📜
පණ්ඩිතකණ්ඩ
නීති ¶ සාරො මනුස්සානං, මිත්තො ආචරියොපි ච;
මාතා පිතා ච නීතිමා, සුතවා ගන්ථකාරකො.
අලසස්ස ¶ කුතො සිප්පං, අසිප්පස්ස කුතො ධනං;
අධනස්ස කුතො මිත්තං, අමිත්තස්ස කුතො සුඛං;
අසුඛස්ස කුතො පුඤ්ඤං, අපුඤ්ඤස්ස කුතො වරං.
සුචින්තිතචින්තී ¶ චෙව, සුභාසිතභාසීපි ච;
සුකතකම්මකාරී ච, පණ්ඩිතො සාධුමානුසො.
කවිහෙරඤ්ඤකා ¶ කත්වා, උත්තත්තං සත්ථකඤ්චනං;
භූසනං ගජ්ජපජ්ජාදිං, කරොන්ති ච මනොහරං.
බහුං ¶ ලහුඤ්ච ගහණං, සම්මූපධාරණම්පි ච;
ගහිත අසම්මුස්සනං, එතං සුවිඤ්ඤුලක්ඛණං.
අජරාමරංව පඤ්ඤො, විජ්ජමත්ථඤ්ච චින්තයෙ;
ගහිතො ඉව කෙසෙසු, මච්චුනා ධම්මමාචරෙ.
සිප්පසමං ¶ ධනං නත්ථි, සිප්පං චොරා න ගණ්හරෙ;
ඉධ ලොකෙ සිප්පං මිත්තං, පරලොකෙ සුඛාවහං.
භුඤ්ජනත්ථං ¶ කථනත්ථං, මුඛං හොතීති නො වදෙ;
යං වාතං වා මුඛාරුළ්හං, වචනං පණ්ඩිතො නරො.
දුම්මෙධෙහි පසංසා ච, විඤ්ඤූහි ගරහා ච යා;
ගරහාව සෙය්යො විඤ්ඤූහි, යඤ්චෙ බාලප්පසංසනා.
අචින්තියෙ ¶ සාට්ඨකථෙ, පණ්ඩිතො ජිනභාසිතෙ;
උපදෙසං සදා ගණ්හෙ, ගරුං සම්මා උපට්ඨහං.
තස්මා සාට්ඨකථෙ ධීරො, ගම්භීරෙ ජිනභාසිතෙ;
උපදෙසං සදා ගණ්හෙ, ගරුං සම්මා උපට්ඨහං.
ගරූපදෙසහීනො ¶ හි, අත්ථසාරං න වින්දති;
අත්ථසාරවිහීනො සො, සද්ධම්මා පරිහායති.
ගරූපදෙසලාභී ච, අත්ථසාරසමායුතො;
සද්ධම්මං පරිපාලෙන්තො, සද්ධම්මස්මා න හායති.
සබ්බදබ්බෙසු ¶ විජ්ජෙව, දබ්බමාහු අනුත්තරං;
අහාරත්තා අනග්ඝත්තා, අක්ඛයත්තා ච සබ්බදා.
අප්පකෙනපි මෙධාවී, පාභතෙන විචක්ඛණො;
සමුට්ඨාපෙති අත්තානං, අණුං අග්ගිංව සන්ධමං.
පණ්ඩිතෙ ¶ ච ගුණා සබ්බෙ, මූළ්හෙ දොසා හි කෙවලං;
තස්මා මූළ්හසහස්සෙසු, පඤ්ඤො එකො විසෙසියතෙ.
බාලා ¶ ඉස්සන්ති දුම්මෙධා, ගුණී නිද්දොසකාරිනො;
ගරුකො පණ්ඩිතො එතස-මිස්සං තෙහ්යවිද්වා සමො.
මනුඤ්ඤමෙව ¶ භාසෙය්ය, නාමනුඤ්ඤං කුදාචනං;
මනුඤ්ඤං භාසමානස්ස, ගරුං භාරං උදද්ධරි;
ධනඤ්ච නං අලාභෙසි, තෙන චත්තමනො අහු.
විජ්ජා ¶ දදාති විනයං, විනයා යාති පත්තතං;
පත්තත්තා ධනං පප්පොති, ධනා ධම්මං තතො සුඛං.
යෙ වුඩ්ඪමපචයන්ති, නරා ධම්මස්ස කොවිදා;
දිට්ඨෙව ධම්මෙ පාසංසා, සම්පරායෙ ච සුග්ගතිං.
මාතරිව ¶ පරදාරෙසු, පරදබ්බෙසු ලෙද්දුංව;
අත්තනීව සබ්බභූතෙසු, යො පස්සති සො පණ්ඩිතො.
