📜
කායපච්චවෙක්ඛණා
නාදිකාල ¶ විපරිත, ජන භූතත්ථ දස්සිනො;
දාතුමෙ කන්තිකස්සාදං, සත්ථු පාදො තිමානිතො.
සීසෙ ¶ පිලන්දියා මොදී, සම්බුද්ධ චරණ ම්බුජං;
සාධු තුට්ඨිකරං බ්රූමි, සුකාය පච්චවෙක්ඛණං.
යොනිසො මනසීකත්වා, නාදා විරුද්ධ මඤ්ඤිතං;
සාධවො ත මුදික්ඛන්තු, මයාපි මන්දබුද්ධිනො.
ඉච්ඡිතබ්බාන ¶ මායත්තා, තෙසඤ්ච චයභාවතො;
තදාකාරෙන වත්තිතා, කායො ජෙගුච්ඡ පුඤ්ජකො.
පුනප්පුනංව ඔක්කම, ඤාණ මන්තො පවෙසිය;
බාහිරංව අනාලම්බ, ඉක්ඛණා පච්චවෙක්ඛණා.
මංසච්ඡන්න ¶ ට්ඨිරූපෙව, මනොජ වායු චාලිතෙ;
නාරී ගතාති යාචින්තා, නෙව සාපච්චවෙක්ඛණා.
සඤ්ඤාදිට්ඨිච චිත්තඤ්ච, විපල්ලාසා ඉමෙතයො;
ත දාකාරෙන වත්තන්ති, අවිජ්ජො ත්ථරිතා භුසං.
ආසා ¶ විපරිතෙ යෙසං,
විපල්ලාසාති තෙමතා;
ආසා ආසිසනා වුත්තා,
තණ්හායෙව සභාවතො.
අසුභෙව සුභමිති, අනිච්චෙඑව නිච්චතො;
දුක්ඛෙයෙව සුඛංවාති, අනත්තනිව අත්තතො.
සඤ්ඤාණං දස්සනං චින්තා,
ද්වාදසා කාරතො තයො;
දිට්ඨිසා චාදි මග්ගෙන,
සෙසා සෙසෙහි වජ්ඣිතා.
තණ්හා ¶ තස්සි මමෙතන්ති, මානො මඤ්ඤි අහන්තිච;
යස්සි දිට්ඨිච අත්තාති, පපඤ්චා නාමිමෙ තයො.
පපඤ්චන්ති සංසාරං, තස්මා පපඤ්චනාමකා;
භවයන්තෙ පයොජෙන්තා, මොක්ඛං නාදංසු තෙ චිරං.
භවපඞ්කෙ නි මුජ්ජන්තා, පපඤ්චානං වසානුගා;
චිරස්සං දුක්ඛිතා හොන්ති, ආරා නිබ්බානතො තිව.
නමෙ ¶ නාහං නඅත්තාති, එතෙහි විවදං කරෙ;
භණ්ඩන්තා විවදන්තා තෙ, නිබ්බානතො අදූරිනො.
විපල්ලාසෙ පපඤ්චෙච, ද්වෙපිඑතෙ පහාතවෙ;
සොපච්චවෙක්ඛිතබ්බෙ වං, කායො ජෙගුච්ඡපුඤ්ජකො.
කෙසා ¶ ලොමා නඛාදන්තා,
තණ්හායාපිච ගොචරා;
තස්මා තෙ දට්ඨුකාමෙන,
තණ්හා නිවාරිතා සදා.
ලග්ගිකා ඡවියංයෙව, තණ්හා බාහිරගොචරා;
තස්මා එත්ථ තචොවාහ, සම්බුද්ධො න බහිච්ඡවිං.
එසා ¶ තචපරියන්ත, පදෙනාපි නිවාරිතා;
අතො ඡවි මනාලම්බ, තචසීව මනෙකරෙ.
ජිගුච්ඡිතානි ඡාදෙති, අට්ඨි මංස තචාදිනි;
ඤාණෙන ඡින්දි තබ්බාච, තස්මා ඡවීති වුච්චති.
