📜
ධම්මසොණ්ඩකවග්ගො
1. ධම්මසොණ්ඩකස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
තත්ථ තෙසං වත්ථූන මුප්පත්තියො ද්විධා භවන්ති ජම්බුදීපෙ සීහළදීපෙචාති, තත්ථ ජම්බුදීපෙ තාළීස, සීහළදීපෙ තෙසට්ඨි, තෙසු තාව ජම්බුදීපුප්පත්තිවත්ථූනි ආවි භවිස්සන්ති, තතොපි ධම්මසොණ්ඩකස්ස වත්ථු ආදි, කථං, අම්හාකං කිර භගවතො පුබ්බෙ ඉමස්මිංයෙව භද්දකප්පෙ කස්සපොනාම සත්ථා ලොකෙ උදපාදි, තස්ස ඛො පන භගවතො සාසනන්තරධානතො න චිරෙනෙව කාලෙන අම්හාකං බොධිසත්තො බාරාණසීරඤ්ඤො අග්ගමහෙසියා කුච්ඡිස්මිං නිබ්බත්ති, තස්සු ප්පත්ති කාලසමනන්තරමෙව සබ්බසත්තානං මනසි ධම්මසඤ්ඤා උදපාදි, තස්මාස්ස ධම්මසොණ්ඩොතිනාම මකංසු, සො පනෙසො කුමාරො මහන්තෙන පරිවාරෙන වඩ්ඪෙන්තො සබ්බසිප්පෙසු නිප්ඵත්තිං පත්වා පිතරා උපරජ්ජෙන පූජිතො හුත්වා දානාදයො දසකුසලකම්මපථෙ පූරෙන්තො පිතුඅච්චයෙනාමච්චෙහි ¶ රජ්ජෙනාභිසිඤ්චිතො අහොසි, සො පනෙස ධම්මසොණ්ඩකමහාරාජා දෙවනගරසදිසෙ බාරාණසීනගරෙ චක්කවත්තිසදිසං බාරාණසීරජ්ජං කාරෙන්තො මාසද්ධමාසච්චයෙන සිරිසයනගතො එවං චින්තෙසි, මමෙවං රජ්ජසිරිමනුභවනං න සොභති ධම්මවියොගෙන, දිවාකර විරහිතො නභො වියාතිආදිනා නානාකාරණං චින්තෙසි, තෙනෙත්ථ.
පුඤ්ඤෙන සීලාදිමයෙන පුබ්බෙ,
කතෙන පත්තොස්මි අතන්දිතෙන,
මසක්කසාරෙ විය දෙවරාජා;
රාජත්තමිද්ධෙ පුරමුත්තමම්හි.
රූපෙන හාරීනයනුස්සවෙන,
සද්දෙන සම්මා සවණාමතෙන,
ගන්ධෙන ඝානුස්සවසොභනෙන,
රසඤ්ඤපුඤ්ඤෙන රසෙනචාපි.
ඵස්සෙන ගත්තස්ස සුඵස්සදෙන,
සමිද්ධිපත්තොස්මි මහිද්ධිකොහං,
නෙවෙත්තකෙනෙව පමාදභාව,
මා පජ්ජිතුං යුත්තරූපන්ති ඤත්වා.
දස්සාමි අඞ්ගඅපි ජීවිතඤ්ච,
ධඤ්ඤං ධනං චාපි පසන්නචිත්තො,
සොස්සාමි ධම්මං සිවමාදධානං,
ජිනෙරිතං ජාතිජරාපහාණං.
න සොභති යථාකාසං, ජලං ධාමපතිංවිනා,
රජ්ජකරණං තථා මය්හං, විනා ධම්මා න සොභති.
න සොභති හථා රත්ති, නිසානාථං විනා සදා,
රජ්ජකරණං තථා මය්හං, විනා ධම්මා න සොභති.
අලඞ්කතොපි ¶ චෙ හත්ථී, විනා දාඨා න සොභති,
රජ්ජකරණං තථා මය්හං, විනා ධම්මා න සොභති.
යථා කල්ලොලමාලීයං,
විනා වෙලා න සොභති,
රජ්ජකරණං තථා මය්හං,
විනා ධම්මා න සොභති.
යථා සුමණ්ඩිතො රාජා,
කුපටො නෙව සොභති,
රජ්ජකරණං තථා මය්හං,
විනා ධම්මා න සොභති.
ධම්මමෙව සුණිස්සාමි, ධම්මෙ මෙ රමතී මනො,
න හි ධම්මා පරං අත්ථි, ධම්මමූලං තිසම්පදන්ති.
එවං චින්තෙත්වා පාතොව සිරිගබ්භා නික්ඛම්ම සුසජ්ජිතෙ සමුස්සිතසෙතච්ඡත්තෙ රාජපල්ලෙඞ්කෙ අමච්චගණ පරිවුතො නිසීදි දෙවරාජාවිය විරොචමානො, නිසින්නො පන රාජා අමච්චෙ එවමාහ, යො පනෙත්ථ භොන්තො බුද්ධභාසිතෙසු ධම්මෙසු කිඤ්චිධම්මං ජානාති, සො භාසතු, සොතුමිච්ඡාමිධම්මන්ති, තෙ සබ්බෙපි මයං දෙව න ජානාමාති ආහංසු, තං සුත්වා අ න ත්ත ම නො රාජා එවං චින්තෙසි, යන්නූනාහං හත්ථික්ඛන්ධෙ සහස්සං ඨපෙත්වා නගරෙ භෙරිංචරාපෙය්යං, යං අප්පෙවනාම කොචි ධනලොභෙන චාතුප්පදිකායපි ගාථාය ධම්මං දෙසෙය්ය. තං මෙ දීඝරත්තං හිතාය සුඛාය භවිස්සතීති, තතො සො තථා කත්වාපි ධම්මදෙසකං අලභන්තො පුන ද්විසහස්සං තිචතුපඤ්චසහස්සන්තියාවකොටිප්පකොටිංදම්මීති, තතො ගාම නිගම ජනපදෙ, තතො සෙට්ඨිට්ඨානං සෙනාපති උපරාජට්ඨානා දයොපි, පුන සෙතච්ඡත්තං දම්මි, රාජවෙසං පහාය අත්තානං දාසං සාවෙත්වා ධම්මදෙසෙන්තස්ස දම්මිති වත්වා භෙරි චරාපෙත්වාපි ධම්ම දෙසකමලභිත්වා සංවිග්ගො ¶ කිම්මෙ ධම්මවියොගෙන රජ්ජෙනාති අමච්චානං රජ්ජං නීය්යාතෙත්වා සද්ධම්මගවෙසකො ධම්මසොණ්ඩකමහාරාජා මහාවනං පාවිසි ගාම නිගම රාජධානි පරම්පරාය, තෙනෙත්ථ.
පුරෙ භෙරිං චරාපෙත්වා,
ධම්මසොණ්ඩො නරාධිපො;
සද්ධම්මජ්ඣෙසකං සත්ථු,
අලද්ධා ධනකොටිහි.
දාසො හොමි පහායාහං,
රාජත්තං දෙසකස්ස මෙ;
ඉච්චාහ සො මහීපාලො,
අහො ධම්මෙසු ලොලතා.
රජ්ජං නීය්යාතයිත්වාන, අමච්චානං මනොරමං,
වනං පාවිසි සො රාජා, ගවෙසං ධම්මමුත්තමන්ති.
මහාවනං පවිට්ඨක්ඛණෙ පන මහාසත්තස්ස පුඤ්ඤතෙජෙන සක්කස්සාසනං උණ්හාකාරං දස්සෙසි, අථ දෙවරාජා චින්තෙසි අකාමං මෙ පණ්ඩුකම්බල සිලාසනං උණ්හමහොසි, කින්නුඛො කාරණන්ති ලොකං ඔලොකෙන්තො සක්කො දෙවරාජා ධම්මසොණ්ඩක මහාරාජානං සකලජම්බුදීපං විචිනිත්වා සද්ධම්මජ්ඣෙසකං අලභිත්වා වනං පවිට්ඨභාවං අද්දස, ධම්මසොණ්ඩකමහාරාජා සද්ධම්මත්ථාය රජ්ජ ධන බන්ධු ජීවිතම්පි පහාය අරඤ්ඤං පවිට්ඨො, න සො වතායං යොවා සොවා සත්තො, ඉමස්මිංයෙව කප්පෙ බුද්ධො භවිස්සති, බුද්ධබොධිසත්තො චායං අජ්ජෙව මහාරඤ්ඤං පවිට්ඨො සද්ධම්මං අලද්ධා මහාදුක්ඛං පාපුණෙය්ය, න චෙතං යුත්තං, අජ්ජ මයා තත්ථ ගන්ථබ්බං ධම්මාමතරසෙන තමභිසිඤ්චිත්වා රජ්ජෙ පහිට්ඨාපෙතුන්ති චින්තෙත්වා අත්තභාවං විජහිත්වා භයානකං මහන්තං රක්ඛසවෙසං නිම්මිණිත්වා මහාසත්තාභිමුඛො අවිදූරෙ අත්තානං දස්සෙසි, තෙනෙත්ථ.
බ්යග්ඝච්ඡසීහමහිසො ¶ රගහත්ථිදීපි,
මිගාකුලං කණ්ටකසෙලරුක්ඛං;
නරානමින්දො පවිසිත්වකානනං,
ඉතොචිතො විබ්භමි ධම්මකාමො.
තස්සානුභාවෙන පුරින්දදස්ස,
සිලාසනං උණ්හමහොසි කාමං;
තෙනෙව සො ලොකමුදික්ඛමානො,
අද්දක්ඛි ධීරං විපිනෙ චරන්තං.
මයජ්ජ තං ධම්මරසෙන සම්මා,
සන්තප්පයිත්වා ගමනං වරන්ති;
මන්ත්වා සුභීමඤ්ජනකූටවණ්ණං,
මහාමුඛං නිග්ගත භීමදාඨං.
දිත්තග්ගිසඞ්කාස විසාලනෙත්තං,
මජ්ඣෙන භග්ගං චිපිටග්ගනාසං;
ඛරතම්බදාඨිං ඝනමස්සුවන්තං,
නීලොදරං ගජ්ජිතභීමඝොසං.
කරොරුහං තික්ඛසලොහිතායතං,
විසාලධොතායතඛග්ගහත්ථං;
ගදායුධෙනඞ්කිතමඤ්ඤබාහුං,
දට්ඨොට්ඨභීමං සවලීලලාටං.
මනුස්සමංසාදනරත්තපානං,
භයානකං කක්ඛලයක්ඛවණ්ණං;
සුමාපයිත්වාන වනන්තරස්මිං,
දස්සෙසි අත්තං ස නරාධිපස්සාති.
අථ මහාසත්තො අත්තනො අවිදූරෙ ඨිතං රක්ඛසං අද්දක්ඛි, තං දිස්වානාස්ස භයංවා ඡම්භිතත්තංවා චිත්ථුත්රාසමත්තංවා නාහොසි, කිමත්ර චින්තෙසි, අපිනාම එවරූපො පිරක්ඛසො ධම්මං ¶ ජානෙය්ය, යන්නූනාහං තස්ස සන්තිකෙ ධම්මං සුණිස්සාමි, තම්මෙ දීඝරත්තං හිතාය සුඛාය භවිස්සතීති චින්තෙසි. චින්තෙත්වා චපන අජ්ජ මයා තමුපසඞ්කම්ම පුච්ඡිතං වට්ටතීති ගන්ත්වා රක්ඛසෙන සද්ධිං සල්ලපන්තො ආහ.
අස්මිං වනස්මිං තරුසණ්ඩ මණ්ඩිතෙ;
සුඵුල්ලිතානෙකලතාකුලාකුලෙ;
අධිග්ගහීතො සි මහානුභාව,
පුච්ඡාමි තං දෙව වදෙහි කඞ්ඛං.
ධම්මං ගවෙසං වනමාගතොම්හි,
පහාය රජ්ජං අපි ඤාතිසඞ්ඝං;
ජානාසි චෙ සම්ම වදෙහි මය්හං,
එකම්පි ගාථං සුගතෙන දෙසිතං.
තතො යක්ඛො ආහ.
ධම්මං පජානාමහමෙකදෙසං,
ජිනෙරිතං සාධුතරං රසානං,
දෙසෙමි චෙහං තව ධම්ම මග්ගං,
තුවඤ්හි කිං කාහසි දෙසකස්සාති.
අථ මහාසත්තො ආහ.
රජ්ජෙ ඨිතො අස්සමහං සචෙ භො,
අනප්පරූපං පකරොමි පූජං;
ඉදානි එකො වනමජ්ඣපත්තො,
කරොමි කිං දෙහමිමං ඨපෙත්වා.
යදිච්ඡසි ත්වං මම මංසලොහිතං,
කරොමහං සඞ්ගහමජ්ජ තෙන,
න චත්ථි අඤ්ඤං තව අච්චනීයං,
දෙසෙහි ධම්මං සුගත ප්පසත්ථන්ති.
තතො ¶ යක්ඛො ආහ.
භුත්වාන මංසං සුහිතොව සන්තො,
හන්ත්වා පිපාසං රුධිරං පිවිත්වා;
ධම්මං කථෙතුං පභවාමි තුය්හං,
වත්තුං න සක්කොමි ඛුදාපරෙතොති.
අථ මහාසත්තො ආහ.
