📜
නන්දියරාජවග්ගො
11. නන්දියරාජස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ඉතො ¶ කිර කප්පසතසහස්සමත්ථකෙ පදුමුත්තරො නාම සත්ථා ලොකෙ උදපාදි සදෙවකං ලොකං සංසාරකන්තාරා උත්තාරෙන්තො. තස්මිං කිර සමයෙ එකො කුටුම්බිකො සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා පසන්නමානසො බුද්ධපමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං නිමන්තෙත්වා මහාදානං සජ්ජෙත්වා අත්තනො භවනං දෙවභවනමිව අලඞ්කරිත්වා බුද්ධාරහං මහාසනං පඤ්ඤාපෙත්වා ගන්ත්වා භගවන්තං යාචි කාලොයං භන්තෙ භගවතො භත්තග්ගස්ස උපසඞ්කමනායාති. අථ භගවා භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො මහතා බුද්ධානුභාවෙන ගන්ත්වා නිසීදි පඤ්ඤත්තවරබුද්ධාසනෙ, තතො කුටුම්බිකො හට්ඨො උදග්ගො සපරිසො භගවන්තං පරිවිසති අනෙකෙහි මධුරන්නපානාදීහි. තදා තස්ස භගවතො සාසනෙ ධුතඞ්ගධරානං අග්ගො වසභත්ථෙරොනාම මහාසාවකො සපදානවත්තෙන පිණ්ඩාය චරමානො තස්ස කුටුම්බිකස්ස ගෙහද්වාරෙ අට්ඨාසි, අථ සො ථෙරං දිස්වා භන්තෙ සත්ථා අන්තොගෙහෙ නිසින්නො, තුම්හෙපි පවිසථාති යාචි, ථෙරො අපවිසිත්වාව අගමාසි, කුටුම්බිකො භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා තමත්තං වත්වා කිං භන්තෙ සදෙවකෙ ලොකෙ භගවතාපි උත්තරිතරො ගුණෙන සංවිජ්ජතීති ආහ. අථස්ස සත්ථා පුත්තොපමං දස්සෙත්වා ථෙරස්ස ගුණෙ වණ්ණෙන්තො එවමාහ.
පාලෙන්ති නිම්මලං කත්වා, පාතිමොක්ඛාදිසංවරං;
සමාදින්නධුතඞ්ගාච, අප්පිච්ඡා මුනිසූනවො.
නිච්ච මන්තකයුද්ධම්හි, නද්ධා යොධාව දප්පිතා;
පුඤ්ඤානං වත්ථුභූතා තෙ, දෙවමානුසකා දිනං.
ධාරෙමහං වණ්ණවන්තං, සීවෙය්යම්පිච චීවරං;
බුද්ධපුත්තා මහානාගා න ධාරෙන්ති තථාවිධං.
ධාරෙන්ති ¶ තෙ පංසුකූලං, සඞ්ඝාටෙත්වා පිලොතිකෙ;
වණච්ඡාදනචොලංව, ඉච්ඡාලොභ විවජ්ජිතා.
සාදියාමි සදා හම්භො, උපාසකනිමන්තනං;
නෙව සාදෙන්ති සම්බුද්ධ, පුත්තො පාසකයාචනං.
සපදානෙන යං ලද්ධං, ලූඛංවාපි පණීතකං;
තෙන තුස්සන්ති මෙ පුත්තා, රසගෙධවිවජ්ජිතා.
නිපජ්ජාමි අහං සාධු, සන්ථතෙ සයනෙ සුභෙ;
න තෙ සෙය්යං පකප්පෙන්ති, සංසාරභයභීරුකා.
ඨානා සනගමනෙන, කප්පෙන්ති ඉරියාපථං;
නෙකභූමිසමාකිණ්ණ, පාසාදෙසු වසාමහං.
බුද්ධපුත්තා තථාච්ඡන්නං, න කදා පවිසන්ති තෙ;
රුක්ඛමූලෙ සුසානස්මිං, අබ්භොකාසෙ රමන්ති තෙ.
භාවෙත්වා භවනාසාය, හෙතුං භාවනමුත්තමං;
අහං ගාමෙ වසිස්සාමි, පාපෙන්තො ජනතං සිවං.
රමන්ති මම පුත්තා තෙ, පන්තසෙනාසනෙ කකා;
තෙසං මහත්තරො සන්තො, ථෙරොයං වසභො මහා;
ධුතපාපො ධුතඞ්ගග්ගො, ඤාතොයං මම සාසනෙති.
එවං භගවා හත්ථං උක්ඛිපිත්වා චන්දමණ්ඩලෙ පහරන්තො විය ථෙරස්ස ගුණෙ පකාසෙසි, තතො සො තස්ස ගුණකථං සුත්වා සයම්පිතං ඨානන්තරං කාමයමානො යන්නූනාහං අනාගතෙ අඤ්ඤතරස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස සාසනෙ ධුතඞ්ගධරානං අග්ගො භවිස්සාමීති තං ඨානන්තරං පත්ථෙන්තො භගවතො පාදමූලෙ නිපජ්ජි, සත්ථා තං කාරණං උපපරික්ඛිත්වා ඉතො කප්පසතසහස්සමත්ථකෙ ගොතමො නාම සත්ථා උප්පජ්ජිස්සති. ත්වං තදා ධුතඞ්ගධරානං අග්ගො හුත්වා කස්ස පොති පඤ්ඤායිස්සතීති බ්යාකරණ ¶ මදාසි. තතො පට්ඨාය සො සොමනස්සො පුඤ්ඤකම්මං කත්වා තතො චුතො දෙවමනුස්සෙසු දෙවිස්සරියං අනුභවන්තො විපස්සීසම්මාසම්බුද්ධකාලෙ එකසාටකො නාම බ්රාහ්මණො හුත්වා මහාදානං අදාසි. තතො චුතො කස්සපසම්මාසම්බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ බාරාණසීනගරෙ බාරාණසීසෙට්ඨි හුත්වා නිබ්බත්තො දානාදීනි පුඤ්ඤානි කත්වා තතො චවිත්වා සංසාරෙ සංසරන්තො දසවස්සසහස්සා යුකෙසු මනුස්සෙසු බාරාණසියං එකො කුටුම්බිකො හුත්වා නිබ්බත්ති. සො පනායං කුටුම්බිකො අරඤ්ඤෙ ජඞ්ඝාවිහාරං අනුවිචරන්තො පච්චන්තිමෙ ජනපදෙ අරඤ්ඤායතනෙ අඤ්ඤතරං පච්චෙකබුද්ධං අද්දස. සො ච පච්චෙකබුද්ධො තත්ථ චීවරකම්මං කරොන්තො අනුවාතෙ අප්පහොන්තෙ සංහරිත්වා ඨපෙතුං ආරද්ධො. කුටුම්බිකො තං දිස්වා භන්තෙ කිං කරොථාති පුච්ඡි. සො පච්චෙකබුද්ධො අප්පිච්ඡතාය තෙන පුට්ඨො න කිඤ්චි වුත්තො හොති. සො චීවරදුස්සං නප්පහොතීති ඤත්වා අත්තනො උත්තරසාටකං පච්චෙකබුද්ධස්ස පාදමූලෙ ඨපෙත්වා අගමාසි. පච්චෙකබුද්ධො තං ගහෙත්වා අනුවාතකං ආරොපෙන්තො චීවරං කත්වා පාරුපි. කුටුම්බිකො ජීවිතපරියොසානෙ කාලං කත්වා තාවතිංසභවනෙ නිබ්බත්තිත්වා තත්ථ යාවතායුකං දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවිත්වා තතො චවිත්වා බාරාණසිතො තියොජනමත්තකෙ ඨානෙ අඤ්ඤතරස්මිං නගරෙ නිබ්බත්ති, තස්ස මාතාපිතරො නන්දියොති [නන්දීතිනාමං ඉතිසබ්බත්ථ] නාමං අකංසු, තස්ස සත්ත භාතරො අහෙසුං, සෙසා ඡ භාතරො නානාකම්මන්තෙසු බ්යාවටා මාතාපිතුන්නං පොසෙන්ති. නන්දියො පන අකම්මසීලො ගෙහෙයෙව වසති. තස්මා තස්ස සෙසා කුජ්ඣන්ති. මාතාපිතරොපි නන්දියං ආමන්තෙත්වා ඔවදන්ති. සො තුණ්හී හොතෙව. අථාපරස්මිං සමයෙ ගාමෙ නක්ඛත්තං සඞ්ඝුට්ඨං, තදා සො මාතරං ආහ. අම්ම සාටකං දෙහි, නක්ඛත්තං කීළිස්සාමීති, සා ධොත- වත්ථං ¶ නීහරිත්වා අදාසි, අම්ම ථූලං ඉදන්ති, සා අඤ්ඤං නීහරිත්වා අදාසි, තම්පි පටික්ඛිපි. අථ නං මාතා ආහ. තාත යාදිසෙ මයං ගෙහෙ ජාතා, නත්ථි ඉතො සුඛුමතරස්ස පටිලාභාය පුඤ්ඤන්ති, ලභනට්ඨානං ගමිස්සාමි අම්මාති. පුත්ත අහං අජ්ජෙව තව බාරාණසීනගරෙ රජ්ජපටිලාභං ඉච්ඡාමීති ආහ. සො සාධු අම්මාති මාතරං වන්දිත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. මාතුයා පනස්ස එවං අහොසි. කහං සො ගමිස්සති, පුබ්බෙවිය ඉධවා එත්ථවා ගෙහෙ නිසීදිත්වා ආගච්ඡතීති, සො පන පුඤ්ඤනියාමෙන චොදියමානො ගාමතො නික්ඛමිත්වා බාරාණසිං ගන්ත්වා සෙනගුත්තස්ස ගෙහෙ පටිවසති, අථෙකදිවසං සො තස්ස කම්මකාරෙහි සද්ධිං සල්ලපන්තො නිසීදිත්වා පචලායන්තො සුපිනං අද්දස. මුඛෙන අන්තං නික්ඛමිත්වා සකලජම්බුදීපෙ පත්ථරිත්වා අන්තොකුච්ඡිමෙව පාවිසි. පබුද්ධො සො භීතො මහාසද්දමකාසි. අථ නං මහාසෙනගුත්තො පුච්ඡි. නන්දියො සුපිනං අද්දසන්ති ආහ. අථ තෙන කීදිසන්ති පුට්ඨො කථෙසි, තතො සෙනගුත්තො තං අත්තනො කුලූපගං පරිබ්බාජිකං පුච්ඡි කො තස්ස විපාකොති. පරිබ්බාජිකා යදි භො ඉත්ථී