බෙ අප්පතරානි චෙව සික්ඛාපදානි අහෙසුං, බහුතරා ච භික්ඛූ අඤ්ඤාය සණ්ඨහිංසු. කො පන භන්තෙ හෙතු කො පච්චයො, යෙනෙතරහි බහුතරානි චෙව සක්ඛාපදානි අප්පතරා ච භික්ඛූ අඤ්ඤාය සණ්ඨහන්තී’’ති. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘එවඤ්චෙතං කස්සප හොති සත්තෙසු හායමානෙසු සද්ධම්මෙ අන්තරධායමානෙ බහුතරානිචෙව සික්ඛාපදානි ¶ හොන්ති, අප්පතරාච භික්ඛූ අඤ්ඤාය සණ්ඨහන්තී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො…පෙ… ¶ සම්මාසම්බුද්ධෙන ලාභසක්කාරංයුත්තෙ පඤ්චමං සංගීතං මීළ්හකසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘දාරුණො භික්ඛවෙ ලාභසක්කාරසිලොකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ මීළ්හකා ගූථාදී ගූථපූරා පුණ්ණා ගූථස්ස, පුරතො චස්ස මහාගූථපුඤ්ජො, සා තෙන අඤ්ඤා මීළ්හකා අතිමඤ්ඤෙය්ය ‘‘අහම්හි ගූථාදී ගූථපූරා පුණ්ණා ගූථස්ස, පුරතො ච ම්යායං මහාගූථපුඤ්ජො’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

තං ¶ හි තස්ස භික්ඛවෙ මොඝපුරිසස්ස හොති දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය.

එවං දාරුණො ඛො භික්ඛවෙ ලාභසක්කාරසිලොකො.

තස්මාතිහ ¶ භික්ඛවෙ එවං සික්ඛිතබ්බං, ‘‘උප්පන්නං ලාභසක්කාරසි ලොකං පජහිස්සාම, න ච නො උප්පන්නො ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය ඨස්සභී’’ති, එවඤ්හි ඛො භික්ඛවෙ සික්ඛිතබ්බං.

පුච්ඡා – තත්ථො ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකෙහි සංගීතං එකපුත්තකසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘දාරුණො භික්ඛවෙ ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය, සද්ධා භික්ඛවෙ උපාසිකා එකපුත්තකං පියං මනාපං එවං සම්මාආයාචමානා ¶ ආයාචෙය්ය තාදිසො තාත භවාහි, යාදිසො චිත්තො ච ගහපති හත්ථකො ච ආළවකො’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

එසා ¶ භික්ඛවෙ තුලා එතං පමාණං මම සාවකානං උපාසකානං යදිදං චිත්තො ච ගහපති හත්ථකො ච ආළවකො.

සචෙ ඛො ත්වං තාත අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජසි, තාදිසො තාත භවාහි, යාදිසා සාරිපුත්තමොග්ගල්ලානා.

මා ච ඛො ත්වං තාත සෙඛං අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාතු–

එවං ¶ දාරුණො භික්ඛවෙ ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය.

පුච්ඡා – තත්ථෙව ¶ ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගායකෙහි සංගීතං එකධීතුසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියංයෙව භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘දාරුණො භික්ඛවෙ ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. සද්ධා භික්ඛවෙ උපාසිකා එකං ධීතරං පියං මනාපං එවං සම්මා ආයාචමානා ආයාචෙය්ය ‘තාදිසා අය්යෙ භවාහි, යාදිසා ඛුජ්ජුත්තරා ච උපාසිකා වෙළුකණ්ඩකියා ච නන්දමාතා’ති. එසා භික්ඛවෙ තුලා එතං පමාණං මම සාවිකානං උපාසිකානං, යදිදං ඛුජ්ජුත්තරා ච උපාසිකා වෙළුකණ්ඩකියා ච නන්දමාතා’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

සචෙ ¶ ඛො ත්වං අය්යෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජසි, භාදිසා අය්යෙ භවාහි, යාදිසා ඛෙමා ච භික්ඛුනී උප්පලවණ්ණා ච–

තස්මාතිහ ¶ භික්ඛවෙ එවං සික්ඛිතබ්බං.