ආසීසෙථෙව ¶ පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
අනවජ්ජෙසු කම්මෙසු, පසංසිතෙසු සාධුභි.
ආසීසෙථෙව ¶ පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
පස්සාමි වොහං අත්තානං, යථා ඉච්ඡිං තථා අහු.
වායමෙථෙව පුරිසො, න නිබ්බින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
පුඤ්ඤක්රියවත්ථූසු, පසංසිතෙසු විඤ්ඤුභි.
ලොකෙ ¶ උස්සාහවන්තානං, ජනානං කිමසාධියං;
සාගරෙපි මහාසෙතුං, කපියූථෙහි බන්ධති.
කිං කුලෙන විසාලෙන, ගුණහීනො තු යො නරො;
අකුලිනොපි සත්ථඤ්ඤො, දෙවතාහිපි පුජ්ජතෙ.
උක්කට්ඨෙ ¶ සූරමිච්ඡන්ති, මන්තීසු අකුතූහලං;
පියඤ්ච අන්නපානම්හි, අත්ථෙ ජාතෙ ච පණ්ඩිතං.
රූපයොබ්බන්නසම්පන්නා ¶ , විසාලකුලසම්භවා;
විජ්ජාහීනා න සොභන්තෙ, නිග්ගන්ධා ඉව කිං සුකා.
වුත්යං ¶ විසදඤාණස්ස, ඤාතො අත්ථො තරස්සන;
සූරප්පභාය ආදාසො, ඡායං දිස්සෙ න මාකරෙ.
අවෙය්යාකරණො ත්වන්ධො, බධිරො කොසවජ්ජිතො;
සාහිච්චරහිතො පඞ්ගු, මූගො තක්කවිවජ්ජිතො.
ධීරො ¶ ච විවිධානඤ්ඤූ, පරෙසං විවරානුගූ;
සබ්බාමිත්තෙ වසීකත්වා, කොසියොව සුඛී සියා.
මහාතෙජොපි ¶ තෙජොයං, මත්තිකං න මුදුං කරෙ;
ආපො ආපෙසි මුදුකං, සාධුවාචාව කක්ඛළං.
කොත්ථො පුත්තෙන ජාතෙන, යො න විදූ න ධම්මිකො;
කාණෙන චක්ඛුනා කිං වා, චක්ඛු පීළෙව කෙවලං.
මුදුනාව ¶ රිපුං ජෙති, මුදුනා ජෙති දාරුණං;
නො න සිද්ධං මුදු කිඤ්චි, තතො ච මුදුනා ජයෙ.
සජාතො යෙන ජාතෙන, යාති වංසො සමුන්නතිං;
පරිවත්තිනිසංසාරෙ, මතො කො වා න ජායතෙ.
දානෙ ¶ තපසි සූරෙ ච, යස්ස න පත්ථිතො යසො;
විජ්ජාය මත්ථලාභෙ ච, කෙවලං අධිකොවසො.
වරො එකො ගුණී පුත්තො, න ච මූළ්හසතාන්යපි;
එකො චන්දො තමො හනති, න ච තාරාගණො තථා.
පුඤ්ඤතිත්ථකතො යෙන, තපො ක්වාපි සුදුක්කරො;
තස්ස පුත්තො භවෙ වස්සො, සමිද්ධො ධම්මිකො සුද්ධෙ.
ලාලයෙ පඤ්චවස්සානි, දසවස්සානි තාලයෙ;
පත්තෙතු සොළසෙ වස්සෙ, පුත්තං මිත්තංව ආචරෙ.
ලාලනෙ ¶ බහවො දොසා, තාලනෙ බහවො ගුණා;
තස්මා පුත්තඤ්ච සිස්සඤ්ච, තාලයෙ න තු ලාලයෙ.
මාගධා පාකතා චෙව, සක්කතවොහාරොපි ච;
එතෙසු කොවිදො පඤ්ඤො, ධීරො පාළිං විසොධයෙ.
සක්කතං ¶ පාකතඤ්චෙව-පභංසො ච පිසාචිකී;
මාගධී සොරසෙනීව, ඡ භාසා පරිකිත්තිතා.
චන්දනං ¶ සීතලං ලොකෙ, චන්දිකා සීතලා තතො;
චන්දන චන්දිකාතොපි, වාක්යං සාධු සුභාසිතං.
පත්තකාලොදිතං අප්පං, වාක්යං සුභාසිතං භවෙ;
ඛුදිතස්ස කදන්නම්පි, භුත්තං සාදුරසං සියා.
සත්ථකාපි ¶ බහූවාචා, නාදරා බහුභාණිනො;
සොපකාරමුදාසිනා, නනු දිට්ඨං නදීජලං.