පස්සති. සත්තදිවසබ්භන්තරෙයෙව අභිසෙකං ලභති, යදි පුරිසො පස්සති, තථෙව රාජා හොතීති කථෙසි. සෙනගුත්තො තස්සා තං කථං සුත්වා ඉමං මම ඤාතිං කරොමීති අත්තනො සත්ත ධීතරෙ පක්කොසිත්වා පටිපාටියා පුච්ඡි. නන්දියස්ස සන්තිකෙ වසථාති, සෙසා සබ්බා න ඉච්ඡිංසු, න මයං ජානාම එතං අධුනාගතං කුලවන්තං වා දුක්කුලවන්තංවාති. අථ කණිට්ඨිකං පුච්ඡි. සා යස්ස මං මාතාපිතරො දස්සන්ති. තෙසං වචනං න භින්දිස්සාමීති සම්පටිච්ඡි, අථ සෙනගුත්තො නන්දියං පක්කොසිත්වා අත්තනො ධීතරං දත්වා තස්ස මහාසම්පත්ති මදාසි. තතො සත්තමෙ දිවසෙ නන්දියො තත්ථ තත්ථ ආහිණ්ඩන්තො රඤ්ඤො මඞ්ගලුය්යානං පස්සිස්සාමීති ගන්ත්වා ධඞ්ගලසිලාපට්ටෙසසීසං පාරුපිත්වා නිපජ්ජි, සො ච බාරාණසීරඤ්ඤො කාලඞ්කතස්ස සත්තමො ¶ දිවසො හොති. අමච්චාච පුරොහිතොච රඤ්ඤො සරීරකිච්චං කාරෙත්වා රාජඞ්ගණෙ නිසීදිත්වා මන්තයිංසු. රඤ්ඤො එකාව ධීතා අත්ථි, පුත්තො පනස්ස නත්ථි. අරාජිකං රජ්ජං න තිට්ඨති. ඵුස්සරථං විස්සජ්ජෙස්සාමාති. තෙ කුමුදපත්තවණ්ණෙ චත්තාරො සින්ධවෙ යොජෙත්වා සෙතච්ඡත්තපමුඛංපඤ්චවිධරාජකකුධභණ්ඩං රථස්මිංයෙව ඨපෙත්වා රථං විස්සජ්ජෙත්වා පච්ඡතො තුරියානි පග්ගණ්හාපෙසුං. රථො පාචීද්වාරෙන නික්ඛමිත්වා උය්යානාභිමුඛො අහොසි. පරිචයෙන උය්යානාභිමුඛො ගච්ඡති. නිවත්තෙමාති කෙචි ආහංසු. පුරොහිතො මා නිවාරයිත්ථාති ආහ. රථො කුමාරකං පදක්ඛිණං කත්වා ආරොහණසජ්ජො හුත්වා අට්ඨාසි. පුරොහිතො පාරුපණකණ්ණං අපනෙත්වා පාදතලානි ඔලොකෙන්තො තිට්ඨතු අයං දීපො. ද්විසහස්සදීප පරිවාරෙසු චතූසු මහාදීපෙසු එකරජ්ජං කාතුං සමත්ථොතිවත්වා තස්ස ධිතිං උපධාරෙතුං තික්ඛත්තුං තුරියානි පග්ගණ්හාපෙසි. අථ කුමාරො මුඛං විවරිත්වා ඔලොකෙත්වා කෙන කාරණෙන ආගතත්ථාති ආහ, දෙව තුම්හාකං රජ්ජං පාපුණාතීති, රාජා කහන්ති, දෙවත්තං ගතො සාමීති, කති දිවසා අතික්කන්තාති, අජ්ජ සත්තමො දිවසොති. පුත්තො වා ධීතා වා නත්ථීති, ධීතා අත්ථි දෙව. පුත්තො න විජ්ජතීති, තෙනහි කරිස්සාමි රජ්ජන්ති, තෙ තාවදෙව අභිසෙකමණ්ඩපං කාරෙත්වා රාජධීතරං සබ්බාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කාරිත්වා උය්යානං නෙත්වා කුමාරස්ස අභිසෙකං අකංසු, අථස්ස කතාභිසෙකස්ස සතසහස්සග්ඝනකං වත්ථං ආනෙසුං, සො කිමිදං තාතාති ආහ, නිවාසනවත්ථං දෙවාති, නනු තාතා ථූලංති, මනුස්සානං පරිභොගවත්ථෙසු ඉතො සුඛුමතරං නත්ථි දෙවාති, තුම්හාකං රාජා එවරූපං නිවාසෙසීති, ආම දෙවාති. න මඤ්ඤෙ පුඤ්ඤවා තුම්හාකං රාජාති වත්වා හන්ද සුවණ්ණභිඞ්කාරං ආහරථ, ලභිස්සාම වත්ථන්ති, තෙ සුවණ්ණභිඞ්කාරං ආහරිංසු, සො උට්ඨාය හත්ථෙ ධොවිත්වා මුඛං වික්ඛාලෙත්වා හත්ථෙන උදකං ආදාය පුරත්ථිමදිසාය අබ්භුක්කිරි, ¶ තාවදෙව ඝනපථවිං භින්දිත්වා සොළසකප්පරුක්ඛා උට්ඨහිංසු, පුන උදකං හත්ථෙන ගහෙත්වා දක්ඛිණං පච්ඡිමං උත්තරන්ති එවං චතස්සොපි දිසා අබ්භුක්කිරි, සබ්බදිසාසු සොළස සොළස හුත්වා චතුසට්ඨිකප්පරුක්ඛා උට්ඨහිංසු, සො එකං දිබ්බදුස්සං නිවාසෙත්වා එකං පාරුපිත්වා නන්දියරඤ්ඤො විජිතෙ සුත්තකන්තිකා ඉත්ථියො මා සුත්තං කන්තන්තූති භෙරිං චරාපෙථාති වත්වා ඡත්තං උස්සාපෙත්වා අලඞ්කතපටියත්තො හත්ථික්ඛන්ධවරගතො නගරං පවිසිත්වා පාසාදමභිරුය්හ මහාසම්පත්තිං අනුභවි. අහො තදා පච්චෙකබුද්ධස්ස දින්නානුවාතකස්ස විපාකො. තෙනාහු පොරාණා.
යථා සාසපමත්තම්හා, බීජා නිග්රොධපාදපො;
ජායතෙ සතසාඛඩ්ඪො, මහානීලම්බුදොපමො.
තථෙව පුඤ්ඤකම්මම්හා, අණුම්හා විපුලං ඵලං;
හොතීති අප්පපුඤ්ඤන්ති, නාවමඤ්ඤෙය්ය පණ්ඩිතොති.
එවං ගච්ඡන්තෙ කාලෙ එකදිවසං දෙවී රඤ්ඤො සම්පත්තිං දිස්වා අහො තපස්සීති කාරුඤ්ඤාකාරං දස්සෙසි. කිමිදං දෙවීති ච පුට්ඨා අතිමහතී තෙ දෙව සම්පත්ති. අතීතමද්ධානං කල්යාණං කතත්තා. ඉදානි අනාගතස්සත්ථාය කුසලං කරොථාති ආහ. කස්ස දස්සාම. සීලවන්තා නත්ථීති. අසුඤ්ඤො දෙව ජම්බුදීපො අරහන්තෙහි, තුම්හෙ දානං සජ්ජෙථ, අහං අරහන්තෙ ලච්ඡාමීති ආහ. පුනදිවසෙ රාජා මහාරහං දානං සජ්ජාපෙසි. දෙවී සචෙ ඉමිස්සා දිසාය අරහන්තො අත්ථි, ඉධා ගන්ත්වා අම්හාකං භික්ඛං ගණ්හන්තූති උත්තරහිමවන්තාභිමුඛී පුප්ඵානි උද්ධං ඛිපිත්වා උරෙන නිපජ්ජි. අථ තානි පුප්ඵානි ආකාසතො ගන්ත්වා හිමවන්තපදෙසෙ වසන්තානං පදුමවතියා පුත්තානං පඤ්චසතානංපච්චෙකබුද්ධානං ජෙට්ඨකමහාපදුමපච්චෙකබුද්ධස්ස පාදමූලෙ පතිංසු. තථාහි.
අහො ¶ පස්සථ භො දානි, විම්හයං පුඤ්ඤකම්මුනො;
අචෙතනාපි පුප්ඵානි, දූතකිච්චෙසු බ්යාවටා.
කත්තුකාමෙන ලොකස්මිං, සකලං අත්තනො වසං;
සබ්බත්ථාමෙන කත්තබ්බං, පුඤ්ඤං පඤ්ඤවතා සදාති.
තතො මහාපදුමපච්චෙකබුද්ධො තං ඤත්වා සෙසභාතරෙ ආමන්තෙසි. මාරිසා නන්දියරාජා තුම්හෙ නිමන්තෙසි. අධිවාසෙථ තස්ස නිමන්තනන්ති. තෙ අධිවාසෙත්වා තාවදෙව ආකාසෙනා ගන්ත්වා උත්තරද්වාරෙ ඔතරිංසු. මනුස්සා පඤ්චසතා දෙව පච්චෙකබුද්ධා ආගතාති රඤ්ඤො ආරොචෙසුං, රාජා සද්ධිං දෙවියා ගන්ත්වා වන්දිත්වා පත්තෙ ගහෙත්වා පච්චෙකබුද්ධෙ පාසාදං ආරොපෙත්වා තත්ථ තෙසං දානං දත්වා භත්තකිච්චාවසානෙ රාජා සඞ්ඝත්ථෙරස්ස දෙවී සඞ්ඝනවකස්ස ච පාදමූලෙ නිපජ්ජිත්වා අය්යා පච්චයෙහි න කිලමිස්සන්තු, මයං පුඤ්ඤෙන න හායිස්සාම, අම්හාකං ඉධ වාසාය පටිඤ්ඤං දෙථාති පටිඤ්ඤං කාරෙත්වා උය්යානෙ නිවාසට්ඨානාදයො කාරෙත්වා යාවජීවං පච්චකබුද්ධෙ උපට්ඨහිත්වා තෙසු පරිනිබ්බුතෙසු සාධුකීළනං කාරෙත්වා චන්දනා ගරුආදීහි සරීරකිච්චං කාරෙත්වා ධාතුයො ගහෙත්වා චෙතියං පතිට්ඨාපෙත්වා එවරූපානම්පි මහානුභාවානං මහෙසීනං මරණං භවිස්සති, කිමඞ්ගං පන මාදිසානන්ති සංවෙගජාතො ජෙට්ඨපුත්තං රජ්ජෙ පතිට්ඨාපෙත්වා සයං පබ්බජං පබ්බජි, දෙවීපි රඤ්ඤෙ පබ්බජිතෙ අහං කිංකරිස්සාමීති පබ්බජිත්වා ද්වෙපි උය්යානෙ වසන්තා ඣානාභිඤ්ඤං නිබ්බත්තෙත්වා ඣානසුඛෙන වීතිනාමෙන්තා ආයුපරියොසානෙ බ්රහ්මලොකෙ නිබ්බත්තිංසු. තෙ අම්හාකං භගවතො කාලෙ බ්රාහ්මණකුලෙ නිබ්බත්තිත්වා බුද්ධසාසනෙ පබ්බජිංසු, තදා නන්දියරාජා ධුතඞ්ගධරානං අග්ගො මහාකස්සපත්ථෙරොනාම හුත්වා චන්දො විය සුරියො වියච ලොකෙ පාකටො හුත්වා භගවති පරි- නිබ්බුතෙ ¶ බුද්ධසාසනං අතිවිය සොභෙති. භරියාපිස්ස භද්දකාපිළානී නාම අහොසීති.
