📜
ඉත්ථිකථා
නමාතරා ¶ ධීතුයා වාපි,
භගීනියා විචක්ඛණො;
නවිවිත්තාසනෙ මන්තෙ,
නාරී මායාවිනීනනු.
විජ්ජුතානඤ්ච ලොලත්තං,
සත්ථානඤ්චතිතික්ඛණං;
සීඝතං වායුතෙජානං,
අනුකුබ්බන්ති නාරියො.
ද්විගුණො ථීන මාහාරො,
බුද්ධිචාපි චතුග්ගුණො;
ඡගුණො හොති වායාමො,
කාමොත්ව ට්ඨ ගුණොභවෙ.
එකමෙකායඉත්ථීයා,
අට්ඨට්ඨපතිනො සියුං;
සූරාච බලවන්තොච,
සබ්බාකාමරසාහරා;
කරෙය්ය නවමෙ ඡන්දං,
උන්නත්තා හි නපූරති.
ලපන්ති ¶ සද්ධිමඤ්ඤෙන,
පස්සන්තඤ්ඤං සවිබ්භමා;
චිත්තකං චින්තයන්තඤ්ඤං,
නාරීනංනාම කො පියො.
ජිව්හාසහස්සිකො යො හි,
ජීවෙ වස්සසතං නරො;
තෙන නිකම්මුනො වුත්තො,
ථීදොසො කිංඛයංගතො.
අග්ගි ආපො ථියො මුළ්හො,
සප්පො රාජකුලානිච;
පයතනාපගන්තබ්බො,
මච්චුපාණහරානිති.
ඉත්ථීනං ¶ දුජ්ජනා නඤ්ච,
විසාසොනොපපජ්ජතෙ;
වීසස්ස සිඞ්ගිනො රොග,
නදීරාජකුලස්සච.
සත්ථං සුනිච්ඡිතමතීපි විචින්තනීයං,
ස්වාරාධිතොප්ය වනිපො පරිසඞ්කනීයො;
හත්ථඞ්ගතාපි යුවතීපරිරක්ඛනීයා,
සත්ථාවනීපයුවතීසු කුතොවසිත්ථං.
අයුත්තකම්මාරද්ධනං විරොධො,
සඞ්ඝස්ස යුද්ධඤ්ච මහාබලෙහි;
විස්සාසකම්මං පමාදාසු නිච්චං,
ද්වාරානිමච්චුස්ස වදන්ති පඤ්ඤා.
වාතං ජාලෙන නරො පරාමසෙ,
ඔසිඤ්චෙ සාගරං එකපාණිනා;
සකෙනතාලෙන ජනෙය්ය ඝොසං,
යො සබ්බභාවං පමදාසු ඔසජෙ.
ඉත්ථීපි ¶ හි එකච්චියා,
සෙය්යා වුත්තාව මුනිනා;
භණ්ඩාන මුත්තමං ඉත්ථී,
අග්ගුපට්ඨායිකාතිච.
යො නං භරති සබ්බදා,
නිච්චං ආතාපි උස්සුකො;
සබ්බකාමහරං පොසං,
භත්තාරං නාතිමඤ්ඤති.
නාචාපි ¶ සොත්ථි භත්තාරං,
ඉස්සාචාරෙන රොසයෙ;
භත්තුච ගරුනොසබ්බෙ,
පටිපූජෙති පණ්ඩිතො.
උට්ඨායිකා අනාලාසා,
සඞ්ගහිතපරිජ්ජනා;
භත්තු මනාපං චරති,
භත්තකං අනුරක්ඛති.
එවං වත්තති යානාරී,
භත්තුඡන්දවසානුගා;
මනාපානාම තෙදෙවා,
යත්ථ සා උපපජ්ජති.
කොකිලානං ¶ සරො රූපං,
නාරීරූපං පතිබ්බතං;
විජ්ජා රූප මරූපානං,
ඛමා රූපං තපස්සීනං.
ආනෙය කුලජං පඤ්ඤො,
විරූපමපි කඤ්ඤකං;
හීනායපි සුරූපාය,
විවාහංසදිසං කරෙ.