පාසාණඡත්තං ගරුකං, තතො දෙවානාචික්ඛනා;
තතො වුඩ්ඪානමොවාදො, තතො බුද්ධස්ස සාසනං.
තූලං ¶ සල්ලහුකං ලොකෙ, තතො චපලජාතිකො;
තතොනොසාවකො තතො, යති ධම්මපමාදකො.
පණ්ඩිතස්ස පසංසාය, දණ්ඩො බාලෙන දීයතෙ;
පණ්ඩිතො පණ්ඩිතෙනෙව, වණ්ණිතොව සුවණ්ණිතො.
සතෙසු ජායතෙ සූරො, සහස්සෙසු ච පණ්ඩිතො;
වුත්තා සතසහස්සෙසු, දාතා භවති වා න වා.
විද්වත්තඤ්ච රාජත්තඤ්ච, නෙව තුල්යං කදාචිපි;
සදෙසෙ පූජිතො රාජා, විද්වා සබ්බත්ථ පූජිතො.
සතං ¶ දීඝායුකං සබ්බ-සත්තානං සුඛකාරණං;
අසතං පන සබ්බෙසං, දුක්ඛහෙතු න සංසයො.
පණ්ඩිතෙ සුජනෙ සන්තෙ, සබ්බෙපි සුජනා ජනා;
ජාතෙකස්මිං සාරගන්ධෙ, සබ්බෙ ගන්ධමයා දුමා.
අත්තාව යදි විනීතො, නිජස්සිතා මහාජනා;
විනීතං යන්ති සබ්බෙපි, කො තං නාසෙය්ය පණ්ඩිතො.
සරීරස්ස ගුණානඤ්ච, දූරමච්චන්තමන්තරං;
සරීරං ඛණවිද්ධංසී, කප්පන්තට්ඨායිනො ගුණා.
අම්බුං පිවන්ති නො නජ්ජො, රුක්ඛො ඛාදති නො ඵලං;
මෙඝො ක්වචිපි නො සස්සං, පරත්ථාය සතං ධනං.
සච්චං පුනපි සච්චන්ති, භුජමුක්ඛිප්ප මුච්චතෙ;
සකත්ථො නත්ථි නත්ථෙව, පරස්සත්ථ මකුබ්බතො.
සතං ¶ ඵරුසවාචාහි, න යාති විකතිං මනො;
තිණුක්කාහි න සක්කාව, තාපෙතුං සාගරෙ ජලං.
සෙලො යථා එකඝනො, වාතෙන න සමීරති;
එවං නින්දාපසංසාසු, න සමිඤ්ජන්ති පණ්ඩිතා.
ධම්මත්ථකාමමොක්ඛානං ¶ , යස්සෙකොපි න විජ්ජති;
අජගලථනස්සෙව, තස්ස ජාති නිරත්ථකා.
න කම්මමපි චින්තෙත්වා, චජෙ උය්යොගමත්තනො;
අනුය්යොගෙන තෙලානි, තිලෙහි න සක්කා ලද්ධුං.
යථා ¶ හ්යෙකෙන චක්කෙන, න රථස්ස පති භවෙ;
එවං පුරිසකාරෙන, විනා කම්මං න සිජ්ඣති.
උය්යාමෙන හි සිජ්ඣන්ති, කාරියානි න මනොරථං;
න හි සුත්තස්ස සීහස්ස, පවිසන්ති මිගාමුඛෙ.
මාතාපිතු ¶ කතාභ්යාසො, ගුණිතමෙති බාලකො;
න ගබ්භජාතිමත්තෙන, පුත්තො භවති පණ්ඩිතො.
මාතා සත්තු පිතා වෙරී, යෙන බාලො න පාඨිතො;
න සොභතෙ සභාමජ්ඣෙ, හංසමජ්ඣෙ බකො යථා.
කාචො ¶ කඤ්චනසංසග්ගො, ධත්තෙ මරකතිං ජුතිං;
තථා සබ්භිසන්නිධානා, මූළ්හො යාති පවීණතං.
තස්මා අක්ඛරකොසල්ලං, සම්මාදෙය්ය හිතත්ථිකො;
උපට්ඨහං ගරුං සම්මා, උට්ඨානාදීහි පඤ්චහි.
උට්ඨානා ¶ උපට්ඨානා, ච, සුස්සූසා පාරිචරීයා;
සක්කච්චං සිප්පුග්ගහණා, ගරුං ආරාධයෙ බුධො.
කාබ්යසත්ථ ¶ විනොදෙන, කාලො ගච්ඡති ධීමතං;
බ්යසනෙන ච මූළ්හානං, නිදාය කලහෙන වා.
ඡ දොසා පුරිසෙනෙහ, හාතබ්බා භූතිමිච්ඡතා;
නිද්දාතන්දී භයං කොධො, ආලස්යං දීඝසුත්තතා.
