📜
බාලදුජ්ජනකණ්ඩ
කායදුච්චරිතාදීහි ¶ , සම්පන්නො පාපමානුජො;
බාලොති ලොකනාථෙන, කිත්තිතො ධම්මසාමිනා.
දුචින්තිතචින්තී චෙව, දුබ්භාසිතභාසීපි ච;
දුක්කටකම්මකාරී ච, පාපකො බාලමානුජො.
අතිපියො ¶ න කාතබ්බො, ඛලො කොතුහලං කරො;
සිරසා වහමානොපි, අඩ්ඪපූරො ඝටො යථා.
සප්පො දුට්ඨො ඛලො දුට්ඨො, සප්පා දුට්ඨතරො ඛලො;
මන්තොසධෙහි තං සප්පං, ඛලං කෙනුපසම්මති.
යො ¶ බාලො මඤ්ඤති බාල්යං, පණ්ඩිතො වාපි තෙනසො;
බාලො ච පණ්ඩිතමානී, ස වෙ බාලොති වුච්චති.
මධූව මඤ්ඤති බාලො, යාව පාපං න පච්චති;
යදා ච පච්චති පාපං, අථ දුක්ඛං නිගච්ඡති.
න ¶ සාධු බලවා බාලො, සාහසා වින්දතෙ ධනං;
කායස්ස භෙදා දුප්පඤ්ඤො, නිරයං සොපපජ්ජති.
ඝරෙ ¶ දුට්ඨො මූසිකො ච, වනෙ දුට්ඨො ච වානරො;
සකුණෙ ච දුට්ඨො කාකො, නරෙදුට්ඨො ච බ්රාහ්මණො.
දීඝා ජාගරතො රත්ති, දීඝං සන්තස්ස යොජනං;
දීඝො බාලානසංසාරො, සද්ධම්මං අවිජානතං.
තිලමත්තං ¶ පරෙසඤ්ච, අප්පදොසඤ්ච පස්සති;
නාළිකෙරම්පි සදොසං, ඛලජාතො න පස්සති.
නත්තදොසං පරෙ ජඤ්ඤා, ජඤ්ඤා දොසං පරස්සතු;
ගුය්හො කුම්මාව අඞ්ගානි, පරදොසඤ්ච ලක්ඛයෙ.
ලුද්ධං ¶ අත්ථෙන ගණ්හෙය්ය, ථද්ධං අඤ්ජලිකම්මුනා;
ඡන්දානුවත්තියා මූළ්හං, යථාභූතෙන පණ්ඩිතං.
යථා උදුම්බරපක්කා, බහි රත්තකා එව ච;
අන්තොකිමිල සම්පුණ්ණා, එවං දුජ්ජනහදයා.
යාවජීවම්පි ¶ චෙ බාලො, පණ්ඩිතං පයිරුපාසති;
න සො ධම්මං විජානාති, දබ්බී සූපරසං යථා.
චරඤ්චෙ නාධිගච්ඡෙය්ය, සෙය්යං සදිසමත්තනො;
එකචරියං දළ්හං කයිරා, නත්ථි බාලෙ සහායතා.
අජාතමතමූළ්හානං ¶ , වරමාදයො න චන්තිමො;
සකිං දුක්ඛකරාවාද-යොන්තිමො තු පදෙ පදෙ.
දුජ්ජනෙන ¶ සමං වෙරං, සඛ්යඤ්චාපි න කාරයෙ;
උණ්හො දහති චඞ්ගාරො, සීතො කණ්හායතෙ කරං.
දුජ්ජනො පියවාදී ච, නෙතං විස්සාසකාරණං;
මධු තිට්ඨති ජිව්හග්ගෙ, හදයෙ හලාහලං විසං.
දුජ්ජනො ¶ පරිහාතබ්බො, විජ්ජායාලඞ්කතොපි ච;
මණිනා භූසිතො සප්පො, කිමෙසො න භයඞ්කරො.
නාළිකෙරසමාකාරා, දිස්සන්තෙපි හි සජ්ජනා;
අඤ්ඤෙ බදරිකාකාරා, බහිරෙව මනොහරා.
යථාපි ¶ පන සපක්කා, බහි කණ්ටකමෙව ච;
අන්තො අමතසම්පුණ්ණා, එවං සුජනහදයා.
යථා උදුම්බරපක්කා, බහි රත්තකමෙව ච;
එවං කිමිලසම්පුණා, එවං දුජ්ජනහදයා.
දොසභීතො අනාරම්භො, තං කා පුරිසලක්ඛණං;
කොහ්යජිණ්ණභයා නනු, භොජනං පරිහීයතෙ.
පයොපානං භුජඞ්ගානං, කෙවලං විසවඩ්ඪනං;
උපදෙසො හි මූළ්හානං, පකොපාය න සන්තියා.
න ¶ ඨාතබ්බං න ගන්තබ්බං, දුජ්ජනෙන සමං ක්වචි;
දුජ්ජනො හි දුක්ඛං දෙති, න සො සුඛං කදාචිපි.
අබද්ධා තත්ථ බජ්ඣන්ති, යත්ථ බාලා පභාසරෙ;
බද්ධාපි තත්ථ මුච්චන්ති, යත්ථ ධීරා පභාසරෙ.