පුච්ඡා – රාහුලසංයුත්තං ¶ පනාවුසො භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ ආයස්මන්තං රාහුලං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ රාහුලො භගවන්තං එතදවොච ‘‘සාධු මෙ භන්තෙ භගවා සංඛිත්තෙන ධම්මං දෙසෙතු, යමහං භගවතො ධම්මං සුත්වා එකො වූපකට්ඨො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරෙය්ය’’න්ති, තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘තං කිං මඤ්ඤසි රාහුල, චක්ඛුනිච්චං වා අනිච්චං වාති. අනිච්චං භන්තෙ. යං පනානිච්චං, දුක්ඛං වා තං සුඛං වාති. දුක්ඛං භන්තෙ. යං පනානිච්චං දුක්ඛං විපරිණාමධම්මං, කල්ලං නු තං සමනුපස්සිතුං ‘එතං මම, එසො හමස්මි, එසො මෙ අත්තා’ති. නො හෙතං භන්තෙ’’ති එවමාදිනා භන්තෙ භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – ලක්ඛණසංයුත්තෙ ¶ පනාවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකත්ථෙරෙහි පඨමං සංගීතං අට්ඨිසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ආයස්මන්තඤ්ච ලක්ඛණං ආයස්මන්තඤ්ච මහාමොග්ගල්ලානං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ ලක්ඛණො භගවතා සම්මුඛෙ ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං එතදවොච ¶ ‘‘ඉධායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ සිතං පාත්වාකාසි, කො නු ඛො ආවුසො මොග්ගල්ලාන හෙතු, කො පච්චයො සිතස්ස පාතුකම්මායා’’ති. ආයස්මා ච භන්තෙ මහාමොග්ගල්ලානො ‘‘ඉධාහං ආවුසො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං අට්ඨිකසඞ්ඛලිකං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං’’ති එවමාදිනා ආරොචෙසි. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘චක්ඛුභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, ඤාණභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, යත්රහි නාම සාවකො එවරූපං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සක්ඛිං වා කරිස්සතී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තෙනාවුසො ¶ ජානතා…පෙ… සම්මාසම්බුද්ධෙන ලක්ඛණසංයුත්තෙ තතියං සංගීතං පිණ්ඩසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ආයස්මන්තඤ්ච ලක්ඛණං ආයස්මන්තඤ්ච මහාමොග්ගල්ලානං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ ලක්ඛණො භග්ගවතො සම්මුඛෙ ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං එතදවොච ‘‘ඉධායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ සිතං පාත්වාකාසි ¶ , කො නුඛො ආවුසො මොග්ගල්ලානහෙතු, කො පච්චයො සිතස්ස පාතුකම්මායා’’ති. ආයස්මා ච භන්තෙ මහාමොග්ගල්ලානො ‘‘ඉධාහං ආවුසො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං මංසපිණ්ඩං වෙහාසං ගච්ඡන්තං, තමෙනං ගිජ්ඣාපි කාකාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡෙන්ති විරාජෙන්ති. සා සුදං අට්ටස්සරං කරොතී’’ති එවමාදිනා ආරොචෙසි. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘චක්ඛුභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, ඤාණභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, යත්රහි නාම සාවකො එවරූපං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සක්ඛිං වා කරිස්සතී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තත්ථෙව ¶ ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකෙහි මහාථෙරෙහි සංගීතං අසිලොමසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ භන්තෙ ආයස්මන්තඤ්ච ලක්ඛණං ආයස්මන්තඤ්ච මහාමොග්ගල්ලානං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ ලක්ඛණො භගවතො සම්මුඛෙ ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං ¶ එතදවොච ‘‘කො නු ඛො ආවුසො මොග්ගල්ලාන හෙතු, කො පච්චයො සිතස්ස පාතුකම්මායා’’ති. ආයස්මා ච භන්තෙ මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරො ‘‘ඉධාහං ආවුසො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං අසිලොමං වෙහාසං ගච්ඡන්තං’’ති එවමාදිනා ආරොචෙසි. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං චක්ඛුභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, ඤාණභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති. (පෙය්යාල) එසො භික්ඛවෙ සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ සූකරිකො අහොසී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – තත්ථෙව ¶ ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකමහාථෙරෙහි සංගීතං සූචිලොමසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – තත්ථෙව භන්තෙ රාජගහෙ ආයස්මන්තඤ්ච ලක්ඛණං ආයස්මන්තඤ්ච මහාමොග්ගල්ලානං ආරබ්භ භාසිතං. ආයස්මා භන්තෙ ලක්ඛණො භගවතො සම්මුඛෙ තථෙව අවොච.

ආයස්මා ¶ ච භන්තෙ මහාමොග්ගල්ලානො තථෙව ආරොචෙසි. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘චක්ඛුභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, ඤාණභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති, (පෙය්යාල) එසො භික්ඛවෙ සත්තො ඉමස්මිංයෙව රාජගහෙ සූතො අහොසී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතා.

පුච්ඡා – තත්ථෙව ¶ ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකමහාථෙරෙහි සංගීතානි පාපභික්ඛුසුත්තාදීනි පඤ්චසුත්තානි භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කිස්මිං වත්ථුස්මිං කථඤ්ච භාසිතානි.