නිද්දාසීලී ¶ සභාසීලී, අනුට්ඨාතා ච යො නරො;
අලසො කොධපඤ්ඤාණො, තං පරාභවතො මුඛං.
නිග්ගුණෙසුපි සත්තෙසු, දයා කුබ්බන්ති සාධවො;
න හි සංහරතෙ ජුතිං, චන්දො චණ්ඩාලවෙස්මෙ.
යත්ර ¶ විද්වජ්ජනො නත්ථි, සීලාඝ්යො තත්ර අප්පධිපි;
නිරත්ථපාදමෙ දෙසෙ, එරණ්ඩොපි දුමායතෙ.
ඨානභට්ඨා න සොභන්තෙ, දන්තා කෙසා නඛා නරා;
ඉතිවිඤ්ඤාය මතිමා, සට්ඨානං න පරිච්චජෙ.
පරොපදෙසෙ ¶ පණ්ඩිච්චං, සබ්බෙසං සුකරඤ්හි ඛො;
ධම්මෙ සයමනුට්ඨානං, කස්සචිසුමහත්තනො.
අප්පමාදං පසංසන්ති, පුඤ්ඤකිරියාසු පණ්ඩිතා;
අප්පමත්තො උභො අත්ථෙ, අධිග්ගණ්හාති පණ්ඩිතො.
නිධීනංව ¶ පවත්තාරං, යං පස්සෙ වජ්ජදස්සිනං;
නිග්ගය්හවාදිං මෙධාවිං, තාදිසං පණ්ඩිතං භජෙ;
තාදිසං භජමානස්ස, සෙය්යො හොති න පාපියො.
මුහුත්තමපි ¶ චෙ විඤ්ඤූ, පණ්ඩිතං පයිරුපාසති;
ඛිප්පං ධම්මං විජානාති, ජිව්හා සූපරසං යථා.
දුල්ලභො පුරිසාජඤ්ඤො, න සො සබ්බත්ථ ජායති;
යත්ථ සො ජායතී ධීරො, තං කුලං සුඛ මෙධති.
තගරඤ්ච ¶ පලාසෙන, යො නරො උපනය්හති;
පත්තාපි සුරති වායන්ති, එවං ධීරූපසෙවනා.
නිපුණෙ සුතමෙසෙය්ය, විචිනිත්වා සුතත්ථිකො;
භත්තං උක්ඛලියං පක්කං, භාජනෙපි තථා භවෙ.
අප්පකං ¶ නාතිමඤ්ඤෙය්ය, චිත්තෙ සුතං නිධාපයෙ;
වම්මිකොදකබින්දූව, චිරෙන පරිපූරති.
ගච්ඡං ¶ කිපිල්ලිකො යාති, යොජනානං සතානිපි;
අගච්ඡං වෙනය්යොඅපි, පදමෙකං න ගච්ඡති.
සෙලෙ සෙලෙ න මණිකං, ගජෙ ගජෙ න මුත්තිකං;
වනෙ වනෙ න චන්දනං, ඨානෙ ඨානෙ න පණ්ඩිතො.
පණ්ඩිතො ¶ සුතසම්පන්නො, යත්ථ අත්ථීති චෙ සුතො;
මහුස්සාහෙන තං ඨානං, ගන්තබ්බංව සුතෙසිනා.
පොත්ථකෙසු ච යං සිප්පං, පරහත්ථෙසු යං ධනං;
යථාකිච්චෙ සමුප්පන්නෙ, න තං සිප්පං න තං ධනං.
උප්පලෙන ¶ ජලං ජඤ්ඤා, කිරියාය කුලං නරො;
බ්යත්තිප්පමාණ වාචාය, ජඤ්ඤා තිණෙන මෙදනිං.
ජලප්පමාණං කුමුදමාලං,
කුලප්පමාණං විනයොපමාණං;
බ්යත්තිප්පමාණං කථිතවාක්යං,
පථවියා පමාණං තිණමිලාතං –
අප්පස්සුතො ¶ සුතං අප්පං, බහුං මඤ්ඤති මානවා;
සින්ධුදකමපස්සන්තො, කූපෙ තොයංව මණ්ඩුකො.
පඨමෙ සිප්පං ගණ්හෙය්ය, එසෙය්ය දුතියෙ ධනං;
චරෙය්ය තතියෙ ධම්මං, එසා ජනාන ධම්මතා.
සුස්සූසා ¶ සුත්තවද්ධනී, සුතං පඤ්ඤාය වද්ධනං;
පඤ්ඤාය අත්ථං ජානාති, අත්ථො ඤාතො සුඛාවහො.