ඡවිං ¶ ඡෙත්වා තචං පස්සෙ,
තං ඡෙත්වා මංසකාදයො;
ගබ්භෙවත්ථූනි දීපෙන,
යථා පඤ්ඤාපදීපිකො.
ජෙගුච්ඡො ඡවියා කායො,
අසුභොව සුභායතෙ;
නිච්ඡවා තචමත්තෙන,
කථං සුභායතෙ අයං.
න්හාරුබන්ධො ¶ ට්ඨිසඞ්ඝාතො, මංසලොහි ත ලිම්පිතො;
ඡවියාව විමොහෙති, තචච්ඡන්නො ඉමං පජං.
වණ්ණ සණ්ඨාන තොචෙව,
ගන්ධො කාසා සයෙහිච;
ජෙගුච්ඡා පටිකුල්යාච,
කෙසානාම න මෙපියා.
එකෙකං ¶ මනසීකත්වා, නයෙ නිච්චෙව මාදිනා;
භාවෙතබ්බා සමාරම්භ, යථාපඤ්ඤායතෙ තථා.
පූරිතං මත්ථලුඞ්ගස්ස, සීසට්ඨිපි ජිගුච්ඡිතං;
මුඛ නාසක්ඛි කණ්ණාදි, ඡිද්දා වඡිද්ද දුද්දසං.
පූති ¶ වායු විචරිත, කුච්ඡිට්ඨන්තානි ලොහිතං;
පිත්තං සෙම්හඤ්ච පප්ඵාසං, හදයං යකනම්පි ධී.
අන්න පානං මනුඤ්ඤම්පි, ඛෙළ තින්ත මධොපරි;
දන්තෙහි පිසිතං ස්වාන, වමථූව ජිගුච්ඡිතං.
යාවතායු ¶ අධොතෙවා, මාසයෙ ගිලිතං ඨිතං;
කිමිකූල සමාකිණ්ණෙ, තහිමෙවා සිතාසිතං.
එතං උදරියං නාම, තම්හා පක්කාසයං ගතං;
දිනච්චයෙ කරීසන්තං, සා සයං තංද්වයම්පි ධී.
පකාසෙත්වා ¶ පවෙසෙති, අන්නපානං මහාරහං;
පටිච්ඡන්නො නිහරති, තමෙව න්තො ඨිතං ජනො.
පවෙසෙ තං පරිවතො,
නිහරෙකො රහො ලිනො;
මනුඤ්ඤංව පවීසන්තෙ,
නික්ඛමන්තෙ ජිගුච්ඡිතං.
ජෙගුච්ඡ ¶ පටිකුල්යානි, මංසන්හාරු තචට්ඨිනි;
නපියානි න තුට්ඨානි, නෙවඉත්ථී නපූපිසො.
හත්ථ පාද මුඛාදීනි,
නත්ථඤ්ඤානි ජිගුච්ඡිතා;
තත්ථා කුමාරිකා කඤ්ඤා,
මොහෙන අත්ථිසඤ්ඤිතා.
පච්චෙකං ¶ විනිභුත්තෙස, කෙස ලොම නඛාදිසු;
නත්ථිකඤ්ඤා කුමාරීවා, සම්පිණ්ඩිතෙසු සා කුතො.
ආකාසොයෙව ¶ කායාඞ්ඛ්යො,
තචාදි පරිවාරිතො;
තථාසීසං මුඛංහත්ථො,
පාදොරු කටිආදයො.
ථම්භාදීස්විව ගෙහොති,
පිණ්ඩිතෙ ස්වෙසු සම්මුති;
කායොති ඉත්ථිපොසොති,
සංමුළ්හො තායරජ්ජති.
සන්තං ¶ චින්තෙය්ය නාසන්තං, සන්තං චින්තයතො සුඛං;
අසන්තං අනුචින්තෙන්තො, නානාදුක්ඛෙහි තප්පති.