දත්වා පුරෙකො විපිනෙ චරන්තො,
පච්චෙකබුද්ධස්සනුවාතමත්තං;
කත්වා සරට්ඨං කුරුදීපසොභං,
මහානුභාවො වසුධා ධිපොසි.
තුම්හෙච භොන්තො ඛලු සීලවන්තෙ,
දදාථ දානානි අනප්පකානි;
තං වො පතිට්ඨාච භවන්තරස්මිං,
චින්තාමණිං කප්පතරුංව සාරන්ති.
නන්දියරාජස්ස වත්ථුං පථමං.
12. අඤ්ඤතරමනුස්සස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
අම්හාකං භගවති පරිනිබ්බුතෙ පාටලිපුත්තසමීපෙ අඤ්ඤතරස්මිං ගාමෙ අඤ්ඤතරො දුග්ගතමනුස්සො වසති, සො පනෙකදිවසං අඤ්ඤතරං ගාමං ගච්ඡන්තො ද්වෙ සාටකෙ නිවාසෙත්වා මහන්තං අටවිංපාපුණි, තදෙවං ගච්ඡන්තං දිස්වා එතස්ස වත්ථං ගණ්හිස්සාමීති එකො චොරො අනුබන්ධි, සො දූරතොව ආගච්ඡන්තං චොරං දිස්වා චින්තෙසි, අහමෙතස්මා පලායිතුං වා තෙන සද්ධිංයුජ්ඣිතුං වා න සක්කොමි, අයමාගන්ත්වා අවස්සං අනිච්ඡන්තස්සාපි මෙ වත්ථං ගණ්හිස්සති. මයාපිස්ස නිරත්ථකෙන හරිතුං න සක්කා, දානවසෙනස්ස දස්සාමීති සන්නිට්ඨාන මකාසි, අථ චොරො ආගන්ත්වා වත්ථකං පරාමසි, අථ සො පුරිසො චිත්තං පසාදෙත්වා ඉමං මම වත්ථදානං භවභොගසුඛත්ථාය පච්චයො හොතූති වත්ථං දත්වා දුච්ඡාදිතත්තා මහාමග්ගං පහාය අඤ්ඤෙන ජඞ්ඝාමග්ගෙන ගච්ඡන්තො ආසිවිසෙන දට්ඨො කාලං කත්වා හිමවන්තප්පදෙසෙ ¶ ද්වාදසයොජනිකෙ කනකවිමානෙ නෙකච්ඡරාසහස්සපරිවුතො නිබ්බත්ති. විමානං පනස්ස පරිවාරෙත්වා තියොජනිකෙ ඨානෙ කප්පරුක්ඛා නිබ්බත්තිංසු, සො මහන්තං දිබ්බසම්පත්තිං දිස්වා සොමනස්සං පවෙදෙන්තො ආහ.
පරිණාමිතමත්තෙන, දානස්ස සකසන්තකං;
දදාති විපුලං භොගං, දිබ්බමිස්සරියං වරං.
ද්වාදසයොජනුබ්බෙධං, දුද්දික්ඛං චක්ඛුමූසනං;
කූටා ගාරවරුපෙතං, සබ්බසොවණ්ණයං සුභං.
මම පුඤ්ඤෙන නිබ්බත්තං, නෙකරාගද්ධජාකුලං,
තථෙව පරිසුද්ධෙහි, විතානෙහි ච ලඞ්කතං.
පාසාදපරියන්තම්හි, දිබ්බවත්ථානි ලම්බරෙ;
වාතෙරිතා තෙ සොභන්ති, අව්හෙන්තාව සුධාසිනො.
පාසාදස්ස සමන්තා මෙ, භූමිභාගෙ තියොජනෙ;
ඉච්ඡිතිච්ඡිතදාතාරො, ජාතාසුං සුරපාදපා.
තත්ථ නච්චෙහි ගීතෙහි, වාදෙහි තුරියෙහි ච;
නෙ කච්ඡරාසහස්සෙහි, මොදාමි භවනෙ මම.
න සම්මා දින්නවත්ථස්ස, අක්ඛෙත්තෙ ඵලමී දිසං;
ඛෙත්තෙ සම්මා දදන්තස්ස, කො ඵලං වණ්ණයිස්සතීති.
එවං විධම්පි කුසලං මනුජො කරිත්වා,
පප්පොති දිබ්බවිභවං මුනිවණ්ණනීයං;
මන්ත්වාන භො දදථ දානවරං සුසීලෙ,
සද්ධාය සුද්ධමනසාස්ස විසෙසභාගීති.
අඤ්ඤතරමනුස්සස්ස වත්ථුං දුතියං.
13. විසමලොමකුමාරස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
අතීතෙ ¶ කිර ඉමස්මිං ජම්බුදීපෙ කස්සපො නාම සම්මාසම්බුද්ධො පාරමියො පූරෙත්වා සබ්බඤ්ඤුතං පත්තො ලොකස්ස දුක්ඛාපනුදො සුඛාවහො පටිවසති ලොකං නිබ්බාණමහානගරවරෙ පරිපූරෙන්තො. තස්මිං සමයෙ අඤ්ඤතරො පුරිසො සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා පසන්නො භික්ඛුසඞ්ඝස්ස දානං දෙන්තො සීලං රක්ඛන්තො උපොසථකම්මං කරොන්තො නානාවිධානි පුඤ්ඤකම්මානි කත්වා සුත්තප්පබුද්ධොවිය ගන්ත්වා දෙවලොකෙ නිබ්බත්ති සබ්බරතනමයෙ දිබ්බවිධානෙ දෙවච්ඡරාසහස්සපරිවුතො. තත්ථ යාවතායුකං ඨත්වා තතො චුතො අම්හාකං භගවති පරිනිබ්බුතෙ ජම්බුදීපෙ පාටලිපුත්තනගරෙ ආණාචක්කවත්තිධම්මාසොකමහානරින්දස්ස අග්ගමහෙසියා කුච්ඡිම්හි නිබ්බත්ති. තස්ස නාමං කරොන්තො සීසෙ ලොමං විසමං හුත්වා ජාතත්ථා විසමලොමකුමාරොති සඤ්ජානිංසු. සො කමෙන විඤ්ඤුතං පත්තො බලසම්පන්නො අහොසි. මහාථාමො අභිරූපොච අහොසි. දස්සනීයො පාසාදිකො යසපරිවාරසම්පන්නො පටිවසති. තතො අපරෙන සමයෙන ධම්මාසොකමහානරින්දො චතුරාසීතිසහස්සරාජපරිවුතො අනන්තබලවාහනො කී ළා ප රො හිමවන්තං ගන්ත්වා යථාභිරන්තං කීළිත්වා ආගච්ඡන්තො චන්දභාගං නාම ගඞ්ගං සම්පාපුණි. සා පන යොජනවිත්ථතා තිගාවුතගම්භීරා අහොසි. තදා සා අධුනාගතෙහි ඔඝෙහි මහාඵෙණසමාකුලා බහූමියො උභොකූලෙ උත්තරන්තී මහාවෙගා [මහාවෙගාගච්ඡන්තී ඉතිසබ්බත්ථ] ගච්ඡන්ති. තදා රාජා ගඞ්ගං දිස්වා කො නාමෙත්ථ පුරිසො එවංවිධං මහාගඞ්ගං තරිතුං සමත්ථො භවිස්සතීති ආහ. තං සුත්වා විසමලොම කුමාරො ආගන්ත්වා වන්දිත්වා අහං දෙව ගඞ්ගං තරිත්වා ගන්තුඤ්ච ආගන්තුඤ්ච සක්කොමීති ආහ. රාජා සාධූති සම්පටිච්ඡි. අථ කුමාරො ගාළ්හං නිවාසෙත්වා මකරදන්තියා ¶ කෙසෙ බන්ධිත්වා ගඞ්ගාකූලෙ ඨිතො අට්ඨාරසහත්ථං අබ්භුග්ගන්ත්වා උසභමත්තට්ඨානෙ පතිත්වා තරිතු මාරභි. තතො චණ්ඩසොතං ඡින්දිත්වා තරන්තො ගමනා ගමනකාලෙ ගණ්හනත්ථාය ආගතෙ චණ්ඩසුංසුමාරෙ පාණිනා පහරිත්වා චුණ්ණවිචුණ්ණං කරොන්තො වීසසතං මාරෙත්වා උත්තාරෙත්වා තලමුග්ගම්ම රාජානං වන්දිත්වා අට්ඨාසි. රාජා තං කාරණං දිස්වා භයප්පත්තො එසො ඛො මං මාරෙත්වා රජ්ජම්පි ගහිතුං සමත්ථො. එතං මාරෙතුං වට්ටතීති චින්තෙත්වා නගරං සම්පත්තො කුමාරං පක්කොසාපෙත්වා අමච්චෙ ආහ. ඉමං භණෙ බන්ධනාගාරෙ කරොථාති. තෙ තථා කරිංසු, අථස්ස බන්ධනාගාරෙ වසන්තස්ස චත්තාරො මාසා අතික්කන්තා. තතො රාජා චතුමාසච්චයෙන දීඝතො සට්ඨිහත්ථප්පමාණෙ සට්ඨිවෙළුකලාපෙ ආහරාපෙත්වා ගණ්ඨියො සොධාපෙත්වා අන්තො අයොසාරං පූරෙත්වා රාජඞ්ගණෙ ඨපාපෙත්වා විසමලොමකුමාරං බන්ධනාගාරතො ආහාරාපෙත්වා [ආණාපෙත්වා ඉතිසබ්බත්ථ] අමච්චෙ එවමාහ. භණෙ ස්වායං කුමාරො ඉමිනා ඛග්ගෙන ඉමෙ වෙළුකලාපෙ චතුරඞ්ගුලං කත්වා ඡින්දතු. නො චෙ ඡින්දිතුං සක්කොති. තං මාරෙථාති ආහ, තං සුත්වා කුමාරො අහං බන්ධනාගාරෙ චි ර වු ත්ථො ජිඝච්ඡාපීළිතො ආහාරෙන කිලමිං, යන්නූනාහං ආහාරං භුඤ්චිත්වා ඡින්දෙය්යන්ති. තෙ නත්ථි දානි තුය්හං ආහාරන්ති ආහංසු. තෙනහි පොක්ඛරණියා පානීයං පිවිස්සාමීති ආහ. තෙ සාධූති පොක්ඛරණිං නෙසුං. කුමාරො පොක්ඛරණිං ඔතරිත්වා නහායිත්වා නිමුග්ගො යාවදත්ථං කලලං භුඤ්චිත්වා පානීයං පිවිත්වා උට්ඨාය අසිපත්තං ගහෙත්වා මහාජනානං [මහාජනානංපස්සන්තමෙව ඉතිසබ්බත්ථ] පස්සන්තානමෙව අට්ඨාසීතිහත්ථට්ඨානං ආකාසං උල්ලඞ්ඝිත්වා සබ්බවෙළුකලාපෙ චතුරඞ්ගුලමත්තෙන ඛණ්ඩාඛණ්ඩං කුරුමානො ඔතරිත්වා මූලෙ ථූලඅයසලාකං පත්වා කිණීති සද්දං සුත්වා අසිපත්තං විස්සජ්ජෙත්වා රොදමානො අට්ඨාසි. තතො රාජපුරිසෙහි කිමත්තං රොදසීති වුත්තෙ ¶ එත්තකානං පුරිසානමන්තරෙ මය්හං එකොපි සුහදො නත්ති. සචෙ භවෙය්ය, ඉමෙසං වෙළුකලාපානමන්තරෙ අයො සාරං අත්ථිභාවං කථෙය්ය, අහං පන ජානමානො ඉමෙ වෙළු කලාපෙ අඞ්ගුලඞ්ගුලෙසු ඡින්දෙය්යන්ති ආහ. තතො රාජා කුමාරෙන කතකම්මං ඔලොකෙත්වා පසන්නො උපරාජට්ඨානං බහුඤ්ච විභවං දාපෙසි, එවමස්ස බලසම්පත්තිලාභො නාම න ජාතිගොත්තකුලපදෙසාදීනං බලං. න පාණාතිපාතාදිදුච්චරිතානං බලං. කස්සෙතං බලන්ති. කස්සපසම්මාසම්බුද්ධකාලෙ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස දින්නදානාදිසුචරිතකම්මවිපාකං. තෙන වුත්තං.