නත්ථි ¶ විජ්ජාසමං මිත්තං, න ච බ්යාධිසමො රිපු;
න ච අත්ථසමං පෙමං, න ච කම්මසමං බලං.
විනා සත්ථං න ගච්ඡෙය්ය, සූරො සඞ්ගාමභූමියං;
පණ්ඩිත්වද්ධගූ වාණිජො, විදෙසගමනො තථා.
ධනනාසං ¶ මනොතාපං, ඝරෙ දුච්චරිතානි ච;
වඤ්චනඤ්ච අවමානං, පණ්ඩිතො න පකාසයෙ.
අනව්හායං ගමයන්තො, අපුච්ඡා බහුභාසකො;
අත්තගුණං පකාසන්තො, තිවිධො හීනපුග්ගලො.
හංසො ¶ මජ්ඣෙ න කාකානං, සීහො ගුන්නං න සොභතෙ;
ගද්රභමජ්ඣෙ තුරඞ්ගො, බාලමජ්ඣෙව පණ්ඩිතො.
පත්තානුරූපකං වාක්යං, සභාවානුරූපං පියං;
අත්තානුරූපකං කොධං, යො ජානාති ස පණ්ඩිතො.
අප්පරූපො ¶ බහුංභාසො, අප්පපඤ්ඤො පකාසකො;
අප්පපූරො ඝටො ඛොභෙ, අප්පඛීරා ගාවී චලෙ.
න තිත්ති රාජා ධනම්හි, පණ්ඩිතොපි සුභාසිතෙ;
චක්ඛුපි පියදස්සනෙ, න තිත්ති සාගරො ජලෙ.
හීනපුත්තො ¶ රාජමච්චො, බාලපුත්තො ච පණ්ඩිතො;
අධනස්ස ධනංබහු, පුරිසානං න මඤ්ඤථ.
යො ¶ සිස්සො සිප්පලොභෙන, බහුං ගණ්හාති තං සිප්පං;
මූගොව සුපිනං පස්සං, කථෙතුම්පි න උස්සහෙ.
න භිජ්ජෙතුං කුම්භකාරො, සොභෙතුං කුම්භ ඝටති;
න ඛිපිතුං අපායෙසු, සිස්සානං වුඩ්ඪිකාරණා.
අධනස්ස ¶ රසංඛාදො, අබලස්ස හතො නරො;
අප්පඤ්ඤස්ස වාක්යකරො, උම්මත්තක සමාහිඛො.
එකෙනාපි සුරුක්ඛෙන, පුප්ඵිතෙන සුගන්ධිනා;
වාසිතං කානනං සබ්බං, සුපුත්තෙන කුලං යථා.
ඉණකත්තා ¶ පිතා සත්තු, මාතා ච බ්යභිචාරිනී;
භරියා රූපවතී සත්තු, පුත්තො සත්තු අපණ්ඩිතො.
ගුණදොසමසත්ථඤ්ඤූ, ජනො විභජතෙ කථං;
අධිකාරො කිමන්ධස්ස, රූපභෙදොපලද්ධියං.
සබ්බත්ථ ¶ සත්ථතොයෙව, ගුණදොසවිචෙචනං;
යං කරොති විනාසත්ථං, සාහසං කිමතොධිකං.
නිහීයති ¶ පුරිසො නිහීනසෙවී,
න ච හායෙථ කදාචි තුල්යසෙවී;
සෙට්ඨමුපනමං උදෙති ඛිප්පං,
තස්මා අත්තනො උත්තරිං භජෙ.
පච්චුප්පන්නඤ්ච ¶ යො ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති;
අසංහීරං අසංකුප්පං, තං විද්වා මනුබ්රූහයෙ.
ඡන්දා දොසා භයා මොහා, යො ධම්මං නාතිවත්තති;
ආපූරති තස්ස යසො, සුක්කපක්ඛෙව චන්දිමා.
පණ්ඩිතො ¶ සීලසම්පන්නො, සණ්හො ච පටිභානවා;
නිවාතවුත්ති අථද්ධො, තාදිසො ලභතෙ යසං.
දුල්ලභං ¶ පාකතිකං වාක්යං, දුල්ලභො ඛෙමකරො සුතො;
දුල්ලභා සදිසී ජායා, දුල්ලභො සජනො පියො.
අත්ථං මහන්තමාපජ්ජ, විජ්ජං සම්පත්තිමෙව ච;
චරෙය්යාමානථද්ධො යො, පණ්ඩිතො සො පවුච්චති.
සුතසන්නිච්චයා ¶ ධීරා, තුණ්හීභූතා අපුච්ඡිතා;
පුණ්ණාසුභාසිතෙනාපි, ඝණ්ටාදී ඝට්ටිතා යථා.