භුත්වා තුවං මං පථමඤ්හි යක්ඛ,
පච්ඡා තු දෙසෙස්සසි කස්ස ධම්මං;
ධම්මස්ස මය්හං තව මංසලාභං,
ත්වමෙව ජානාහි යථා භවෙය්යාති.
එවං වුත්තෙ සක්කො දෙවානමින්දො සාධු මහාරාජ අහමෙව යුත්තං ජානාමීති වත්වා තස්සාවිදූරෙ තිගාවුතුබ්බෙධං අඤ්ජනවණ්ණං මහන්තං පබ්බතං මාපෙත්වා මහාරාජ ඉමමාරුය්හ පබ්බතමුද්ධනිට්ඨිතො මම මුඛෙ පතතු, අහං පතන්ථස්ස තෙ ධම්මං දෙසෙස්සාමි, එවං සන්තෙ තුය්හං ධම්මපටිලාභො, මය්හංච මංසපටිලාභො භවිස්සතීති. තං සුත්වා මහාසත්තො අනමතග්ගෙ සංසාරෙ සංසරතො මෙ සීහබ්යග්ඝච්ඡමච්ඡකච්ඡපවිහඞ්ගාදීනං භක්ඛභූතස්ස ජාතීසු පමාණං නත්ති, අජ්ජ මයා සම්බුද්ධස්ස ධම්මත්ථාය ජීවිතං පරිච්චජිතුං වට්ටතීති චින්තෙත්වා එවමාහ.
සංසාරවට්ටෙසු විවට්ටමානා,
පප්පොන්ති දුක්ඛං ජනතා අනෙකා;
එතඤ්හි භො අත්තනො වා පරස්ස,
අත්ථාය නාහොසි අහොසි තුච්ඡං.
ත්වමදින්නහාරී තිච පාරදාරිකො,
පාණාතිපාතීසි මුසා අභාසි;
ත්ව මජ්ජපායීති අකාසි දොසං,
පග්ගය්හ දුක්ඛං බහුසො දදන්ති.
එතඤ්හි ¶ භො අත්තනො වා පරස්ස,
අත්ථාය නාහොසි අහොසි තුච්ඡං;
රුක්ඛා පපාතා පපතිත්වකෙචි,
දුබ්බන්ධියා දුග්ගවිසාදනෙන.
බ්යාධීහි නානාඛරවෙදනාහි,
මරන්ති සත්තා උතුවෙදනාහි;
එතඤ්හි භො අත්තනො වා පරස්ස,
අත්ථාය නාහොසි අහොසි තුච්ඡං.
බ්යග්ඝච්ඡමච්ඡො රගකුච්ඡියඤ්හි,
මතස්ස මෙ නත්ථි පමාණසඞ්ඛා;
එතඤ්හි භො අත්තනො වා පරස්ස,
අත්ථාය නාහොසි අහොසි තුච්ඡං.
එතජ්ජ මෙ දුච්ච ජ මත්තදානං,
න හොති දෙවිස්සරියාදිකාය;
සබ්බඤ්ඤුභාවං පන පාපුණිත්වා,
සංසාරතො නිත්තරණාය සත්තෙ.
ත්වං සම්ම මය්හං බහුසො පකාරී,
තස්මා තවෙතං වචනං කරොමි;
අසංකිතො දෙසය මය්හධම්මං,
සමිජ්ඣතෙ දානි මනොරථො තෙති.
එවඤ්ච පන වත්වා මහාසත්තො පබ්බතමාරුය්හ ඨිතො ආහ, අහමජ්ජ රජ්ජෙන සද්ධිං ජීවිතඤ්ච සරීරමංසඤ්ච සද්ධම්මත්ථාය දම්මීති සොමනස්සප්පත්තො හුත්වා සම්ම ධම්මං දෙසෙහීති වත්වා තස්මිං මහාදාඨං මහාමුඛං විවරිත්වා ඨිතෙ තස්සාභිමුඛො උපපති. අථ සක්කො දෙවානමින්දො සොමනස්සො අච්ඡරියප්පත්තො අත්තභාවං විජහිත්වා අලඞ්කතදිබ්බත්තභාවං මාපෙත්වා ආකාසෙ ¶ තරුණසුරියො විය ඔභාසමානො ආකාසතො පතන්තං මහාසත්තං උභොහි හත්ථෙහි දළ්හං පතිගණ්හිත්වා දෙවලොකං නෙත්වා පණ්ඩුකම්බල සිලාසනෙ නිසීදාපෙත්වා දිබ්බමයෙහි ගන්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා සයං ධම්මං සුත්වා පසන්නො පසන්නාකාරං කත්වා කස්සපදසබලෙන දෙසිතාය අනිච්චාදිපරිදීපිකාය.
අනිච්චාව ත සඞ්ඛාරා, උප්පාදවයධම්මිනො;
උප්පජ්ජිත්වා නිරුජ්ඣන්ති, තෙසං වූපසමො සුඛොති.
ගාථාය ධම්මදෙසනෙන තස්ස මනොරථං මත්ථකං පාපෙත්වා දෙවලොකෙ මහන්තං සිරිවිභවං දස්සෙත්වා ආනෙත්වා සකරජ්ජෙයෙව පතිට්ඨාපෙත්වා අප්පමත්තො හොති මහාරාජාති ඔවදිත්වා දෙවලොකමෙව අගමාසීති.
ඉති අමිතසිරිං වා ජීවිතං වාපි සන්තො,
න සුමරිය පසත්ථං ධම්මමෙවා චරන්ති;
තනුතර විභවානං අප්පමායූනමම්භො,
ඉහ කුසලපමාදො කො නු තුම්හාදිසානන්ති.
ධම්මසොණ්ඩකවත්ථුං පඨමං.
2. මිගලුද්දකස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බිකථා
ඉතො කිර එක තිංසතිමෙ කප්පෙ සිඛීනාම සම්මාසම්බුද්ධො සමතිංස පාරමියො පූරෙත්වා පරමාතිසම්බොධිං පත්වා සදෙවකං ලොකං සංසාරකන්තාරා උත්තාරෙන්තො ධම්මරතනවස්සං වස්සාපෙන්තො ධම්මභෙරිංපහරන්තො ධම්මකෙතුං උස්සාපෙන්තො එකස්මිං සමයෙ විවෙක මනුබ්රූහන්තො අරඤ්ඤායතනං පාවිසි, ¶ පවිසිත්වා චපන සුපුප්ඵිතනාගපුන්නාගාදිනානාතරුසණ්ඩමණ්ඩිතෙ සුඵුල්ලසුමනමාලතිප්පභුතිනානාලතාකුලෙ අනෙකවිධදිපදචතුප්පදසඞ්ඝනිසෙවිතෙ රමණීයෙ සීතලසිලාතලෙ චතුග්ගුණං සඞ්ඝාටිංපඤ්ඤපෙත්වා නිසීදි ඡබ්බණ්ණරංසීහි දිසං පූරයන්තො, තදා තත්ථ දෙවබ්රහ්මනාගසුපණ්ණාදයො සන්නිපතිත්වා දිබ්බමයෙහි ගන්ධමාලාදීහි භගවන්තං පූජයමානා ථොමයමානා නමස්සමානා අට්ඨංසු, තස්මිං පනසමාගමෙ භගවා මධුරස්සරං නිච්ඡාරෙන්තො බ්රහ්මඝොසෙන චතුසච්චපටිසංයුත්තං ධම්මං දෙසෙති අමතවස්සං වස්සාපෙන්තොවිය. තදා එකො මිගලුද්දකො වනං පවිට්ඨො මිගසූකරෙ හන්ත්වා මංසං ඛාදන්තො තං ඨානං පත්වා අද්දස භගවන්තං ධම්මං දෙසෙන්තං. දිස්වා එකමන්තං ඨිතො ධම්මං සුත්වා චිත්තං පසාදෙත්වා තතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්බත්තිත්වා ඡසු කාමසග්ගෙසු මනුස්සෙසුච අපරාපරං ඉස්සරියං අනුභවන්තො ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ සාවත්ථියං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තිත්වා විඤ්ඤුතං පත්තො භගවතො සාසනෙ පබ්බජිත්වා එකදිවසං ධම්මං දෙසෙන්තස්ස භගවතො චතුසච්චපති සංයුත්තං ධම්මකථං සුත්වා චතුපටිසම්භිදාහි අරහත්තං පත්වා එකදිවසං භික්ඛුසඞ්ඝමජ්ඣගතො අත්තනො කතකම්මප්පකාසනෙන පීතිවාචමුදාහරි.
එ ක තිං සෙ ඉතො කප්පෙ,
ලොකෙ උප්පජ්ජි නායකො;
පත්තිංස ලක්ඛණාතිණ්ණො,
සම්බුද්ධො ස සිඛීව්හයො.
ජලන්තො දීපරුක්ඛොව, සූරියොව නභ මුග්ගතො;
මෙරුරාජාව සම්බුද්ධො, ජනෙසග්ගො පතාපවා.
පූරෙත්වා ධම්මනාවායං, ස නාථො සකලං පජං;
පතිට්ඨපෙන්තො සංසාර, කන්තාරා සන්තිභූමියං.
ධම්මකෙතුං ¶ සමුස්සෙන්තො, හනන්තො ධම්මදුන්දුභිං;
සත්තෙ දුක්ඛා පමොචෙන්තො, වසී තත්ථ ජිනො වසී.
එකස්මිං සමයෙ නාථො,
ලොකපජ්ජොතකො ජිනො;
විවෙකකාමො සම්බුද්ධො,
සුරම්මං කානනං ගතො.
පුන්නාගනාගපූගාදි, නානාපාදපසංකුලං;
ලතා ලිඞ්ගිතසාඛාහි, සා මොදකුසුමායුතං.
කුසුමා මොදසම්මත්ත, ඡප්පදාලි නිසෙවිතං;
නානාමිග ගණාකිණ්ණං, මයූරගණ නච්චිතං.
සීතලච්ඡොදිකාසාධු, සුපතිත්ථජලාසයං;
ආසාර සාරධාරාහි, නිජ්ඣරාසත සංකුලං.
ගන්ත්වාන සො මහාරඤ්ඤං,
සීතලං සිකතාතලං;
සිලාතලෙ නිසින්නොසි,
විස්සජ්ජෙන්තො ඡරංසියො.
දෙවා තත්ථ සමාගන්ත්වා, පූජෙසුං ද්විපදුත්තමං;
දිබ්බෙහි ගන්ධමාලාහි, නච්චෙහි තුරියෙහිච.
දෙවදෙවො තදා දෙව, සඞ්ඝමජ්ඣෙ නිසීදිය;
චතුසච්ච මදෙසෙසි, නිච්ඡරං මධුරං ගිරං.
තදාහං ලුද්දකො ආසිං, මිගසූකරමාරකො;
මිගමංසෙන ජිවාමි, තෙන පොසෙමි දාරකෙ [පොසෙන්තොපුත්තදාරකෙ ඉතිකත්ථචි].
තදාහං ¶ මිගවං යාතො,
සබාණො සසරාසනො;
අද්දසං විරජං බුද්ධං,
දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතං.
චන්දංව තාරකාකිණ්ණං, මෙරුංවණ්ණවමජ්ඣගං;
විරොචමාන මාසීනං, චතුසච්චප්පකාසකං.
එකපස්සෙ ඨිතො තත්ථ, අස්සොසිං ධම්මමුත්තමං;
තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා, සොමනස්සං පවෙදයිං.
එකතිංසෙ ඉතො කප්පෙ,
යං පුඤ්ඤං පසුතං මයා;
තෙනාහං පුඤ්ඤකම්මෙන,
ජාතොසිං දෙවයොනියං.
සම්පත්තිමනුභුත්වාන, ඡකාමග්ගෙ පරාපරං;
දෙවසඞ්ඝපරිබ්බූළ්හො, විමානෙ රතනාමයෙ.
මනුස්සෙසුච යං අග්ගං, තස්ස භාගී භවාමහං;
භොගෙ මෙ ඌනතා නත්ථි, සද්ධම්මසවණෙ ඵලං.
ඉමස්මිං භද්දකෙ කප්පෙ,
සාවත්තිපුරමුත්තමෙ;
අඩ්ඪෙ මහද්ධනෙ සාලෙ,
ජාතොහං උදිතෙ කුලෙ.
මහතා පරිවාරෙන, පත්තො වුද්ධිංච විඤ්ඤුතං;
චාරිකං චරමානොහං, පත්තො ජෙතවනං වරං.
අද්දසං සහ සිස්සෙහි, නිසින්නං සුගතං තදා;
අස්සොසිං මධුරං ධම්මං, චතුසච්චප්පකාසකං.
සුත්වාන මධුරං ධම්මං, පබ්බජිත්වාන සාසනෙ;
අ ජරා මරං සීතිභූතං, පත්තො නිබ්බාණමුත්තමං.
සුතං ¶ එකමුහුත්තං මෙ, තදා ධම්මං සුදෙසිතං;
තෙනම්හි චතුරාපායෙ, න ජාතො න කුතොභයං.
කරමුක්ඛිප්ප වක්ඛාමි, කරොථෙ කගිරං මම;
මමො පමං කරිත්වාන, ධම්මං සුණාථ සාධුකන්ති.
එවඤ්ච පන වත්වා සත්තෙ ධම්මසවණෙ නියොජෙසීති.
ඉති තනුතරකාලං සාධු ධම්මං සුණිත්වා,
අධිගතවිභවානං ආනුභාවං සුණිත්වා;
භවවිභවසුඛං භො පත්ථයන්තා කුසීතං,
ජහථ සුණථ ධම්මං දුල්ලභං දුල්ලභස්සාති.