ජවත්යා විජ්ජමානෙව, නාවිජ්ජා විජ්ජමානකෙ;
තස්මාතංනාමකො මොහො, තණ්හාපිච තදන්විතා.
පුංකායොවාථීකායොවා ¶ , මලාසුචිජිගුච්ඡිතො;
තස්සමං නත්ථිගාරය්හං, ය්වාමලම්පි මලංකරෙ.
නත්ථි ¶ කායසමොවෙරී,
මහානත්ථකරො චීරං;
නත්ථි කායසමො වඤ්චො,
අසුභොව සුභායතෙ.
ථීපුං සපරකායොති, පස්සතිපි නපස්සති;
ජෙගුච්ඡ පටිකුල්යොති, සම්මා පස්සති පස්සති.
සුභොසුභොති ¶ මඤ්ඤන්තා,
ධීති ධීති ජිනෙරිතෙ;
ලොකාලොකා නධීයෙසං,
භවා භවා වචාරිනො.
භිය්යොභිය්යොව රාගග්ගි,
සුභොසුභොතිපස්සතො;
මන්දොමන්දොව සොඅග්ගි,
ධීවධීවවිපස්සතො.
බහුස්සුතොපි ¶ බාලොව, අසුභෙ සුභමඤ්ඤකො;
අසුභොති විපස්සන්තො, අප්පස්සුතොපිපණ්ඩිතො.
යොච සිප්පානි ජානෙය්ය, සතානි සහස්සානිපි;
කායෙකජානනං සෙය්යො, යඤ්චෙ අඤ්ඤ විජානංනං.
කායමෙකම්පි ¶ නඤ්ඤාමි, බුද්ධාලද්ධනයො අපි;
සුතාච පණ්ඩිතාත්යම්හා, යුත්තොයෙවා තිලජ්ජිතුං.
සුභතොයෙව මඤ්ඤාමි, එවං ජිගුච්ඡිතම්පිනං;
මඤ්ච ඤෙ පණ්ඩිතො ත්යාහු, අලමෙවාතිලජ්ජිතුං.
කායෙ ¶ අසුභසඤ්ඤංයො, නලභාමි කදාචිපි;
සුලද්ධ සුගතො වාදො, ස්වාරහොවාතිලජ්ජිතුං.
කායෙන සංසරන්තොපි, තදාකාරං යථාතථං;
භවෙභවෙ අජානන්තො, මමායිත්වාව තං චජිං.
කායෙන ¶ සංසරන්තොපි, නඤ්ඤා කාය ජිගුච්චතං;
නිච්චුපාදා මමායන්තො, පියායිත්වාව තං චජිං.
කුභාරං සාරසඤ්ඤාය, පියායිත්වාව හිංසකං;
අනන්තදුක්ඛ මාපාදිං, විපල්ලාසො භවෙභවෙ.
මහාජානීය ¶ පත්තොති, සංවෙජෙත්වා සකංමනං;
දිරොකත ජිනොවාදො, අනිවත්තිත වීරියො.
අදිට්ඨපුබ්බ මෙතස්ස, තථාකාරංව පස්සතු;
කිච්ච මඤ්ඤ මුපෙක්ඛාය, සංසාර භය භීරුකො.
යඤ්හිකිච්චං ¶ අපවිට්ඨං, අකිච්චං පන කයිරා;
උන්නළානං පමත්තානං, තෙසං වඩ්ඪන්ති ආසවා.
යෙසඤ්ච සුසමාරද්ධා, නිච්චං කායගතා සති;
අකිච්චං තෙ නසෙවන්ති, කිච්චෙ සාතත කාරිනො;
සතානං සම්පජානානං, අත්ථං ගච්ඡන්ති ආසවාති.
ථොමෙන්තා ¶ සොණ්ණං කායොර,
මුඛක්ඛි ත්යාදිනා ඉමං;
රත්තෙ මුට්ඨෙ කරොන්තෙතෙ,
අඤ්ඤෙජනෙ සයංවිය.
කායසොභ්ය පකාසෙතා,
වාචා වෙ මාරදෙසනා;
තදසොභ්ය පකාසෙතා,
වාචා සම්මුද්ධ දෙසනා.