අපුට්ඨො පණ්ඩිතො භෙරී, පජ්ජුන්නො හොති පුච්ඡිතො;
බාලො පුට්ඨො අපුට්ඨො ච, බහුං විකත්ථතෙ සදා.
පරූපවාදෙ ¶ බධිරො, පරවජ්ජෙ අලොචනො;
පඞ්ගුලො අඤ්ඤනාරීසු, දුස්සතක්කෙ අචෙතනො.
චක්ඛුමාස්ස යථා අන්ධො, සොතවා බධිරො යථා;
පඤ්ඤවාස්ස යථාමූගො, බලවා දුබ්බලොරිව;
අථ අත්ථෙ සමුප්පන්නෙ, සයෙථ මතසායිතං.
පාපමිත්තෙ ¶ විවජ්ජෙත්වා, භජෙය්යුත්තමපුග්ගලං;
ඔවාදෙ චස්ස තිට්ඨෙය්ය, පත්ථෙන්තො අචලං සුඛං.
අතිසීතං අතිඋණ්හං, අතිසායමිදං අහු;
ඉති විස්සට්ඨකම්මන්තෙ, අත්ථා අච්චෙන්ති මාණවෙ.
යො ¶ ච සීතඤ්ච උණ්හඤ්ච, තිණාභිය්යො න මඤ්ඤති;
කරං පුරිසකිච්චානි, සො සුඛං න විහායති.
යස්මිංදෙසෙ ¶ න සම්මානො, න පියො න ච බන්ධවො;
න ච විජ්ජාගමො කොචි, න තත්ථ දිවසං වසෙ.
ධනවා සුතවා රාජා, නදී වජ්ජො ඉමෙ පඤ්ච;
යත්ථ දෙසෙ න විජ්ජන්ති, න තත්ථ දිවසං වසෙ.
නභස්ස ¶ භූසනං චන්දො, නාරීනං භූසනං පති;
ඡමාය භූසනං රාජා, විජ්ජා සබ්බස්ස භූසනං.
සුඛත්ථිකො සචෙ විජ්ජං, විජ්ජත්ථිකො චජෙ සුඛං;
සුඛත්ථිනො කුතො විජ්ජා, කුතො විජ්ජත්ථිනො සුඛං.
ඛණෙන ¶ කණෙන චෙව, විජ්ජාමත්ථඤ්ච සාධයෙ;
ඛණචාගෙ කුතො විජ්ජා, කණචාගෙ කතො ධනං.
ආචරියා පාදමාදත්තෙ, පාදං සිස්සො සජානනා;
පාදං සබ්රහ්මචාරීහි, පාදං කාලක්කමෙන ච.
ධම්මො ¶ ජයෙ නො අධම්මො, සච්චං ජයති නාසච්චං;
ඛමා ජයති නො කොධො, දෙවො ජයති නාසූරො.
හත්ථස්ස භූසනං දානං, සච්චං කණ්ඨස්ස භූසනං;
සොතස්ස භූසනං සත්ථං, භූසනෙ කිං පයොජනං.
විදෙසෙතු ¶ ධනං විජ්ජා, බ්යසනෙසු ධනං මති;
පරලොකෙ ධනං ධම්මො, සීලං සබ්බත්ථ වෙ ධනං.
පදොසෙ ¶ දීපකො චන්දො, පභාතෙ දීපකො රවි;
තිලොකෙ දීපකො ධම්මො, සුපුත්තො කුලදීපකො.
විද්වා එව විජානාති, විද්වජ්ජනපරිස්සමං;
න හි වඤ්ඣා විජානාති, ගුරුං පසවවෙදනං.
යස්ස ¶ නත්ථි සයං පඤ්ඤා, සත්ථං තස්ස කරොති කිං;
ලොචනෙහි විහීනස්ස, දප්පණො කිං කරිස්සති.
කිං කරිස්සන්ති වත්තාරො, සොතං යත්ථ න විජ්ජතෙ;
නග්ගකපණකෙ දෙසෙ, රජකො කිං කරිස්සති.
මූළ්හසිධස්සාපදෙසෙන, ¶ කුනාරීභරණෙන ච;
ඛලසත්තූහි සංයොගා, පණ්ඩිතොප්යාවසීදති.
නත්ථි අත්තසමං පෙමං, නත්ථි ධඤ්ඤසමං ධනං;
නත්ථි පඤ්ඤාසමා ආභා, වුට්ඨි වෙ පරමා සරා.
භුජඞ්ගමං ¶ පාවකඤ්ච ඛත්තියඤ්ච යසස්සිනං;
භික්ඛුඤ්ච සීලසම්පන්නං, සම්මදෙව සමාචරෙ.
තස්මා හි පණ්ඩිතො පොසො, සම්පස්සං අත්ථමත්තනො;
බුද්ධෙ ධම්මෙ ච සඞ්ඝෙ ච, ධීරො සද්ධං නිවෙසයෙ.