මිගලුද්දකස්ස වත්ථුං දුතියං.
3. තිණ්ණංජනානං වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපස්මිං කිර පුබ්බෙ මහානිදාඝො අහොසි, තදා නිදාඝසුරියෙන සකිරණකරා වාපි පොක්ඛරණි නදී ගිරිකන්දරනිජ්ඣරාදීසු උදකං නිස්සෙසං කත්වා පීතමිව උදකෙ පරික්ඛීණෙ මච්ඡකච්ඡපාදයො යෙභුය්යෙන විනාසං පත්තා. අථ මහාරඤ්ඤභූමියං රුක්ඛතිණලභාදයො අතීව මිලාතා අහෙසුං. මිගපක්ඛිනොපිඝම්මාභිතත්තා පිපාසිතො මරීචිං තොයන්තිමඤ්ඤමානා ඉතොචිතොච ධාවන්තා මහාදුක්ඛප්පත්තා අහෙසුං. තදා එකො සුවපොතකො පිපාසිතො තත්ථ තත්ථ පානීයං පරියෙසන්තො මහාරඤ්ඤෙ එකස්මිං පූතිපාදපෙ සට්ඨිරතනෙ නරකාවාටෙ පානීයගන්ධං ඝායිත්වා ලොභෙන පාතුං ඔතිණ්ණො අතිපානෙන භාරො තත්ථෙව පතිත්වා උග්ගන්තුං නාසක්ඛි. අථාපරොපි සප්පොච මනුස්සොචාති ද්වෙ ජනා තත්ථෙව පතිංසු, සප්පානාම විවෙකං ලද්ධාව අත්තං විජහන්ති. තස්මායං අලද්ධා ¶ විවෙකත්තං උග්ගන්තුං නාසක්ඛි. අනාලම්බත්තා මනුස්සොපි. තෙ උග්ගන්තුං අසක්කොන්තා මරණභයභීතා අඤ්ඤමඤ්ඤ මවිහෙඨෙන්තා තත්ථෙව වසිංසු. අථෙකො බරාණසීවාසිකො මනුස්සො වනං පවිට්ඨො තථෙව පානීයං පරියෙසමානො තං ඨානං පත්වා තෙ තයොපි දිස්වා කම්පමානහදයො වල්ලියා පිටකං බන්ධිත්වා සික්කාය පක්ඛිපිත්වා ඔතාරෙත්වා තෙ තයොපි උද්ධරි, අථානෙන තෙ අම්හාකං ජීවිතං දින්නන්ති සොමනස්සා තස්සෙවමාහංසු, සාමි මයං තුම්හෙ නිස්සාය ජීවිතං ලභිම්හ, තුම්හෙ ඉතො පට්ඨාය අම්හාකං සහායො, මයම්පි තෙ සහායා, අම්හාකං වසනට්ඨානානි ආගන්තුකාමාති වත්වා තෙසු තාව සුවපොතකො ආහ, සාමි බාරාණසියං දක්ඛිණද්වාරෙ මහානිග්රොධො අත්ථි, තත්ථාහං වසාමි, තව තථාරූපෙ කිච්චෙ සති මම සන්තිකමාගම්ම සුවාති සද්දංකරොහීති වත්වා මෙත්තිථිරං කත්වා පක්කාමි, සප්පොපි සම්මාහං තස්සෙව නිග්රොධස්සා විදූරෙ මහන්තං වම්මිකං අත්ථි, තත්ථ වසාමි, තවත්ථෙ සති තත්ථාගන්ත්වා දීඝාතිසද්දං කරොහීති වත්වා තථෙවපක්කාමි, මනුස්සොපි බාරාණසියං අසුකායනාම වීථියා අසුකගෙහෙ වසාමි, තවත්ථෙ සති මම සන්තිකං ආගච්ඡාති වත්වා පක්කාමි, අථා පරභාගෙ සො උපකාරකො පුරිසො අත්තනො කිච්චෙ සඤ්ජාතෙ මම සහායානං සන්තිකං ගමිස්සාමීති සඞ්කෙතානුසාරෙන ගන්ත්වා නිග්රොධමූලෙ ඨිතො සුවස්ස සද්දමකාසි, තං සුත්වා සුවපොතකො වෙගෙනාගන්ත්වා තෙන සද්ධිං පටිසම්මොදිත්වාසම්ම චිරෙනා ගතොසි, ආගතකාරණං මෙ ආචික්ඛාති ආහ. සොපාහ සම්මාහං ජීවිතු මසක්කොන්තො පුත්තදාරකෙ ඤාතීනං පටිපාදෙත්වා තව සන්තිකමාගතොම්හිති, සුවපොතකොපි සාධු සම්ම තයා කතං මම සන්තිකමාගච්ඡන්තෙන, තයා මම ජීවිතං දින්නං, මයාපි තව ජීවනුපායං කාතුං වට්ටති, යාවාහං ආගච්ඡාමි, තාවෙත්ථ ථොකං විස්සමාති වත්වා පක්කාමි ජීවනුපායං පරියෙසමානො, ¶ තස්මිං කිර සමයෙ බාරාණසීරාජා නගරතො නික්ඛම්ම සුසජ්ජිතුය්යානං පවිසිත්වා සපරිසො කීළිත්වා මජ්ඣන්තිකසමයෙ සුඵුල්ලිතං පඤ්චපදුමසඤ්ඡන්වං මඞ්ගලපොක්ඛරණිං දිස්වා නහායිතුකාමො සබ්බාභරණානි ඔමුඤ්චිත්වා රාජපුරිසෙ පටිපාදෙත්වා නහායිතුං ඔතරි, තදා සුවපොතකො තං ඨානං පත්තො සාඛන්තරෙ නිලීනො රාජපුරිසානං පමාදං දිස්වා රඤ්ඤො මුත්තාහාරං ඩසිත්වා ආකාසං පක්ඛන්දිත්වා වෙගෙනාගන්ත්වා අත්තනො සහායස්ස දත්වා අප්පමත්තො ඉමං වලඤ්ජෙහි සම්මාති වත්වා අදාසි, තතො සො නං ගහෙත්වා ඉමං කුහිං පටිසාමෙස්සාමීති චින්තොන්තො මමෙකො සහායකො අන්තොනගරෙ වසති, තස්මිං ඨපෙස්සාමීති චින්තෙත්වා යථාසඞ්කෙතමුපගම්ම තං දිස්වා පටිසන්ථාරං කත්වා සුවපොතකෙන කතො පකාරං පකාසෙත්වා ඉමං මුත්තාහාරං සාධුකං ඨපෙහීති වත්වා අදාසි, තංඛණෙ රාජා නහාත්වානුලිත්තො ආභරණානි පිලන්ධෙන්තො මුත්තාහාරං නාද්දස. තතො රාජපුරිසා අන්තොච බහිච පරිජනෙ උපපරික්ඛිත්වා මුත්තාහාරං අපස්සන්තා නගරෙ භෙරිං චරාපෙසුං, යො මුත්තාහාරං පස්සති, තස්ස රාජා මහන්තං යසං දස්සතීති. තං සුත්වා සො මිත්තදූභී එවං චින්තෙසි, අහංචම්හි දුක්ඛිතො, යන්නූනාහං මුත්තාහාරං රඤ්ඤො දස්සෙත්වා සුඛෙන වසෙය්යං, කිම්මෙ එතෙනාති තෙන කතං තථාරූපං උපකාරං අසල්ලක්ඛෙන්තො මහාමිත්තදූභී පුරිසො රාජපුරිසෙ උපසඞ්කම්ම මුත්තහාරං අත්තනො සන්තිකෙ ඨපිතභාවං කථෙසි, භො මම සන්තිකෙ එකො පුරිසො මුත්තහාරං ඨපෙසීති. එවං අසප්පුරිසසංසග්ගොති, තථාහි.
යථා සංවඩ්ඪිතො නිම්බො, මධුඛීරො දසිඤ්චනා;
න යාති මධුරං තං වො, පකාර මසතං කතං.
සීසෙනු දක මාදාය, වඩ්ඪිතොපි නුහීතරු;
න යාති මධුරං තංවො, පකාරමසතං කතං.
නිච්චං ¶ ඛීරොදපානෙන, වඩ්ඪිතො සිවිසො යථා;
විසංව පරිවත්තෙති, තථා නීචොපකාරකං.
යථාත්තනා කතො අග්ගි, සීතලං න දදෙ ඛලු;
තථා නීචෙ කතං කාරං, අග්ගීව දහතෙ තනුං.
තස්මා උපපරික්ඛිත්වා, හාවභාවෙන බුද්ධියා;
කාතබ්බා මෙත්ති ජන්තූහි, නාමිත්තො ලභතෙසුඛන්ති.
අථස්ස මිත්තදුභිනො වචනෙන රාජපුරිසා මුත්තාහාරංචතංච ගහෙත්වා සභණ්ඩකං පුරිසං දස්සෙසුං. අථ රාජා සභණ්ඩකං චොරං දිස්වා කුද්ධො ඉමං නෙත්වා දක්ඛිණද්වාරෙ ජීවසූලෙ උත්තාසෙථාති ආණාපෙසි, රාජපුරිසා තස්ස රාජාණං කරොන්තො අගමංසු, තෙහි නීයමානො පුරිසො දක්ඛිණද්වාරා නික්ඛම්ම සප්පසහායං සරිත්වා අප්පෙවනාමෙ තස්ස සන්තිකා කිඤ්චි සොත්ථි භවෙය්යාති පුබ්බෙ වුත්තසඞ්කෙතා නුසාරෙන වම්මිකං දිස්වා සම්ම දීඝාති සද්දමකාසි, සො වම්මිකා නික්ඛම්මතං තථා නියමානං දිස්වා සංවිග්ගො දුක්ඛප්පත්තො සහායස්සමෙ අජ්ජ අවස්සයෙන උපත්ථම්භං භවිතුං වට්ටතීති තං සමස්සාසෙත්වා අත්තභාවං විජහිත්වා අඤ්ඤතරවෙසෙන රාජපුරිසෙ උපසඞ්කම්ම ඉමං පුරිසං මුහුත්තංමා මාරෙථාති දළ්හං වත්වා මුහුත්තෙන රඤ්ඤො අග්ගමහෙසියා වසනට්ඨානං ගන්ත්වා සප්පවණ්ණෙන දෙවිං ඩසිත්වා තාය විසෙන මුච්ඡිතකාලෙ මනුස්සවණ්ණෙන වජ්ඣප්පත්තො විසොසධං ජානාතිතී වත්වා තංඛණෙව සහායස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා රඤ්ඤා තව පක්කො සිතකාලෙ ගන්ත්වා උදකප්පසතෙන දෙවියා සරීරෙ පහරිත්වා නිබ්බිසං කරාහීති වත්වා පක්කාමි, අථ රාජා විසවෙජ්ජ පරියෙසන්තො තං පවත්තිං සුත්වා වජ්ඣප්පත්තං ආනෙථාති ආණාපෙත්වා දෙවියා නිබ්බිසං කරොථාති ආහ, සො නාගරාජෙන වුත්තනයෙන නිබ්බිසමකාසි, සා සුඛිතා අරොගා අහොසි, රාජා තං දිස්වා තුට්ඨො තස්ස ඛෙත්තවත්ථුයානවාහනාදිදානෙන ¶ මහාසක්කාරමකාසි, අථ සො රාජානං උපසඞ්කම්ම අත්තනා කතං සබ්බං පකාසෙසි. තෙන වුත්තං.
එකදාහං මහාරාජ, වනං කම්මෙන කෙනචි;
ගතොද්දසං මහාවාටෙ, පතිතං සුවපොතකං.
අථො රගං මනුස්සංච;
දුක්ඛප්පත්තෙ ඛුදාපරෙ;
උක්ඛිපිං කරුණායාහං;
තෙ මෙ වොචුං තදා තයො.
අදාසි ජීවමම්හාකං, උපකාරොසි නො තුවං;
තව කිච්චෙ සමුප්පන්නෙ, අම්හාකං එහි සන්තිකං.
එවං තෙහි පවුත්තොහං, අගඤ්ඡිං සුවසන්තිකං;
තෙන කතූපකාරොහං, මනුස්සස්සාපි සන්තිකං.
තෙනාහං මරණප්පත්තො, අද්දසං උරගාධිපං;
සොදාසි ජීවිතං මය්හං, අලත්ථං [අලද්ධ ඉතිසබ්බත්ථ] විපුලං ධනං.
සුජනො නාවමන්තබ්බො, ඛුද්දකොති නරාධිප;
සුවොච උරගොචෙතෙ, මිත්තධම්මෙ පතිට්ඨිතා.
කාරණඤ්ඤූ මනුස්සෙසො,
අම්හෙහි සමජාතිකො;
කතූපකාරො එවම්පි,
දිසො ජාතො නරාධමො.
අකස්මා දෙව කුප්පන්ති, පසීදන්තිනිමිත්තතො;
සීලං හෙතමසාධූනං, බාලානමවිජානතං.
මනුස්සාපි මහාරාජ, කෙචි විස්සාසියා න වෙ;
තිරච්ඡානාපි හොන්තෙව, අජිම්හමනසාසඨාති.