අසුභොති ¶ ජිනුද්දිට්ඨං, කායං සුභොති ගාහිනො;
සංමුළ්හාතෙ න මුච්චන්ති, භවා බුද්ධ විරොධිනො.
අසුභොති ජිනුද්දිට්ඨං, කායං තථෙව ගාහිනො;
පණ්ඩිතා තෙව මුච්චන්ති, භවා බුද්ධමතානුගා.
සොධෙන්තෙලඞ්කරොන්තෙව ¶ , මලාසවන්තිකායතො;
අලං කායවිසොධෙන, බාලොව තං ගරුං කරො.
ගොපෙන්තෙව අරොගාය,
කායො රොගෙනසංවසෙ;
ගායගුත්තං මුධායෙව,
චිත්තගුත්තංව සාත්ථකං.
චන්දනාදි ¶ විලිත්තොපි,
මුත්තොමණි විභූසිතො;
තංසභාවොව සොකායො,
විස්සවන්තො තතොතතො.
පතිතෙච ¶ අපතිතෙ,
විසෙසො නත්ථි කිඤ්චිපි;
කායො චෙමනුඤ්ඤො තම්හා,
පතිතොපි තථාසියා.
කායො මනුස්සජාතීනං, තිරච්ඡාන ත්තභාවතො;
ජෙගුච්ඡිත තරොහොති, දුබ්බිසොධොච දුබ්භරො.
යථාජාතෙන ¶ කායෙන, සක්කා විහරිතුං නච;
පච්චහං සොධනීයොච, ධොවන මජ්ජනාදිභි.
රත්තං පාතුං ඡවිං ඡෙත්වා, සක්කා ඩංසාදයොපිනං;
ඡෙත්වා මංස ට්ඨිකාදීනි, ධීරො නාලම්බිතුං කථං.
ලග්ගන්ති ¶ ඡවිමත්තෙ යෙ, මක්ඛිකා සෙදපා යථා;
ථීපුං මුඛාදි සඤ්ඤාය, තෙ පමුළ්හා මහාතපා.
චාරී අගොචරෙ කාමෙ, ලග්ගාලෙපෙ කපීරිව;
බහූහි පීළිතා රීහි, මරන්ති අතිදුක්ඛිනො.
රාගාරිං ¶ දුජ්ජයං ජෙය්යුං, ජයභුම්මාසුභෙ චරා;
සීතානිස්සිත ලටුකී, සෙනකංව මහබ්බලං.
කායධි ¶ ග්ගොචරො වෙසො,
ජයභූබුද්ධ දුත්තියා;
එත්ථෙව ගොචරා හොන්තු,
මාභො කාමෙ ජයත්ථිකා.
කායා ¶ සුභං විපස්සන්තු, දිබ්බ ක්ඛිනාප්ය පස්සියං;
ආයතිං මග්ගලාභාය, තං දස්සනං භවිස්සති.
ධීචක්ඛුනාව ධික්කායං, පස්සෙ න මංසචක්ඛුනා;
උම්මිලිත්වාව ධීචක්ඛුං, විවෙකට්ඨො උදික්ඛතු.
පඤ්චඞ්ගානි ¶ යථා කුම්මො, චක්ඛාදීනි නිගූහයෙ;
වෙරී ලභතු මොකාසං, පඤ්චද්වාරා අරක්ඛිතා.
චක්ඛුරූපෙන ¶ සංවාසා, රාගපුත්තං විජායති;
මහානත්ථකරො සොච, සංවාසං තෙන වාරයෙ.
රූපාදීසුසඤ්ජන්තීති, සත්තා ඉත්ථ්යාදි සඤ්ඤාය;
නත්වෙව ඛන්ධසඤ්ඤාය, තංසඤ්ඤිහි විරාගිනො.
සකායෙපරකායෙච ¶ ,
ආසං ඡින්දෙය්ය පණ්ඩිතො;
ආසං ඡෙත්වා සුඛංසෙති,
ආසාය දුක්ඛිතා පජා.
