📜

ථූපසාධන ලාභකථා

20. අථ රාජා ථූපත්ථාය උප්පන්නානි සුවණ්ණාදීනි ආහරාපෙත්වා භණ්ඩාගාරෙසු රාසිං කාරෙසි තතො සබ්බසම්භාරෙ සමත්තෙ විසාඛ පුණ්ණමුපොසථදිවසෙ පත්ත විසාඛ නක්ඛත්තෙ මහාථූපකරණත්ථාය භූමිපරිකම්මං ආරභි. රාජා ථුපට්ඨානෙ පතිට්ඨාපිතං සිලාථූපං හරාපෙත්වා ථිරභාවත්ථාය සමන්තතො හත්ථිපාකාර පරියන්තං ගම්භීරතො සතරතනප්පමාණං භූමිං ඛනාපෙත්වා පංසුං අපනෙත්වා යොධෙහි ගුළපාසාණෙ අත්ථරාපෙත්වා කම්මාරකූටෙහි ආහනාපෙත්වා චුණ්ණවිචුණ්ණෙ කාරෙසි.

තතො චම්මවිනද්ධෙහි පාදෙහි මහා හත්ථීහි මද්දාපෙත්වා පාසාණකොට්ටිමස්සුපරි නවනීත මත්තිකං අත්ථරාපෙසි. ආකාස ගඞ්ගායහි තිපතිතට්ඨානෙ උදකබින්දූනි උග්ගන්ත්වා සමන්තා තිංස යොජනප්පමාණපදෙසෙ පතන්ති යත්ථ සයඤ්ජාතසාලී උප්පජ්ජත්ති තං ඨානං නිච්චමෙව තින්තත්තා නින්තසීසකොළං නාම ඡාතං. තත්ථ මත්තිකා සුඛුමුත්තා නවනීත මත්තිකාති වුච්චති.

තං තතො ඛීණසවා සාමණෙරා ආහරන්ති තාය සබ්බත්ථ මත්තිකාකිච්චන්ති ඤාතබ්බං. මත්තිකොපරි ඉට්ඨකා අත්ථරාපෙසි. ඉට්ඨකොපරි ඛරසුකම්මං, තස්සොපරිකුරුවිණ්දපාසාණං, තස්සොපරිඅයොජාලං, තස්සොපරි ඛීණාසව සාමණෙරෙහි හිමවන්තතො ආහටං සුගණ්ධමාරුම්බං, තස්සොපරි ඛීරපාසාණං, තස්සොපරි එළිකපාසාණං, තස්සොපරි සීලං අත්ථරාපෙසි. සබ්බමත්තිකාකිච්චෙ නවනීතමත්තිකා එව අහොසි.

සිලාසත්ථාරොපරි රසොදක සන්තින්තෙන කපිත්ථ නිය්යාසෙන අට්ඨඞ්ගුලබහලතම්බලොහපට්ටං, තස්සොපරි තිලතෙලයන්තින්තාය මනොසිලාය සත්තඞ්ගුල බහලං රජතපට්ටං අත්ථරාපෙසි එවං රාජා සබ්බාකාරෙන භූමිපරිකම්මං කාරාපෙත්වා ආසාළහි සුක්කපක්ඛස්ස චාතුද්දස දිවසෙ භික්ඛුසඞ්ඝා සන්නිපාතෙත්වා එවමාහ. ස්වෙ පුණ්ණමුපොසථදිවසෙ උත්තරාසාළ්හ නක්ඛත්තෙන මහාචෙතියෙ මඞ්ගලිට්ඨකං පතිට්ඨාපෙස්සාමි ස්වෙ ථූපූට්ඨානෙ සබ්බො සඞ්ඝො සන්තිපතතූති නගරෙ භෙරිං චරාපෙසි මහාජනො උපොසථිකො හුත්වා ගණ්ධමාලාදීනි ගහෙත්වා ථූපට්ඨානෙ සන්නිපතතූති.

තතො විසාඛසිරි දෙවනාමකෙ ද්වෙ අමච්චෙ ආණාපෙසි. තුම්හෙ ගන්ත්වා මහා චෙතියට්ඨානං අලඞ්කරොථාති. තෙ ගන්ත්වා සමන්තතො රජතපට්ටවණ්ණවාලුකං ඔකීරාපෙත්වා ලාජපඤ්චමකානි පුප්ඵානි විකිරිත්වා කදලිතොරණං උස්සාපෙත්වා පුණ්ණඝටෙ ඨපාපෙත්වා මණිවණ්ණෙ වෙළුම්හි පඤ්චපණ්ණධජං බණ්ධාපෙත්වා ගණ්ධසම්පන්නානි නානාවිධ කුසුමානිසණ්ථරාපෙත්වා නානාප්පකාරෙහි තං ඨානං අලඞ්කරිංසු.