එවං ¶ සො අත්තනො පවත්තිං කථෙසි, රාජා තං සුත්වා පසන්නො ඉමස්ස පුරිසස්ස මහන්තං ගෙහං කත්වා මහාපරිහාරං කරොථාති ආණාපෙසි, සො පන මම ගෙහං නිග්රොධස්ස ච වම්මිකස්ස ච අන්තරෙ කරොථාති වත්වා තථා කාරෙත්වා තත්ථ වසන්තො රාජූපට්ඨානං කරොන්තො තෙහි සහායෙහි සද්ධිං සම්මොදමානො යාවජීවං වසිත්වා ආයු පරියොසානෙ තෙහි සද්ධිං යථාකම්මං ගතොති.
ඉති පතිතසුඛම්හා අඞ්ගතො වා ධනම්හා,
පරමතරපතිට්ඨා හොන්ති මිත්තා සඛානං;
විරහිතසඛිනං භො නත්ථි යස්මාභිවුද්ධි,
චිණුථ කුසලධම්මං මිත්තවන්තා මහන්තං.
තිණ්ණං ජනානං වත්ථුං තතියං.
4. බුද්ධෙනියා වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ කිර පුබ්බෙ පාටලිපුත්තනගරෙ සත්තාසීතීකොටිනිහිතධනං එකං සෙට්ඨිකුලං අහොසි, තස්ස පන සෙට්ඨිනො එකායෙව ධීතා අහොසි නාමෙන බුද්ධෙනිනාම, තස්සා සත්තවස්සිකකාලෙ මාතාපිතරො කාලමකංසු, තස්මිං කුලෙ සබ්බං සාපතෙය්යං තස්සායෙව අහොසි, සා කිර අභිරූපා පාසාදිකා පරමාය වණ්ණපොක්ඛරතාය සමන්නාගතා දෙවච්ඡරපටිභාගා පියාච අහොසි මනාපා, සද්ධා පසන්නා රතනත්තයමාමිකා පටිවසති, තස්මිං පන නගරෙ සෙට්ඨිසෙනාපතිඋපරාජාදයො තං අත්තනො පාදපරිචාරිකං කාමයමානා මනුස්සෙ පෙසෙසුං පණ්ණාකාරෙහි සද්ධිං, සා තං සුත්වා චින්තෙසි, මය්හං මාතාපිතරො සබ්බං විභවං පහාය මතා, මයා පන තථා අගන්තබ්බං, කිං මෙ පතිකුලෙන, කෙවලං ¶ විත්තවිනාසාය භවති, මයා පනි මං ධනං බුද්ධසාසනෙයෙව නිදහිතුං වට්ටතීති චින්තෙසි, චින්තෙත්වා ච පන තෙසං න මය්හං පතිකුලෙනත්ථොති පටික්ඛිපි, සා තතො පට්ඨාය මහාදානං පවත්තෙන්තී සමණබ්රහ්මණෙ සන්තප්පෙසි, තෙනෙත්ථ.
චතුද්දිසායාතජිනත්රජානං,
ආපානභූතං ඝරමාසි තස්සා;
යදිච්ඡිත ප්පච්චයලාභ හෙතු,
දෙවද්දුමොවාසි මහානුභාවො.
පුප්ඵූපහාරාදි විතානලඞ්කතා,
පදීප පඤ්ඤත්ත සුභාසනාවලී;
සුඛාසනාසීන වසීහිලඞ්කතා,
තස්සාසි තස්මිං වරදානසාලා.
සුධොතහත්ථා සුචිපුඤ්ඤචිත්තා,
සදාදරා රක්ඛිතපඤ්චසීලා;
බුද්ධෙනිනාමා කරුණා ගුණග්ගා,
අදා මහාදානවරං පසත්ථන්ති.
අථාපරභාගෙ එකො අස්සවාණිජකො අස්ස-වාණිජ්ජාය පුබ්බන්තාපරන්තං ගච්ඡන්තො ආගම්ම ඉමිස්සා ගෙහෙ නිවාසං ගණ්හි, අථ සො වාණිජො තං දිස්වා ධීතුසිනෙහං පති ට්ඨා පෙ ත්වා ගන්ධමාලවත්ථාලඞ්කාරාදීහි තස්සා උපකාරකො හුත්වා ගමනකාලෙ අම්ම එතෙසු අස්සෙසු තව රුච්චනකං අස්සං ගණ්හාහීති ආහ, සාපි අස්සෙ ඔලොකෙත්වා එකං සින්ධවපොතකං දිස්වා එතං මෙ දෙහීති ආහ, වාණිජො අම්ම එසො සින්ධවපොතකො, අප්පමත්තා හුත්වා පටිජග්ගාහීති වත්වා තං පටිපාදෙත්වා අගමාසි. සාපි තං පටිජග්ගමානා ආකාසගාමිභාවං ඤත්වා සම්මා පටිජග්ගන්තී එවං චින්තෙසි, පුඤ්ඤකරණස්ස ¶ මෙ සහායො ලද්ධොති, අගතපුබ්බාච මෙ භගවතො සමාරං මාරබලං විධමෙත්වා බුද්ධභූතස්ස ජයමහාබොධිභූමි, යන්නූනාහං තත්ථ ගන්ත්වා භගවතො ජයමහාබොධිං වන්දෙය්යන්ති චින්තෙත්වා බ හූ රජතසුවණ්ණමාලාදයො කාරාපෙත්වා එකදිවසං අස්ස මභිරුය්හ ආකාසෙන ගන්ත්වා බොධිමාලකෙ ඨත්වා ආගච්ඡන්තුඅය්යා සුවණ්ණමාලා පූජෙතුංති උග්ඝොසෙසි. තෙනෙත්ථ.
යතො පට්ඨායහං බුද්ධ, සාසනෙ සුද්ධමානසා;
පසන්නා තෙන සච්චෙන, මමානුග්ගහබුද්ධියා.
ආගච්ඡන්තු නමස්සන්තු, බොධිං පූජෙන්තු සාධුකං;
සොණ්ණමාලාහි සම්බුද්ධ, පුත්තා අරියසාවකා.
සුත්වා තං වචනං අය්යා, බහූ සීහළවාසිනො;
ආගම්ම නභසා තත්ථ, වන්දිං සුච මහිංසුචාති.
තතො ප්පතුති සා කුමාරිකා බුද්ධසාසනෙ අතීව පසන්නා නිච්චමෙව අස්ස මභිරුය්හ ආගන්ත්වා අරියෙහි සද්ධිං මහාබොධිං සුවණ්ණමාලාහි පූජෙත්වා ගච්ඡති, අථ පාටලිපුත්තනගරොපවනෙ වනචරා තස්සා අභිණ්හං ගච්ඡන්තියා ච ආගච්ඡන්තියා ච රූපසම්පත්තිං දිස්වා රඤ්ඤො කථෙසුං. මහාරාජ එවරූපා කුමාරිකා අස්ස මභිරුය්හ ආගන්ත්වා නිබද්ධං වන්දිත්වා ගච්ඡති. දෙවස්සානුරූපා අග්ගමහෙසී භවිතුන්ති, රා ජා තං සුත්වා තෙනහි භණෙ ගණ්හථ නං කුමාරිං, මම අග්ගමහෙසිං කරොමීති පුරිසෙ පයොජෙසි, තෙන පයුත්තපුරිසා බොධිපූජං කත්වා ආගච්ඡන්තිං ගණ්හාමාති තත්ථ නිලීනා ගහණසජ්ජා අට්ඨංසු, තදා සා කුමාරිකා අස්ස මභිරුය්හ මහාබොධිමණ්ඩං ගන්ත්වා වීතරොගෙහි සද්ධිං පුප්ඵපූජං කත්වා වන්දිත්වා නිවත්ති, අථ තෙසු එකො ධම්මරක්ඛිත ත්ථෙරොනාම තස්සා එව මාහ, භගිනි තං අන්තරාමග්ගෙ චොරා ගණ්හිතුකාමා ඨිතා, අසුකට්ඨානං පත්වා අප්පමත්තා ¶ සීඝං ගච්ඡාති, සාපි ගච්ඡන්තී තං ඨානං පත්වා චොරෙහි අනුබන්ධිතා අස්සස්ස පණ්හියා සඤ්ඤං දත්වා පක්කාමි, චොරා පච්ඡතො පච්ඡතො අනුබන්ධිංසු. අස්සො වෙගං ජ නෙ ත්වා ආකාස මුල්ලඞ්ඝි, කුමාරිකා වෙගං සන්ධාරෙතුං අසක්කොන්තී අස්සස්ස පිට්ඨිතො පරිගලිත්වා පතන්තී මයා කතූපකාරං සර පුත්තාති ආහ, සො පතන්තිං දිස්වා වෙගෙනා ගන්ත්වා පිට්ඨියං නිසීදාපෙත්වා ආකාසතො නෙත්වා ස ක ට්ඨා නෙ යෙව පතිට්ඨාපෙසි. තස්මා.
තිරච්ඡානගතාපෙවං, සරන්තා උපකාරකං;
න ජහන්තීති මන්ත්වාන, කතඤ්ඤූ හොන්තු පාණිනොති.
තතො සා කුමාරිකා සත්තා සීතිකොටිධනං බුද්ධසාසනෙයෙව චජිත්වා යාවජීවං සීලං රක්ඛිත්වා උපොසථකම්මං ක ත්වා ත තො චුතා සුත්ත ප්පබුද්ධො විය දෙවලොකෙ නිබ්බත්තීති.
අතිතරුණවයා භො මාතුගාමාපි එවං,
විවිධකුසලකම්මං කත්ව සග්ගං වජන්ති;
කුසලඵලමහන්තං මඤ්ඤමානා භවන්තා,
භවථ කථ මුපෙක්ඛා දානමානාදිකම්මෙ.
බුද්ධෙනියා වත්ථුං චතුත්ථං.
5. අහිතුණ්ඩිකස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ඉමස්මිං කිර භද්දකප්පම්හි අම්හාකං කිර භගවතො පුබ්බෙ කස්සපොනාම සත්ථා ලොකෙ උප්පජ්ජිත්වා සදෙවකං ලොකං සංසාරසාගරා තාරෙත්වා සබ්බබුද්ධකිච්චානි නිට්ඨපෙත්වා අත්ථං ගතො දිවසකරොවිය සෙතබ්යම්හි අනුපාදිසෙසාය නිබ්බාණධාතුයා පරිනිබ්බායි, තදා සකලජම්බුදීපවාසිනො මනුස්සා සන්නිපතිත්වා ¶ එකෙකං සුවණ්ණිට්ඨකං කොටිඅග්ඝනකං රතනවිචිත්තං බහිචිනනත්ථාය එකෙකං අඩ්ඪකොටිඅග්ඝනකං අබ්භන්තරූපපූරණත්ථං මනොසිලාය මත්තිකාකිච්චං කරොන්තා යොජනබ්බෙධං ථූපං කත්වා මහන්තං සක්කාරං කරොන්ති. තදා එකො අහිතුණ්ඩිකො ගාමනිගමරාජධානීසු සප්පෙ කීළාපෙත්වා ජීවිකං කප්පෙන්තො එකං ගාමකං පත්වා තත්ථ සප්පෙ කීළාපෙත්වා සන්තුට්ඨෙහි ගාමවාසීහි දින්නවිවිධොපායනො ඛාදනීයභොජනීයං ඛා දි ත්වා භුඤ්ජිත්වා තත්ථෙව නිවාසං ගහෙත්වා නිසීදි. තස්මිං කිර ගාමකෙ මනුස්සා යෙභුය්යෙන රතනත්තයමාමකා. තස්මා තෙ රත්තිභාගෙ සයන්තා ‘‘නමො බුද්ධායාති’’ එවමාදිං වදන්ති. සො පන අහිතුණ්ඩිකො මිච්ඡාදිට්ඨිකො තිණ්ණං රතනානං ගුණං න ජානාති. තස්මා තෙසං තං වචනං සුත්වා සයම්පි කෙ ළිං කුරුමානො පරිහාසවසෙන ‘‘නමො බුද්ධායාති’’ වදති, අථෙකදිවසං සො අත්තනො කීළාපනසමත්ථං එකං සප්පං භත්ථ තත්ථ පරියෙසමානො ආහිණ්ඩති. තදා එකො නාගරාජා කස්සපදසබලස්ස ථූ පං ග න්ත්වා වන්දිත්වා එකං වම්මිකං පවිසති. තං දි ස්වා අහිතුණ්ඩිකො වෙගෙනා ගන්ත්වා නාගරාජං ගණ්හිතුං මන්තං පරිජපි, සො මන්තං සුත්වා කුජ්ඣිත්වා තං මාරෙතුකාමො අනුබන්ධි, තං දි ස්වා අහිතුණ්ඩිකො වෙ ගෙ න පලායන්තො එකස්මිං පාසාණෙ පක්ඛලිත්වා පතමානො පුබ්බෙවුත්තපරිහාස වචනපරිචයෙන ‘‘නමො බුද්ධායාති’’ වදන්තො පති. තස්ස තං වචනං අනුබන්ධන්තස්ස නාගරඤ්ඤො සොතපථෙ අමතංවිය පති. අථ සො රතනත්තයගාරවෙන තස්මිං කොධං නිබ්බාපෙත්වා සම්ම මා භායි. අහං රතනත්තයමන්තානුභාවපාසෙන බද්ධො. තස්මා තු වං ඩසිතුං මය්හං අනනුරූපං. අජ්ජ ත යි පසන්නොම්හි, පණ්ණාකාරං තෙදම්මි, ගණ්හාති තීණි සුවණ්ණපුප්ඵානි අදාසි. එවං රතනත්තයං නාම ඝොරාසිවිසානම්පි සප්පානං මනං පීණෙති. හොන්ති චෙත්ථ.