දස්සනෙ සවනෙ කාය,
සංසග්ගෙ මෙථුනෙපිච;
නිරාසො සුඛිතො හොති,
අනිරාසොතිදුක්ඛිතො.
බහීව ¶ සොධිතං යස්ස, න වන්තො ජෙගුච්ඡ පුඤ්ජකං;
තංකායං අසුතංජාන, තනුරාගො සියාත්තනි.
කායෙවිරාග මිච්ඡන්තො, නුපස්සෙය්ය තදන්තරං;
අන්තොදස්සී අතප්පන්තො, ලභෙ සංසාරමොචනං.
සත්තා ¶ සත්තා බහිට්ඨෙවා, සාරංසාරං මමායිනො;
සන්තොසන්තො විපස්සන්තො, නවානවායතිංභවෙ.
අලං ¶ අලං කත්වා කායං, මලාමලාසවන්තිතො;
සොභං සොභං නයෙ ඨානං, මනං මනං ප්යලං කතං.
සංසග්ගජාතස්ස භවන්ති ස්නෙහා,
ස්නෙහාන්වයං දුක්ඛ මිදං පහොති;
ආදිනවං ස්නෙහජංපෙක්ඛ මානො,
එකො චරෙඛග්ග විසාණ කප්පො.
ඛිට්ටා ¶ රති හොති සහාය මජ්ඣෙ,
පුත්තෙසුච විපුලං හොති පෙමං;
පියවිප්පයොගං විජිගුච්ඡමානො,
එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණ කප්පො.
වංසො ¶ විසාලොයථා විසත්තො,
පුත්තෙසු දාරෙසුච යාඅපෙක්ඛා;
වංසකළිරොව අසජ්ජමානො,
එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණ කප්පො.
කාමං ¶ කාමය මානස්ස, තස්සචෙතං සමිජ්ඣති;
අද්ධා පීතිමනො හොති, මච්චො ලද්ධා යදිච්ඡති.
තස්සචෙ කාමයානස්ස, ඡන්දජාතස්ස ජන්තුනො;
තෙකාමා පරිහායන්ති, සල්ලවිද්ධොව රුප්පති.
යොකාමෙ ¶ පරිවජ්ජෙති, සප්පස්සෙව පදා සිරො;
සොමං විසත්තිකං ලොකෙ, සතො සමතිවත්තති.
ඛෙත්තං වත්ථුං තළාකංවා, ගවස්සං දාසපොරිසං;
ථියො බන්ධූ පුථුකාමෙ, යොනරො අනුගිජ්ඣති.
අබලා නං බලීයන්ති, මද්දන්තෙනං පරිස්සයා;
තතොනං දුක්ඛමන්වෙති, නාවං භින්න මිවොදකං.
තස්මාජන්තු ¶ සදාසතො, කාමානි පරිවජ්ජයෙ;
තෙ පහාය තරෙ ඔඝං, නාවං සිත්වාව පාරගූ.
කාමතො ¶ ජායතෙ සොකො,
කාමතො ජායතෙ භයං;
කාමතො විප්පමුත්තස්ස,
නත්ථි සොකො කුතො භයං.
සුභානුපස්සිං ¶ විහරන්තං, ඉන්ද්රියෙසු අසංවුතං;
භොජනම්හි අමත්තඤ්ඤුං, කුසිතං හීන වීරියං;
තංවෙ පසහති මාරො, වාතො රුක්ඛංව දුබ්බලං.
අසුභානුපස්සිං විහරන්තං, ඉන්ද්රියෙසු සුසංවුතං;
භොජනම්හිච මත්තඤ්ඤුං, සද්ධං ආරද්ධ වීරියං;
තංවෙ නප්පසහති මාරො, වාතො සෙලංව පබ්බතං.
යථා ¶ අගාරං දුච්ඡන්නං, වුට්ඨි සමති විජ්ඣති;
එවං අභාවිතං චිත්තං, රාගො සමතිවිජ්ඣති.