කස්සපස්ස මුනින්දස්ස, කාලෙ අඤ්ඤතරො නරො;
සම්බුද්ධමුපසංකම්ම, සුත්වා ධම්මං සුදෙසිතං.
පටිලද්ධසද්ධො හුත්වා, සීලවන්තාන භික්ඛුනං;
මධුරන්නපානෙ පචුරෙ, අදාසි සුමනො තදා.
අදාසි චීවරෙ පත්තෙ, තථෙව කායබන්ධනෙ;
අදා ඛීරසලාකඤ්ච, බහූ කත්තරයට්ඨියො.
අදා සුපස්සයං දානං, මඤ්චපීඨාදිකං තථා;
පාවාර කම්බලාදීනි, අදා සීතනිවාරණෙ.
අදා භෙසජ්ජදානානි, ආරොග්යත්ථාය භික්ඛුනං;
එවං නානාවිධං පුඤ්ඤං, කත්වාන තිදිවං ගතො.
තත්ථ දිබ්බවිමානම්හි, උප්පන්නො සො මහිද්ධිකො;
දෙවච්ඡරාපරිවුතො, දෙවසෙනාපුරක්ඛතො.
දිබ්බෙහි නච්චගීතෙහි, දිබ්බවාදිතතන්තිහි;
මොදමානො අනෙකෙහි, දිබ්බසම්පත්තියා සහ.
යාවතායුං තහිං ඨත්වා, ජම්බුදීපෙ මනොරමෙ;
පුරෙ පාටලිපුත්තම්හි, ධම්මාසොකස්ස රාජිනො.
පුත්තො ¶ හුත්වාන නිබ්බත්ති, මහාථාමො මහාබලො;
මහායසො මහාභොගො, ආසි බුද්ධාදිමාමකො.
කාතබ්බං කුසලං තස්මා, භවසම්පත්ති මිච්ඡතා;
පාලෙතබ්බ මථො සීලං, භාවෙතබ්බඤ්ච භාවනන්ති.
තතො කුමාරො උපරාජට්ඨානං ලභිත්වා සම්පත්තිංඅනුභවමානො මොග්ගලිපුත්තතිස්සත්ථෙරමාදිං කත්වා මහාභික්ඛුසඞ්ඝස්ස චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයදානා දිවසෙන සක්කාරං කත්වා සීලං රක්ඛිත්වා උපොසථකම්මං කත්වා ආයුපරියොසානෙ යථාකම්මං ගතොති.
එවංවිධං සුචරිතං සුමනො කරිත්වා,
භාගිස්ස නෙකවිභවස්ස භවාභවෙසු;
තුම්හෙපි භො සුචරිතං විභවානුරූපං,
කත්වාන නිබ්බුතිපදං කරගං කරොථාති.
විසමලොමකුමාරස්ස වත්ථුං තතියං.
14. කඤ්චනදෙවියා වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ කිර දෙවපුත්තනගරං නාම දස්සනීයං එකං නගරං අහොසි. තස්මිං සමයෙ මනුස්සා යෙභුය්යෙන පත්තමහං නාම පූජං කරොන්ති, භගවතා පරිභුත්තපත්තං ගහෙත්වා කතානෙකපූජාවිධානා උස්සවං කරොන්ති. තං පත්තමහන්ති වුච්චති. තස්මිං සමයෙ දෙවපුත්තනගරෙ රාජා සබ්බරතනමයං රථං සබ්බාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කාරාපෙත්වා කුමුදපත්තවණ්ණෙ චත්තාරො සින්ධවෙ යොජෙත්වා සුසික්ඛිතසිප්පාචරියෙහි සත්තරතනපරිනිට්ඨිතෙ අසීතිහත්ථවෙළග්ගෙ සත්ථුනා පරිභුත්තං සෙලමයපත්තං මුත්තාජාලාදීහි අලඞ්කරිත්වා වෙළග්ගං ආරොපෙත්වා වෙළුං ¶ රථෙ ඨපාපෙත්වා නගරං දෙවනගරං විය අලඞ්කරිත්වා ධජපතාකාදයො උස්සාපෙත්වා තොරණග්ඝ කපන්තියොච පුණ්ණඝටදීපමාලාදයොච පතිට්ඨාපෙත්වා අනෙකෙහි පූජාවිධානෙහි නගරං පදක්ඛිණං කාරෙත්වා නගරමජ්ඣෙ සුසජ්ජිතරතනමණ්ඩපෙ පත්තධාතුං ඨපෙත්වා සත්තමෙ දිවසෙ මහාධම්මසවණං කාරාපෙසි. තදා තස්මිං ජනපදෙ බහූ මනුස්සාච දෙවතාච යක්ඛරක්ඛසනාගසුපණ්ණාදයොච මනුස්සවෙසෙන යෙභුය්යෙන තං සමාගමං ඔතරන්ති, එවමච්ඡරියං තං පූජාවිධානං අහොසි.
තදා එකො නාගරාජා උත්තමරූපධරං අගතපුබ්බපුරිසං එකං කුමාරිකං ධම්මපරිසන්තරෙ නිසින්නං දිස්වා තස්සා පටිබද්ධචිත්තො අනෙකාකාරෙහි තං යා චි ත්වා තස්සා අලද්ධමානො කුජ්ඣිත්වා නාසාවාතං විස්සජ්ජෙසි ඉමං මාරෙස්සාමීති. තං තස්සා සද්ධාබලෙන කිඤ්චි උපද්දවං කාතුං සමත්ථො නාහොසි. අථස්සා නාගො පාදතො පට්ඨාය යාවසකලසරීරං භොගෙන වෙඨෙත්වා සීසෙ ඵණං කත්වා භායාපෙන්තො අට්ඨාසි. අනඤ්ඤවිහිතාය තාය ධම්මසවණබලෙන අණුමත්තම්පි දුක්ඛං නාහොසි. පභාතාය රත්තියා තං දිස්වා මනුස්සා කිමෙතන්ති කාරණං පුච්ඡිංසු, සාපි තෙසං කථෙත්වා එවං සච්චකිරියමකාසි. තථාහි.
බ්රහ්මචාරී අහොසාහං, සඤ්ජාතා ඉධ මානුසෙ;
තෙන සච්චෙන මං නාගො, ඛිප්පමෙව පමුඤ්චතු.
කාමාතුරස්ස නාගස්ස, නොකාසමකරිංයතො;
තෙන සච්චෙන මං නාගො, ඛිප්පමෙව මුඤ්චතු.
විසවාතෙන ඛිත්තස්ස, කුපිතස්සොරගස්සහං;
අකුද්ධා තෙන සච්චෙන, සො මං ඛිප්පං පමුඤ්චතු.
සද්ධම්මං සුණමානාහං, ගරුගාරවභත්තියා;
අස්සොසිං තෙන සච්චෙන, ඛිප්පං නාගො පමුඤ්චතු.
අක්ඛරංවා ¶ පදංවාපි, අවිනාසෙත්වාව ආදිතො;
අස්සොසිං තෙන සච්චෙන, ඛිප්පං නාගො පමුඤ්චතූති.
සච්චකිරියාවසානෙ නාගරාජා තස්සා අතීව පසන්නො භොගං විනිවෙඨෙත්වා ඵණසතං මාපෙත්වා තං ඵණගබ්භෙ නිසීදාපෙත්වා බහූහි නාගමානවකෙහි සද්ධිං උදකපූජං නාම පූජ මකාසි, තං දිස්වා බහූ නගරවාසිනො අච්ඡරියබ්භුතජාතා අට්ඨාරසකොටිධනෙන පූජ මකංසු. තථාහි.
නත්ථි සද්ධාසමො ලොකෙ, සුහදො සබ්බකාමදො;
පස්සථස්සා බලං සද්ධා, පූජෙන්තෙවං නරො රගා.
ඉධ ලොකෙව සාලත්ථ, භවභොග මනප්පකං;
තස්මා සද්ධෙන කාතබ්බං, රතනත්තයගාරවන්ති.
අථෙවං සා පටිලද්ධමහාවිභවා යාවජීවං කොමාරිය බ්රහ්මචාරිණී හුත්වා ආයුපරියොසානෙ කාලං කත්වා තස්මිංයෙව නගරෙ රඤ්ඤො අග්ගමහෙසියා කුච්ඡිම්හි පටිසන්ධිං ගණ්හිත්වා දසමාසච්චයෙන මාතුකුච්ඡිතො නික්ඛමි. නික්ඛන්තදිවසෙ පනස්සා සකලදෙවපුත්තනගරෙ රතනවස්සං වස්සි. තෙනස්සා කඤ්ජනදෙවීති නාමං කරිංසු. සමන්තපාසාදිකා අහොසි. අභිරූපා දෙවච්ඡරපටිභාගා. මුඛතො උප්පලගන්ධො වායති. සරීරතො චන්දනගන්ධො වායති. සකලසරීරතො බාලසුරියො විය රංසියො නිච්ඡාරෙන්තී චතුරතනගබ්භෙ පදීපකිච්චං නාම නත්ථි. සබ්බො ගබ්භො සරීරා ලොකෙන එකො භාසො හොති, තස්සා රූපසම්පත්ති සකලජම්බුදීපෙ පාකටා අහොසි. තතො සකලජම්බුදීපවාසී රාජානො තස්සා අත්ථාය පිතුරඤ්ඤො පණ්ණාකාරානි පහිණිංසු. සා පන පඤ්චකාමෙ අනනුලිත්තා පිතරං අනුජානාපෙත්වා භික්ඛුනූ පස්සයං ගන්ත්වා පබ්බජිත්වා විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා සහ පටිසම්භිදාහි අරහත්තං පාපුණීති.
සුත්වාන ¶ සාදරවසෙන කුමාරිකෙවං;
ධම්මඤ්හි සීලමමලං පරිපාලයන්තී;
ලද්ධාන නෙකවිභවං විභවං පයාතා,
මා භො පමජ්ජථ සදා කුසලප්පයොගෙති.
කඤ්චනදෙවියා වත්ථුං චතුත්ථං.