බුද්ධොති ¶ වචනං සෙට්ඨං, බුද්ධොති පද මුත්තමං;
නත්ථි තෙන සමං ලොකෙ, අඤ්ඤං සොතරසායනං.
ධම්මොතිවචනං සෙට්ඨං, ධම්මොති පදමුත්තමං;
නත්ථි තෙන සමං ලොකෙ, අඤ්ඤං සොතරසායනං.
සඞ්ඝොති වචනං සෙට්ඨං, සඞ්ඝොති පදමුත්තමං;
නත්ථි තෙන සමං ලොකෙ, අඤ්ඤං සොතරසායනං.
තස්ස මුඛං මුඛං නාම, යං වත්තති මුඛෙ සදා;
දුල්ලභං බුද්ධවචනං, සබ්බසම්පත්තිදායකං.
තස්ස මනො මනො නාම, යං චෙ මනසි වත්තති;
දුල්ලභං බුද්ධවචනං, සබ්බසම්පත්තිදායකං.
තමෙව කවචං දෙහෙ, තමෙව මණි කාමදො;
තමෙව සුරභී ධෙනු, තමෙව සුරපාදපො.
තස්සෙව සොතං සොතංව, යං සුණාති ජනො අයං
දුල්ලභං බුද්ධවචනං, සබ්බසම්පත්තිදායකං.
එවං විධො රගො ඝොරො, හළාහළවිසො සදා;
බුද්ධොති වචනං සුත්වා, සන්තුට්ඨො දාසි ජීවිතං.
සොණ්ණපුප්ඵත්තයංචාපි, මහග්ඝං බහලං අදා;
පස්ස බුද්ධොති වාචාය, ආනුභාවමහන්තතන්ති.
අථ නාගරාජා තස්ස තානි සුවණ්ණපුප්ඵානි දත්වා එවමාහ. සම්ම එතෙසු එකං තව පුඤ්ඤත්තාය එකං මම පුඤ්ඤත්ථාය පූජෙහි. ඉතරෙන යාවජීවං සුඛෙන ජීවන්තො පුත්තදාරෙ පොසෙන්තො දානාදීසු අප්පමජ්ජන්තො ජීවිකං කප්පෙහි. මා හීනකම්මෙ බ්යවටො හොහි, මිච්ඡාදිට්ඨිඤ්ච පජහාති ඔවදිත්වා පක්කාමි. අහිතුණ්ඩිකොපි සොමනස්සප්පත්තො තෙන වුත්තනයෙනෙව ද්විහි පුප්ඵෙහි චෙතියං පූජෙත්වා එකෙන ස හ ස්සං ලභිත්වා තෙ න පුත්තදාරෙ ¶ පොසෙන්තො කපණද්ධිකවණිබ්බකාදීනං දානං දෙන්තො අහිතුණ්ඩිකකම්මං පහාහ කුසලමෙව උපචිනන්තො ආයුපරියොසානෙ සග්ගපරායනො අහොසි.
ඉති අවිදිතසත්තො කිඤ්චි බුද්ධානුභාවං,
ලභති ධනවිසෙසං යස්ස නාමප්පකාසා;
විදිතජනනිකායො කින්නු තස්සානුභාවං,
න ලපති ජිනනාමං කිච්ච මඤ්ඤප්පහායාති.
අහිතුණ්ඩිකස්ස වත්ථුං පඤ්චමං.
6. සරණත්ථෙරස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
සාවත්ථියං කිර සුමනො නාමෙ කො ගහපති අහොසි. තස්ස භරියා සුජම්පතිකා නාම. තෙ අගාරං අජ්ඣාවසන්තා අපරභාගෙ පුත්තංච ධීතරංච ලභිංසු. අථ තෙසං දහරකාලෙයෙව මාතාපිතරො කාලං කරොන්තා ජෙට්ඨකංපක්කොසිත්වා මයං පුත්ත තුවං පතිරූපෙ ඨානෙ නිවෙසිතුං නාසක්ඛිම්හ, යං නො ඝරෙ විභවං, සබ්බං තං ගණ්හ. ඉමායච තෙ කණිට්ඨිකාය වුද්ධිංත්වමෙව ජානාහීති වත්වා ජෙට්ඨකස්ස හත්ථෙ කණිට්ඨිකාය හත්ථං ඨපෙත්වා කාලමකංසු. අථ සො මාතාපිතුන්නං අච්චයෙන ආළාහනකිච්චං කත්වා වසන්තො කාලන්තරෙන කණිට්ඨිකං පතිරූපෙන කුලෙන සම්බන්ධිත්වා සයම්පි දාරපරිග්ගහමකාසි. අථාපරභාගෙ තස්ස කණිට්ඨිකා ගබ්භිනී හුත්වා එකදිවසං සාමිකං ආහ, සාමි මම භාතරං දට්ඨුකාමාම්හීති. සොපි සාධු භද්දෙති අනුරූපෙන පණ්ණාකාරෙන තාය සද්ධිං නික්ඛමි. තදා පන භගවා සුනිවත්ථො සුපාරුතො භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුසො පිණ්ඩාය නගරං පාවිසි ඡබ්බණ්ණඝනබුද්ධරංසියො විස්සජ්ජෙන්තො, ත තො තෙ භගවන්තං දිස්වා පසන්නචිත්තා පඤ්චපතිට්ඨිතෙන ¶ වන්දිත්වා අට්ඨංසු, අථ සත්තා තෙසං ජයම්පතිකානං උපනිස්සයසම්පත්තිංදිස්වා තෙ සරණෙසුච සීලෙසුච පතිට්ඨාපෙත්වා එවමාහ, කදාචි වො දුක්ඛෙ උප්පන්නෙ තථාගතො අනුස්සරිතබ්බොති. තථාහි.
යංකිඤ්චි භයමුප්පන්නං, රාජචොරාදිසම්භවං;
තදා සරෙය්ය සම්බුද්ධං, නිච්ඡන්තොත දුපද්දවං.
යං වෙ උපද්දවං හොති, යක්ඛපෙතා දිසම්භවං;
තදා සරෙය්ය සම්බුද්ධං, නිච්ඡන්තො තදුපද්දවං.
සීහබ්යග්ඝතරච්ඡාදි, පුණ්ඩරීකාදිසම්භවං;
තදා සරෙය්ය සම්බුද්ධං, නිච්ඡන්තො තදුපද්දවං.
යමාතපග්ගි වාතාදි, උදකාසනිසම්භවං;
තදා සරෙය්ය සම්බුද්ධං, නිච්ඡන්තො තදුපද්දවං.
පජ්ජරාදීහි රොගෙහි, විසමො තුහිසම්භවං;
තදා සරෙය්ය සම්බුද්ධං, නිච්ඡන්තො තදුපද්දවං.
මච්චුනා චෙ යදා යුද්ධං, කරෙ තෙනාපි ජන්තුනා;
සරිතබ්බො තදා බුද්ධො, පත්ථෙන්තෙනත්තනො ජයන්ති.
තතො තෙ භගවතො වචනං පටිනන්දිත්වා වන්දිත්වා අගමංසු. අථ ජෙට්ඨකො ආගතෙ තෙ දිස්වා යථානුරූපං සක්කාර මකාසි. තස්සා සාමිකො කතිපාහං තත්ථ වසිත්වා භරියං ජෙට්ඨකස්ස පටිපාදෙත්වා මම ගාමෙ කිච්චං අත්ථීති වත්වා පක්කාමි. අථස්සා භාතා භරියං පක්කොසිත්වා ආහ භද්දෙ ඉමිස්සා සබ්බං කත්තබ්බං කරොහීති. සා තතො පට්ඨාය තස්සා උදකන්න පානා දිනා වෙය්යාවච්චං කුරුමානා එතිස්සා හත්ථපාදගීවූපගෙසු ආභරණෙසු ලොභං උප්පාදෙත්වා තං වූපසමෙතුං අසක්කොන්තී ආහාරූ පච්ඡෙදං කත්වා ගිලානාවිය මඤ්චකං උපගූහිත්වා නිපති. අථ සො ගෙහං ගන්ත්වා තං තථා සයිතං ¶ දිස්වා මඤ්චකෙ නිසින්නො කිං භද්දෙ අඵාසුකන්ති පුච්ඡි, සා තුණ්හී හුත්වා කතිපයවාරෙ පුච්ඡිතා න සක්කා කථෙතුන්ති ආහ. පුන සාමිකෙන ගාළ්හං නිබන්ධිතෙ සා චින්තෙසි, උජුකං මයා තස්සා පිළන්ධනං පත්ථෙමීති වුත්තෙ න ප්පතිරුපං, තස්සා පඤ්චමධුර මංසං පත්ථෙමීති වුත්තෙ තං මාරෙස්සති, තදා පිළන්ධනානි මය්හමෙවාති, තතො සාමි තව කණිට්ඨිකාය පඤ්චමධුරමංසං පත්ථෙමි, අලභමානාය මෙ ජීවිතං නත්ථීති ආහ, තං සුත්වා සො අනෙකපරියායෙන මනුස්සමාරණං නාම භාරියන්ති වත්වා නිවාරෙන්තොපි නිවාරෙතුං නාසක්ඛි, අථ තාය පටිබද්ධචිත්තො කාමමුච්ඡිතො මොහමූළ්හො හුත්වා සාධු ලභිස්සසීති තස්සා වචනං සම්පටිච්ඡි. තථාහි.
හායන්ති ඉධලොකත්ථා, හායන්ති පාරලොකිකා;
හායන්ති මහතා අත්ථා, යෙ ඉත්ථීනං වසඞ්ගතා.
එසා මාතා පිතා එසො, භගිනී භාතරො ඉමෙ;
ගරුතබ්බෙ න ජානන්ති, යෙ ඉත්ථීනං වසඞ්ගතා.
කාරණාකාරණන්තෙතං, කත්තබ්බංවා න වා ඉදං;
කාමන්ධත්තා න ජානන්ති, යෙ ඉත්ථීනං වසඞ්ගතා.
පාණං වා අතිපාතෙන්ති, හොන්ති වා පාරදාරිකා;
භාසන්ති අලිකං වාචං, යෙ ඉත්ථීනං වසඞ්ගතා.
සන්ධිච්ඡෙදාදිකං ථෙය්යං, මජ්ජපානංච පෙසුනං;
කරොන්ති සාහසං සබ්බං, යෙ ඉත්ථීනං වසඞ්ගතා.
අහො අච්ඡරියං ලොකෙ, සරන්තානං භයා වහං;
භරියාය වසං ගන්ත්වා, සොදරිංහන්තුමිච්ඡතීති.
අථ සො සාහසිකො පුරිසො භගිනි එව මාහ, එහි අම්ම අම්හාකං මාතාපිතුන්නං ඉණං සාධෙස්සාම, අප්පෙවනාම නො දිස්වා ඉණායිකා ඉණං දස්සන්තීති, තං සුත්වා තාය සම්පටිච්ඡිතෙ ¶ සුඛයානකෙ නිසීදාපෙත්වා ඉණායිකානං ගාමං ගච්ඡන්තො විය මහාඅටවිංපත්වා යානං මග්ගා ඔක්කම්ම ඨපෙත්වා විරවන්තිමෙව නං හත්ථෙ ගහෙත්වා ඡින්දිස්සාමීති චින්තෙත්වා කෙසෙ ගහෙත්වා භූමියං පාතෙසි, තස්මිං ඛණෙ තස්සා කම්මජවාතා චලිංසු. සා භාතුලජ්ජාය සාමි කම්මජවාතා මෙ චලිංසු, යා වා හං විජායාමි, තාව උපධාරෙහීති වදන්තීපි අපනෙතුං අසක්කොන්තී පුත්තං විජායි, අථ සො තං සමීපෙ වටරුක්ඛමූලෙ මාරෙස්සාමීති චිකුරෙ ගහෙත්වා ආකඩ්ඪි, තස්මිං කාලෙ සා සාමි තව භාගිනෙය්යස්ස මුඛං ඔලොකෙත්වා තස්ස සිනෙහෙනාපි මං න මාරෙහීති වදන්තී යාචි, අථ සො කක්ඛළො තස්සා තං කාරුණිකවචනං අසුණන්තො විය මාරෙතුං උස්සහතෙව, තතො සා කුමාරිකා අත්තනො අසරණා චින්තෙසි, මම සද්දෙනා ගන්ත්වා යො කොචි මම භාතු අනයං කරෙය්ය, තං න ප්පතිරූපන්ති භාතුසිනෙහෙන නිස්සද්දා අත්තනා ගතිතසරණං ආවජ්ජමානා නිපජ්ජි, අථස්සා භා ත රි මෙත්තානුභාවෙනච අනුස්සරිතසරණානුභාවෙනච තස්මිං නිග්රොධෙ අධිවත්ථා දෙවතා එවරූපො මාතුගාමො එත්ථ මාරිතා අභවිස්සා, අද්ධාහං දෙවසමාගමං පවිසිතුං න ලභිස්සාමීති චින්තෙත්වා එතිස්සා සා මි කො විය තං ත ජ්ජෙ ත්වා පලාපෙත්වා ත්වං මා භායීති සමස්සාසෙත්වා යා න කෙ ස පු ත්තං කුමාරිං නිසීදාපෙත්වා තං දිවසමෙව සාවත්ථිමාගම්ම අන්තොනගරෙ සා ලා ය නං නිපජ්ජාපෙත්වා අන්තරධායි. තථාහි.
