📜

නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස

ලොකනීති

1. පණ්ඩිතකණ්ඩො

1.

ලොකනීතිං ¶ පවක්ඛාමි,

නානාසත්ථසමුද්ධටං;

මාගධෙනෙව සඞ්ඛෙපං,

වන්දිත්වා රතනත්ථයං.

2.

නීතිලොකෙ පුරිසස්ස සාරො,

මාතා පිතා ආචරියොච මිත්තො;

තස්මා හි නීතිං පුරිසො විජඤ්ඤා,

ඤාණී මහා හොති බහුස්සුතොච.

3.

අලසස්ස කුතො සිප්පං,

අසිප්පස්ස කුතො ධනං;

අධනස්ස කුතො මිත්තං,

අමිත්තස්ස කුතො සුඛං;

අසුඛස්ස ¶ කුතො පුඤ්ඤං,

අපුඤ්ඤස්ස කුතො වරං.

4.

සිප්පා සමං ධනං නත්ථි,

සිප්පං චොරා නගණ්හරෙ;

ඉධ ලොකෙ සිප්පං මිත්තං,

පරලොකෙ සුඛාවහං.

5.

අප්පකං නාතිමඤ්ඤෙය්ය,

චිත්තෙ සුතං නිධාපයෙ;

වම්මිකොදකබින්දූව,

චිරෙන පරිපූරති.

6.

ඛුද්දොති නාතිමඤ්ඤෙය්ය,

විජ්ජං වා සිප්පමෙව වා;

එකම්පි පරියොදාතං,

ජීවිතකප්පකාරණං.

7.

සෙලෙ සෙලෙ න මාණිකං,

ගජෙ ගජෙ න මුත්තිකං;

වනෙ වනෙ න චන්දනං,

ඨානෙ ඨානෙ න පණ්ඩිතං.

8.

පණ්ඩිතො සුතසම්පන්නො,

යත්ථ අත්ථීති චෙ සුතො;

මහුස්සාහෙන ¶ තං ඨානං,

ගන්තබ්බංව සුතෙසිනා.

9.

සිනෙ සිප්පං සිනෙ ධනං,

සිනෙ පබ්බතමාරුහං;

සිනෙ කාමස්ස කොධස්ස,

ඉමෙ පඤ්ච සිනෙ සිනෙ.

10.

සුති සම්මුති සඞ්ඛ්යාච,

යොගා නීති විසෙසකා;

ගන්ධබ්බා ගණිකා චෙව,

ධනු බෙදා ච පූරණා.

11.

තිකිච්ඡා ඉතිහාසා ච,

ජොති මායා ච ඡන්දති;

කෙතු මන්තා ච සද්දා ච,

සිප්පාට්ඨාරසකා ඉමෙ.

12.

අපුට්ඨො පණ්ඩිතො භෙරී,

පජ්ජුන්නො මෙ හොති පුච්ඡිතො;

බාලො පුට්ඨො අපුට්ඨොපි,

බහුම්පි භණතෙ සදා.

13.

පොත්ථකෙසු ච යං සිප්පං,

පරහත්ථෙසු යං ධනං;

යථාකිච්චෙ ¶ සමුප්පන්නෙ,

න තං සිප්පං න තං ධනං.

14.

ජලප්පමාණං කුමුද්දනාලං,

කුලප්පමාණං විනයො පමාණං;

බ්යත්තිප්පමාණං කථීතවාක්යං,

පථවියා පමාණං තිණ මිලාතං.

15.

අප්පස්සුතො සුතං අප්පං,

බහුං මඤ්ඤති මානවා;

සින්ධූදකං අපස්සන්තො,

කූපෙ තොයංව මණ්ඩුකො.

16.

පථමං පරාජයෙ සිප්පං,

දුතියං පරාජයෙ ධනං;

තතියං පරාජයෙ ධම්මං,

චතුත්ථං කිං කරිස්සති.

17.

බ්යත්ත පුත්ර කිමලසො,

අබ්යත්තො භාරහාරකො;

බ්යත්තකො පූජිතො ලොකෙ,

බ්යත්ත පුත්ර දිනෙ දිනෙ.

18.

මාතා වෙරී පිතා සත්රු,

කෙන බාලෙ න සික්ඛිතා;

සභාමජ්ඣෙ ¶ න සොභන්ති,

හංසමජ්ඣෙ බකොයථා.

19.

කණ්ටකං ගිරි කො තික්ඛති,

කො අඤ්ජනං මිගක්ඛිකං;

උප්පථං පල්ලලෙ කො සුගන්ධං,

කුල-පුත්ත-රූපො කො පවත්තති;

සාමං-භාවො.

20.