15. බ්යග්ඝස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ චූලරට්ඨා සන්නෙ බාරාණසීනගරෙ එකං පංසුපබ්බතං විනිවිජ්ඣිත්වා මහාමග්ගො හොති, තත්ථ වෙමජ්ඣෙ එකො බ්යග්ඝො අත්තනො අන්ධපිතරං පබ්බතගුහායං කත්වා පොසෙන්තො වසති. තස්සෙව පබ්බතස්ස වනද්වාරෙ තුණ්ඩිලො නාම එකො සුවපොතකො රුක්ඛස්මිං වසති. තෙ උභොපි අඤ්ඤමඤ්ඤං පියසහායා අහෙසුං, තස්මිං සමයෙ පච්චන්තගාමවාසී එකො මනුස්සො අත්තනො මාතුගාමෙන සද්ධිං කලහං කත්වා බාරාණසිං ගච්ඡන්තො තං වනද්වාරං සම්පාපුණි. අථ සුවපොතකො පරිහීනත්තභාවං දුක්ඛිතං තං දිස්වා කම්පමානහදයො තං පක්කොසිත්වා භො කුහිං ගච්ඡසීති ආහ, තෙන පරඛණ්ඩං ගච්ඡාමීති වුත්තෙ තුණ්ඩිලො භො ඉමස්මිං වනඛණ්ඩමජ්ඣෙ එකො බ්යග්ඝො වසති. කක්ඛලො ඵරුසො සම්පත්තසම්පත්තෙ මාරෙත්වා ඛාදති. මා ත්වං තෙන ගච්ඡාති ආහ. ස්වායං දුබ්භගො මනුස්සො හිතකාමස්ස තස්ස වචනං අනාදියිත්වා ගච්ඡාමෙවාති ආහ. තුණ්ඩිලො තෙනහි සම්ම යදි අනිවත්තමානො ගච්ඡසි. එසො බ්යග්ඝො මම සහායො. මෙ වචනං තව සන්තිකා සුත්වා න ගණ්හාතීති. තස්ස තං අනාදියන්තො සො සුවරාජෙ පදුට්ඨචිත්තො මුග්ගරෙන පහරිත්වා මාරෙත්වා අරණිං අග්ගිං කත්වා මංසං ඛාදි. අසප්පුරිසසංසග්ගො නාමෙ ස ඉධ ලොකපරලොකෙසු දුක්ඛාවහොයෙව. තථාහි.
මයා ¶ කතං මය්හමිදං, ඉති වෙස්සානරං නරො;
සමාලිඞ්ගති සප්පෙමො, දහතෙවස්ස විග්ගහං.
මධුඛීරාදිදානෙන, පෙමසා පරිපාලිතො;
සොරගො කුපිතොවස්ස, ඩසතෙවස්ස විග්ගහං.
එවං නිහීනජච්චෙන, පාපෙන අකතඤ්ඤුනා;
නරා ධමෙන දීනෙන, කතොපි ඛණසඞ්ගමො.
අසාධුකො අයංතෙවං, ජානමානෙන ජන්තුනා;
මුහුත්තම්පි න කාතබ්බො, සඞ්ගමො සො අනත්ථදොති.
තතො සො අසප්පුරිසො මංසං ඛාදිත්වා ගච්ඡන්තො වනඛණ්ඩමජ්ඣං සම්පාපුණි. අථ බ්යග්ඝො තං දිස්වා මහානාදං කරොන්තො ගහණත්ථාය උට්ඨාසි. සො බ්යග්ඝං දිස්වා භයප්පත්තො තුණ්ඩිලස්ස වචනං සරිත්වා අහං භො තව සහායතුණ්ඩිලස්ස සන්තිකා ආගතොම්හීති ආහ, තං සුත්වා බ්යග්ඝො අත්තමනො එහි සම්මාති තං පක්කොසිත්වා අත්තනො වසනට්ඨානං නෙත්වා ඛාදිතබ්බාහාරෙන තං සන්තප්පෙත්වා පිතුසන්තිකෙ නිසීදාපෙත්වා පුන වනඛණ්ඩ මගමාසි. අථස්ස පිතා පුත්තස්ස ගතකාලෙ තෙන සද්ධිං සල්ලපන්තො තස්ස වචනානුසාරෙන තුණ්ඩිලං මාරෙත්වා ඛාදිතභාවං අඤ්ඤාසි. තතො සො පුත්තස්ස ආගතකාලෙ තව සහායො තෙන මාරිතොති ආහ. තං සුත්වා බ්යග්ඝො අනත්තමනො වෙගෙන තස්ස වසනට්ඨානං ගන්ත්වා සම්ම තුණ්ඩිලාති සද්දං කත්වා අපස්සන්තො ලුඤ්චිතපත්තංචස්ස දිස්වා නිස්සංසයං තෙන මාරිතො මෙ සහායොති සොචන්තො පරිදෙවන්තො ආගඤ්ඡි. අථ සො අසප්පුරිසො තස්මිං තත්ථ ගතෙ තස්ස පිතරං පාසාණෙන පහරිත්වා මාරෙත්වා බ්යග්ඝංච දානි මාරෙස්සාමීති බ්යග්ඝාගමනමග්ගං ඔලොකෙන්තො නිලීනො අට්ඨාසි. තස්මිං ඛණෙ බ්යග්ඝොපි ආගඤ්ඡි. සො තස්සා ගතකාලෙ තස්ස තෙජෙන භීතො ගන්ත්වා ¶ ජීවිතං මෙ සාමි දෙහීති පාදමූලෙ උරෙන නිපජ්ජි, බ්යග්ඝො පන තෙන කතකම්මං දිස්වා තස්මිං චිත්තං නිබ්බාපෙත්වා මම සහායස්ස සාසනමාදායාගතස්ස දුබ්භිතුං න යුත්තන්ති චින්තෙන්තො තං සමස්සාසෙත්වා ගච්ඡ සම්මාති සුඛං පෙසෙසි. එවඤ්හි සප්පුරිසසමාගමො නාම ඉධ ලොකපරලොකෙසු සුඛාවහොයෙව, වුත්තංහි.
සබ්භිරෙව සමාසෙථ, සබ්භි කුබ්බෙථ සන්ථවං;
සබ්බත්ථ සන්ථවො තෙන, සෙය්යො හොති න පාපියො.
සුඛාවහො දුක්ඛනුදො, සදා සබ්භි සමාගමො;
තස්මා සප්පුරිසෙහෙව, සඞ්ගමො හොතු ජන්තුනං.
තතො සො බ්යග්ඝො තෙන මෙත්තචිත්තානුභාවෙන කාලං කත්වා සග්ගෙ නිබ්බත්තොති.
එවංවිධොපි ඵරුසො පරමංසභොජී;
බ්යග්ඝො දයායුපගතො සුගතිං සුමෙධො;
තස්මා කරොථ කරුණං සතතං ජනානං,
තං වො දදාති විභවඤ්ච භවෙසු භොගන්ති.
බ්යග්ඝස්ස වත්ථුං පඤ්චමං.
16. ඵලකඛණ්ඩදින්නස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
සාවත්ථියං කිරෙකො මනුස්සො උත්තරාපථං ගච්ඡාමීති අද්ධානමග්ගපටිපන්නො ගිම්හානමාසෙ මජ්ඣණ්හෙ බහලාතපෙන කිලන්තො හුත්වා රුක්ඛච්ඡායං පවිසිත්වා තම්බුලං ඛාදන්තො ඵලකෙ නිසීදි. අථ උත්තරාපථෙනාගච්ඡාන්තො එකො තථෙව ආතපෙන කිලන්තො ආගන්ත්වා පුරිමස්ස සන්තිකෙ නිසීදිත්වා භො පානීයං අත්ථීති පුච්ඡි. ඉතරො පානීයං නත්ථීති ආහ. අථස්ස ¶ සො මය්හම්පි භො තම්බුලං දෙහි පිපාසිතොම්හිති වත්වාපි න ලභි. චතුකහාපණෙන එකං තම්බුලපණ්ණං කිණිත්වා ලද්ධො තත්ථෙව නිසීදිත්වා ඛාදිත්වා පිපාසං විනොදෙත්වා තෙන උපකාරෙන තස්ස සිනෙහං කත්වා අත්තනො ගමනට්ඨාන මගමාසි, අථා පරභාගෙ සො පට්ටනං ගන්ත්වා නාවාය වණිජ්ජත්ථාය ගච්ඡන්තො සමුද්දමජ්ඣං පාපුණි. තතො සත්තමෙ දිවසෙ නාවා භිජ්ජි. මනුස්සා මච්ඡකච්ඡපානං භක්ඛා ජාතා. සො එව පුරිසො අරොගො හුත්වා එකං ඵලකඛණ්ඩං උරෙ කත්වා සමුද්දං තරති. අථෙ තරොපි තථෙව නාවාය භින්නාය සෙසො හුත්වා සමුද්දං තරන්තො පුරිමෙන සමාගමි. අථ තෙ සත්තදිවසං සමුද්දෙ තරන්තා අඤ්ඤමඤ්ඤං සඤ්ජානිංසු. තෙසු කහාපණෙ දත්වා තම්බුලං ගහිතො එකං ඵලකඛණ්ඩං උරෙ කත්වා තරති. ඉතරස්සෙතං නත්ථි. අථ සො කහාපණෙ ගහෙත්වා දින්නතම්බුලමත්තස්සො පකාරං සරිත්වා අත්තනො ඵලකඛණ්ඩං තස්ස අදාසි. සො තස්මිං සයිත්වා තරන්තො තං පහාය අගමාසි, අපරො අනාධාරකෙන තරන්තො ඔස්සට්ඨවිරියො උදකෙ ඔසීදිතුමාරති. තස්මිං ඛණෙ සමුද්දෙ අධිවත්ථා මණිමෙඛලා නාම දෙවධීතා ඔසීදන්තං තං දිස්වා සප්පුරිසොති තස්ස ගුණානුස්සරන්තී වෙගෙනා ගන්ත්වා තං අත්තනො ආනුභාවෙන සමුද්දතීරං පාපෙසි. ඉතරංපි සා එතස්සෙව ගුණානුභාවෙන තීරං පාපෙසි. අථ ඵලකෙනොතිණ්ණපුරිසො තං දිස්වා විම්හිතො කථං පුරතො අහොසි සම්මාති පුච්ඡි. සො න ජානාමි. අපිච ඛො සුඛෙනෙව තීරං පත්තොස්මීති ආහ. අථ දෙවධීතා දිස්සමානකසරීරෙනෙව අත්තනා ආනීතභාවං ආරොචෙන්තී ආහ.
යො මාතරං පිතරංවා, ධම්මෙන ඉධ පොසති;
රක්ඛන්ති තං සදා දෙවා, සමුද්දෙ වා ථලෙපි වා.
යො චෙ බුද්ධඤ්ච ධම්මඤ්ච, සංඝඤ්ච සරණං ගතො;
රක්ඛන්ති තං සදා දෙවා, සමුද්දෙ වා ථලෙපි වා.
පඤ්චවිධං ¶ අට්ඨවිධං, පාතිමොක්ඛඤ්ච සංවරං;
පාලෙති යො තං පාලෙන්ති, දෙවා සබ්බත්ථ සබ්බදා.