තදෙවං ¶ පච්චවෙක්ඛන්ති, යෙ තෙ රාගග්ගිදුබ්බලා;
පතිට්ඨං සාසනෙ ලද්ධා, නුක්කණ්ඨා නලසා රතා.
බුද්ධාවාදං ¶ ලභිත්වාපි, නාහංසක්කා නවොම්හිති;
දොසං තණ්හං අනාසෙන්තො, පරිපක්කො කදාභවෙ;
පුඤ්ඤකම්මං අකරොන්තො, පරවජ්ජං අඛමන්තො.
කාය සඞ්ඛාරිකා තණ්හා, නීචානීචකරාච සා;
චිත්තසඞ්ඛාරිකා සද්ධා, උච්චා උච්චකරාච සා.
දස්සනීයෙ ¶ රතා තණ්හා, සද්ධාස්වාචාරභත්තිකා;
විකිණ්ණචාරිකා තණ්හා, සද්ධා විසදචාරිනී.
මනොකිලෙසිකා තණ්හා, සානුගානන්ත දුක්ඛදා;
චිත්තප්පසාදිකා සද්ධා, අත්තානුග සුඛාවහා.
තණ්හා ¶ සද්ධාන මිච්චෙවං, විසෙසං ජාන තත්වතො;
ඤත්වා තණ්හං විනාසෙය්ය, සද්ධංභාවෙය්ය චෙතසි.
උච්ඡුකං යන්තපත්තම්පි, සඤ්චුණ්ණිතම්පි චන්දනං;
මධුරංව සුගන්ධංව, මෙත්තිව හිංසිතොපි සං.
අත්තච්ඡෙදම්පි ¶ වාසෙති, සුගන්ධෙනිව චන්දනං;
සන්තො මෙත්තාසුගන්ධෙන, අත්තහිංසම්පි වාසයෙ.
කදාචිපි න දුග්ගන්ධි, සුක්ඛං චුණ්ණම්පි චන්දනං;
තථෙව දුක්ඛපත්තොපි, න සන්තො පාපකාරකො.
ඛමෙ ¶ වජ්ජං කරෙය්යත්ථං, බුද්ධඛන්ති මනුස්සරං;
මෙත්තාතින්තෙන වෙරීපි, නුපනාහො සියත්තනි.
නගච්ඡති ත මක්කොසො, මමෙවා නත්ථකාරකො;
ඉති ඤත්වාව සප්පඤ්ඤො, නෙව ක්කොසෙය්ය කිඤ්චනං.
අක්කොසො ¶ මං නආගච්ඡෙ,
තස්සෙවා නත්ථකාරකො;
ඉති ඤත්වා තිතික්ඛෙය්ය,
න පච්චක්කොසනං කරෙ.
අක්කොසක නයං ගණ්හි,
පච්චක්කොසො න සො වරො;
බුධො තං නානුගාහෙය්ය,
මා සොව පාපියො භවෙ.
තණ්හාවිජ්ජාච ¶ මූලාද්වෙ, සංසාරවිසපාදපෙ;
සබ්භත්ති සද්ධම්මස්සුතං, ද්වෙයෙව මධුරා ඵලා.
සොධෙ චිත්ත මුපක්කම්ම, සුද්ධං උපක්කමෙන තං;
වහෙ සුඛං අසඞ්ඛෙය්යං, දුක්ඛං අසොධිතං මලි.
සොධිතං ¶ සුගතිංනෙති, දුග්ගතිංව අසොධිතං;
චිත්තං සොධෙතු මාලිම්පෙ, රාගදොස මලෙහි තං.
දොසෙජා නාසිතා යෙන,
සාසනෙවත්ථි සොනයො;
නත්ථඤ්ඤත්ථ තමාදාය,
බුධො නාසෙතු තංද්වයං.
රනකුනවාසි ¶ කතාවාසෙ, දගුංචෙතී පුරත්ථිමෙ;
වසතා අග්ගධම්මෙන, ථෙරෙන රචිතො අයන්ති.