පරිත්තං ¶ දාරුමාරුය්හ, යථා සීදෙ මහණ්ණවෙ;
එවං කුසිතමාගම්ම, සාධු ජීවිපි සීදති;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, කුසීතං හීනවීරියං.
සද්ධාසීලාදිසම්පන්නො ¶ , සුමිත්තො සාධුමානුසො;
තාදිසං මිත්තං සෙවෙය්ය, වුද්ධිකාමො විචක්ඛණො.
දානාදිගුණසෙට්ඨෙහි, මිදිතබ්බො මිත්තො හි ඛො;
තාදිසං අවඞ්කෙනෙව, මනසා භජෙය්ය සුධී.
හිතක්කරො ¶ පරො බන්ධු, බන්ධුපි අහිතො පරො;
අහිතො දෙහජො බ්යාධි, හිතං අරඤ්ඤමොසධං.
පරොක්ඛෙ ¶ කිච්චහන්තාරං, පච්චක්ඛෙ පියවාදිනං;
වජ්ජයෙ තාදිසං මිත්තං, විසකුම්භං පයොමුඛං.
ධනහීනෙ චජෙ මිත්තො, පුත්තදාරා සහොදරා;
ධනවන්තෙව සෙවන්ති, ධනං ලොකෙ මහාසඛා.
ජානියා ¶ පෙසනෙ භච්චෙ, බන්ධවෙ බ්යසනාගමෙ;
මිත්තඤ්ච ආපදිකාලෙ, භරියඤ්ච විභවක්ඛයෙ.
උස්සවෙ බ්යසනෙ චෙව, දුබ්භික්ඛෙ සත්තුවිග්ගහෙ;
රාජද්වාරෙ සුසානෙ ච, යො තිට්ඨති සො බන්ධවා.
න ¶ 2 විස්සසෙ අමිත්තස්ස, මිත්තඤ්චාපි න විස්සසෙ;
කදාචි කුපිතෙ මිත්තෙ, සබ්බදොසං පකාසති.
මාතා මිත්තං පිතා චෙති, සභාවා තං තයං හිතං;
කම්මකරණතො චඤ්ඤෙ, භවන්ති හිතබුද්ධියො.
ආපදාසු ¶ මිත්තං ජඤ්ඤා, යුද්ධෙ සූරං ඉණෙ සුචිං;
භරියං ඛීණෙසු විත්තෙසු, බ්යසනෙසු ච බන්ධවං.
සකිං දුට්ඨඤ්ච යො මිත්තං, පුන සන්ධාතුමිච්ඡති;
ස මච්චුමුපගණ්හාති, ගබ්භං අස්සතරී යථා.
ඉණසෙසො ¶ අග්ගිසෙසො, රොගසෙසො තථෙව ච;
පුනප්පුනං විවඩ්ඪන්ති, තස්මා සෙසං න කාරයෙ.
පදුමංව මුඛං යස්ස, වාචා චන්දනසීතලා;
තාදිසං නො පසෙවෙය්ය, හදයෙ තු හලාහලං.
න ¶ සෙවෙ ඵරුසං සාමිං, න ච සෙවෙය්ය මච්ඡරිං;
තතො අපග්ගණ්හ සාමිං, නෙව නිග්ගහිතං තතො.
කුදෙසඤ්ච ¶ කුමිත්තඤ්ච, කුකුලඤ්ච කුබන්ධවං;
කුදාරඤ්ච කුදාසඤ්ච, දූරතො පරිවජ්ජයෙ.
සීතවාචො බහුමිත්තො, ඵරුසො අප්පමිත්තකො;
උපමා එත්ථ ඤාතබ්බා, සූරියචන්දරාජූනං.
අහිතා පටිසෙධො ච, හිතෙසු ච පයොජනං;
බ්යසනෙ අපරිච්චාගො, ඉතිදං මිත්තලක්ඛණං.
පියො ¶ ගරු භාවනීයො, වත්තා ච වචනක්ඛමො;
ගම්භීරඤ්ච කථං කත්තා, නො චට්ඨානෙ නියොජකො;
තාදිසං මිත්තං සෙවෙය්ය, භූතිකාමො විචක්ඛණො.
පියො ¶ ගරු භාව නීයො, වත්තා ච වචනක්ඛමො;
ගම්භිරඤ්ච කථං කත්තා, නො චට්ඨානෙ නියොජකො.
යම්හි එතානි ඨානානි, සංවිජ්ජන්තිධ පුග්ගලෙ;
සො මිත්තො මිත්තකාමෙන, අත්ථකාමානුකම්පතො;
අපි නාසියමානෙන, භජිතබ්බො තථාවිධො.
ඔරසං කතසම්බන්ධං, තථා වංසක්කමාගතං;
රක්ඛකො බ්යසනෙහි, මිත්තං ඤෙය්යං චතුබ්බිධං.
පියො ගරු භාවනියො, වත්තා ච වචනක්ඛමො;
ගම්භිරඤ්ච කථං කත්තා, න චට්ඨානෙ නියොජකො;
තං මිත්තං මිත්තකාමෙන, යාවජීවම්පි සෙවියං.
පියො ගරු භාවනීයො, වත්තා ච වචනක්ඛමො;
ගම්භිරඤ්ච කථං කත්තා, නො චට්ඨානෙ නියොජකො;
තාදිසං මිත්තං සෙවෙය්ය, භූතිකාමො විචක්ඛණො.