අථ රාජා සකලනගරඤ්ච විහාරගාමි මග්ගඤ්ච අලඞ්කාරාපෙසි පභාතාය රත්තියා නගරෙ චතුසු ද්වාරෙසු මස්සු කම්මත්ථාය නහාපිතෙ, නහාපනත්ථායනහාපනකෙ, අලඞ්කාරත්ථාය කප්පකෙව නානාවිරාග වත්ථ ගණ්ධමාලාදීනි ච සූපව්යඤ්ජන සම්පන්නානි මධුරභත්තානි ච ඨපාපෙත්වා සබ්බෙ නගරා ච ජානපදා ච යථාරුචිං මස්සූකම්මං කාරෙත්වා නහාත්වා භුඤ්ජිත්වා වත්ථාභරණාදීහි අලඞ්කරිත්වා මහාචෙතියට්ඨානං ආගච්ඡන්තූති ආයුත්තකෙහි ආරොචාපෙසි.

සයම්පි සබ්බාභරණ විභූසිතො චත්තාලීස පුරිස සහස්සෙහි සද්ධිං උපොසකො හුත්වා අනෙකෙහි සුමණ්ඩිත පසාධිතෙහි අමච්චෙහි ගහිතාරක්ඛො අලඞ්කතාහි දෙවකඤ්ඤ පමාහි නාටකිත්ථිහි පරිවුතො අමරගණ පරිවුතො දෙවරාජා විය අත්තනො සිරිසම්පත්තිහා මහාජනං තොසයන්තො අනෙකෙහි තුරිය සඞ්ඝුට්ඨෙහි වත්තමානෙහි අපරණ්හෙ මහාථූපට්ඨානං උපගඤ්ජි. මහා චෙතියට්ඨාන මඞ්ගලත්ථාය පුටබද්ධානි වත්ථානි අට්ඨුත්තර සහස්සං ඨපාපෙසි. චතුසු පස්සෙසු වත්ථරාසිං කාරෙසි තෙල-මධු-සක්කර-ඵාණිතාදීනි ච ඨපාපෙසි.

අථ නානාදෙසතො බහූ භික්ඛූ ආගමිංසු රාජගහා සමන්තා ඉණ්දිගුත්තත්ථෙරො නාම අසීති භික්ඛුසහස්සානි ගහෙත්වා ආකාසෙනාගඤ්ඡි තථා බාරාණසියං ඉසිපතනෙ මහා විහාරතො ධම්මසෙනත්ථෙරො නාම ද්වාදස භික්ඛුසහස්සානි. සාවත්ථියං ජෙතවන විහාරතො පියදස්සි නාම ථෙරො සට්ඨි භික්ඛු සහස්සානි වෙසාලියං මහා වනතො බුද්ධරක්ඛිතත්ථෙරො අට්ඨාරස භික්ඛු සහස්සානි, කොසම්බියං ඝොසිතාරාමතො මහාධම්මරක්ඛිතත්ථෙරො තිංස භික්ඛුසහස්සානි. උජ්ජෙනියං දක්ඛිණගිරි මහා විහාරතො ධම්මරක්ඛිතත්ථෙරො චත්තාලීස භික්ඛුසහස්සානි-පාටලිපුත්තෙ අසොකාරාමතො මිත්තිණ්ණත්ථෙරො භික්ඛූනං සතසහස්සානි සට්ඨිඤ්ච සහස්සානි ගණ්ධාර රට්ඨතො අත්තින්න ථෙරො නාම භික්ඛූනං ද්වෙ සතසහස්සානි අසීතිඤ්ච සහස්සානි. මහාපල්ලව භොගතො මහාදෙවත්ථෙරො භික්ඛූනං චත්තාරි සතසහස්සානි සට්ඨිඤ්ච සහස්සානි යොනකරට්ඨෙ අලසණ්දා නගරතො යොනක ධම්මරක්ඛිතත්ථෙරො තිංස භික්ඛු සහස්සානි. විඤ්ඣාටවිවත්තනිය සෙනාසනතො උත්තරත්ථෙරො අසීති භික්ඛුසහස්සානි. මහාබොධිමණ්ඩ විහාරතො චිත්තගුත්තත්ථෙරො තිංස භික්ඛුසහස්සානි වනවාසිභොගතො චණ්දගුත්තත්ථෙරො අසීති භික්ඛුසහස්සානි. කෙලාස මහාවිහාරතො සුරිභගුත්තත්ථෙරො ඡන්නවුති සහස්සානි ගහෙත්වා ආකාසෙනාගඤ්ඡි.