සබ්බසම්පත්තිදාතාරං, සබ්බලොකෙකනායකං;
මනසාපි යො විභාවෙති, තං වෙ පාලෙන්ති දෙවතා.
මුහුත්තම්පිච යො මෙත්තං, භාවෙති යදි සාධුකං;
තං වෙ පාලෙන්ති දෙවාපි, තොසයන්ති උපායනාති.
තතො ¶ තස්සා පන සාමිකො නගරා නික්ඛම්ම ගච්ඡන්තො අත්තනො භරියං දිස්වා ත්වං කදා ආගතා, කෙනානීතාසීති පුච්ඡි. සා දෙවතාය ආනීතභාවං අජානන්තී කිං ත්වං භණසි, නනු තයා ආනීතාම්හීති, සොපි කිංභොති භණසි, තව භාතුගාමෙ දිට්ඨකාලතො ප්පතුති අජ්ජ චත්තාරො මාසා ජාතා, එත්තකං කාලං ත්වං න දිට්ඨපුබ්බා, කථං ත්වං මයා සද්ධිංආගතාති පුච්ඡි. සා තං සුත්වා තෙනහි මාඤ්ඤස්ස ඉමං රහස්සං කථෙහි සාමීති වත්වා භා ත රා අත්තනො කතං සබ්බං විත්ථාරෙන කථෙසි. තං සුත්වා තස්ස සාමිකො සංවිග්ගො භයප්පත්තො හුත්වා තං අත්තනො ගෙහං පාපෙසි, තතො කතිපාහං තාය විස්සමිතෙ තෙ උභොපි සත්ථාරං නිමන්තෙත්වා මහාදානං දත්වා වන්දිත්වා එකමන්තෙ නිසීදිංසු, අථ සා භගවතො සරණසීලානුභාවෙන අත්තනො ජීවිතපටිලාභං පකාසෙත්වා අත්තනො පුත්තං භගවන්තං වන්දාපෙත්වා සරණොතිනාමමකංසු, සත්ථා තෙ සං අජ්ඣාසයං ඤත්වා තදනුරූපං ධම්මං දෙසෙසි, දෙසනාවසානෙ උභොපි සොතාපන්නා අහෙසුං, අථස්සා පුත්තො සරණකුමාරො වීසතිමෙ වස්සෙ බුද්ධසාසනෙ පබ්බජිත්වා විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා අරහත්තං පත්තො සරණත්ථෙරොනාම පඤ්ඤායීති.
ඛණමපි මනසෙවං දෙවදෙවං සරන්තා,
පරමතරපතිට්ඨං පාපුණන්තීති මන්ත්වා;
භවගති ගුණරාසිං ජානමානා ජනා භො;
භජථ සරණසීලං සබ්බථා සබ්බකාලන්ති.
සරණත්ථෙරස්ස වත්ථුං ඡට්ඨමං.
7. වෙස්සාමිත්තාය වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ ¶ කිර කොසම්බිනගරෙ කොසම්බිරඤ්ඤො වෙස්සාමිත්තානාම අග්ගමහෙසී අහොසි. තදා භගවා කොසම්බියං පටිවසති මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං චාරිකං චරමානො. තස්මිං සමයෙ සා රඤ්ඤා සද්ධිං විහාරං ගන්ත්වා අනොපමාය බුද්ධලීළාය මධුරෙන සරෙන දෙසෙන්තස්ස භගවතො ධම්මං සුත්වා පසන්නා සරණෙසු පතිට්ඨාය බුද්ධමාමිකා හුත්වා විහරති. අථා පරභාගෙ තස්ස රඤ්ඤො රජ්ජත්ථාය පච්චන්තරාජා යුද්ධසජ්ජො රජ්ජං වා දෙතු, යුද්ධංවාති පණ්ණං පහිණි. තං සුත්වා රාජා මහතියා සෙනාය පරිවුතො යුද්ධභූමිං ගච්ඡන්තො මහෙසියා සද්ධිං ගන්ත්වා ඛන්ධාවාරං නිවාසෙත්වා තස්සා එවමාහ. භද්දෙ සඞ්ගාමසීසෙ ජයපරාජයො නාම න සක්කා විඤ්ඤාතුං. සචෙ මෙ පරාජයො අභවිස්ස, පුරෙතරමෙව රත්තපතාකං උස්සාපෙස්සාමි, තෙන අභිඤ්ඤාණෙන ත්වං කොසම්බිමෙව ගච්ඡාහීති අනුසාසිත්වා සඞ්ගාම මණ්ඩලං ගන්ත්වා මහාරණං කරොන්තො අත්තනො පරාජයභාවං ඤත්වා මාතුගාමං සරිත්වා රත්තද්ධජං උස්සාපෙත්වා යුජ්ඣන්තො රණෙ පති. අථ සා රත්තපතාකං දිස්වා පරාජිතො නූන මෙ සාමිකොති භයෙන පලායිතුමාරභි. අථ තං චොරරඤ්ඤො මනුස්සා දිස්වා නූනායං රඤ්ඤො අග්ගමහෙසීති ඤත්වා අත්තනො රාජානං දස්සෙසුං, රාජා තං දිස්වා පටිබද්ධචිත්තො මමෙතං අභිසෙකං කරොථාති අමච්චෙ ආණාපෙසි. අමච්චා තං අභිසෙකත්ථාය යාචිංසු, සා න මෙ භණෙ අභිසෙකෙනත්ථොති න ඉච්ඡි. අමච්චා තමත්ථං රඤ්ඤො ආරොචෙසුං. රාජා නං පක්කොසාපෙත්වා කස්මා න ඉච්ඡසීති පුච්ඡි. සා එවමාහ.
සුණොහි සාධුකං දෙව, භාසමානාය මෙ වචො;
භත්තා මය්හං මතො අජ්ජ, සබ්බසම්පත්තිදායකො.
කත්වාන ¶ සොභිසෙකං මං, අත්තනො හදයං විය;
පාලෙති තං සරන්තස්සා, සොකග්ගි දහතෙ මනං.
මහාරාජ සචඤ්ඤස්ස, අස්ස මග්ගමහෙසිකා;
තම්හා දුක්ඛා න මුච්චාමි, තෙනාහං තං න පත්ථයෙ.
සොකග්ගිනා පදිත්තාහං, සොකෙ සොකං කථං ඛිපෙ;
ජලන්තග්ගිම්හී කො නාම, පලාලං පක්ඛිපෙ බුධො.
පියවිප්පයොගදුක්ඛං, තං චින්තයන්තී පුනප්පුනං;
තම්හා දුක්ඛා න මුච්චාමි, තස්මාහං තං න පත්ථයෙති.
තං සුත්වා රාජා කොධෙනාභිභූතො සචෙ නාභිසිඤ්චිස්සසි, අග්ගිම්හි තං පක්ඛිපිස්සාමීති වත්වා මහන්තං දාරුචිතකං කාරාපෙත්වා අග්ගිං දත්වා එකපජ්ජොතෙ ජාතෙ එත්ත පවිසාති ආහ. අථ සා යාචන්තී රාජානං ආහ.
පාපො නිප්පාපිනං රාජ, පාතනං ඛලු පාවකෙ;
හොති පාපඵලං තස්ස, පච්චත්තෙච පරත්ථච.
පුරාතනෙහි භූපාල, සමණබ්රහ්මණෙසුච;
මාතාපිතුසු බාලෙසු, රොගෙනා තුරඉත්ථිසු;
නප්පසත්ථො වධො දෙව, තස්මාහං න වධාරහාති.
තං සුත්වාපි රාජා අසද්දහන්තො මනුස්සෙ ආණාපෙසි. එතාය හත්ථපාදෙ ගහෙත්වා අග්ගිම්හි පක්ඛිපථාති තෙ තථා කරිංසු, අථ සා අග්ගිම්හි පක්ඛිපමානා නත්ථෙත්ථ මෙ කොචි පටිසරණොති සරණමෙව සරණං කරොමීති චින්තෙත්වා ‘‘බුද්ධං සරණං ගච්ඡාමි, ධම්මං සරණං ගච්ඡාමි, සඞ්ඝං සරණං ගච්ඡාමීති’’ වදන්තී මනසාච අනුස්සරන්තී අග්ගිම්හි පති, තථාවිධොපි අග්ගි තස්සා සරීරෙ ලොමකූපමත්තම්පි උණ්හාකාරං කාතුං නාසක්ඛි. පදුමගබ්භං පවිට්ඨා විය සීතිභූතසරීරා අහොසි. රාජා තං අච්ඡරියං ¶ දිස්වා සංවිග්ගො ලොමහට්ඨජාතො වෙගෙන තං උපසඞ්කමිත්වා උභොහි හත්ථෙහි පග්ගය්හ උරෙ නිපජ්ජාපෙත්වා රාජාසනෙ නිසීදාපෙත්වා අඤ්ජලිං ගග්ගය්හ ඨිතො කස්මා තෙ තං අග්ගි සරීරං මා පරිදහීති පුච්ඡි. සා තං කාරණං කථෙන්තී එව මාහ.
මාතා පිතාච ඤාතීච, පරිවාරාච සොහදා;
මන්තො සධාදයොචාපි, මහෙසක්ඛාච දෙවතා.
එතෙච ඤ්ඤෙච භූපාල, සත්තානං භය මාගතෙ;
රක්ඛිතුං නෙව සක්කොන්ති, හිත්වාන සරණත්තයං.
අගාහං බුද්ධං සරණං, බුද්ධො මෙ සරණං ඉති;
තෙන තෙජෙන මං රාජ, ජලන්තො අග්ගි නො දහි.
අගාහං ධම්මං සරණං, ධම්මො මෙ සරණං ඉති;
තෙන තෙජෙන මං රාජ, ජලන්තො අග්ගි නො දහි.
අගාහං සඞ්ඝං සරණං, සඞ්ඝො මෙ සරණං ඉති;
තෙන තෙජෙන මං රාජ, ජලන්තො අග්ගි නො දහි.
එවං මහානුභාවන්තං, පච්චක්ඛං එහිපස්සිකං;
නානො පද්දව විද්ධංසිං, නානාසම්පත්තිදායකං.
සරණත්තයඤ්හි යො සත්තො, න සමාදාය ගණ්හති;
ඉධවා පරත්ථවා ලොකෙ, සො සුඛං නානුභොස්සති.
සරණත්තයඤ්හි යො සත්තො, සුසමාදාය ගණ්හති;
ඉධවාපරත්ථවා ලොකෙ, සො සුඛා න විහායති.
තස්මා තුවම්පි භූපාල, ගණ්හාහි සරණත්තයං;
තං තෙ භවති සබ්බත්ථ, තාණං ලෙණං පරායණන්ති.
තං සුත්වා රාජා අතිවිය පසන්නමානසො තං ඛමාපෙත්වා මහන්තං සක්කාරසම්මානං කත්වා අජ්ජප්පට්ඨාය ත්වං මම මාතාති තං මාතුට්ඨානෙ ඨපෙත්වා සරණ මගමාසි. තස්මිං සන්නිපතිත්වා ඨිතමහාජනා තං පාටිහාරියං දිස්වා සරණෙසුච සීලෙසුච පතිට්ඨාය දානාදීනි පුඤ්ඤකම්මානි කත්වා යථාකම්මං ගතාති.
ඉති ¶ සරණවරං සා කෙවලං උග්ගහෙත්වා,
ජලිතදහනමජ්ඣෙ සීතිභාවං අලත්ථ;
පරමසරණසීලං පාලයන්තා කථං වො,
න ලභථ භවභොගං නිබ්බුතිඤ්චාපි අන්තෙති.
වෙස්සාමිත්තාප වත්ථුං සත්තමං.
8. මහාමන්ධාතුවත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ඉතො කිර එකනවුතිකප්පමත්ථකෙ විපස්සීනාම සම්මාසම්බුද්ධො ලොකෙ උප්පජ්ජිත්වා පවත්තවරධම්මචක්කො සදෙවකෙහි ලොකෙහි පූජියමානො බන්ධුමතීනගරෙ පටිවසති. තදා සො මන්ධාතා තස්මිං නගරෙ තුන්නකාරො හුත්වා නිබ්බත්ති. තුන්නකාරකම්මෙන ජීවිකං කප්පෙන්තො විහරති. තදා සකලනගරවාසිනො බුද්ධපමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං නිමන්තෙත්වා මහාදාන මදංසු. අථ සො එවං චින්තෙසි, සබ්බෙපිමෙ නගරවාසිනො දානං දදන්ති. අහමෙකොව සෙසො දුග්ගතත්තා, යජ්ජාහමජ්ජ බීජං න රොපෙමි, ඉමම්හා දුක්ඛා න පරිමුච්චිස්සාමීති. සො වෙගෙන තුන්නකාරකම්මං පරියෙසිත්වා කිඤ්චිමූලං ලභිත්වා තෙන එකස්සාපි දානං දාතුං ඔකාස මලද්ධා ආපණං ගන්ත්වා රාජමාසකෙ ගහෙත්වා චඞ්කොටකං පූරෙත්වා ආදාය බුද්ධපමුඛස්ස භික්ඛුසඞ්ඝස්ස භත්තග්ගං ගන්ත්වා ඨිතො එවං චින්තෙසි, නත්ථි දානි ඔකාසං එකස්සාපි භික්ඛුනො පත්තෙ ඔකිරිතුං, අද්ධාහං ඉමෙ ආකාසෙ විකිරිස්සාමීති අප්පෙවනාම පතමානානං එකස්සාපි භික්ඛුනො පත්තෙ එකම්පි පතෙය්ය, තං මෙ භවිස්සති දීඝරත්තං හිභාය සුඛායාති පසන්නමානසො උද්ධං ඛිපි, ත තො පතමානා තෙ පරිවාරිකදෙවතානඤ්ච භගවතො ආනුභාවෙනච බහි අපතිත්වා භගවන්තමාදිං කත්වා සබ්බෙසං භික්ඛූනං ¶ පත්තෙයෙව පතිංසු. අථ සො තං අච්ඡරියං දිස්වා පසන්නමානසො සිරසි අඤ්ජලිං පග්ගය්හ ඨිතො එවං පත්ථනමකාසි.