ගුණො ¶ සෙට්ඨඞ්ගතං යාති, න උච්චෙ සයනෙ වසෙ;
පාසාදසිඛරෙ වාසො, කාකො කිං ගරුළො සියා.
අනාගතං භයං දිස්වා, දූරතො පරිවජ්ජයෙ;
ආගතඤ්ච භයං දිස්වා, අභීතො හොති පණ්ඩිතො.
අසජ්ජාය මලාමන්තා, අනුට්ඨානමලා ඝරා;
මලං වණ්ණස්ස කොසජ්ජං, පමාදො රක්ඛතො මලං.
අනුපුබ්බෙන ¶ මෙධාවී, ථොකං ථොකං ඛණෙ ඛණෙ;
කම්මාරො රජතස්සෙව, නිද්ධමෙ මලමත්තනො.
යඤ්හි ¶ කයිරා තඤ්හි වදෙ, යං න කයිරා න තං වදෙ;
අකරොන්තං භාසමානං, පරිජානන්ති පණ්ඩිතා.
විසමං සභයං අතිවාතො, පටිච්ඡන්නං දෙවනිස්සිතං;
පන්ථො ච සඞ්ගාමො තිත්ථං, අට්ඨෙතෙ පරිවජ්ජියා.
රත්තොදුට්ඨො ¶ ච මුළ්හො ච, මානී ලුද්ධො තථාලසො;
එකචින්තී ච බාලො ච, එතෙ අත්ථවිනාසකා.
රත්තො දුට්ඨො ච මූළ්හො ච, භීරු ආමිසගරුකො;
ඉත්ථී සොණ්ඩො පණ්ඩකො ච, නවමො දාරකොපි ච.
නවතෙ පුග්ගලා ලොකෙ, ඉත්තරා චලිතා චලා;
එතෙහි මන්තිතං ගුය්හං, ඛිප්පං භවති පාකටං.
යො ¶ නිරුත්තිං න සික්ඛෙය්ය, සික්ඛන්තො පිටකත්තයං;
පදෙ පදෙ විකඞ්ඛෙය්ය, වනෙ අන්ධගජො යථා.
සුත්තං ¶ ධාතු ගණොණ්වාදි, නාමලිඞ්ගානුසාසනං;
යස්ස තිට්ඨති ජිව්හග්ගෙ, සබ්යාකරණකෙසරී.
සද්දත්ථලක්ඛණෙ භෙදී, යො යො නිච්ඡිතලක්ඛණෙ;
සො සො ඤාතුමකිච්ඡෙන, පහොති පිටකත්තයෙ.
යො ¶ සද්දසත්ථකුසලො කුසලො නිඝණ්ඩු,
ඡන්දො අලඞ්කතිසු නිච්චකතාභියොගො;
සො යං කවිත්තවිකලොපි කවීසු සඞ්ඛ්යං,
මොග්ගය්හ වින්දති හි කිත්ති’ මමන්දරූපං.
සුක්ඛොපි ¶ චන්දනතරු න ජහාති ගන්ධං,
නාගො ගතො නරමුඛෙ න ජහාති ලීළං;
යන්තගතො මධුරසං න ජහාති උච්ඡු,
දුක්ඛොපි පණ්ඩිතජනො න ජහාති ධම්මං.
ධනධඤ්ඤප්පයොගෙසු, තථා විජ්ජාගමෙසු ච;
ආහාරෙ බ්යවහාරෙ ච, චත්තලජ්ජො සදා භවෙ.
සාභාවිකී ¶ ච පටිභා, සුතඤ්ච බහුනිම්මලං;
අමන්දො චාභියොගොයං, හෙතු හොතිහ බන්ධනෙ.
ජහෙය්ය ¶ පාපකෙ මිත්තෙ, භජෙය්ය පණ්ඩිතෙ ජනෙ;
සාධවො අභිසෙවෙය්ය, සුණෙය්ය ධම්මමුත්තමං.
කල්යාණකාරී කල්යාණං, පාපකාරී ච පාපකං;
යාදිසං වප්පතෙ බීජං, තාදිසං හරතෙ ඵලං.
ඡන්දො ¶ නිදානං ගාථානං, අක්ඛරා තාසං වියඤ්ජනං;
නාමසන්නිස්සිතා ගාථා, කවි ගාථානමාසයො.
තස්මා ¶ හි පණ්ඩිතො පොසො, සම්පස්සං හිතමත්තනො;
පඤ්ඤවන්තංභිපූජෙය්ය, චෙතියං විය සාදරො.