කායෙන වාචා මනසා, සුචරිත්තං චරතී ධ යො;
පාලෙන්ති තං සදා දෙවා, සමුද්දෙ වා ථලෙපි වා.
යො සප්පුරිසධම්මෙසු, ඨිතො ධ කතවෙදිකො;
පාලෙන්ති තං සදා දෙවා, සමුද්දෙ වා ථලෙපි වා.
තතො සො ආහ.
නෙව දානං අදාසාහං, න සීලං පරිපාලයිං;
කෙන මෙ පුඤ්ඤකම්මෙන, මමං රක්ඛන්ති දෙවතා;
පුච්ඡාමි සංසයං තුය්හං, තං මෙ අක්ඛාහි දෙවතෙති.
දෙවතා ආහ.
අගාධා පාරගෙ භීමෙ, සාගරෙ දුරිතා කරෙ;
භින්නනාවො තරන්තො ත්වං, හදයෙ කත්වා කලිඞ්ගරං.
ඨත්වා සප්පුරිසෙ ධම්මෙ, අත්තාන මනවෙක්ඛිය;
ඛණසන්ථවස්ස පුරිසස්ස, අදාසි ඵලකං සකං.
තං තුය්හං මිත්තධම්මඤ්ච, දානඤ්ච ඵලකස්ස තෙ;
පතිට්ඨාසි සමුද්දස්මිං, එවං ජානාහි මාරිසාති.
එවඤ්ච වත්වා සා තෙ දිබ්බාහාරෙන සන්තප්පෙත්වා දිබ්බවත්ථාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කරිත්වා අත්තනො ආනුභාවෙන සාවත්ථිනගරෙයෙව තෙ පතිට්ඨාපෙසි. තතො පට්ඨාය තමෙව ආරම්මණං කත්වා තෙ දානං දදන්තා සීලං රක්ඛන්තා උපොසථකම්මං කරොන්තා ආයුපරියොසානෙ සග්ගපරායණා අහෙසුං.
එවං පරිත්තකුසලෙනපි සාගරස්මිං,
සත්තා ලභන්ති සරණං ඛලු දෙවතාහි;
තුම්හෙපි සප්පුරිසතං න විනාසයන්තා,
මා භො පමජ්ජථ සදා කුසලප්පයොගෙති.
ඵලකඛණ්ඩදින්නස්ස වත්ථුං ඡට්ඨමං.
17. චොරසහායස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
අම්හාකං ¶ භගවති පරිනිබ්බුතෙ ජම්බුදීපෙ දෙවදහනගරෙ එකො මනුස්සො දුක්ඛිතො තත්ථ තත්ථ විචරන්තො පච්චන්තෙ අඤ්ඤතරං ගාමං ගන්ත්වා තත්ථ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිවාසං කප්පෙසි. තත්ථ මනුස්සා තස්ස යාගුභත්තං දත්වා පොසෙසුං, තතො සො තත්ථ මනුස්සෙහි මිත්තසන්ථවං කත්වා කතිපාහං තත්ථ වසිත්වා අඤ්ඤට්ඨානං ගන්ත්වා අපරභාගෙ චොරකම්මං කරොන්තො ජීවිකං කප්පෙති. අථෙකදිවසං චොරෙන්තං තං රාජපුරිසා ගහෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙසුං. රාජා තං බන්ධනාගාරෙ කරොථාති ආණාපෙසි, තෙ තං බන්ධනාගාරං නෙත්වා සඞ්ඛලිකාහි බන්ධිත්වා ආරක්ඛකානං පටිපාදෙත්වා අගමංසු, බන්ධනාගාරෙ වසන්තස්ස තස්ස ද්වාදසසංවච්ඡරානි අතික්කන්තානි. තතො අපරභාගෙ තස්ස පුබ්බසහායො පච්චන්තගාමවාසී මනුස්සො කෙනචි කම්මෙන දෙවදහ මාගතො තත්ථ තත්ථ ආහිණ්ඩන්තො බන්ධනාගාරෙ බද්ධං තං අද්දස. දිස්වා තස්ස හදයං කම්පි, සො රොදිත්වා පරිදෙවිත්වා කිං තෙ මයා කත්තබ්බං සම්මාති පුච්ඡි. තතො තෙන සම්ම බන්ධනාගාරෙ වසන්තස්ස මෙ ඉදානි ද්වාදසසංවච්ඡරානි අතික්කන්තානි, එත්තකං කාලං දුබ්භොජනාදිනා මහාදුක්ඛං අනුභොමි. යාවාහං ආහාරං පරියෙසිත්වා භුඤ්ජිත්වා ආගමිස්සාමි. තාව මං ඉතො මුඤ්චනුපායං ජානාහීති වුත්තෙ සො සප්පුරිසො.
රූපෙන කින්තු ගුණසීලවිවජ්ජිතෙන,
මිච්ඡාලයස්ස කිතවස්ස ධියා කිමත්ථං;
දානා දිචාගවිගතෙන ධනෙන කිං වා;
මිත්තෙන කිං බ්යසනකාලපරම්මුඛෙනාති.
එවඤ්ච පන වත්වා සාධු සම්ම කරොමි තෙ වචනන්ති ආරක්ඛකානං සන්තිකං ගන්ත්වා භොන්තො යාවෙසො භත්තං භුඤ්ජිත්වා ආගච්ඡති. තාවාහං තස්ස පාටිභොගො භවිස්සාමි. විස්සජ්ජෙථ ¶ නන්ති ආහ, තෙහි න සක්කා භො එතං විස්සජ්ජෙතුං, අපි ච ඛො යාවායං ආගච්ඡති. තාව ත්වං අයසඞ්ඛලිකාය බද්ධො නිසීදිස්සසි, එවං තං විස්සජ්ජෙස්සාම, නො චෙ න සක්කාති ආහංසු, සො එවම්පි හොතු සම්මාති වත්වා තස්ස පාදතො සඞ්ඛලිකං මුඤ්චිත්වා අත්තනො පාදෙ කත්වා බන්ධනාගාරං පවිසිත්වා ඉතරං මුඤ්චාපෙසි. සොපි අසප්පුරිසො බන්ධනා මුත්තො න පුන තං ඨාන මගමාසි, අහො අකතඤ්ඤුනො පකතිං ඤාතුං භාරියං. යථාහ.
වාරිපූරෙ යථා සොබ්භෙ, නෙවන්තො විසමං සමං;
පඤ්ඤායතෙවංසාධුස්ස, භාවං මනසි සම්භවං.
භාසන්ති මුඛතො එකං, චින්තෙන්ති මනසා පරං;
කායෙනෙකං කරොන්තෙවං, පකතායමසාධුනං.
තෙසං යො භාවමඤ්ඤාසි, සොව පණ්ඩිතජාතිකො;
බහුස්සුතොපි සොයෙව, පරචිත්තවිදූපි සො.
අථස්ස බන්ධනාගාරෙ වසන්තස්ස ද්වාදසසංවච්ඡරානි අතික්කන්තානි. එත්තකං කාලං ජිඝච්ඡාපීළිතෙන තෙන ආහාරත්තාය පරො න යාචිතපුබ්බො, අනුච්ඡිට්ඨාහාරං ලභනදිවසතො අලභනදිවසායෙව බහුතරා හොන්ති, අථ ද්වාදසසංවච්ඡරාතික්කමෙ රඤ්ඤො පුත්තො නිබ්බත්ති. තදා රාජා අත්තනො විජිතෙ සබ්බබන්ධනාගාරානි විවරාපෙසි. අන්තමසො මිගපක්ඛිනොපි බන්ධනා මුඤ්චාපෙසි. ද්වාරෙ විවටමත්තෙයෙව බන්ධනාගාරෙ මනුස්සා ඉච්ඡිතිච්ඡිතට්ඨානං අගමංසු. සො පනෙකොව තෙහි සද්ධිං අගන්ත්වා ඔහීයි. ආරක්ඛකෙහි ත්වං භො කස්මා න ගච්ඡසීති වුත්තෙ අහං භො පඤ්ඤාතභාවෙන ඉදානි න ගමිස්සාමි. අතීව පරිහීනගත්තොස්මි. අන්ධකාරෙ ගමිස්සාමීති වත්වා අන්ධකාරෙ ආගතෙ නික්ඛම්ම අන්තොනගරෙ විස්සාසිකානං අභාවෙන කුතො ආහාරං ලභිස්සාමීති චින්තෙන්තො නික්ඛම්ම රත්තන්ධකාරෙ ආමකසුසාන ¶ මගමාසි. එත්ථාහාරං ලභිස්සාමීති. තත්ථ සො අධුනා නික්ඛිත්තමතමනුස්සං දිස්වා මනුස්සට්ඨිනා මංසං ඡින්දිත්වා සීසකපාලෙ පක්ඛිපිත්වා තීහි මනුස්සසීසෙහි කතඋද්ධනෙ ඨපෙත්වා චිතකතො ඔමුක්කඅලාතෙහි අග්ගිං කත්වා සුසානං නිබ්බාපනත්ථායා භතඋදකෙන මනුස්සට්ඨිනා ආලොලෙන්තො මංසං පචිත්වා ඔතාරෙත්වා සාඛාභඞ්ගෙන හිරිකොපීණං පටිච්ඡාදෙත්වා නිවත්ථපිලොකිකං වාතාවරණං කත්වානිසීදි. තස්මිං ඛණෙ තත්ථ පිප්පලීරුක්ඛෙ අධිවත්ථා දෙවතා තස්ස තං කිරියං දිස්වා පුච්ඡිස්සාමි තාව නන්ති තං උපසඞ්කමිත්වා එවමාහ. භො ත්වං ඝනතරතිමිරාකුලෙ මහාරත්තියං තත්ථ තත්ථ විකිණ්ණනරට්ඨිසමාකිණ්ණෙ සොණසිගාලාදිකුණපාදකාකුලෙ මනුස්සමංසභක්ඛයක්ඛරක්ඛසාකුලෙ තත්ථ තත්ථ පජ්ජලන්තානෙකචිතකභයානකෙ සුසානෙ මනුස්සමංසං පචිත්වා කිංකරොසීති පුච්ඡන්තී ආහ.
රත්තන්ධකාරෙ කුණපාදකෙහි,
සමාකුලෙ සීවථිකාය මජ්ඣෙ;
මනුස්සමංසං පචසී ධ සීසෙ,
වදෙහි කිං තෙන පයොජනං තෙති.
අථ සො ආහ.
න යාගහෙතු න ච දානහෙතු,
සුසානමජ්ඣම්හි පචාමි මංසං;
ඛුදාසමං නත්ථි නරස්ස අඤ්ඤං,
ඛුදාවිනාසාය පචාමිමම්භොති.
තතො දෙවතා තං තථා හොතු, ඉමිනා පිලොතිකෙන වාතාවරණං කරොසි. කිමත්ථමෙතන්ති පුච්ඡන්තී.
නිවත්ථසාඛො ¶ හිරිසංවරාය,
පිලොතිකං තත්ථ පසාරයන්තො;
කරොසි වාතාවරණඤ්ච සම්ම,
කිමත්ථමෙතං වද පුච්ඡිතො මෙති.
සො තස්සා චික්ඛන්තො ආහ.