විසම්හාමතමාදෙය්ය ¶ ,
අමජ්ජම්හාපිකඤ්චනං;
නිචම්හාප්යුත්තමාවිජ්ජා,
රතනිත්ථීපිදුකුලා.
බාලිත්ථී මක්ඛිකාතුණ්ඩං,
ඉසීනඤ්ච කමණ්ඩලුං;
සෙතම්බු ඵලං තම්බුලං,
නොච්ඡිට්ඨමුපජායතෙ.
බාලක්කො පණ්ණධූමොච,
වුද්ධිත්ථී පල්ලලොදකං;
ආයුක්ඛයකරං නිච්චං,
රත්තොච දධිභොජනං.
ථියො ¶ සෙවෙය්ය නච්චන්තං,
සාදුං භුඤ්ජෙය්යනාහිතං;
පූජයෙ මානයෙ වුද්ධෙ,
ගුරුං මායාය නොභජෙ.
ආචාරො කුල මාඛ්යාති,
දෙස මාඛ්යාති භාසිතං;
සම්භවො පෙම මාඛ්යාති,
දෙහ මාඛ්යාතිභොජනං.
දෙහීතිවචනාද්වාරා ¶ ,
දෙහට්ඨාපඤ්චදෙවතා;
සජ්ජ නියන්ති ධී කිත්ති,
හිරී සිරී මතීපිච.
දෙහීතිවචනං දුක්ඛං,
නත්ථීතිවචනං තථා;
වාක්යංදෙහීතිනත්ථීති,
මාභවෙය්ය භවෙභවෙ.
බොධයන්ති නයාචන්ති,
දෙහීති පච්ඡිමාජනා;
පස්ස වත්ථුමදානස්ස,
මාභවතූති ඊදිසො.
මහා ¶ අත්යප්පකං යාති,
නිගුණෙ ගුණවාපිහ;
අට්ඨානට්ඨෙය්යභාවෙන,
ගජින්දොඉව දබ්බකෙ.
මහන්තං නිස්සයංකත්වා,
ඛුද්දොප්යතිමහා භවෙ;
හෙමපබ්බතමාපජ්ජ,
සොවණ්ණාකිර පක්ඛිනො.
බහූන ¶ මප්පසාරානං,
එකිභාවො හිදුජ්ජයො;
තිණෙන වට්ටතෙ රජ්ජු,
තාය නාගොපි බන්ධතෙ.
අසහායො සමත්ථොපි,
තෙජසි කිං කරිස්සති;
නිවාතසණ්ඨිතො අග්ගි,
සයමෙවූපසම්මති.
ඛන්තුං තපනජොතෙජො,
සක්කාහොති න වණ්ණජො;
භූපාදීහි කතොදණ්ඩො,
සක්කාහොති න භච්චජො.
ථීසංසග්ගෙ ¶ කුතොසුද්ධො,
මංසභක්ඛෙ කුතොදයා;
සුරාපාණෙ කුතොසච්චං,
පකොධම්හි කුතොතපො.
ථීයා ගුය්හං නසංසෙය්ය,
අමිත්තස්සච පණ්ඩිතො;
යොචා මිස්සෙන සංහීරො,
හදයත්ථෙනො යොනරො.
ගුය්හමත්ථ ¶
සම්බොධයති යොනරො;
මන්තභෙදභයා තස්ස,
දාසභූතො තිතික්ඛති.
වහෙ අමිත්ත ඛන්ධෙන,
යාවකාලෙ අනාගතෙ;
තම්හෙව චාගතෙ කාලෙ,
භින්දෙ ඝටමි වුප්පලෙ.
ඛලං ¶ සාලං පසුං ඛෙත්තං,
ගන්ත්වාචස්ස අභික්ඛණං;
මිතං ධඤ්ඤං නිධාපෙය්ය,
මිතඤ්ච පාචයෙ ඝරෙ.
කොධං ලොභං මදං මානං,
තන්දිං මිස්සං පමත්තකං;
සොණ්ඨංනිද්ධාලුකං මක්ඛං,
මච්ඡෙරඤ්ච ජහෙ බුධො.
කොධො ¶ අබ්භන්තරෙ ජාතො,
ධූවං නාසෙති කොධනං;
වත්ථාලඞ්කාරපුණ්ණායං,
මඤ්ජූසායං සිඛීයථා.