ධීරං පස්සෙ සුණෙ ධීරං, ධීරෙන සහසංවසෙ;
ධීරෙනල්ලාපසල්ලාපං, තං කරෙ තඤ්ච රොචයෙ.
නයං ¶ නයති මෙධාවී, අධුරායං න යුඤ්ජති;
සුනයො සෙය්යසො හොති, සම්මා වුත්තො න කුප්පති;
විනයං සො පජානාති, සාධු තෙන සමාගමො.
සචෙ ලභෙථ නිපකං සහායං,
සද්ධිං චරං සාධුවිහාරි ධීරං;
අභිභුය්ය සබ්බානි පරිස්සයානි,
චරෙය්ය තෙනත්තමනො සතිමා.
නො ¶ චෙ ලභෙථ නිපකං සහායං,
සද්ධිං චරං සාධුවිහාරි ධීරං;
රාජාව රට්ඨං විජිතං පහාය,
එකො චරෙ මාතඞ්ගරඤ්ඤෙව නාගො.
සොකට්ඨානසහස්සානි ¶ , භයට්ඨානසතානි ච;
දිවසෙ දිවසෙ මූළ්හ-මාවිසන්ති න පණ්ඩිතං.
ජලබින්දුනිපාතෙන, චිරෙන පූරතෙ ඝටො;
තථා සකලවිජ්ජානං, ධම්මස්ස ච ධනස්ස ච.
පණ්ඩිතා ¶ දුක්ඛං පත්වාන, න භවන්ති විසාදිනො;
පවිස්ස රාහුනො මුඛං, කිං නො දෙති පුන සසී.
ජවෙන අස්සං ජානන්ති, වාහෙන ච බලිබද්ධං;
දුහෙන ධෙනුං ජානන්ති, භාසමානෙන පණ්ඩිතං.
මනසා ¶ චින්තිතං කම්මං, වචසා න පකාසයෙ;
අඤ්ඤලක්ඛිතකාරියස්ස, යතො සිද්ධි න ජායතෙ.
අනභ්යාසෙ විසං විජ්ජා, අජිණ්ණෙ භොජනං විසං;
විසං සභා දලිද්දස්ස, වුද්ධස්ස තරුණී විසං.
චත්තාරො පඤ්ච ආලොපෙ, ආභුත්වා උදකං පිවෙ;
අලං ඵාසුවිහාරාය, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.
යස්ස එසො පසුතොපි, ගුණවා පුජ්ජතෙ නරො;
ධනු වංසවිසුද්ධොපි, නිග්ගුණො කිං කරිස්සති.
ඉස්සී ¶ දයී අසංතුට්ඨො, කොධනො නිච්චසඞ්කීතො;
පරභාග්යොපජීවී ච, ඡළෙතෙ දුක්ඛභාගිනො.
සුමහන්තානි සත්තානී, ධාරයන්තා බහුස්සුතා;
ඡෙත්තාරො සංසයානඤ්ච, කලිං යන්ති ලොභමොහිතා.
නදීතීරෙ ¶ ඛතෙ කූපෙ, අරණීතාලවණ්ටකෙ;
න වදෙ දකාදී නත්ථීති, මුඛෙ ච වචනං තථා.
සබ්බං සුණාති සොතෙන, සබ්බං පස්සති චක්ඛුනා;
න ච දිට්ඨං සුතං ධීරො, සබ්බං උච්චිතු මරහති.
බාලාදපි ¶ ගහෙතබ්බං, යුත්තමුත්තමනීසිභි;
රවිස්සාවිසයෙ කිං න, පදීපස්ස පකාසනං.
තස්මා ¶ හි පණ්ඩිතො පොසො, සම්පස්සං අත්තමත්තනො;
යොනිසො විචිනෙ ධම්මං, එවං තත්ථ විසුජ්ඣති.
කිං තෙන ජාතුජාතෙන, මාතුයොබ්බන්නහාරිනා;
ආරොහති න යො සක-වංසඅග්ගෙ ධජො යථා.
සම්මා උපපරික්ඛිත්වා, අක්ඛරෙසු පදෙසු ච;
චොරඝාතො සියා සිස්සො, ගුරු චොරට්ටකාරකො.
අදන්තදමනං ¶ සත්ථං, ඛලානං කුරුතෙ මදං;
චක්ඛුසඞ්ඛාරකං තෙජං, උලූකානංමිවන්ධකං.
නරත්තං දුල්ලභං ලොකෙ, විජ්ජා තත්ර සුදුල්ලභා;
කවිත්තං දුල්ලභං තත්ර, සත්ති තත්ර සුදුල්ලභා.
යෙභුය්යෙන ¶ හි සත්තානං, විනාසෙ පච්චුපට්ඨිතෙ;
අනයො නයරූපෙන, බුද්ධිමාගම්ම තිට්ඨති.