සුභා සුභාමිස්සිතසීතවාතො,
සයං අචිත්තොව අචිත්තභාවා;
දෙහං ඵුසිත්වාන අසාධුකස්ස,
අකතඤ්ඤුනො මිත්තපධංසකස්ස.
සමාවහන්තො යදි මෙ සරීරෙ,
ඵුසාති [ඵුසාතිසාසඞ්ගතිමජ්ජදානි ඉතිකත්තචි] තං වායු මමා විසිත්වා;
දුක්ඛං දදාතීති විසංව තං භො,
පරිවජ්ජිතුං බද්ධමිමං කුචෙලන්ති.
දෙවතා ආහ.
කි මකාසි භො සො කතනාසකො තෙ,
ධනඤ්ච ධඤ්ඤං තව නාසයී ච;
මාතා පිතා බන්ධවො ඛෙත්ත වත්ථූ,
විනාසිතා තෙන වදෙහි කිං තෙති.
තතො සො ආහ.
යං රාජතො හොති භයං මහන්තං,
සබ්බස්ස හරණාදිවධාදිකඤ්ච;
අකතඤ්ඤුනා සප්පුරිසෙන හොති,
ආරාව සො භො පරිවජ්ජනීයො.
යමත්ථි ¶ චොරාරිභයඤ්හි ලොකෙ,
අථො දකෙනාපි ච පාවකෙන;
අකතඤ්ඤුනා තං සකලම්පි හොති,
ආරාව සො භො පරිවජ්ජනීයො.
පාණාතිපාතම්පි අදින්නදානං,
පරස්ස දාරූපගමං මුසා ච;
මජ්ජස්ස පානං කලහඤ්ච පෙසුනං,
සම්ඵං ගිරං ධුත්තජනෙහි [අක්ඛධුත්තාදියොගං ඉතිකත්ථචි] යොගං.
සබ්බං අනත්ථං අසිවං අනිට්ඨං,
අපායිකං [අපායිකං ඉතිකත්ථචි] දුක්ඛමනන්ත මඤ්ඤං;
අකතඤ්ඤුනා සප්පුරිසෙන හොති;
ආරාව සො භො පරිවජ්ජනීයොති.
වත්වා අත්තනා අසප්පුරිසසංසග්ගෙනානුභූතං සබ්බං දුක්ඛං කථෙසි, තතො දෙවතා අහම්පි භො සත්ථුනො මඞ්ගලසුත්තදෙසනාදිවසෙ ඉමස්මිංයෙව රුක්ඛෙ නිසින්නො.
අසෙවනා ච බාලානං, පණ්ඩිතානඤ්ච සෙවනා;
පූජා ච පූජනීය්යානං, එතං මඞ්ගල මුත්තමන්ති.
ගාථාය බාලස්ස දොසෙ අස්සොසිංති වත්වා තස්ස පසන්නො තං අත්තනො විමානං නෙත්වා නහාපෙත්වා දිබ්බවත්ථාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කරිත්වා දිබ්බන්නපානං දත්වා මහන්තං සක්කාරසම්මානං කත්වා අත්තනො ආනුභාවෙන තස්මිං නගරෙ රජ්ජෙ අභිසිඤ්චාපෙසි. සො තත්ථ රජ්ජං කරොන්තො දානාදීනි පුඤ්ඤානි කත්වා ආයුපරියොසානෙ යථාකම්මං ගතොති.
එවං ¶ අසාධුජනසඞ්ගමසන්නිවාසං,
සඤ්චජ්ජ සාධුසුචිසජ්ජනසඞ්ගමෙන;
දානාදි නෙකකුසලං පරිපූරයන්තා,
සග්ගා පවග්ගවිභවං අභිසම්භුනාථාති.
චොරසහායස්ස වත්ථුං සත්තමං.
18. මරුත්තබ්රාහ්මණස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ චන්දභාගා නාම ගඞ්ගාතීරෙ හොමගාමං නාම අත්ථි. තස්මිං එකො මරුත්තො නාම බ්රාහ්මණො පටිවසති. තදා සො වොහාරත්ථාය තක්කසීලං ගන්ත්වා ගෙහං ආගච්ඡන්තො අන්තරාමග්ගෙ එකාය සාලාය කුට්ඨරොගා තුරං සුනඛං දිස්වා තස්මිං කාරුඤ්ඤෙන නීලවල්ලිතක්කම්බිලෙන මද්දිත්වා පායෙසි. සුනඛො වූපසන්තරොගො පාකතිකො හුත්වා බ්රාහ්මණෙන අත්තනො කතූපකාරං සල්ලක්ඛෙන්තො තෙනෙව සද්ධිං අගමාසි. අපරභාගෙ බ්රාහ්මණස්ස භරියා ගබ්භං පටිලභි, පරිපුණ්ණගබ්භාය තාය විජායනකාලෙ දාරකො තිරියම්පතිත්වා අන්තොගබ්භෙයෙව මතො. තදා තං සත්ථෙන ඛණ්ඩාඛණ්ඩිකං ඡින්දිත්වා නීහරිංසු, අථ බ්රාහ්මණො තං දිස්වා නිබ්බින්දහදයො ඝරාවාසං පහාය ඉසිපබ්බජ්ජං පබ්බජිත්වා අරඤ්ඤෙ විහරති. අථස්ස භරියා අඤ්ඤෙන සද්ධිං සංවසන්තී අයං මං පහාය පබ්බජිතොති බ්රාහ්මණෙ පදුට්ඨචිත්තා භො බ්රාහ්මණං මාරෙහීති සාමිකෙන සද්ධිං මන්තෙසි. තෙසං මන්තනං සුනඛො සුත්වා බ්රාහ්මණෙනෙව සද්ධිං චරති. අථෙකදිවසං තස්සා සාමිකො තා ප සං මාරෙස්සාමීති ධනු කලාපං ගහෙත්වා නික්ඛමි, තදා තාපසො ඵලාඵලත්ථාය අරඤ්ඤං ගතො. සු න ඛො අස්සමෙයෙව ඔ හී යි. පුරිසො තාපසස්සාගමනමග්ගං ඔලොකෙන්තො ගච්ඡන්තරෙ ¶ නිලීනො අච්ඡි. සුනඛො තස්ස පමාදං ඔලොකෙත්වා ධනුනො ගුණං ඛාදිත්වා ඡින්දි. සො පුන ගුණං පාකතිකං කත්වා ආරොපෙසි. එවං සො ආරොපිතං ආරොපිතං ඛාදතෙව, අථ සො පාපපුරිසො තාපසස්සාගමනං ඤත්වා තං මාරෙස්සාමීති ධනුනා සද්ධිං අගමාසි. අථස්ස සුනඛො පාදෙ ඩසිත්වා පාතෙත්වා තස්ස මුඛං ඛාදිත්වා දුබ්බලං කත්වා භුඞ්කාරමකාසි, එවඤ්හි සප්පුරිසා අත්තනො උපකාරකානං පච්චුපකාරං කරොන්ති. වුත්තඤ්හි.
උපකාරං කරොන්තො සො, සුනඛො කතවෙදිකො;
සත්තූපඝාතකං කත්වා, ඉසිනො දාසි ජීවිතං.
තිරච්ඡානාපි ජානන්ති, ගුණමත්තනි කතං සදා;
ඉති උත්වාන මෙධාවී, කතඤ්ඤූ හොන්තු පාණිනොති.
තතො තාපසො සුනඛස්ස සද්දෙනා ගන්ත්වා තස්ස තං විප්පකාරං දිස්වා කාරුඤ්ඤෙන පටිජිග්ගිත්වා වූපසන්තවණං බලප්පත්තං පොසෙත්වා තත්ථෙව වසන්තො ඣානාභිඤ්ඤං නිබ්බත්තෙත්වා ආයුපරියොසානෙ බ්රාහ්මලොකපරායණො අහොසීති.
සුත්වාන සාධු සුනඛෙන කතූපකාරං,
මෙත්තිංදිසස්ස පකතං ඉසිනා ච සුත්වා;
සම්මා කරොථ කරුණඤ්ච පරූපකාරං,
තං සබ්බදා භවති වො භවභොගහෙතූති.
මරුත්තබ්රාහ්මණස්ස වත්ථුං අට්ඨමං.
19. පානීයදින්නස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
ජම්බුදීපෙ ¶ අඤ්ඤතරස්මිං ජනපදෙ කිරෙ කො මනුස්සො රට්ඨතො රට්ඨං ජනපදතො ජනපදං විචරන්තො අනුක්කමෙන චන්දභාගානදීතීරං පත්වා නාවං අභිරුහිත්වා පරතීරං ගච්ඡති. අථාපරා ගබ්භිනිත්ථී තාය එව නාවාය ගච්ඡති, අථ නාවා ගඞ්ගාමජ්ඣප්පත්තකාලෙ තස්සා කම්මජවාතා චලිංසු. තතො සා විජායිතුමසක්කොන්තී කිලන්තා පානීයං මෙ දෙථ, පිපාසිතාම්හිති මනුස්සෙ යාචි. තෙ තස්සා වචනං අසුණන්තා විය පානීයං නාදංසු, අථ සො ජානපදිකො තස්සා කරුණායන්තො [කරුණායපානීයං, කරුණායන්තොපානීයං, කරුණායතොයං ඉතිචකත්ථචි] තොයං ගහෙත්වා මුඛෙ ආසිඤ්චි, තස්මිං ඛණෙ සා ලද්ධස්සාසා සුඛෙන දාරකං විජායි, අථ තෙ තීරං පත්වා කතිපයදිවසෙන අත්තනො අත්තනො ඨානං පාපුණිංසු. අථාපරභාගෙ සො ජානපදිකො අඤ්ඤතරකිච්චං පටිච්ච තස්සා ඉත්ථියා වසනනගරං පත්වා තත්ථ තත්ථ ආහිණ්ඩන්තො නිවාසනට්ඨානං අලභිත්වා නගරද්වාරෙ සාලං ගන්ත්වා තත්ථ නිපජ්ජි. තස්මිංයෙව දිවසෙ චොරා නගරං පවිසිත්වා රාජගෙහෙ සන්ධිං ඡින්දිත්වා ධනසාරං ගහෙත්වා ගච්ඡන්තා රාජපුරිසෙහි අනුබන්ධා ගන්ත්වා තායෙව සාලාය ඡඩ්ඩෙත්වා පලායිංසු. අථ රාජපුරිසා ආගන්ත්වා චොරෙ අපස්සන්තා තං ජානපදිකං දිස්වා අයං චොරොති ගහෙත්වා පච්ඡාබාහං ගාළ්හං බන්ධිත්වා පුන දිවසෙ රඤ්ඤො දස්සෙසුං. රඤ්ඤා කස්මා භණෙ චොරකම්ම මකාසීති පුච්ඡිතො නාහං දෙව චොරො, ආගන්තුකොම්හීති වුත්තෙ රාජා චොරෙ පරියෙසිත්වා අලභන්තො අයමෙව චොරො, ඉමං මාරෙථාති ආණාපෙසි. රාජපුරිසෙහි තං ගාළ්හං බන්ධිත්වා ආඝාතනං නීතෙ සා ඉත්ථී තං තථා නීයමානං දිස්වා සඤ්ජානිත්වා කම්පමානහදයා මුහුත්තෙන රඤ්ඤො සන්තිකං ගන්ත්වා වන්දිත්වා දෙව එසො ¶ න චොරො ආගන්තුකො මුඤ්චථෙතං දෙවාති ආහ. රාජා තස්සා කථං අසද්දහන්තො යජ්ජෙතං මොචෙතු මිච්ඡසි. තස්සග්ඝනකං ධනං දත්වා මුඤ්චාපෙහීති, සා සාමි මම ගෙහෙ ධනං නත්ථි. අපිච මම සත්තපුත්තෙහි සද්ධිං මං දාසිං කරොහි, එතං මුඤ්ච දෙවාති ආහ, අථ රාජා ත්වං එතං අධුනාගතොති වදසි. එතං නිස්සාය පුත්තෙහි සද්ධිං අත්තානං දාසත්තං සාවෙසි. කිමෙසො තෙ ඤාති වා, උදාහු උපකාරකොති පුච්ඡන්තො ආහ.