උප්පජ්ජතෙ සචෙ කොධො;
ආවජ්ජෙ කකචූපමං;
උප්පජ්ජෙ චෙ රසෙ තණ්හා,
පුත්තමංසූපමං සරෙ.
ගුණ මද්ධිසමං මක්ඛෙ,
පරෙන කලහෙ සති;
අද්ධිසමං පකාසෙති,
අණුමත්තංවවජ්ජකං.
තස්සෙව ¶ තෙන පාපීයො,
යො කුද්ධං පටිකුජ්ඣති;
කුද්ධ මපටිකුජ්ඣන්තො,
සඞ්ගාමං ජෙති දුජ්ජයං.
රාගොනාම මනොසල්ලං,
ගුණත්ථවරතක්කරො;
රාහු විජ්ජාසසඞ්කස්ස,
තපොධනහුතාසනො.
පමාදො ¶ ජායතෙ මදා,
පමාදා ජායතෙ ඛයො;
ඛයා පදොසා ජායන්ති,
මදං කිං නජහෙ බුධො.
නමන්ති ඵලිනොරුක්ඛා,
නමන්ති විබුධාජනා;
සුක්ඛකට්ඨඤ්ච මුළ්හොච,
භිජ්ජතෙව නනමන්ති.
ඨානෙ ¶ වුද්ධාන මොකාසං,
දදෙ වුද්ධාපචායිකො;
නනු තාලො අජීවොපි,
සමීප ඤ්ඤෙ පරොනතො.
ගරුකාතබ්බපොසෙසු,
නිච්චවුත්තිං කරොති යො;
නිචත්තං සො පහන්තාන,
උත්තමත්තෙ පතිට්ඨති.
යත්ථ පොසං නජානන්ති,
ජාතියා විනයෙන වා;
න තත්ථ මානං කරියා,
වස මඤ්ඤාතකෙජනෙ.
අඤ්ඤාතවාසං ¶ වසතා,
ජාතවෙදසමෙනාපි;
ඛමිතබ්බං සපඤ්ඤෙන,
අපි දාසස්ස තජ්ජිතං.
ධනධඤ්ඤාපයොගෙසු,
තථා විජ්ජාගමෙසුච;
දූතෙච බ්යවහාරෙච,
චත්තලජ්ජො සදා භවෙ.
නහි ¶ කොචි කතෙ කිච්චෙ,
කත්තාරං සම්මපෙක්ඛතෙ;
තස්මා සබ්බානිකම්මානි,
සාවසෙසානි කාරයෙ.
ඉණසෙසො අග්ගිසෙසො,
සත්තුසෙසො තයොඉමෙ;
පුනප්පුනංපි වඩ්ඪන්ති,
තස්මා සෙසං නකාරයෙ.
නත්ථි විජ්ජාසමං විත්තං,
නත්ථි බ්යාධිසමො රිපු;
නත්ථි අත්තසමං පෙමං,
නත්ථි කම්මපරං බලං.
අත්තනා ¶ කුරුතෙ ලක්ඛී,
අලක්ඛීචාපි අත්තනා;
නහි ලක්ඛී අලක්ඛීච,
අඤ්ඤො අඤ්ඤස්ස කුරුතෙ.
සයං ආයං වයං රඤ්ඤා,
සයං ජඤ්ඤා කතාකතං;
අත්තනාව භවක්ඛෙය්ය,
කතානි අකතානිච.
උපකාරං ¶ හිතෙනෙව,
සත්තුනා සත්තු මුද්ධරෙ;
පාදලග්ගං කරට්ඨෙන,
කණ්ටකෙන කණ්ටකං.
නමෙ නමන්තස්ස භජෙ භජන්තං,
කිච්චානි ක්රුපස්ස කරෙය්ය කිච්චං;
නා නත්ථකාමස්ස කරෙය්ය අත්ථං,
අසම්භජන්තංපි නසම්භජෙය්ය.
චජෙ ¶ චජන්තං නවතං කරියා,
අපෙතචිත්තෙන නසම්භජෙය්ය;
දිජො දුමං ඛීණඵල මඤත්වා,
අඤ්ඤං සපෙක්ඛෙය්ය මහාති ලොකො.