ඉමිනා මෙ අධිකාරෙන, පසාදෙන යතිස්සරෙ;
කාමභොගීනහං අග්ගො, භවෙය්යං ජාතිජාතියං.
පහරිත්වා යදා පාණිං, ඔලොකෙමි නභොතලං;
සත්තරතනසම්පන්නං, වස්සං වස්සතු සබ්බදාති.
සො තතො පට්ඨාය දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො මහන්තං දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං භද්දකප්පෙ ආදිම්හි මහාසම්මතො නාම රාජා අහොසි. තස්ස පුත්තො රොජො නාම. තස්ස පුත්තො වරරොජො නාම, තස්ස පුත්තො කල්යාණො නාම, තස්ස පුත්තො වරකල්යාණො නාම. වරකල්යාණස්ස පුත්තො උපොසථො නාම. උපොසථස්ස පුත්තො මන්ධාතා නාම හුත්වා නිබ්බත්ති. සො සත්තහි රතනෙහි චතූහි ච ඉද්ධීහි සමන්නාගතො චක්කවත්තිරජ්ජං කාරෙසි, තස්ස වාමහත්ථං සම්මිඤ්ජිත්වා දක්ඛිණහත්ථෙන අප්පොට්ඨිතෙ ආකාසතො දිබ්බමෙඝා විය ජණ්ණුප්පමාණං සත්තරතනවස්සං වස්සති. එවරූපො අච්ඡරියො අහොසි. සො චතුරාසීතිවස්සසහස්සානි කුමාරකීළං කීළි. චතුරාසීතිවස්සසහස්සානි ඔපරජ්ජං කාරෙසි. චතුරාසීතිවස්සසහස්සානි චක්කවත්තිරජ්ජං කාරෙසි, ආයු පනස්ස අසඞ්ඛ්යෙය්යං අහොසි. සො එකදිවසං කාමතණ්හං පූරෙතුං අසක්කොන්තො උක්කණ්ඨිතාකාරං දස්සෙසි, අමච්චා දෙව කින්නඛො උක්කණ්ඨා සීති පුච්ඡිංසු. සො භණෙ මය්හං පුඤ්ඤකම්මෙ ඔලොකියමානෙ ඉමං රජ්ජං නප්පහොති, කතරන්නු ඛො ඨානං රමණීයන්ති. දෙවලොකො මහාරාජාති. සො චක්කරතනං අබ්භුක්කිරිත්වා පරිසාය සද්ධිං චාතුමහාරාජිකදෙවලොකං අගමාසි, අථස්ස චත්තාරො මහාරාජානො දිබ්බමාලගන්ධ- හත්ථා ¶ දෙවගණපරිවුතා පච්චුග්ගමනං කත්වා තං ආදාය චාතුමහාරාජිකදෙවලොකං ගන්ත්වා රජ්ජං අදංසු, තස්ස පරිසාය පරිවුතස්ස තස්මිං රජ්ජං කරොන්තස්ස දීඝො අද්ධා වීතිවත්තො. සො තත්ථපි තණ්හං පූරෙතු මසක්කොන්තො උක්කණ්ඨිතා කාරං දස්සෙසි. තතො චත්තාරො මහාරාජානො කින්නුඛො මහාරාජ උක්කණ්ඨිතොති පුච්ඡිංසු. ඉමම්හා දෙවලොකා කතරන්නු ඛො ඨානං රමණීයන්ති, දෙව පරෙසං උපට්ඨාකමනුස්සසදිසා මයං. තාවතිංසදෙවලොකො ඉතො සතගුණෙන රමණීයොති. මන්ධාතා චක්කරතනං අබ්භුක්කිරිත්වා අත්තනො පරිසපරිවුතො තාවතිංසාභිමුඛො පායාසි, අථස්ස සක්කො දෙවරාජා දිබ්බමාලගන්ධහත්ථො දෙවගණපරිවුතො පච්චුග්ගමනං කත්වා තං හත්ථෙ ගහෙත්වා ඉතො එහි මහාරාජාති ආහ. තතො රඤ්ඤො දෙවගණපරිවුතස්ස ගමනකාලෙ පරිණායකරතනං චක්කරතනං ආදාය සද්ධිංපරිසාය මනුස්සපථං ඔතරිත්වා අත්තනො ඝරං පාවිසි. සක්කො මන්ධාතුං සක්කභවනං නෙත්වා දෙවතා ද්වෙ කොට්ඨාසෙ කත්වා අත්තනො රජ්ජං මජ්ඣෙ භින්දිත්වා අදාසි. තතො පට්ඨාය ද්වෙපි රාජනො රජ්ජං කාරෙසුං. එවං කාලෙ ගච්ඡන්තෙ සක්කො සට්ඨිසතසහස්සාධිකානි තිස්සොච වස්සකොටියො ආයුං ඛෙපෙත්වා චවි. අඤ්ඤො සක්කො නිබ්බත්ති, සොපි තථෙව දෙවරජ්ජං කාරෙත්වා ආයුක්ඛයෙන චවි, එතෙනු පායෙන ඡත්තිංස සක්කා චවිංසු, මන්ධාතා පන මනුස්සපරිහාරෙන දෙවරජ්ජං කාරෙසියෙව, තස්සෙවං කාලෙ ගච්ඡන්තෙ භීය්යොසො මත්තාය කාමතණ්හා උප්පජ්ජි, සො කිම්මෙ උපඩ්ඪරජ්ජෙන. සක්කං මාරෙත්වා එකරජ්ජං කරිස්සාමීති චින්තෙසි. සක්කං පන මාරෙතුං න සක්කා, කාමතණ්හා පනෙසා විපත්තිමූලා. තථාහි.
වරමත්ර සුඛන්ත්යත්ර, අත්රිච්ඡාවිහතො නරො;
ඉධවා පරත්ථවා කිඤ්චි, න සාතං වින්දතෙ සදා.
තණ්හාය ¶ ජායතෙ සොකො,
තණ්හාය ජායතෙ භයං;
තණ්හාය විප්පමුත්තස්ස,
නත්ථි සොකො කුතො භයං.
තණ්හාදාසො නරො එත්ථ, රාජචොරාදිසම්භවං;
හත්තච්ඡෙදාදිකං දුක්ඛං, පාපුණාති විහඤ්ඤති.
යෙන ලොභෙන ජාතෙන, සදා ජීයන්ති පාණිනො;
ඛෙත්තං වත්ථුං හිරඤ්ඤංච, ගවාස්සං දාසපොරිසං;
සබ්බත්ථාමෙන සො ලොභො, පහාතබ්බොව විඤ්ඤුනාති.
තතො අත්රිච්ඡාවිහතස්ස තස්ස ආයුසඞ්ඛාරො පරිහායි, ජරා සරීරං පහරි, මනුස්සසරීරඤ්හි නාම න දෙවලොකෙභිජ්ජති, තථ සො දෙවලොකා භස්සිත්වා බන්ධුමතීනගරුය්යානං පාවිසි, උය්යානපාලො තස්ස ආගතභාවං රාජකුලං නිවෙදෙසි. රාජා රාජකුලා ආගන්ත්වා උය්යානෙයෙව ආසනං පඤ්ඤාපෙසි. තතො මන්ධාතා උය්යානෙ පඤ්ඤත්තවරාසනෙ නිපන්නො අනුට්ඨානසෙය්යං කප්පෙසි. තතො අමච්චා දෙව තුම්හාකං පරතො කින්නු කථෙසාමාති පුච්ඡිංසු, මම පරතො තුම්හෙ ඉමං සාසනං මහාජනස්ස කථෙය්යාථ, මන්ධාතුමහාරාජා ද්විසහස්සදීපපරිවාරෙසු චතූසු මහාදීපෙසු චක්කවත්තිරජ්ජං කාරෙත්වා චාතුමහාරාජිකෙසු රජ්ජං කාරෙත්වා ඡත්තිංසසක්කානං ආයුපරිමාණෙන දෙවලොකෙ රජ්ජං කාරෙත්වා කාලමකාසීති. සො එවං වත්වා කාලංකත්වා යථාකම්මං ගතොති ඉමමත්ථං පකාසෙතුං භගවා චතුමහාපරිසමජ්ඣෙ ඉමා ගාථායො ආහ.
යාවතා චන්දිමසුරියා, පරිහරන්ති දිසා භන්ති විරොචනා;
සබ්බෙව දාසා මන්ධාතා, යෙ පාණා පථවිනිස්සිතා.
න ¶ කහාපණවස්සෙන, තිත්ති කාමෙසු විජ්ජති;
අප්පස්සදා දුඛා කාමා, ඉති විඤ්ඤාය පණ්ඩිතො.
අපි දිබ්බෙසු කාමෙසු, රතිංසො නාධිගච්ඡති;
තණ්හාක්ඛයරතො හොති, සම්මාසම්බුද්ධසාවකොති.
තං සුත්වා බහූ සොතාපත්තිඵලාදීනි පාපුණිංසූති.
ඉති ගතිනියතානං බොධියා උත්තමානං;
සකවසමුපනෙත්වා දෙති දුක්ඛාතිතණ්හා;
අනියතගතිකානං කා කථා මාදිසානං;
ජහථ තමිති මන්ත්වා භො භජව්හො තිවත්ථුංති.
මහාමන්ධාතුවත්ථුං අට්ඨමං.
9. බුද්ධවම්මවාණිජකවත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ කිර පාටලිපුත්තනගරෙ බුද්ධවම්මො නාම වාණිජකො අහොසි වාණිජකකම්මෙන ජීවමානො. සො අපරභාගෙ සත්ථවාහෙහි සද්ධිං ගාමනිගමජනපද රාජධානීසු වාණිජ්ජං පයොජයමානො විචරති, තස්මිං සමයෙ භගවානෙකභික්ඛුසහස්සපරිවුතො ජනපදචාරිකං චරති බහූ දෙවමනුස්සෙ සංසාරකන්තාරා උත්තාරෙන්තො. තදා සො භගවන්තං අද්දස ද්වත්තිංසලක්ඛණානුබ්යඤ්ජනපතිමණ්ඩිතං ජලමානසුවණ්ණමෙරුං වියවිරොචමානං මහාභික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතං, දිස්වා පරමපීතියා ඵුටසරීරො අඤ්ජලිං පග්ගය්හ භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා වන්දිත්වා සායණ්හෙ භගවන්තං භත්තෙන නිමන්තෙසි බුද්ධසාසනෙ අපරිචිතභාවෙන. අථස්ස භගවා විකාලභොජනා පටිවිරතා තථාගතාති ආහ. අථ සො භගවන්තං වන්දිත්වා කිං භන්තෙ භගවන්තා විකාලෙ භුඤ්ජිස්සන්තීති, අථස්ස කථං පටිච්ච භගවා ¶ අට්ඨවිධං පානං තථාගතානං විකාලෙ භුඤ්ජිතුං කප්පති. සෙය්යථිදං, අම්බපානං ජම්බුපානං චොචපානං මොචපානං ඵාරුසකපානං මධුපානං මුද්දිකපානං සාලූකපානන්ති. තං සුත්වා වාණිජො සහසක්කාරාරසෙහි මුද්දිකපානං කත්වා බුද්ධපමුඛස්ස භික්ඛුසඞ්ඝස්ස අදාසි, සභික්ඛුසඞ්ඝො සත්ථා පරිභුත්තපානීයරසො තස්ස ධම්මං දෙසෙත්වා ජනපදචාරිකං පක්කාමි. සොපි පසන්නමානසො හුත්වා නිවත්තො සද්ධිං වාණිජකෙහි තෙසු තෙසු ජනපදෙසු වාණිජ්ජං පයොජෙන්තො මහාවත්තනීයංනාම කන්තාරං පාපුණි, තත්ත තෙසං සබ්බෙසුයෙව සකටෙසු පානීයං පරික්ඛයමගමාසි. තත්ථ සබ්බමනුස්සානංච බලීවද්දානංච පානීයං නාහොසි. අථ සො වාණිජො පිපාසාභිභූතො තෙසු තෙසු සකටෙසු පානීයං පරියෙසන්තො විචරති. අථෙකස්මිං සකටෙ මනුස්සා තං දිස්වා කාරුඤ්ඤෙන එත්ථාගච්ඡ, ඉමස්මිං කොළම්බෙ ථොකං පානීයං අත්ථි පිවාති වදිංසු. ත තො සො ගන්ත්වා පානීයං පිවි. තස්ස තං රසං මුද්දිකපානරසසදිසං අහොසි, පිවන්තොව සො එවං චින්තෙසි. සම්මාසම්බුද්ධස්ස තදා මෙ දින්නමුද්දිකපානස්ස නිස්සන්දො අජ්ජ සම්පත්තො භවිස්සතීති අච්ඡෙරබ්භුතචිත්තො සොමනස්සජාතො ගන්ත්වා සයමෙව චාටියා පිධානං විවරි. සකලාපි සා චාටි මුද්දිකපානෙන පරිපුණ්ණා අහොසි. තතො සො ර සව න්තං ඔජවන්තං අපරික්ඛයං දිබ්බපානසදිසං පානීයං දිස්වා පරමාය පීතියා ඵුටසරීරො උග්ඝොසෙසි සබ්බෙ පානීයං පිවන්තූති. තං සුත්වා සබ්බෙ සන්නිපතිත්වා පානීයං දිස්වා අබ්භුතචිත්තා ජාතා. වාණිජො තෙසං මජ්ඣෙ බුද්ධානුභාවං පකාසෙන්තො ආහ.