න රසං අකොතම්බුලං,

අධනස්ස, ලඞ්කතම්පි;

අලොනකන්තු බ්යඤ්ජනං,

බ්යාකරණං අසිප්පස්ස.

21.

සුස්සුසා සුතසම්පන්නො,

සුතාපඤ්ඤාය පවඩ්ඪති;

පඤ්ඤාය අත්ථං ජානාති,

ඤාතො අත්ථො සුඛාවහො.

22.

භොජනං මෙථුනං නිද්දා,

ගොණෙ පොසෙපි විජ්ජති;

විජ්ජා විසෙසො පොසස්ස,

තං හීනො ගොසමො භවෙ.

23.

නත්ථි විජ්ජාසමංමිත්තං,

නච බ්යාධිසමො රිපු;

නච ¶ අත්තසමං පෙමං,

නච කම්මසමං බලං.

24.

හංසො මජ්ඣෙ න කාකානං,

සීහො ගුන්නං න සොභතෙ;

ගද්රභමජ්ඣෙ තුරඞ්ගො,

බාලමජ්ඣෙ ච පණ්ඩිතො.

25.

යාවජීවම්පි චෙ බාලො,

පණ්ඩිතං පයිරුපාසති;

න සො ධම්මං විජානාති,

දබ්බි සූපරසං යථා.

26.

මුහුත්තමපි චෙ විඤ්ඤූ,

පණ්ඩිතං පයිරුපාසති;

ඛිප්පං ධම්මං විජානාති,

ජිව්හා සූපරසං යථා.

27.

විනා සත්ථං න ගච්ඡෙය්ය,

සූරො සඞ්ගාමභූමියං;

පණ්ඩිත්වාද්ධගූ වාණිජො,

විදෙසගමනො තථා.

28.

ධනනාසං මනොතාපං,

ඝරෙ දුච්චරිතානි ච;

වඤ්චනඤ්ච ¶ අවමානං,

පණ්ඩිතො න පකාසයෙ.

29.

පත්තානුරූපකං වාක්යං,

සභාවරූපකං පියං;

අත්තානුරූපකං කොධං,

යො ජානාති ස පණ්ඩිතො.

30.

අ-ධනස්ස රසං ඛාදා,

අ-බලස්ස හථා නරා;

අ-පඤ්ඤස්ස වාක්ය-කථා,

උම්මත්තක-සමා ඉමෙ.

31.

අනව්හායං ගමයන්තො,

අ-පුච්ඡා බහු-භාසකො;

අත්ත-ගුණං පකාසෙන්තො,

ති-විධං හීන-ලක්ඛණං.

32.

අප්ප-රූපො බහුං භාසො,

අප්ප-පඤ්ඤො පකාසිතො;

අප්ප-පූරො ඝටො ඛොභෙ,

අප්ප-ඛීරා ගාවී චථෙ.

33.

මණ්ඩූකෙපි උක්රෙ සීහෙ,

කාකග්ගහෙ පියෙ පියෙ;

අ-පණ්ඩීපි ¶ පණ්ඩී හුත්වා,

ධීරා පුච්ඡෙ වයෙ වයෙ.

34.

මණ්ඩූකෙපි උක්රෙ සීහෙ,

සූකරෙපි උහෙ දීපෙ;

බිළාරෙ සදිසෙ බ්යග්ඝෙ,

සබ්බ ධීරෙ සිප්ප-සමෙ.

35.

න තිත්ති රාජා ධනම්හි,

පණ්ඩිතොපි සු-භාසිතෙ;

චක්ඛුංපි පිය-දස්සනෙ,

ජලෙ සාගරො න තිත්ති.

36.

රූප-යොබ්බන-සම්පන්නා,

විසාථ-කුථ-සම්භවා;

විජ්ජා-හීනා න සොභන්ති,

නිගන්ධා ඉව කිංසුකා.

37.

හීනෙ පුත්තො රාජාමච්චො,

බාල-පුත්තො ච පණ්ඩිතො;

අ-ධනස්ස ධනං බහු,

පුරිසානං න මඤ්ඤථ.

38.

යො සිප්ප-ලොභෙන,

බහුං ගණ්හාති තං සිප්පං;

මූගොව ¶ සුපිනං පස්සං,

කථෙතුම්පි න උස්සහෙ.

39.

භිජ්ජෙතුං කුම්භකාරො,

සොභෙතුං කුම්භ ඝට්ටති;

න ඛිපිතුං අපායෙසු,

සිස්සානං වුඩ්ඪි-කාරණා.

40.

තග්ගරඤ්ච පලාසෙන,

යො නරො උපනය්හති;

පත්තාපි සුරභි වායන්ති,

එවං ධීරූපසෙවනා.

පණ්ඩිතකණ්ඩො නිට්ඨිතො.