‘‘භික්ඛූනං දීපවාසීනං-ආගතානඤ්ච සබ්බසො,

ගණනාය පරිච්ඡෙදො-පොරාණෙහි න භාසිතො;

සමාගතානං භික්ඛූනං-සබ්බෙසං තං සමාගමෙ,

වුත්තා ඛීණාසවායෙව-තෙ ඡන්නවුති කොටියො;’’

අථ සඞ්ඝො පරික්ඛිත්ත පවාළවෙදිකා විය මජ්ඣෙ රඤ්ඤො ඔකාසෙ ඨපෙත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං අඝට්ටෙත්වා අට්ඨාසි. පාචිනපස්සෙ බුද්ධරක්ඛිතනාමකො ඛීණාසාවත්ථෙරො අත්තනාසදිසනාමකෙ පඤ්චසතඛීණාසවෙ ගහෙත්වා අට්ඨාසි. තථා දක්ඛිණපස්සෙ පච්ඡිමපස්සෙ උත්තරපස්සෙ ච ධම්මරක්ඛිත - සඞ්ඝරක්ඛිත - ආනණ්ද නාමකා ඛීණාසවත්ථෙරා අත්තනා සදිසනාමකෙ පඤ්චපඤ්චසත ඛීණාසවෙ ගහෙත්වා අට්ඨංසු පියදස්සි නාම ඛීණාසවත්ථෙරො මහාභික්ඛුසඞ්ඝං ගහෙත්වා පුබ්බුත්තර කණ්ණෙ අට්ඨාසි.

රාජා කිර සඞ්ඝමජ්ඣං පවිසන්තොයෙව සචෙ මයා කයිරමානං චෙතියකම්මං අනන්තරායෙන නිට්ඨං ගච්ඡති පාචින-දක්ඛිණ-පච්ඡිම-උත්තරපස්සෙසු බුද්ධරක්ඛිත-චම්මරක්ඛිත-සඞ්ඝරක්ඛිත-ආනණ්ද නාමකා ථෙරා අත්තනාසදිසනාමකෙ පඤ්චපඤ්චසතභික්ඛු ගහෙත්වා තිට්ඨන්තු පියදස්සි නාම ථෙරො පුබ්බුත්තරකණ්ණෙ භික්ඛුසඞ්ඝං ගහෙත්වා තිට්ඨතූති චින්තෙසි. ථෙරාපි රඤ්ඤො අධිප්පායං ඤත්වා තථා ඨිතාති වදන්තී සිද්ධත්ථෙරො පන මඞ්ගලො-සුමනො-පදුමො-සීවලි-චණ්දගුත්තො-සූරියගුත්තො-ඉණ්දගු- ත්තො-සාගරො-චිත්තසෙනො -ජයසෙනො-අචලොති ඉමෙහි එකාදසහි ථෙරෙහි පරිවුතො පුණ්ණඝටෙ පූරතො කත්වා පුරත්ථාභිමුඛො අට්ඨාසි.

අථ රාජා තථා ඨිතං භික්ඛුසඞ්ඝං දිස්වා පසන්නචිත්තො ගණ්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා චතූසු ඨානෙසු වන්දිත්වා පුණ්ණසටට්ඨානං පවිසිත්වා සුයණ්ණඛීලෙ පටිමුක්කංරජතමයං පරිබ්භමන දණ්ඩං විජ්ජමානමාතාපිතූනං උභතො සුජාතෙන සුමණ්ඩිත පසාධිතෙන අභිමඞ්ගල සම්මතෙන අමච්චපුත්තෙන ගාහාපෙත්වා මහන්තං චෙතියාවට්ටං කාරෙතුං ආරභි. තථා කාරෙන්තං පන සිද්ධත්ථත්ථෙරො නිවාරෙසි. එවං කිරස්ස අහොසි - යදි මහාරාජා මහන්තං චෙතියං කරොති, අනිට්ඨිතෙයෙව මරිස්සති අනාගතෙ දුප්පරිහරියඤ්ච භවිස්සතීති. තස්මිං ඛණෙ භික්ඛුසඞ්ඝො මහා රාජ ථෙරො පාණ්ඩිතො, ථෙරස්ස වචනං කාතුං වට්ටතීති ආහ.

රාජා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස අධිප්පායං ඤත්වා ථෙරො කරොතීති මඤ්ඤමානො කීදිසං භන්තෙ පමාණං කරොමීති ආහ. ථෙරො මම ගතගතට්ඨානතො චෙතියාවට්ටං කරොහීති වත්වා උපදිසන්තො ආවිජ්ඣිත්වා අගමාසි. රාජා ථෙරස්ස වුත්තනයෙන චෙතියාවට්ටං කාරෙත්වා ථෙරං උපසඞ්කමිත්වා නාමං පුච්ඡිත්වා ගණ්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා වම්බත්වා පරිවාරෙත්වා ඨිතෙ සෙස එකාදස ථෙරෙ ච උපසඞ්කමිත්වා පූජෙත්වා වන්දිත්වා තෙසං නාමානි ච පුච්ඡිත්වා පරිබ්භමන දණ්ඩගාහකස්ස අමච්ච පුත්තස්ස තාම පුච්ඡි.