කිංතෙ භොති අයං පොසො, තුවං පුච්ඡාමි සංසයං;
භාතා වා තෙ පිතා හොති, පති වා දෙවරො තව.
ඤාති සාලොහිතො කින්නු, උදාහු ඉණදායකො;
අථොපකාරකො කින්නු, කස්මාස්ස දෙසි ජීවිතංති.
තතො සා ආහ.
එසො මෙ පුරිසො දෙව, කතපුබ්බොපකාරකො;
අතාණමෙකිකං [අත්තානමෙකිකං ඉතිකත්ථචි] චෙසො, දුක්ඛිතං මරණෙ ඨිතං.
විජායිතු මසක්කොන්තිං, ගබ්භිනිං දුක්ඛවෙදිනිං;
තොයෙන මං උපට්ඨාසි, තෙනාහං සුඛිතා තදා.
භඞ්ගකල්ලොලමාලාය, උත්තරන්තං මහණ්ණවං;
පහාය පාතුං කූපස්ස, යාති ලොකො පිපාසිතො.
තථෙව විජ්ජමානෙසු, ජනෙසු මනුජාධිප,
එකස්සෙව මනස්මිංහි, ගුණං තිට්ඨති සාධුකං.
පහත්වාන මතං හත්ථිං, මංසත්ථී කෙචි ජන්තුනො;
අනුබන්ධන්ති මංසත්ථං, සසං ධාවන්ත මෙකකං.
තථෙව ¶ විජ්ජමානෙසු, ජනෙසු මනුජාධිප;
ගුණවන්ත මනුබන්ධන්ති, සප්පුරිසං කතවෙදිකං.
තස්මා සප්පුරිසෙ ධම්මෙ, පතිට්ඨාස්මි නරාධිප;
අනුස්සරන්ති එතෙන, කතපුබ්බූ පකාරකං.
අහඤ්ච මම පුත්තා ච, එතෙනම්හ සුඛාපිතා;
ජීවිතම්පි පරිච්චජ්ජ, මුච්චනීයො අයං මයාති.
තතො රාජා දොවාරිකං පක්කොසිත්වා තම්පි පුච්ඡිත්වා අධුනාගතභාවං ඤත්වා තස්සා සප්පුරිසධම්මෙ සන්තුට්ඨො තෙසං උභින්නම්පි මහන්තං යසං අනුප්පදාසි. තෙ ලද්ධයසා ත තො පට්ඨාය දානාදීනි පුඤ්ඤකම්මානි කත්වා සග්ගපරායණා අහෙසුන්ති.
ධම්මෙ පතිට්ඨිතමනා අපි මාතුගාමා,
එවං ලභන්ති විභවඤ්ච පසංසනඤ්ච;
ධම්මඤ්ච සාධුචරිතං මනසීකරොන්තො,
ධම්මෙසු වත්තථ සදා සුචිසජ්ජනාති.
පානීයදින්නස්ස වත්ථුං නවමං.
20. සහායස්ස පරිච්චත්තජීවිතකස්ස වත්ථුම්හි අයමානුපුබ්බීකථා
භගවති පරිනිබ්බුතෙ සාවත්ථියං සොමබ්රාහ්මණො සොමදත්තබ්රාහ්මණොති ද්වෙ බ්රාහ්මණා වසන්ති. තත්ථ සොමදත්තබ්රාහ්මණෙන සද්ධිං සොමබ්රාහ්මණො යෙභුය්යෙන දූතං කීළති. අථෙකදිවසං සොමදත්තො සොමබ්රාහ්මණං තෙන පරාජෙත්වා තස්ස උත්තරාසඞ්ගඤ්ච ලඤ්ඡනමුද්දිකඤ්ච ගහෙත්වා අත්තනො ගෙහං ගච්ඡන්තො සොමබ්රාහ්මණස්ස එහි ගෙහං ගච්ඡා- මාති ¶ ආහ. තතො සොමො නාහං සම්ම එකසාටකො හුත්වා අන්තරවීථිං ඔතරිතුං සක්කොමි. ගමනතො එත්ථෙව මෙ ඨානං වරතරන්ති ආහ, සොමදත්තෙන එවං සති සම්ම ඉමං උත්තරාසඞ්ගං ගණ්හාති තස්ස තං දත්වා ඉදානි සම්ම එහීති වුත්තොපි නාගච්ඡති. පුන තෙන භො කස්මා නාගච්ඡසීති පුට්ඨො සම්ම මම හත්ථෙ මුද්දිකං අපස්සන්තා මෙ පුත්තදාරාදයො මයා සද්ධිං කලහං කරොන්තීති ආහ, අථ සො එවං සන්තෙ යදා තෙ පහොති. තදා මය්හං දෙහීති මුද්දිකම්පි දත්වා තං ගහෙත්වා ගෙහං අගමාසි. අථ තෙ එත්තකෙන සහායා අහෙසුං. අපරභාගෙ සොමදත්තබ්රාහ්මණං අයං පරදාරකම්මං අකාසීති මනුස්සා ගහෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙසුං. රාජා තස්ස රූපසම්පත්තිං දිස්වා රාජාණං අකත්වා මා භො පුන එවමකාසීති ඔවදිත්වා විස්සජ්ජෙසි. රාජා නං යාවතතියවාරං ඔවදන්තො විස්සජ්ජෙත්වා චතුත්ථෙවාරෙ ගච්ඡථෙතං ආඝාතනං නෙත්වා මාරෙථාති ආණාපෙසි. එවං පාපකම්මෙ නිරතා අනෙකාකාරෙන ඔවදන්තාපි න සක්කා නිවාරෙතුං. තථාහි.
සොණා චෙව සිගාලා ච, වායසා නීලමක්ඛිකා;
ඉච්චෙතෙ කුණපෙ සත්තා, න සක්කා තෙ නිසෙධිතුං.
තථා පාණාතිපාතෙසු, පරදාරෙ සුරාය ච;
මුසාවාදෙසු ථෙය්යෙසු, සත්තසත්තා න වාරියාති.
තතො රාජපුරිසා තං බන්ධිත්වා පක්කමිංසු. තදා සොමබ්රාහ්මණො සොමදත්තං තථා නීයමානං දිස්වා කම්පමානහදයො රාජපුරිසානං සන්තිකං ගන්ත්වා ඉමං භො මුහුත්තං මා මාරෙථ. යාව රාජානං ජානාපෙස්සාමීති වත්වා රඤ්ඤො සන්තිකං ගන්ත්වා වන්දිත්වා ඨිතො දෙව මම ජීවිතං සොමදත්තස්ස බ්රාහ්මණස්ස දස්සාමි. එතං මුඤ්චථ. යදි මාරෙතුකාමා, මං මාරෙථාති ආහ. රාජා තුණ්හී [තුට්ඨො ඉතිකත්ථචි] අහොසි, රාජපුරිසා සොමදත්තං මුඤ්චිත්වා ¶ සොමබ්රාහ්මණං ආඝාතනං නෙත්වා මාරෙසුං, අහො කතඤ්ඤුනො කතවෙදිතා.
හොති චෙත්ථ.
කකූපකාර මත්තානං, සරන්තා කෙචි මානුසා;
ජීවිතං දෙන්ති සොමොව, සොමදත්තස්ස අත්තනොති.
සො තෙන ජීවිතදානෙන දෙවලොකෙ නිබ්බත්තිත්වා මහන්තෙ කනකවිමානෙ දෙවච්ඡරාසහස්සපරිවුතො දිබ්බසම්පත්තිමනුභොන්තො පටිවසති. තදා සොමදත්තබ්රාහ්මණො එසො මං මරණප්පත්තං මොචෙසීති වත්වා තස්සත්ථාය දානං දත්වා පත්තිං අදාසි. තාවදෙවස්ස තතො බහුතරං දෙවිස්සරියං අහොසි දෙවානුභාවඤ්ච. තතො සො සොමදෙවො අත්තනො දෙවිස්සරියං ඔලොකෙන්තො සහායස්ස අත්තනො ජීවිතදානං අද්දස. දිස්වා අත්තභාවං විජහිත්වා මාණවකවණ්ණෙන සොමදත්තබ්රාහ්මණං උපසඞ්කමිත්වා පටිසන්ථාරං කත්වා අත්තානං දෙවලොකෙ නිබ්බත්තභාවං පකාසෙත්වා තං ගහෙත්වා අත්තනො ආනුභාවෙන දෙවලොකං නෙත්වා යථාකාමං සම්පත්ති මනුභවාති වත්වා සත්තාහං දෙවස්සරියං දත්වා සත්තමෙ දිවසෙ නෙත්වා තස්ස ගෙහෙයෙව පතිට්ඨාපෙසි. තත්ථ හි දිබ්බසම්පත්ති මනුභූතස්ස මනුස්සසම්පත්ති පටික්කුලා හොති. තතො සො දිබ්බසම්පත්තිමනුස්සරන්තො කිසො දුබ්බලො උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතො අහොසි. අථෙකදිවසං දෙවපුත්තො තං ඔලොකෙන්තො තථා දුක්ඛප්පත්තං දිස්වා න සක්කා මනුස්සෙන දිබ්බසම්පත්තිමනුභවිතුන්ති ඉච්ඡිතිච්ඡිතසම්පත්තිදායකං එකං චින්තාමණිං දත්වා තස්ස භරියම්පි අත්තනො ආනුභාවෙන රූපවන්ථං යසවන්තං වණ්ණවන්තං අතික්කන්තමනුස්සිත්ථිවණ්ණං අකාසි, අපරභාගෙ තෙ ජයම්පතිකා පච්චක්ඛතො දිට්ඨදිබ්බසම්පත්තිවිභවා දානං දත්වා සීලං රක්ඛිත්වා සහායදෙවපුත්තස්ස සන්තිකෙයෙව නිබ්බත්තිංසූති.
මන්දෙන ¶ නන්දිතමනා උපකාරකෙන,
පාණම්පි දෙන්ති සුජනා ඉති චින්තයිත්වා;
මිත්තද්දු මා භවථ භො උපකාරකස්ස;
පාසංසියා භවථ සාධුජනෙහි නිච්චංති.
සහායස්ස පරිච්චත්තජීවිතකස්ස වත්ථුං දසමං.
නන්දියරාජවග්ගො දුතියො.