පස්සථෙදං භවන්තො භො, ආනුභාවං මහෙසිනො;
අචින්තනීයමච්ඡෙරං, සන්දිට්ඨික මකාලිකං.
පසන්නමනසා බුද්ධෙ, දින්නං පානීයකං මයා;
විපච්චති ඉදානෙව, තං දානං මුනිවාහසා.
ඔජවන්තං ¶ සුඛන්නංව, සීතලං මධුරො දකං;
දිබ්බපානංව දෙවානං, ජාතමබ්භුතමක්ඛයං.
සීලවන්තෙසු කො නාම, න දදෙය්ය විචක්ඛණො;
ඉධ ලොකෙ පරත්තෙච, සුඛදං දාන මුත්තමං.
යථි ච්ඡිතං ගහෙත්වාන, පිවන්තු මධුරො දකං;
භාජනානිච පූරෙත්වා, යන්තු සබ්බෙ යථිච්ඡිතන්ති.
එවඤ්ච පන වත්වා සබ්බෙ මනුස්සෙච බලීවද්දෙච මුද්දිකරසෙනෙව සන්තප්පෙසි. තතො තතො ආගතාපි පානීයං පිවන්තොච පානීයං අක්ඛයං අහොසි. තතො වාණිජො සත්ථවාහෙහි සද්ධිං වාණිජ්ජං පයොජෙත්වා සකනගරං ආගච්ඡන්තො භගවන්තං පස්සිත්වා ගමිස්සාමීති වෙළුවනං ගන්ත්වා සත්ථාරං වන්දිත්වා කතානුඤ්ඤො එකමන්තෙ නිසීදි. සත්ථාපි තෙන සද්ධිං මධුරපටිසන්ථාරමකාසි. උපාසකොපි භන්තෙ තුම්හාකං පාටිහාරියං දිස්වා පසන්නො වන්දිත්වා ගමිස්සාමීති ආගතොම්හි, එවඤ්චෙ වඤ්ච පාටිහාරියන්ති විත්ථාරෙන කථෙසි. අථස්ස භගවා ධම්මං දෙසෙසි. සො ධම්මං සුත්වාන සත්ථාරං ස්වාතනාය නිමන්තෙත්වා මහාදානං දත්වා අත්තනො ගෙහමෙව අගමාසි. සො තතො පට්ඨාය දානාදීනි පුඤ්ඤානි කත්වා තතො චුතො දෙවලොකෙ ද්වාදසයොජනිකෙ කනකවිමානෙ දෙවච්ඡරාපරිවුතො දෙවිස්සරියසමන්නාගතො නිබ්බත්ති. තස්ස පුබ්බකම්මපකාසනත්ථං තත්ථ තත්ථ රතනභාජනෙසු දිබ්බමයෙහි මුද්දිකපානෙහි පරිපුණ්ණං අහොසි. පානීයං පිවිත්වා දෙවා නච්චන්ති වාදෙන්ති කීළන්තීති.
න විපුලජිනසාරං ජානමානො ජනෙවං,
ලභති විපුලභොගං තොයමත්තස්ස දානා;
විදිතගුණගණා භො තීසු වත්ථූසු තුම්හෙ,
ලභථ ඛලු විසෙසං සීලවන්තෙසු දානාති.
බුද්ධවම්මවාණිජකස්ස වත්ථුං නවමං.
10. රූපදෙවියා වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
අතීතෙ ¶ කිර විපස්සිස්ස භගවතො කාලෙ තස්මිං නගරෙ එකා ගාමදාරිකා විහාරෙ ආහිණ්ඩන්තී එකං ගිලානභික්ඛුං දිස්වා කම්පමානහදයා උපසඞ්කමිත්වා වන්දිත්වා භන්තෙ කොතෙ ආබාධො සරීරං පීළෙතීති පුච්ඡි. තෙනාපි භගිනි ඛරාබාධො මෙ පීළෙතීති වුත්තෙ සා තෙනහි භන්තෙ අහං තං රොගං වූපසමෙස්සාමීති නිමන්තෙත්වා ගෙහං ගන්ත්වා තං පවත්තිං මාතාපිතුන්නං කථෙත්වා තෙහි අනුඤ්ඤාතා පුන දිවසෙ නානග්ගරසෙන භෙසජ්ජාහාරං සම්පාදෙසි, තතො සො භික්ඛු පුනදිවසෙ චීවරං පාරුපිත්වා භික්ඛාය චරන්තො තස්සා ගෙහං ගන්ත්වා අට්ඨාසි. සා ථෙරං ආගතං දිස්වා සොමනස්සජාතා පත්තං ගහෙත්වා ආසනං පඤ්ඤාපෙත්වා අදාසි. තත්ථ නිසින්නං තං ආහාරෙන සාධුකං පරිවිසිත්වා සක්කාර මකාසි. අථස්සා සද්ධාබලෙන භුත්තමත්තෙයෙව සො ආබාධො වූපසමි. තතො සො වූපසන්තරොගො දුතියදිවසෙ තස්සා ගෙහං නා ගමාසි. අථ සා විහාරං ගන්ත්වා තං වන්දිත්වා කස්මානාගතත්ථාති පුච්ඡිත්වා තෙන මෙ භගිනි බ්යාධි වූපසමි, තස්මා නාගතොස්මීති වුත්තෙ සා සාධු භන්තෙති සොමනස්සජාතා ගෙහමෙව අගමාසි. සා තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන කාලං කත්වා දෙවලොකෙ නිබ්බත්ති. තස්සා තත්ථ ද්වාදසයොජනිකං කනකවිමානං නිබ්බත්ති. සා තත්ථ දෙවිස්සරියං අනුභවන්තී ඡබුද්ධන්තරං ඛෙපෙත්වා අම්හාකං භගවතො කාලෙ ජම්බුදීපෙ දෙවපුත්තනගරෙ උදිච්චබ්රහ්මණකුලෙ ජෙට්ඨබ්රාහ්මණස්ස භරියාය කුච්ඡිම්හි පටිසන්ධිං ගණ්හි, සා පරිපාක මන්වාය මාතුකුච්ඡිතො නික්ඛමි. තස්සා මාතුකුච්ඡිතො නික්ඛන්තකාලතො පට්ඨාය දිවසෙ දිවසෙ අට්ඨට්ඨනාලිමත්තං තණ්ඩුලං නිබ්බත්තති. තස්සා රූපසම්පත්තිං දිස්වා පසන්නා මාතාපිතරො රූපදෙවීති නාම මකංසු. පච්ඡා තං පතිරූපෙන දාරකෙන නියොජෙසුං. අථස්සා තණ්ඩුල- නාලිමත්තං ¶ ගහෙත්වා පචිතුං ආරද්ධෙ ඉච්ඡිතිච්ඡිතමංසාදිබ්යඤ්ජනඤ්ජ සප්පිනවනීතදධිඛීරාදිගොරසඤ්ච ජීරමරිචාදිකටුකභණ්ඩඤ්ච කදලිපනසමධුගුළාදිඋපකරණඤ්ච භාජනානි පූරෙත්වා නිබ්බත්තති, තාය හත්ථෙන ගහිතං කිඤ්චි ඛාදනීයං භොජනීයංවා පූතිභාවං න ගච්ඡති, භත්තුක්ඛලිං ගහෙත්වා සකලනගරවාසිනො භොජෙන්තියාපි එකකටච්ඡුමත්තං භත්තං ගහිතට්ඨානං න පඤ්ඤායති. එවං අපරික්ඛයපුඤ්ඤා අහොසි, සකලදෙවපුත්තනගරෙ චන්දසුරියාව පාකටා අහොසි, අථ සා පඤ්චසතභික්ඛූ නිමන්තෙත්වා නිච්චං සකනිවෙසනෙයෙව භොජෙති, තදා තෙසං අන්තරෙ පටිසම්භිදාපත්තො මහාසඞ්ඝරක්ඛිතත්ථෙරොනාම ඉමිස්සා පුඤ්ඤානුභාවං දිබ්බචක්ඛුනා දිස්වා න ජානාති එසා අත්ථනා පුබ්බෙ කතකම්මං. යන්නූනාහං අස්සා පකාසෙය්යන්ති එකදිවසං තස්සා නිවෙසනෙ භුඤ්ජිත්වා අනුමොදනං කරොන්තො ජානාසි භගිනි තයා පුබ්බෙ කතකම්මන්ති පුච්ඡි, න ජානාමි භන්තෙ. සොතුමිච්ඡාමීති, අථස්සා සො පුබ්බකම්මං පකාසෙන්තො.
එකනවුතෙ ඉතො කප්පෙ,
විපස්සීනාම නායකො;
අහොසි ලොකෙ ලොකෙක,
නායකො ඡින්නබන්ධනො.
තදා තස්මිං පුරෙ රම්මෙ, ආසි ත්වං ගාමදාරිකා;
ආහිණ්ඩන්තී විහාරස්මිං, අද්දක්ඛි ජිනසාවකං.
රොගාතුරං කිසං පණ්ඩුං, අස්සසන්තං මුහුං මුහුං;
දිස්වාන කම්පිතා චිත්තා, නිමන්තෙත්වාන තං මුනිං.
භෙසජ්ජඤ්චෙව භත්තඤ්ච, අදා ත්වං තෙන සො යති;
අබ්යාබාධො අනීඝොච, අහොසි අනුපද්දවො.
තතො ත්වං තෙන කම්මෙන, සුකතෙන තතො චුතා;
ජාතාසි දෙවලොකස්මිං, සබ්බකාමසමිද්ධිනී.
තත්ථ ¶ තෙ පුඤ්ඤතෙජෙන, පාසාදො රතනාමයො;
මණිථූපිසතාකිණ්ණො, කූටාගාරෙහි ලඞ්කතො.
නෙකගබ්භසතාකිණ්ණො, සයනාසනමණ්ඩිතො;
අච්ඡරාසතසංකිණ්ණො, නච්චගීතාදිසංකුලො.
රම්භාම්බජම්බුසන්නීර, පූගපුන්නාගපාටලී;
නාගාදිතරුසණ්ඩෙහි, මණ්ඩිතුය්යානපන්තිහි.
පදුමුප්පලකළාර, කුන්දකානනමණ්ඩිතෙ;
මධුමත්තාලිපාලීහි, සාරසීසරසංකුලෙ.
දෙවපුත්තෙහි නෙකෙහි, තථා දෙවච්ඡරාහිච;
නිච්චුස්සවෙ මහාභොගෙ, විමානෙ මනනන්දනෙ.
ත්වමෙවං දෙවලොකම්හි, වින්දමානා මහායසං;
අද්ධානං වීතිනාමෙත්වා, නිබ්බුතෙ ගොතමෙ ජිනෙ.
ජම්බුදීපෙ ඉදානි ත්වං, නිබ්බත්තා උදිතෙ කුලෙ;
පුඤ්ඤපඤ්ඤාගුණාවාසා, රූපෙනග්ගා පියංවදා.
එතං තෙ දෙවලොකස්මිං, දෙවිස්සරියමබ්භුතං,
ඉමං තෙ ඉධ ලොකස්මිං, සබ්බං මානුසිකං සුඛං.
විපස්සිමුනිනො කාලෙ, ත්වං තස්සෙකස්ස භික්ඛුනො;
අදා දානං ගිලානස්ස, තස්ස තං ඵලමීදිසං.
කාතබ්බඤ්හි සදා පුඤ්ඤං, ඉච්ඡන්තෙන සුඛප්පදං;
තස්මා ත්වං සබ්බදා භද්දෙ, උස්සුක්කා කුසලෙ භවාති.
එවං සො තස්ස පුරිමත්තභාවෙ කතකම්මං පකාසෙත්වා ඉදානි පුඤ්ඤකම්මෙ අප්පමාදා භවාති අනුසාසි. සා ථෙරස්ස ධම්මදෙසනං සුත්වා පරමසොමනස්සා තතො පට්ඨාය දානාදීසු නිරතා පුඤ්ඤානි කරොන්තී තෙනෙව සොමනස්සෙන සොතාපන්නා අරියසාවිකා අහොසීති.
ඉති ¶ තරුණකුමාරී පුඤ්ඤකම්මෙසු සාරං,
අවිදිතගුණමත්තා දත්ව භික්ඛුස්ස දානං;
දිවිමනුජසුඛං සාලත්ථ තුම්හෙ භවන්තා,
විදිතකුසලපාකා කිං න ලබ්භෙථ සන්තිං.
රූපදෙවියා වත්ථුං දසමං.
ධම්මසොණ්ඩකවග්ගො පථමො.