අහං දෙව සුප්පතිට්ඨිත බ්රහ්මා නාමාති වුත්තෙ තව පිතා කිං නාමොති පුච්ඡිත්වාන නණ්දිසෙනො නාමාති වුත්තෙ මාතුනාමං පුච්ඡි. සුමනාදෙවී නාමාති වුත්තෙ සබ්බෙසං නාමානි අභිමඞ්ගලසම්මතානි, මයා කයරමානං චෙතියකම්මං අවස්සං නිට්ඨානං ගච්ඡතිති හට්ඨො අහොසි, තතො රාජා මජ්ඣෙ අට්ඨ සුවණ්ණඝටෙ රජතඝටෙ ච ඨපාපෙත්වා තෙ පරිවාරෙත්වා අට්ඨුත්තරසයස්ස පුණ්ණඝටෙ ඨපාපෙසි.

අථ අට්ඨ සුවණ්ණිට්ඨකා ඨපාපෙසි. තාසු එකෙකං පරිවාරෙත්වා අට්ඨුත්තරසත අට්ඨුත්තරසත රජතිට්ඨකායො. අට්ඨුත්තරසත අට්ඨුත්තරසත වත්ථානි ච ඨපාපෙසි. අථ සුප්පතිට්ඨිත බ්රහ්මනාමෙන අමච්චපුත්තෙන එකං සුවණ්ණිට්ඨකං ගාහාපෙත්වා තෙන සදිස නාමෙහි ච ජීවමානක මාතාපිතූහි සත්තහි අමච්චපුත්තෙහි සෙස සත්තිට්ඨකායො ගාහාපෙසි.

තස්මිං ඛණෙ මිත්තත්ථෙරො නාම පුරත්ථිම දිසාභාගෙ පරිබ්භමිත ලෙඛාය භූමියං ගණ්ධපිණ්ඩං ඨපෙසි. ජයසෙනත්ථෙරො නාම උදකං ආසිඤ්චිත්වා සන්තින්තෙත්වා සමං අකාසි. සුප්පතිට්ඨිතබ්රහ්මා භද්ද නක්ඛත්තෙන එවං නානාවිධ මඞ්ගලානිසඞ්ඛටට්ඨානෙ පඨමං මඞ්ගලිකට්ඨකං පතිට්ඨාපෙසි. සුමනත්ථෙරොනාම ජාතිසුමනපුප්ඵෙහි තං පූජෙසි. තස්මිං ඛණෙ උදකපරියන්තං කත්වා මහාපථවි කම්පො අහොසි. එතෙනෙව නයෙන සෙස සත්තිට්ඨකායොපි පතිට්ඨාපෙසුං.

තතො රාජා රජතිට්ඨකායොපි පතිට්ඨාපෙත්වා ගණ්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා මඞ්ගලවිධානං නිට්ඨාපෙත්වා සුවණ්ණපෙලායපුප්ඵානි ගාහාපෙත්වා පාචීනපස්සෙ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස පුරතො ඨිතං මහා බුද්ධරක්ඛිතත්ථෙරං උපසඞ්කමිත්වා ගණ්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා වන්දිත්වා ථෙරස්ස පරිවාරෙත්වා ඨිත භික්ඛූනඤ්ච නාමානි පුච්ඡිත්වා තතො දක්ඛිණපස්සෙ ඨිතං මහාධම්මරක්ඛිතත්ථෙරං පච්ඡිමපස්සෙ ඨිතං මහාසඞ්ඝරක්ඛිතත්ථෙරං උත්තරපස්සෙ ඨිතං ආනණ්දත්ථෙරඤ්ච උපසඞ්කමිත්වා ගණ්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා පඤ්චපතිට්ඨිතෙන වන්දිත්වා තථෙව නාමානි පුච්ඡිත්වා පුබ්බුත්තර කණ්ණං ගන්ත්වා තත්ථ ඨිතං පියදස්සි මහාථෙරං වන්දිත්වා පූජෙත්වා නාමානි පුච්ඡිත්වා සන්තිකෙ අට්ඨාසි.

ථෙරො මඞ්ගලං වඩ්ඪෙන්තො රඤ්ඤො ධම්මං දෙසෙසි. මඞ්ගලපරියොසානෙ සම්පත්ත ගිහිපරිසාසු චත්තාලීස සහස්සානි අරහන්තො පතිට්ඨහිංසු. චත්තාලීස සහස්සානි සොතාපත්තිඵලො සහස්සං සකදාගාමිඵලෙ, සහස්සං අනාගාමිඵලෙ, භික්ඛූනං පන අට්ඨාරසසහස්සානි අරහත්තං පාපුණිංසු. භික්ඛුනීනං චතුද්දස සහස්සානීති.