විස්සජ්ජනා – රාජගහෙ ආයස්මන්තඤ්ච ලක්ඛණං ආයස්මන්තඤ්ච මහාමොග්ගල්ලානං ආරබ්භ භාසිතානි. ආයස්මා භන්තෙ ලක්ඛණො භගවතො සම්මුඛෙ පුබ්බෙ වුත්තනයෙනෙව ආරොචෙසි. ආයස්මා ච භන්තෙ මහාමොග්ගල්ලානො ‘‘ඉධාහං ආවුසො ගිජ්ඣකූටා පබ්බතා ඔරොහන්තො අද්දසං භික්ඛුං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. අද්දසං භික්ඛුනිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. අද්දසං සික්ඛමානං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. අද්දසං සාමණෙරං වෙහාසං ගච්ඡන්තං. අද්දසං සාමණෙරිං වෙහාසං ගච්ඡන්තිං. තස්සා සඞ්ඝාටිපි ආදිත්තා සම්පජ්ජලිතා සජොතිභූතා, පත්තොපි ආදිත්තො සම්පජ්ජලිතො සජොතිභූතො, කායබන්ධනම්පි ආදිත්තං සම්පජ්ජලිතං සජොතිභූතං ¶ , කායොපි ආදිත්තො සම්පජ්ජලිතො සජොතිභූතො, සා සුදං අට්ටස්සරං කරොතී’’ති එවමාදිනා ආරොචෙසි. තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘චක්ඛුභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති ඤාණභූතා වත භික්ඛවෙ සාවකා විහරන්ති. (පෙය්යාල). එසො භික්ඛවෙ භික්ඛු කස්සපස්සසම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපභික්ඛු අහොසි. එසා භික්ඛවෙ භික්ඛුනී කස්සපස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපභික්ඛුනී අහොසි. එසා භික්ඛවෙ සික්ඛමානා කස්සපස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපසික්ඛමානා අහොසි. එසො භික්ඛවෙ සාමණෙරො කස්සපස්සසම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපසාමණෙරො අහොසි. එසා භික්ඛවෙ සාමණෙරී කස්සපස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාවචනෙ පාපසාමණෙරී අහොසී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතානි.

පුච්ඡා – ඔපම්මසංයුත්තෙ ¶ ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකමහාථෙරෙහි සංගීතං නඛසිඛසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කතමං නු ඛො බහුතරං, යො චායං මයා පරිත්තො ¶ නඛසිඛායං පංසු ආරොපිතො, යා චායං මහාපථවී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, කතමං නු ඛො බහුතරං.

තස්මාතිහ ¶ භික්ඛවෙ එවං සික්ඛිතබ්බං.

පුච්ඡා – තත්ථෙව ආවුසො පොරාණකෙහි ධම්මසංගාහකමහාථෙරෙහි සංගීතං ආණිසුත්තං භගවතා කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියංයෙව භන්තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ ‘‘භූතපුබ්බං භික්ඛවෙ දසාරහානං ආනකො නාම මුදිඞ්ගො අහොසි, තස්ස දසාරහා ආනකෙ ඝටිතෙ අඤ්ඤං ආණිං ඔදහිංසු, අහු ඛො සො භික්ඛවෙ සමයො යං ආනකස්ස මුදිඞ්ගස්ස පොරාණං පොක්ඛරඵලකං අන්තරධායි ¶ , ආණිසඞ්ඝාටොව අවසිස්සී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

පුච්ඡා – භික්ඛුසංයුත්තෙ ¶ ආවුසො භගවතා නවසුත්තං කත්ථ කං ආරබ්භ කථඤ්ච භාසිතං.

විස්සජ්ජනා – සාවත්ථියං භන්තෙ අඤ්ඤතරං නවං භික්ඛුං ආරබ්භ භාසිතං. අඤ්ඤතරො භන්තෙ නවො භික්ඛු පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො විහාරං පවිසිත්වා අප්පොසුක්කො තුණ්හීභූතො සඞ්කසායභි, න භික්ඛූනං වෙය්යාවච්චං කරොති චීවරකාරසමයෙ තස්මිං භන්තෙ වත්ථුස්මිං ‘‘මා ඛො තුම්හෙ භික්ඛවෙ එතස්ස භික්ඛුනො උජ්ඣායිත්ථා එසො ඛො භික්ඛවෙ භික්ඛු චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්ම සුඛවිහාරානං නිකාමලාභී අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී’’ති එවමාදිනා භගවතා භාසිතං.

අහම්පි ¶ ඛො භන්තෙ සකං කිච්චං කරොමි,

එසො ¶ ඛො භික්ඛවෙ භික්ඛු චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී –

නයිදං සිථිලමාරබ්භ, නයිදං අප්පෙන ථාමසා;

නිබ්බානං අධිගන්තබ්බං, සබ්බදුක්ඛප්පමොචනං;

අයඤ්ච දහරො භික්ඛු, අයමුත්තමපුරිසො;

ධාරෙති අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහිනිං–