📜

5. ධාතුනිධානාධිකාරො

තතො විමංසෙත්වා භුමිභාගං ගහෙතුං වට්ටතී’ති භූමි භාගං වීමංසෙන්තො මඞ්ගලසම්මතෙ අට්ඨ ගොණෙ ආහරාපෙත්වා ගන්ධොදකෙන නහාපෙත්වා සිඞ්ගෙසු සුවණ්ණකඤ්චුකං පතිමුඤ්චාපෙත්වා ගන්ධපඤ්චඞ්ගුලිකං දාපෙත්වා ගීවාය මාලාදාමං බන්ධාපෙත්වා අයොදාමෙන බන්ධාපෙත්වා එවං චින්තෙසි? යදි පන භගවතො නලාටධාතු යස්මිං ඨානෙ පතිට්ඨහිත්වා ලොකත්ථචරියං කරොන්තී පඤ්චවස්සසහස්සානි සාසනං පතිට්ඨහිස්සති තස්මිං ඨානෙ ගොණා සයමෙව අයොදාමතො මුඤ්චිත්වා ථුපට්ඨානං සමන්තතො විචරිත්වා චතුසු දිසාසු සයන්තුති අධිට්ඨහිත්වා පුරිසෙ ආණාපෙසි. තෙ තථෙව අකංසු. තතො විභාතාය රත්තියා රාජාගොණෙ ගාහාපනත්ථාය ආයුත්තකෙ ආණාපෙසි. තෙ මනුස්සා ගන්ත්වා ගොණෙ අපස්සිත්වා න පස්සාම දෙවා’ති රඤ්ඤො ආරොචෙසුං. ගච්ඡ භණෙ, ගොණානං ගතට්ඨානං ඔලොකෙථා’ති ආහ. තෙ ගවෙසමානා බන්ධනට්ඨානෙ අදිස්වා පදානුපදං ගන්ත්වා ථූපකරණට්ඨානං සමන්තා විචරිත්වා චතුසු දිසාසු සයිතගොණෙ දිස්වා සයිතට්ඨානතො නඞ්ගුට්ඨාදීනි මද්දන්තාපි උට්ඨාපෙතුං අසක්කොන්තා ගන්ත්වා රඤ්ඤො ආරොචෙසුං; දෙව, ගොණා න උට්ඨහන්ති, එකං ඨානං සමන්තා විචරිත්වා චතුසු දිසාසු සයිතා’ති. තං සුත්වා රාජා සෙනඞ්ගපරිවුතො සයමෙව ගන්ත්වා’පි ගොණෙ උට්ඨාපෙතුං අසක්කොන්තො රාජා එවං අධිට්ඨාසි; යදි ඉමස්මිං ඨානෙ ධාතු පතිට්ඨාපෙතබ්බා භවෙය්ය ගොණා උට්ඨහිත්වා ගච්ඡන්තු’ති. ගොණා චිත්තක්ඛණෙයෙව උට්ඨහිත්වා පලායිංසු. රාජා තං අච්ඡරියං දිස්වා පසන්නමනො හුත්වා පුනෙකදිවසං වුත්තනියාමෙනෙව අස්සෙ අලඞ්කාරාපෙත්වා අයොදාමෙන බන්ධාපෙත්වා ඨපෙසි. අස්සාපි තෙ ගොණා විය ගන්ත්වා නිපජ්ජිංසු. රාජා ගන්ත්වා තථෙව අධිට්ඨහිත්වා අස්සෙ උට්ඨාපෙසි. පුනෙකදිවසං හත්ථීං අලඞ්කාරාපෙත්වා තථෙව අධිට්ඨාසි. සොපි බන්ධදාමෙ ඡින්දිත්වා පච්ඡිමයාමසමනන්තරෙ ගන්ත්වා චෙතියකරණට්ඨානෙ නිපජ්ජි. පභාතාය රත්තියා රාජා හත්ථීගොපකෙ පක්කොසාපෙත්වා හත්ථිං ආනෙථා’ති ආහ. හත්ථිගොපකා හත්ථිං බන්ධනට්ඨානෙ අදිස්වා, හත්ථිං බන්ධනට්ඨානෙ න පස්සාම දෙවා’ති ආහංසු. තෙනහි භණෙ, සීඝං උපධාරෙථා’ති වුත්තෙ හත්ථිගොපකා පදානුපදං ගවෙසමානා චෙතියට්ඨානෙ නිපන්නං හත්ථිං දිස්වා ආගන්ත්වා රඤ්ඤො ආරොචෙසුං. තං සුත්වා රාජා හෙට්ඨා වුත්තප්පකාරෙන පටිපජ්ජිත්වා හත්ථිං පුරෙ කත්වා ආගච්ඡි.

එවං තීහි විමංසනාහි වීමංසෙත්වා භුමිගහිතභාවං ථෙරස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා වන්දිත්වා උපට්ඨහමානො ආරොචෙසි. තස්මිං කාලෙ සෙරුනගරෙ සිවරාජා බහූ පණ්ණාකාරෙ ගාහාපෙත්වා රාජානං පස්සිස්සාමි’ති ආගන්ත්වා වන්දිත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. රාජා තෙන සද්ධිං සම්මොදනීයං කථං කත්වා නිසින්නකාලෙ ලොණනගරෙ මහානාගරාජා’පි බහුපණ්ණාකාරං ගාහාපෙත්වා රාජානං පස්සිස්සාමි’ති ආගන්ත්වා වන්දිත්වා එකමන්තං නිසීදි. තෙන සද්ධිං සම්මොදනීයං කථං අකාසි; ඉමස්මිං ඨානෙ දසබලධාතුං පතිට්ඨාපෙස්සාමි, තුම්හෙ මම සහායා හොථා’ති තෙ ගහෙත්වා ගන්ත්වා ධාතුං වන්දථා’ති වන්දාපෙසි. තස්මිං ඛණෙ ධාතුතො ඡබ්බණ්ණරංසියො උග්ගච්ඡිංසු. දෙවා සාධුකාරං කරොන්තා ආකාසතො මාලායො ඛිපිංසු. රාජානො සොමනස්සප්පත්තා අම්හාකං ලඞ්කායං දසබලස්ස නලාටධාතු අම්හාකං රට්ඨෙ පතිට්ඨහිස්සති. එසා ධාතු මහා ජනස්ස සත්ථුකිච්චං සාධෙය්යාති වන්දිත්වා ගතා. රාජා තෙසං ගතකාලෙ ගිරිඅභයං පක්කොසාපෙත්වා තාත, ඉට්ඨකං ජනස්ස පීළනං අකත්වා කාරාපෙමා’තී ආහ. මා චින්තයිත්ථ දෙව, අහං ඉට්ඨකං කාරාපෙස්සාමීති. එවඤ්හි සති පපඤ්චො භවිස්සතී’ති ආහ. අම්හාකං සන්තිකෙ සුවණ්ණරජතානි මන්දානි කුතො ලභිස්සාමා’ති වුත්තෙ ගිරිඅභයො එවමාහ; දෙව, සත්ථා මහාපුඤ්ඤො මහන්තං පූජාසක්කාරසම්මානං ලභිස්සති. ත්වං අචින්තෙත්වා චෙතියකම්මං පට්ඨපෙහී’ති ආහ.

සො තස්ස තං අචින්තනීයං කථං සුත්වා සොමනස්සප්පත්තො ථෙරස්ස සන්තිකෙ ධම්මං සුත්වා ධාතුං වන්දිත්වා නගරං ගන්ත්වා භුත්තසායමාසො සයනෙ නිපන්නො නිද්දං ඔක්කමි. විභාතාය රත්තියා පබුජ්ඣිත්වා ඉට්ඨකං චින්තයමානස්ස දොමනස්සං අහොසි. තස්මිං කාලෙ සක්කො දෙවරාජා විස්සකම්මං දෙවපුත්තං ආමන්තෙත්වා; තාත, විස්සකම්ම, කාකවණ්ණතිස්සමහාරාජා අම්හාකං සත්ථුනො නලාට ධාතුං නිදහිත්වා මහන්තං චෙතියං කාරාපෙතුකාමො ඉට්ඨකං චින්තයි. ත්වං ගන්ත්වා ඵාසුකට්ඨානෙ ඉට්ඨකං මාපෙහීති ආහ. තං සුත්වා විස්සකම්මදෙවපුත්තො දුග්ගතස්ස බ්රාහ්මණස්ස ඛෙත්තෙ ඉට්ඨකං මාපෙත්වා දෙවලොකමෙව ගතො. තස්මිං ඛණෙ ඛෙත්තසාමිකො දුග්ගතබ්රාහ්මණො පාතොව අත්තනො ඛෙත්තං ඔලොකනත්ථාය ගතො ඉතොවිතො ඔලොකෙන්තො ඉට්ඨකරාසිං දිස්වා චින්තෙසි; හීයො රාජා ඉට්ඨකං කථං ලභිස්සාමීති කථෙසි. මහන්තං වත පණ්ණාකාරං මයා ලද්ධන්ති තුට්ඨො දෙව්ैට්ඨකානි කාජෙන ගහෙත්වා රඤ්ඤො දස්සනත්ථාය ගන්ත්වා රාජද්වාරෙ ඨත්වා සාසනං පහිණි. තං පක්කොසාපෙත්වා කස්මා පාතො’ව ආගතොසී’ති පුච්ඡි. දෙව මය්හං ඛෙත්තෙ ඉට්ඨකරාසිං දිස්වා පාතො’ව ඉට්ඨකානි ගහෙත්වා ආගතොම්හී’ති. ඊදිසානි ඉට්ඨකානි චෙතියස්ස අනුච්ඡවිකානීති දස්සෙසි. රාජා පස්සිත්වා සොමනස්සප්පත්තො බ්රාහ්මණස්ස බහුං ධනං දාපෙසි.

තස්මිං ඛණෙ අඤ්ඤං සාසනං ආහරි. මදනපට්ටනද්වාරතො චතස්සො රජතනාවා සුවණ්ණභුමිතො චතස්සො සුවණ්ණනාවා උක්කමිංසූති පට්ටනමුඛද්වාරෙ විහරන්තො ආරක්ඛක ජෙට්ඨකො ධම්මපාලො නාම ආගන්ත්වා රඤ්ඤො ආරොචෙසි. රාජා තුට්ඨො සුවණ්ණරජතෙ ආහරාපෙසි.

(ඉට්ඨකං රජතඤ්චෙව සුවණ්ණඤ්ච මහාරහං;

ආහරිත්වාන තං සබ්බං කම්මං ආරභි චෙතියෙ.

සත්ථු පුඤ්ඤානුභාවෙන රඤ්ඤො පුඤ්ඤබලෙන ච;

චින්තිතචින්තිතං සබ්බං ඛණෙනෙව සමිජ්ඣති.)

තතො රාජා චූළපිණ්ඩපාතියතිස්සත්ථෙරස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා? අය්ය ඉට්ඨකභුමිං ගමිස්සාමීති ආහ. ථෙරො සුත්වා තුට්ඨො අත්තනො පරිවාරෙහි පඤ්චසතභික්ඛූහි සද්ධිං ඉට්ඨක භූමිං ගතො. තතො මහාසාගලත්ථෙරො ච මහින්දත්ථෙරො ච අත්තනො පරිවාරෙහි භික්ඛුහි සද්ධිං ඉට්ඨකභුමිං ගතා. සිව නගරෙ රාජාපි ඉට්ඨකභුමිං ගතො. ලොණනගරෙ නාගරාජාපි ඉට්ඨකභුමිං ගතො. සොමනගරෙ ගිරිඅභයරාජාපි අත්තනො සෙනඞ්ගෙහි පරිවාරෙත්වා ඉට්ඨකභුමිං ගතො. තෙසං සමණ බ්රාහ්මණානං රාජබළානඤ්ච සම්පිණ්ඩිතත්තා සො පිට්ඨිපාසාණො බලවාහනො නාම ජාතො. තෙ සබ්බෙ ඉට්ඨකභුමිං සමොසරිංසු. ථෙරො ඉට්ඨකරාසිං ඔලොකෙත්වා රාජානං එවමාහ? මහාරාජ, අයං ඉට්ඨකරාසි චෙතියෙ සබ්බකම්මත්ථාය පහොතී’ති. රාජා අත්තමනො සෙනඞ්ගපරිවුතො සයමෙව පඨමං ඉට්ඨකං ගණ්හි. තං දිස්වා සෙසරාජානො ච අමච්චාදයො ච පරිසා ච සබ්බෙ භික්ඛු ච ඉට්ඨකානි ගණ්හිංසු තස්මිං කාලෙ භාරං උක්ඛිපිත්වා ගමනං පපඤ්චං භවිස්සතී’ති රාජා චින්තෙසි. ථෙරො තස්ස චිත්තං ජානිත්වා එවමාහ? මා චින්තයිත්ථ මහාරාජ, ඉට්ඨකානි ගහෙත්වා ගච්ඡ. පච්ඡා දෙවනාගාදයො ඉට්ඨකභුමිතො පට්ඨාය යාව චෙතියට්ඨානං නිරන්තරා ඨිතා ආහරිස්සන්තී’ති. තෙ ආහරිත්වා චෙතියට්ඨානෙ රාසිං කරොන්ති. තෙනෙව නීයාමෙන යාව චෙතියස්ස නිට්ඨඞ්ගමා තාව දෙවනාගසුපණ්ණාදයො නිරන්තරං ඨත්වා ඉට්ඨකානි ආහරිත්වා චෙතියකරණට්ඨානෙව චතුසු දිසාසු රාසිං අකංසු.

තතො රාජා සබ්බෙ ඉට්ඨකවඩ්ඪකී රාසිං කාරාපෙත්වා තෙසං වඩ්ඪකීනං අන්තරෙ ජයසෙනං නාම ඉට්ඨකවඩ්ඪකිං පරිගණ්හිත්වා තස්ස පන සතසහස්සග්ඝනකානි ද්වෙ සාටකානි කහාපණසතසහස්සානි ච සුවණ්ණකුණ්ඩලාදයො ආභරණානි ච දාපෙසි. තස්ස පරිවාරානං වඩ්ඪකීනං අහතවත්ථාදීනි සබ්බුපකරණානි දාපෙසි. අනෙකවිධං මහන්තං සම්මානං කාරෙත්වා ථෙරෙන සද්ධිං මන්තෙන්තො; අය්ය අජ්ජ විසාඛපුණ්ණමී උපොසථදිවසො, තස්මා නලාටධාතුයා මඞ්ගලං කරිත්වා චෙතියට්ඨානෙ ඉට්ඨකං පතිට්ඨාපෙතුං වට්ටතී’ති ආහ. තං සුත්වා ථෙරො; භද්දකං මහාරාජ, බුද්ධස්ස භගවතො ජාතදිවසො’ති වත්වා චෙතියකම්මකරණත්ථාය පඤ්ච ජනෙ ගණ්හි. තෙසු එකො වරදෙවො නාම, එකො සඞ්ඛො නාම, එකො විජ්ජො නාම, එකො පුස්සදෙවො නාම, එකො මහාදෙවො නාම. ඉමෙසං වඩ්ඪකීනං මඞ්ගලං කාරාපෙත්වා ඡණවෙසං ගහෙත්වා සබ්බාලඞ්කාරෙන අලඞ්කාරාපෙත්වා රාජා සයම්පි සබ්බාලඞ්කාරෙන පතිමණ්ඩිතො මඞ්ගලවිධානං කාරාපෙත්වා භික්ඛුසඞ්ඝං ගන්ධමාලාදීහි පූජෙත්වා තික්ඛත්තුං පදක්ඛිණං කත්වා චතුසු ඨානෙසු පඤ්චපතිට්ඨිතෙන වන්දිත්වා විජම්හෙත්වා සුවණ්ණඝට්ඨානං පවිසිත්වා සුවණ්ණඛචිතං මණිමුත්තාරතනමයං පරිබ්භමනදණ්ඩං ජීවමානකමාතාපිතරෙන උභතොසුමණ්ඩිතපසාධිතෙන අභිමඞ්ගලසම්මතෙන අමච්චපුත්තෙන ගාහාපෙත්වා මහන්තං චෙතියං තත්ථ කරොන්තො සයම්පි පරිබ්භමනදණ්ඩං ගහෙත්වා පරිකම්මකතභුමියං පරිබ්භමිත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. තතො මහාවඩ්ඪකී සුනක්ඛත්තෙන සුමුහුත්තෙන චෙතියට්ඨානෙ ඉට්ඨකං පතිට්ඨාපෙසි.

තස්මිං ඛණෙ චතුනහුතාධික ද්වියොජන සතසහස්සබහුලා අයං මහාපථවී සාධුකාරං පවත්තෙන්තී විය මහානාදං පවත්තෙසි. දෙවමනුස්සා දිවසෙ දිවසෙ පහොනක-මත්තිකං නිසදෙන පිංසිත්වා සුප්පෙහි පප්ඵොඨෙත්වා දෙන්ති. එවං කරොන්තො කතිපයෙනෙව දිවසෙන පුප්ඵාධානත්තයං චිනිත්වා මහාභික්ඛු සඞ්ඝස්ස නිවෙදෙසි. තං සුත්වා සඞ්ඝො චුන්දුත්තරනාමකෙ ද්වෙ සාමණෙරෙ ආණාපෙසි? තුම්හෙ හිමවන්තං ගන්ත්වා මෙදවණ්ණපාසාණෙ ආහරථා’ති. තෙ පන සාමණෙරා ජාතියා සොළසවස්සිකා ඡළභිඤ්ඤාප්පභෙදෙන පටිසම්භිදප්පත්තා. මහාඛීණාසවභික්ඛුසඞ්ඝස්ස සන්තිකා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස වචනං සම්පටිච්ඡිත්වා ආකාසං අබ්භුග්ගන්ත්වා හිමවන්තතො අත්තනො ඉද්ධිබලෙන මෙදවණ්ණපාසාණෙ ආහරිංසු. එතෙසු එකං පාසාණං ධාතුගබ්භස්ස භුමියං පත්ථරිත්වා චතුසු පස්සෙසු චත්තාරො පාසාණෙ පතිට්ඨාපෙත්වා අපරං ධාතුගබ්භං පිදහිතුං අදස්සනං කත්වා ඨපයිංසු.

තදා රාජා ධාතුගබ්භෙ කම්මං නිට්ඨපෙන්තො නව කොටිප්පමාණං සුවණ්ණං ආහරාපෙත්වා සුවණ්ණකාරානං දත්වා ධාතුගබ්භස්ස ඉට්ඨකානි කරොථා’ති ආණාපෙසි. තෙ සුවණ්ණකාරා දීඝතො රතනප්පමාණං පුථුලතො විදත්ථීප්පමාණං බහලතො චතුරඞ්ගුලප්පමාණං ඉට්ඨකං කත්වා ධාතුගබ්භං චිනිංසු. තං පන ධාතුගබ්භං උච්චතො සොළසහත්ථං විත්ථාරතොපි ඉතොචිතො දසදසරතනං කත්වා සුවණ්ණිට්ඨකෙහෙව නිට්ඨපෙත්වා ධාතුගබ්භස්ස මජ්ඣෙ සත්තරතනමයං සිනෙරුං කාරාපෙත්වා සිනෙරුස්ස උපරි ජාතිහිඞ්ගුලකෙන පණ්ඩුකම්බලසිලාසනං සත්තරතනෙන පාරිච්ඡත්තකරුක්ඛං රජතමයං සෙතච්ඡත්තං බ්රහ්මුනා ගාහාපෙත්වා සත්ථුනො පටිමාය උපරි ධාරියමානං කාරෙසි. සිනෙරුපාදමූලෙ ගන්ධකලලපූරිත නීලුප්පලවිභුසිතසුවණ්ණමයඅට්ඨුත්තරසතඝටපන්තියො ඨපාපෙසි. තදනන්තරං ගන්ධකලලපූරිතරත්නපදුමවිභුසිතරජතමයඅට්ඨුත්තර- සතඝටපන්තියො ඨපාපෙසි. තදනන්තරං ගන්ධකලලපූරිත සෙතුප්පලමාලාවිභුසිතමණිමයඅට්ඨුත්තරසතඝටපත්තියො ඨපාපෙසි. තදනන්තරං ගන්ධකලලපූරිතසෙතුප්පලවිභුසිත-මසාරගල්ලමය අට්ඨුත්තරසතඝටපන්තියො ඨපාපෙසි. තදනන්තරං ගන්ධකලලපූරිතචම්පකපුප්ඵවිභුසිතලොහිතඞ්කමයඅට්ඨුත්තරසත ඝටපත්තියො ඨපාපෙසි. තදනන්තරං ගන්ධකලලපූරිතපඤ්චුප්පලවිභුසිතමත්තිකාමයඅට්ඨුත්තරසතඝටපන්තියො ඨපාපෙසි. තාසං ඝටපන්තීනං අන්තරෙ ගන්ධකලලපූරිතසත්තරතනමයසරාවකෙ ඨපාපෙසි. කඤ්චනමය-සත්තරතනමය-විචිත්තමාලාලතාපුණ්ණඝටසිරිවච්ඡනන්දියාවට්ටභද්දපීඨාදයො ච හත්ථිඅස්සසීහව්යග්ඝොසභපන්තිආදයො ච කාරෙසි. දෙවොරොහණං යමකපාටිහීරාදයො ධනපාල-අඞ්ගුලිමාල-ආළවකදමනාදයො, සාරිපුත්ත-මොග්ගල්ලාන-මහාකස්සපත්ථෙරාදයො, අසීතිමහාසාවකරූපාදීනි ච කාරාපෙසි. සිනෙරුස්ස මජ්ඣිමභාගෙ තාරාගණපරිවාරිතං රජතමයං චන්දමණ්ඩලඤ්ච කාරාපෙසි. රංසිජාලවිභුසිතං කනකමයං සූරියමණ්ඩලඤ්ච කාරාපෙසි.

තතො සිනෙරුස්ස මත්ථකෙ පාරිච්ඡත්තකමුලෙ පණ්ඩුකම්බලසිලාසනෙ අම්හාකං සත්ථුනො පටිමං ඝනකොට්ටිම රත්තසුවණ්ණමයං කාරාපෙත්වා මාතුදෙවපාමොක්ඛ දසසහස්ස චක්කවාළදෙවතානං සත්තප්පකරණං අභිධම්මං දෙසනාකාරෙන නිසීදාපෙසි. තස්ස වීසතිනඛා අක්ඛිතලානං සෙතට්ඨානානි ජාතිඵලිකමයානි. අඞ්ගුලියො සුවණ්ණමයා හත්ථපාදතලානි ච දන්තාවරණානි ච අක්ඛීනං රත්තට්ඨානානි ච ජාතිපවාළමයානි, කෙසමස්සුභමුකට්ඨානානි ඉන්දනීලමයානි, සමචත්තාලීස දන්තා වජිරමයා අහෙසුං. උණ්ණලොමං පන සුවණ්ණ භිත්තියං ඨපිතරජතබුබ්බුළවිලාසං රජතමයං අහොසි. භගවතො අනවලොකිත මුද්ධනි මත්ථකෙ සත්තරතනමයං විචිත්තකිංකිණිජාලං පරික්ඛිපාපෙසි. මණ්ඩපස්ස අන්තො නවසතසහස්සග්ඝනකං මුත්තාකලාපමොලම්බකං මනොරමං චෙලවිතානං බන්ධාපෙත්වා මණ්ඩපකොටියං මුත්තාජාලං තදනන්තරං සත්ත රතනවිචිත්තං කිංකිණිජාලං පරික්ඛිපාපෙසි.

අම්හාකං භගවතො මාතුදෙවපුත්තම්පි සත්තරතනෙන කාරාපෙසි. තථා එරාවණවිස්සකම්මදෙවපුත්තාදයො ච සපරිවාරො සක්කො දෙවරාජා ච චත්තාරො මහාරාජානො ච පඤ්චසිඛදෙවපුත්තාදයො ගන්ධබ්බදෙවපුත්තා ච සහම්පති මහා බ්රහ්මාදයො මහාබ්රහ්මනො ච කාරාපෙසි. වෙස්සන්තරජාතකං කරොන්තො සංජයමහාරාජා ඵුසතීදෙවී ආදයො ච මද්දීදෙවී ද්වෙ දාරකෙ ච ජූජකබ්රාහ්මණාදයො ච කාරාපෙසි. විධුර-සොණදත්ත මහානාරදකස්සප-සුතසොම-සුප්පාරක-සඞ්ඛපාලජාතකාදීනි ච, ධම්මචක්කප්පවත්තන-මහාසමයසුත්තාදි දෙසනාකාරො ච, සුද්ධොදනමහාරාජා මහාමායා මහාපජාපතී ගොතමී භද්දකච්චානා රාහුලමාතාදෙවී ච රාහුලකුමාරො ච ඡන්නඤ්ච කන්ථකඤ්ච මහාභිනික්ඛමනං මහාබොධිමණ්ඩලං අසීතිමහාසාවකා කොසලමහාරාජා අනාථපිණ්ඩිකමහාසෙට්ඨි චූළඅනාථපිණ්ඩික-විසාඛා සුප්පවාසා ච පච්ඡා චූළපිණ්ඩපාතිය තිස්සත්ථෙරඤ්ච අත්තානඤ්ච කාරාපෙත්වා තෙ සබ්බෙ ධාතු ගබ්භෙ පතිට්ඨාපෙසි.

ධාතුගබ්භවණ්ණණා සමත්තා.

එවං ධාතුගබ්භෙ පූජාවිධානං සුවිභත්තං සුමනොරමං කාරාපෙත්වා ථෙරෙන සද්ධිං කථෙසි? භන්තෙ ධාතුගබ්භෙ මයා කත්තබ්බං නිට්ඨාපිතං. ස්වෙ රොහිණීනක්ඛත්තෙන ධාතු නිධානං කරිස්සාමී. අය්යා පන කෙසධාතුයො ගහෙත්වා ආගච්ඡන්තුති. තිස්සත්ථෙරස්ස භාරමකාසි. ථෙරො තං සුත්වා භද්දකං මහාරාජ, කෙසධාතුයො විචිනිත්වා ආහරාපෙස්සාමාති වත්වා අත්තනො සද්ධිවිහාරිකං සිවත්ථෙරං පක්කොසාපෙත්වා ආවුසො භූමින්ධරනාගවිමානෙ ජයසෙනො නාම නාගරාජා වසති. තස්ස සන්තිකෙ (කෙසධාතුයො සන්ති.) තපුස්ස භල්ලිකානං ද්වෙභාතිකවාණිජානං පරිචරණකාලෙ තෙසං පමාදං ඤත්වා නාගරාජා ද්වෙ කෙසධාතුයො ගහෙත්වා නාගභවනෙ ඨපෙසි. ත්වං තා ධාතුයො ආහරිත්වා රඤ්ඤො දෙහීති ආණාපෙසි. ථෙරො තං වචනං සම්පටිච්ඡිත්වා ගතො.

තතො රාජා අත්තනො භගිනියා සොමදෙවියා ච භාගිනෙය්යස්ස ගිරිඅභයරඤ්ඤො ච සාසනං පෙසෙසි? ස්වෙ ධාතුනිධානංකරිස්සාම. තුම්හෙ සෙනඞ්ගං ගහෙත්වා ආගච්ඡථා’ති. ලොණනගරෙ මහානාගරඤ්ඤො ච සෙරු නගරෙ සිවරඤ්ඤො ච තථෙව සාසනං පෙසෙත්වා සයම්පි අත්තනො විජිතෙ යෙන මය්හං හත්ථතො අන්තමසො එකකරීසමත්තම්පි ලද්ධං තදුපාදාය සබ්බෙපි තුම්හෙ සද්ධිං පරිවාරෙන ආගච්ඡථා’ති භෙරිං චරාපෙසි. තං සුත්වා සොමනස්සප්පත්තා මහාජනා අත්තනො අත්තනො විභවානුරූපෙන අලඞ්කතපටියත්තා අගමිංසු. රාජා පභාතාය රත්තියා සබ්බෙ සෙනියො ගන්ධමාලාධූපධජාදයො ගහෙත්වා ධාතුනිධානං ආගච්ඡන්තුති වත්වා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස මහාදානං දත්වා තිවීවරත්ථාය මහග්ඝවත්ථාදීනි දත්වා සයම්පි සබ්බාලඞ්කාරපතිමණ්ඩිතො නානග්ගරසභොජනං භුඤ්ජිත්වා උපොසථං අධිට්ඨාය මණිකුණ්ඩලමෙඛලානූපුර වලයාදිවිචිත්තසබ්බාලඞ්කාරවිභූසිතාහි කොසෙය්යාදිසුඛුමනානාවිධවිචිත්තවත්ථනිවත්ථාහි නච්චගීතවාදිතතුරියභණ්ඩගහිත හත්ථාහි දෙවච්ඡරාපටිභාගනාටකිත්ථීහි පරිවාරිතො වුත්තප්පකාරෙහි සද්ධිං චෙතියට්ඨානං ගන්ත්වා මහාභික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිත්වා අට්ඨාසි.

තතො සොමනගරෙ ගිරිඅභයරාජා’පි සබ්බෙ නාගරා අත්තනො අත්තනො විභවානුරූපෙන ධාතුනිධානට්ඨානං ආගච්ඡන්තුති නගරෙ භෙරිං චරාපෙත්වා සයං සබ්බාලඞ්කාරපතිමණ්ඩිතො සුසජ්ජිතඅමච්චගණපරිවාරිතො නික්ඛමි. සොම දෙවීපි සීසං නහාත්වා අහතවත්ථනිවත්ථා සබ්බාලඞ්කාරපතිමණ්ඩිතා දෙවච්ඡරා විය අත්තනො පරිවාරා පඤ්චසතකුමාරියො නීලවත්ථෙහි පරිදහාපෙත්වා තථෙව අලඞ්කාරෙත්වා පුණ්ණඝටෙ ගාහාපෙත්වා තාසං අනන්තරා පඤ්චසතකුමාරියො පීතවත්ථෙහි පරිදහාපෙත්වා තථෙව අලඞ්කාරෙත්වා පූජාභණ්ඩානි ගාහාපෙත්වා, තාසං අනන්තරා පඤ්චසත කුමාරියො රත්තවත්ථෙහි පරිදහාපෙත්වා තථෙව. අලඞ්කාරෙත්වා විචිත්රපුප්ඵපූරිතමඤ්ජුසායො ගාහාපෙත්වා තාසං අනන්තරා පඤ්චසතකුමාරියො සෙතවත්ථෙහි පරිදහාපෙත්වා තථෙව අලඞ්කාරෙත්වා ධූම කටච්ඡුකෙ ගාහාපෙත්වා එවං පූජාවිධානං සංවිදහිත්වා පරිවාරෙන චෙතිඞ්ගණං ගන්ත්වා මහාභික්ඛුසඞ්ඝං පඤ්චපතිට්ඨිතෙන වන්දිත්වා ගන්ධමාලාදීහි පූජං කත්වා අත්තනො සාමිනා ගිරිඅභයරාජෙන සද්ධිං එකපස්සෙ ඨීතා.

ලොණනගරෙ මහානාගරාජා’පි සබ්බාලඞ්කාරෙහි පතිමණ්ඩිතො සබ්බාභරණෙහි සුසජ්ජීතඅමච්චමණ්ඩලපරිවුතො නච්චගීතතුරීයානි පග්ගණ්හාපයමානො ගන්ධමාලා ධූමකටච්ඡු ගාහාපෙත්වා චෙතියට්ඨානං ආගන්ත්වා භික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි.

සෙරුනගරෙ සිවරාජා’පි අත්තානං සබ්බාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කරිත්වා මහන්තෙන පරිවාරෙන පූජාවිධානං ගාහාපෙත්වා චෙතියට්ඨානං ආගන්ත්වා මහාභික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. රාජපරිසා අත්තනො විභවානුරූපෙන වත්ථාලඞ්කාරෙහි චන්දන මාලාදීහි ච සොභමානා නලාටෙ මුත්තාකලාපමොලම්බක විචිත්තසුවණ්ණපට්ටානි බන්ධිත්වා හත්ථාභරණාදි අනෙකාභරණෙහි දිබ්බපරිසා විය සුමණ්ඩිතපසාධිතා වෙසානුරූපානි විවිධාවුධානි ගහෙත්වා එකපස්සෙ ඨීතා. සීහව්යග්ඝදීපිචම්මෙහි පසාධිතසුවණ්ණාලඞ්කාරසුවණ්ණධජහෙමජාලසඤ්ඡන්නෙ රථ වරෙ ච සබ්බාලඞ්කාරවිභුසිතා රථිකා ආරුය්හ එකපස්සෙ ඨීතා. බ්රාහ්මණපුත්තාදයො මණ්ඩිතචම්මෙ පාරුපිත්වා උපසොභයමානා එකපස්සෙ ඨීතා. බහු අමච්චා අත්තනො අත්තනො වෙසානුරූපෙන මහග්ඝවත්ථාභරණවිභූසිතා සපරිවාරා එකපස්සෙ ඨීතා. ගන්ධොදක පූරිත දක්ඛිණාවත්ත සඞ්ඛං ගහෙත්වා උපවීතසුත්තං එකංසං කරිත්වා බ්රාහ්මණවෙඨනං වෙඨෙත්වා පුරොහිතබ්රාහ්මණා මහන්තෙන පරිවාරෙන පූජාවිධානං ගාහාපෙත්වා චෙතියට්ඨානං ආගන්ත්වා මහාභික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිත්වා ජයඝොසං සාවෙන්තා එවමාහංසු?

ඛෙමං සුභික්ඛං භවතු නිච්චං ජනපදං සිවං;

සස්සානි සමුප්පජ්ජන්තු රඤ්ඤො එවං ජයා සියුං.

අවසෙසා මහාජනා එවමාහංසු? සමුද්දපරියන්තං හි මහිං සාගරකුණ්ඩලං වසුන්ධරං ආවසතු අමච්චපරිවාරිතො. එවං වත්වා? අම්හාකං අය්යො කාකවණ්ණතිස්සො මහා රාජා සදෙවකෙ ලොකෙ එකපුග්ගලස්ස ලොකනාථස්සනලාටධාතුං පතිට්ඨාපෙතී’ති අත්තනො අත්තනො විභවානුරූපෙන සුමණ්ඩිතපසාධිතා. ඛුජ්ජවාමනකාදයො’පි සබ්බෙ ජනා පූජාභණ්ඩානි ගහෙත්වා සාධුකාරං දදමානා අට්ඨංසු. ඉමස්මිං චෙතියට්ඨානෙ රාසීභූතා පරිසා එවං වෙදිතබ්බා? ඛත්තියා බ්රාහ්මණා වෙස්සා නෙගමා ච සමාගතා පුප්ඵාදිගහිතා සබ්බෙ අලඞ්කාරවිභූසිතා.

ගණනා වීතිවත්තා තෙ අනෙකෙ ච මහාජනා;

සමුද්දො පත්ථරන්තොව ඛත්තියා සමුපාගතා.

අලඞ්කතො මහාරාජා සරාජපරිවාරිතො;

දෙවරාජා යථා සක්කො අට්ඨාසි චෙතියඞ්ගණෙ.

සාධුවාදෙන සත්තානං පඤ්චඞ්ගතුරියෙහි ච;

හත්ථස්සරථසද්දෙන සමාකිණ්ණං මහීතලං.

තතො චූළපිණ්ඩපාතියතිස්සත්ථෙරො අත්තනො සද්ධිවිහාරීකෙ පඤ්චසත ඛීණාසවෙ පරිවාරෙත්වා චෙතියට්ඨානමෙව ආගතො. මහාසාගලත්ථෙරො’පි පඤ්චසත ඛීණාසවෙ පරිවාරෙත්වා චෙතියට්ඨානමෙව ආගතො. මහින්දත්ථෙරො’පි අත්තනො සාවකෙ සට්ඨිමත්තෙ ඛිණාසවෙ ගහෙත්වා චෙතියට්ඨානමෙව ආගතො. ඉති ඉමිනා නියාමෙනෙව එකො ද්වෙ තයො චත්තාරො පඤ්ච ඛීණාසවා ආගච්ඡන්තා සත්ත සහස්සමත්තා අහෙසුං. තතො චූළපිණ්ඩපාතියතිස්සත්ථෙරො එත්තකෙ භික්ඛූ පරිවාරෙත්වා චෙතියඞ්ගණෙ නිසීදී. තතො රාජා ආගන්ත්වා පඤ්චපතිට්ඨිතෙන වන්දිත්වා ථෙරෙන සද්ධිං කථෙසි? කෙසධාතු කුතො ලභිස්සාම අය්යා’ති. තස්මිං ඛණෙ තිස්සත්ථෙරො අත්තනො සද්ධිවිහාරිකං සිවත්ථෙරං ඔලොකෙසි. සො ඔලොකිතක්ඛණෙයෙව නිසින්නට්ඨානතො උට්ඨාය චීවරං පාරුපිත්වා මහාභික්ඛුසඞ්ඝං වන්දිත්වා ඡළභිඤ්ඤො මහාඛීණාසවො චතුත්ථජ්ඣානං සමාපජ්ජිත්වා තතො වුට්ඨාය පථවියං නිමුජ්ජිත්වා භුමින්ධරනාගවිමානෙ පාතුරහොසි.

(සුත්වාස්ස සිවථෙරො ච වසිප්පත්තො විසාරදො;

පාකටො අභවි නාගනගරං පුරතො ඛණෙ.)

තස්මිං ඛො පන සමයෙ ජයසෙනො නාගරාජා අත්තනො භාගිනෙය්යං ද්විකොටිමත්තෙ නාගෙ පරිවාරෙත්වා මහා යසං අනුභවමානං නිසින්නං ඉඞ්ගිතසඤ්ඤං දත්වා ථෙරං දුරතොව ආගච්ඡන්තං දිස්වා චින්තෙසි? ඉමස්මිං නාගභවනෙ සමණෙහි කත්තබ්බකිච්චං නත්ථී. නිස්සංසයං කෙසධාතුං නිස්සාය ආගතො භවිස්සතීති උට්ඨාය ධාතුඝරං පවිසිත්වා ධාතුකරණ්ඩකං ගිලිත්වා කිඤ්චි අජානන්තො විය නිසීදි. තස්මිං කාලෙ ථෙරො තස්ස සන්තිකං අගමාසි. නාගරාජා පච්චුග්ගන්ත්වා පටිසන්ථාරං කරොන්තො ථෙරෙන සද්ධිං කථෙසි. කස්මා අය්යො ආගතො’ති වුත්තෙ එවමාහ? තිලොකනාථස්ස අම්හාකං සම්බුද්ධස්ස කෙසධාතූනං අත්ථාය ආගතො, තුය්හං සන්තිකෙ ඨපිතකෙසධාතුයො පපඤ්චං අකත්වා මය්හං දෙහි, තෙයෙව සන්ධාය උපජ්ඣායෙන පෙසිතොම්හී’ති වුත්තෙ අම්හාකං සම්මා සම්බුද්ධස්ස කෙසධාතුයො මම සන්තිකෙ නත්ථී’ති ආහ. ථෙරො ධාතුකරණ්ඩකං ගිලිතභාවං ඤත්වා ගණ්හාමි මහාරාජා කෙසධාතුයො’ති වුත්තෙ ආම පස්සන්තො ගහෙත්වා ගච්ඡාහීති ආහ. එවං තයො වාරෙ පටිඤ්ඤං ගහෙත්වා තථෙව ඨීතො?

ඉද්ධියා මාපයිත්වාන තතො සො සුඛුමං කරං,

පවෙසෙත්වා මුඛෙ තස්ස ගණ්හී ධාතුකරණ්ඩකං;

නාගාලයාභිනික්ඛමි තිට්ඨ නාගා’ති භාසිය.

තස්මිං ඛණෙ ජයසෙනො නාගරාජා සමණං වඤ්චෙත්වා පෙසිතොම්හී’ති වත්වා තස්ස ගතකාලෙ ධාතුකරණ්ඩකං ඔලොකෙත්වා ධාතු අපස්සිත්වා සමණෙන නාසිතොම්හී’ති ද්වෙ හත්ථෙ උක්ඛිපිත්වා ඨපෙත්වා අත්තනො සකලනාගභවනං එක කොලාහලං කත්වා මහන්තෙන සද්දෙන පරිදෙවන්තො? අම්හාකං චක්ඛුනි උප්පාටෙත්වා ගතො විය සදෙවකස්ස ලොකස්ස පතිට්ඨානභූතස්ස සම්මාසම්බුද්ධස්ස කෙසධාතුයො අපායදුක්ඛතො අමුඤ්චන්තානං අම්හාකං අභිභවිත්වා ධාතුයො ගහෙත්වා ගතසමණං අනුබන්ධිත්වා ගණ්හිස්සාමා’ති ද්වෙකොටිමත්තෙ නාගෙ ගහෙත්වා අත්තනො භාගිනෙය්යෙන සද්ධිං තස්ස පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො අනුබන්ධිත්වා ආකාසං උග්ගච්ඡිං (සු). තස්මිං ඛණෙ පන සිවත්ථෙරො අකාසතො ඔතරිත්වා පථවියං පාවිසි. පුන තෙපි පථවියං පවිසිංසු. එවං ථෙරො තෙහි සද්ධිං උම්මුජ්ජ නිමුජ්ජං කරොන්තො පාටිහාරියං දස්සෙත්වා සෙරුනගරස්ස නාතිදූරෙ පිට්ඨිපාසාණෙ උග්ගඤ්ජි. තත්ථෙව තෙ සංවෙජෙත්වා චෙතියඞ්ගණෙ මහාභික්ඛුසඞ්ඝස්ස පුරතො පාකටො අහොසි. නාගා තං ගහෙතුං අසක්කොන්තා මහන්තෙන සද්දෙන රවං පතිරවං දත්වා. ඉතො පට්ඨාය නට්ඨම්හා’ති තස්මිං පිට්ඨි පාසාණෙ සබ්බෙ සමාගමං කත්වා මහාසද්දෙන පරිදෙවිංසු? නට්ඨම්භා වත භො’ති. තතො පට්ඨාය සො පිට්ඨිපාසාණො නාගානං රවං පතිරවං දත්වා පරිදෙවිතහාවෙන නාගගල්ලං නාම අහොසි.

නාගො ථෙරස්ස පිට්ඨිතොයෙව අනුබන්ධිත්වා චෙතියඞ්ගණං ගන්ත්වා රාජානං එවමාහ? දෙව, එසො භික්ඛු මයා අදින්නධාතු ගහෙත්වා ආගතො’ති. තං සුත්වා රාජා? සච්චං කිර අය්ය නාගස්ස වචනන්ති වුත්තෙ නහෙව මහාරාජ, ඉමිනා දින්නං එව ධාතුං අග්ගහෙසින්ති වුත්තෙ? නාගො තව සක්ඛිං දෙහීති ආහ. ථෙරො තස්ස භාගින්යෙං සමණුප්පල නාගරාජානං සක්ඛිං අකාසි. රාජා තස්ස භාගිනෙය්යස්ස සබ්බවචනං සුත්වා සද්දහි. තස්මිං කාලෙ දුක්ඛාභිභූතො නාගරාජා ගන්ත්වා බහි ඨීතො. තතො පට්ඨාය සො නාගරාජා බහි හුත්වා නිසින්නත්තා බහිනාගරාජා නාම අහොසි. තස්ස පන භාගිනෙය්යං අන්තො චෙතියඞ්ගණෙ නිසීදාපෙසි. ඉමස්ස පන චෙතියස්ස ආරක්ඛං ගහිතනාගා කථෙතබ්බා. සුමනනාගරඤ්ඤො පරිවාරා ඡකොටිමත්තා නාගා, ජයසෙනස්ස පරිවාරා කොටිසතමත්තා නාගා, සමණුප්පලනාගරඤ්ඤො පරිවාරා ද්විකොටිමත්තා නාගා අහෙසුං. සබ්බෙ ධාතුයා ආරක්ඛං ගණ්හිංසු. රාජා ථෙරස්ස හත්ථතො කෙසධාතුං ගහෙත්වා රතනචඞෙගාටකෙ ඨපෙත්වා මහින්දස්ස නාම අමච්චස්ස අදාසි. තස්මිං සමාගමෙ තිපිටකමහාඵුස්සදෙවත්ථෙරස්ස සද්ධිවිහාරිකා පටිසම්භිදප්පත්තා චත්තාරො සාමණෙරා අහෙසුං. තෙසු එකො මලය රාජපුත්තො සුමනසාමණෙරො නාම, එකො සෙරුනගරෙ සිවරාජභාගිනෙය්යස්ස පුත්තො උත්තර සාමණෙරො නාම. එකො මහාගාමෙ මාලාකාරපුත්තො චුන්ද සාමණෙරො නාම එකො මහාගාමෙ එකස්ස කුටුම්බිකස්ස පුත්තො මහාකස්සපසාමණෙරො නාම, ඉමෙ චත්තාරො සාමණෙරා අජ්ජ කාකවණ්ණතිස්සමහාරාජා මහාචෙතියෙ ධාතු නිධානං කරිස්සති, මයං හිමවන්තං ගන්ත්වා සුකුසුමානි ආහරිස්සාමාති ථෙරං වන්දිත්වා ආකාසතො හිමවන්තං ගන්ත්වා චම්පකනාගසලලාදයො පූජනීයමාලං ගහෙත්වා තාවතිංසදෙව ලොකං ගතා.

තස්මිං කාලෙ සක්කො දෙවරාජා සබ්බාභරණපතිමණ්ඩිතො ද්විසු දෙවලොකෙසු දෙවතායො ගහෙත්වා එරාවණහත්ථීක්ඛන්ධමාරුය්හ අඩ්ඪතෙය්යකොටිදෙවච්ඡරාපරිවාරිතො සුදස්සනමහා වීථියං විචරන්තො සවඞ්ගොටකෙ තෙ චත්තාරො සාමණෙරෙ දුරතොව ආගච්ඡන්තෙ දිස්වා හත්ථීක්ඛන්ධතො ඔරුය්හ පඤ්ච පතිට්ඨිතෙන වන්දිත්වා තෙසං හත්ථෙ මාලාචඞ්ගොටකෙ දිස්වා? කිං අය්යා තුම්හාකං හත්ථෙ’ති පුච්ඡි. තං සුත්වා සාමණෙරා මහාරාජ, කිං ත්වං න ජානාසි. ලඞ්කායං කාකවණ්ණතිස්ස මහාරාජා දසබලස්ස නලාටධාතුං ගහෙත්වා මහාවාලුකගඞගාය දක්ඛිණපස්සෙ සෙරු නාම දහස්ස අන්තෙ වරාහ නාම සොණ්ඩිමත්ථකෙ චෙතියං කාරාපෙතුං තුම්හාකං නියොගෙන විස්සකම්මදෙවපුත්තෙන නිම්මිත්ैට්ඨකානි ගහෙත්වා චෙතියං කාරාපෙත්වා අජ්ජ ධාතුනිධානං කරොති. තත්ථ පූජනත්ථාය හිමවන්තතො ආනීතපුප්ඵමිදන්ති වත්වා ඉතොපි කුසුමං ගහෙතුං ආගතම්හා’ති වදිංසු. සක්කො තෙසං වචනං සුත්වා?

අය්ය තුම්හාකං හත්ථෙ පුප්ඵානි චූළාමණිචෙතියෙ පුජෙත්වා අම්හාකං උය්යානතො පුප්ඵානි ගහෙත්වා ගච්ඡථාති වත්වා තෙහි සද්ධිං ගන්ත්වා තෙසං පුප්ඵෙහි චූළාමණිචෙතියං පූජෙසි. තතො පපඤ්චං න භවිතබ්බන්ති සක්කස්ස නිවෙදෙසුං. තං සුත්වා සක්කො සාමණෙරානං පඤ්චමහාඋය්යානතො පාරිච්ඡත්ත-කොවිළාරාදීනි පුප්ඵානි ච චන්දනචුණ්ණඤ්ච ගහෙත්වා දාපෙසි. සාමණෙරා පුප්ඵානි ගහෙත්වා දෙවලොකතො ඔතරිත්වා හිමවන්තං පවිසිත්වා සුවණ්ණමණිපබ්බතෙ සන්තච්ඡායාය නසීදිත්වා දිවාවිහාරං කත්වා නක්ඛත්තවෙලාය සම්පත්තාය මණී ගවෙසමානා චත්තාරො මණයො අද්දසංසු. තෙසං එකො ඉන්දනීලමණී, එකො පහස්සරජොතිරඞ්ග මණී, එකො වෙලුරියමණි, එකො මසාරගල්ලමණි, චත්තාරො මණයො ච දිබ්බපුප්ඵානි ච ගහෙත්වා ථෙරානං දස්සෙසුං. ථෙරො? මහාරාජ, ඉමෙ සාමණෙරා පාරිච්ඡත්තකකොවිළාරාදීනි පුප්ඵානි ච චන්දනචුණ්ණඤ්ච චත්තාරො මණයො ච ගහෙත්වා ආගතා’ති රඤ්ඤො ආරොචෙසුං.

රාජා තං සුත්වා සොමනස්සජාතො සාමණෙරෙ පඤ්ච පතිට්ඨීතෙන වන්දිත්වා තෙසමාහතමණයො ගහෙත්වා මහානන්ද නාම අමච්චස්ස දත්වා ථෙරෙහී සද්ධිං මහන්තෙන පරිවාරෙන චෙතියඞ්ගණං ගන්ත්වා මණිකරණ්ඩකෙන ධාතුං ගහෙත්වා අත්තනො සීසෙ ධාතුං ඨපෙත්වා උපරි සෙතච්ඡත්තං කාරාපෙත්වා චෙතියං තික්ඛත්තුං පදක්ඛිණං කත්වා පාචීනද්වාරෙ ඨීතො? අයං දසබලස්ස නලාටධාතු අම්හෙහි කාරාපිතාය බුද්ධපටිමාය නලාටෙ උණ්ණලොමාකාරං හුත්වා පතිට්ඨහතූති අධිට්ඨාසි. තස්ස චින්තිතක්ඛණෙයෙව ධාතු කරණ්ඩතො නභමුග්ගන්ත්වා ආකාසෙ සත්තතාලප්පමාණෙ ඨත්වා ඡබ්බණ්ණ රංසියො විස්සජ්ජෙසි. තා රංසියො කුටෙන ආසිඤ්චමානවිලීන සුවණ්ණං විය අන්තලික්ඛතො නික්ඛන්තසුවණ්ණරසධාරා විය සකලලඞ්කාදීපං රංසිජාලෙහි එකොභාසං කත්වා ගණ්හිංසු. තස්මිං කාලෙ යමකපාටිහාරියසදිසං පාටිහාරියං අහොසි. මහාකාරුණිකස්ස භගවතො අදිට්ඨපුබ්බං පාටිහාරියං දිස්වා මහාජනා තථාගතස්ස රූපකායං පච්චක්ඛභුතා විය අහෙසුං.

අදිට්ඨපුබ්බං සත්ථුස්ස පාටිහීරං මහාජනා;

දිස්වා පීතිපරා ජාතා පසාදමජ්ඣගුං ජිනෙ.

පූජෙසුං ගන්ධමාලඤ්ච අලඞ්කාරං සකං සකං;

සබ්බෙ වන්දිංසු සිරසා-චෙතියං ඊදිසං වරං.

තස්මිං සමාගමෙ එකො පණ්ඩිතපුරිසො ජිනං ථොමෙන්තො එවමාහ?

නිබ්බුතස්සාපි බුද්ධස්ස යසො භවති ඊදිසො;

ඨීතස්ස ලොකනාථස්ස කීදිසා ආසි සම්පදා.

අනුභාවමිදං සබ්බං පුඤ්ඤෙනෙව මහෙසිනො;

කරෙය්ය ඤත්වා පුඤ්ඤං තං පත්ථෙන්තො බොධිමුත්තමං.

තස්මිං කාලෙ නානාරතනවිචිත්තං අනෙකාලඞ්කාරපතිමණ්ඩිතං මහාරහං සමුස්සිතධජපතාකං නානාවිධකුසුමසමාකිණ්ණං අනෙකපූජාවිධානං ගහෙත්වා මනුස්සා ඡණවෙසං ගණ්හිංසු. අනෙකවිධතුරියසඞ්ඝුට්ටං අහොසි. තස්මිං ඛණෙ දෙවතායො පුප්ඵවස්සං වස්සාපෙන්ති. මහානුභාවසම්පන්නා නාගා පූජං කරොන්ති. එවං සබ්බෙ දෙවා නාගා මනුස්සා සාධුකාරං දෙන්ති, අප්ඵොටෙන්ති, වෙලුක්ඛෙපං කරොන්ති, හත්ථීනො කුඤ්චනාදං නදන්ති. අස්සා තුට්ඨිරවං රවන්ති, බහලඝන මහාපථවී යාව උදකපරියන්තං කම්පි. දිසාසු විජ්ජුල්ලතා නිච්ඡරිංසු. සකලලඞ්කාදීපෙ සුමනකූටාදයො මහානගා කුසුමගණසමාකිණ්ණා අහෙසුං. සබ්බෙ ජලාසයා පඤ්චවිධ පදුමසඤ්ඡන්තා, දෙවතානමන්තරෙ මනුස්සා, මනුස්සානං අන්තරෙ යක්ඛනාගසුපණ්ණාදයො ච අහෙසුං. භික්ඛුභික්ඛුනීඋපාසක උපාසිකා අපරිමාණා අහෙසුං. මහන්තෙන සාධුකාරෙන මහා නිග්ඝොසෙන සකලලඞ්කාදීපෙ තිබ්බවාතාභිහතසමුද්දො විය එකනින්නාදං එකනිග්ඝොසං අහොසි. ඉමිනා පූජාවිධානෙන පසාදකභූතමහාජනකායමජ්ඣෙ ධාතු පාටිහාරියං දස්සෙත්වා ආකාසතො ඔතරිත්වා බුද්ධපටිමාය නලාටෙ පුණ්ණචන්දසස්සිරීකං අභිභවන්තමිව විරොචමානා පතිට්ඨාසි.

රාජා මහානන්දනාමකස්ස අමච්චස්ස හත්ථතො කෙසධාතුං ගහෙත්වා විහාරදෙවියා දත්වා ත්වං ඉමා කෙසධාතුයො දසබලස්ස අනවලොකිත මත්ථකෙ පතිට්ඨාපෙහී’ති ආහ. සා කෙසධාතුයො ගහෙත්වා තත්ථෙව පතිට්ඨහන්තු’ති අධිට්ඨානං අකාසි. තස්මිං ඛණෙ කෙසධාතුයො කරණ්ඩතො නභං උග්ගන්ත්වා මයූරගීවසංකාසනීලරංසියො විස්සජ්ජෙන්තී ආකාසතො ඔතරිත්වා බුද්ධපටිමාය උත්තමඞ්ගෙ සිරස්මිං පතිට්ඨහිංසු.

තතො රාජා ථෙරෙන සද්ධිං ධාතුගබ්භං පවිසිත්වා දිබ්බචන්දනචුණ්ණසමාකිණ්ණං පාරිච්ඡත්තකකොවිළාරාදි සුගන්ධපුප්ඵසන්ථරං වියූහිත්වා පභාසමුදයසමාකිණ්ණෙ චත්තාරො මණි පාසාණෙ ඨපෙසි. තෙසං ආලොකාභිභූතො ධාතුගබ්භො අතිවිය විරොචිත්ථ. සබ්බනාටකිත්ථීයො අත්තනො අත්තනො ආභරණානි ඔමුඤ්චිත්වා ධාතුගබ්භෙයෙව පූජෙසුං. තතො රාජා ධාතුනිධානං කත්වා බුද්ධරූපස්ස පාදතලෙ සීසං ඨපෙත්වා නිපන්නො එවං පරිදෙවි; මය්හං පිතුපිතාමහපරම්පරාගතාධාතු අජ්ජ ආදිං කත්වා ඉතො පට්ඨාය වියොගා ජාතා අහං දානි තුම්හාකං අතිචිරං (ඨීතා) රමණීයා රොහණජනපදා ආහරිත්වා ඉමස්මිං ඨානෙ පතිට්ඨාපෙසින්ති වත්වා සිනෙරු මුද්ධනි සමුජ්ජලමහාපදීපො විය තුම්හෙ ඉධෙව ඨීතා. ඉදානි න ගමිස්සාම මයං ඛමථ භගවා’ති පරිදෙවමානො ධාතු ගබ්භෙයෙව පතිත්වා ආහ?

අහො වියොගං දුක්ඛං මෙ එතා බාධෙන්ති ධාතුයො;

වත්වා සො පරිදෙවන්තො ධාතුගබ්භෙ සයී තදා.

මරිස්සාමි නො ගමිස්සං අය්යං හිත්වා ඉධෙව’හං;

දුල්ලභං දස්සනං තස්ස සංසාරෙ චරතො මමා’ති.

වත්වා පරිදෙවන්තො නිපජ්ජි. තස්ස පන භික්ඛුසඞ්ඝස්ස අන්තරෙ සහදෙවො නාම ථෙරො රාජානං ධාතුගබ්භෙ රොදමානං නිපන්නං දිස්වා කිමජ්ඣාසයො එතස්සා’ති චෙතොපරියඤාණෙන සමන්තාහරිත්වා ඉධ නිපන්නො මරිස්සාමී’ති නිපන්නභාවං ජානිත්වා ඉද්ධියා සංසරං පියරූපං මාපෙත්වා ධාතුගබ්භතො තං බහි අකාසි.

(ඉද්ධියා සො වසිපත්තො ඡළභිඤ්ඤො විසාරදො;

තං ඛණඤ්ඤෙව සප්පඤ්ඤො රාජානං තං බහිං අකා.)

තතො පඨමානීතජොතිරඞ්ග පාසාණං ධාතුගබ්භස්ස උපරි විතානං විය ඨපෙත්වා අරහන්තා? ධාතුගබ්භො සමන්තතො චතුරස්සමඤ්චං විය එකඝනො හොතු. ධාතු ගබ්භෙ ගන්ධා මා සුස්සන්තු, පුප්ඵානි මා මිලායන්තු, රතනානි මා විවණ්ණා හොන්තු, පූජනීයභණ්ඩානි මා නස්සන්තු, පච්චත්ථිකපච්චාමිත්තානං ඔකාසො වා විවරො වා මා හොතු’ති අධිට්ඨහිංසු. තතො රාජා ධාතුයො මහන්තං පූජං කත්වා මඞ්ගලචෙතියෙ චතුරස්සකොට්ඨකං අතිමනොරමං ඡත්තකම්මඤ්ච කෙලාසකූටං විය සුධාකම්මඤ්ච වාලුකපාදතො පට්ඨාය සබ්බඤ්ච කත්තබ්බං කම්මං නිට්ඨාපෙසි. සො පන සෙත නිම්මලචන්දරංසි විය උදකබුබ්බුළකෙලාසකූටපටිභාගො ඡත්තධරො අචලප්පතිට්ඨිතො සුජනප්පසාදකො අඤ්ඤතිත්ථීය මද්දනකරො මඞ්ගලථූපො විරොචිත්ථ.

විලාසමානො අට්ඨාසි තොසයන්තො මහාජනෙ;

මඞ්ගලකෙලාසථූපො අචලො සුප්පතිට්ඨිතො.

සුජනප්පසාදනකරො තිත්ථියදිට්ඨිමද්දනො;

භවි සද්ධාකරො සෙට්ඨො සබ්බජනපසාදකො.

චෙතියො පවරො ලොකෙ මහාජනනිසෙවිතො;

ධජපුප්ඵසමාකිණ්ණො සදා පූජාරහො භවි.

බහූ ජනා සමාගම්ම නානා දෙසා සමාගතා;

පූජෙසුං තං මහාථූපං සබ්බදාපි අතන්දිතා.

ඊදිසො පතිරූපවාසො සො දෙසො දුල්ලභො භවෙ;

අප්පමත්තා සදා සන්තා විනාථ කුසලං බහුන්ති.

රාජා කප්පාසිකසුඛුමවත්ථෙන මහාරහං චෙතියං වෙඨෙත්වා, සිරිවඩ්ඪනං නාම මහාබොධිං පතිට්ඨපෙත්වා තත්ථ බොධිඝරඤ්ච කාරාපෙත්වා තිභූමකං උපොසථාගාරං කාරාපෙත්වා රත්තිට්ඨාන දිවාට්ඨානාදීනි කත්වා සබ්බං විහාරෙ කත්තබ්බං කාරෙසි. එත්තකං කාරාපෙත්වා විහාරං දක්ඛිණොදකං දස්සාමී’ති චින්තෙත්වා අසීතිසහස්සමත්තානං භික්ඛූනං සත්තදිවසානි නානාවිධ සූපව්යඤ්ජනෙහි මහාදානං දත්වා සත්තමෙ දිවසෙ මහාභික්ඛු සඞ්ඝස්ස තිචීවරත්ථාය වත්ථානි දාපෙත්වා පාතොව පාතරාසභත්තං භුඤ්ජිත්වා ථෙරස්ස සන්තිකං ගන්ත්වා වන්දිත්වා එකමන්තං ඨීතො එවමාහ? අය්යා, චාතුද්දසිකෙ මහාභික්ඛුසඞ්ඝස්ස දක්ඛිණං දාතුමිච්ඡාමී’ති. සො පනායස්මා එවමාහ; උපකට්ඨ පුණ්ණමායං උපොසථදිවසෙ අස්සයුජනක්ඛත්තෙන දක්ඛිණං ධාතුං භද්දකන්ති. සො ථෙරස්ස වචනං සුත්වා පඤ්චපතිට්ඨිතෙන ථෙරං වන්දිත්වා සොමනගරෙ අත්තනො භගිනිං දෙවිං කථෙසි? භගිනි, දසබලස්ස නලාටධාතුං නිදහිත්වා මඞ්ගලමහාචෙතියානුරූපං පාසාදං අලඞ්කතද්වාරට්ටාලකතොරණං සෙත වත්ථ අනෙකධජසමාකිණ්ණං විහාරඤ්ච කාරාපෙත්වා දක්ඛිණං දස්සාමී’ති අය්යස්ස කථෙසිං. සො පනායස්මා; උපකට්ඨ පුණ්ණමාය උපොසථදිවසෙ දාතුං යුත්තන්ති ආහා’ති. දෙව, කිං කථෙසි, අය්යස්ස කථීතනියාමෙනෙව උපකට්ඨ පුණ්ණමාය උපොසථදිවසෙ දක්ඛිණං දෙහී’ති ආහ. සො තස්සා කථං සුත්වා සොමනස්සපත්තො සාධු භද්දෙ’ති සම්පටිච්ඡිත්වා සොමනගරෙ විහරන්තො, උපකට්ඨ පුණ්ණමාය උපොසථෙ සම්පත්තෙයෙව අජ්ජුපොසථො’ති ඤත්වා ගිරිඅභයං පක්කොසාපෙත්වා, තාත ස්වෙ දක්ඛිණං දාතබ්බං ත්වං සෙනඞ්ගං අලඞ්කරිත්වා ස්වෙ අම්හෙහි සද්ධිං එහී’ති වත්වා සෙරුනගරෙ සිවරඤ්ඤො ලොණනගරෙ මහානාගරඤ්ඤො පණ්ණං පහිණී. ස්වෙ තුම්හාකං හත්ථිඅස්සරථපත්තාදීනි සුවණ්ණාලඞ්කාරෙහි අලඞ්කරිත්වා ස්වෙ අම්හෙහි සද්ධිං ඡණ වෙසං ගාහාපෙත්වා අය්යස්ස තිස්සත්ථෙරස්ස දක්ඛිණං දීයමානං සමොසරන්තුති. තෙ පන රාජානො සාසනං සුත්වා අත්තනො අත්තනො විභවානුරූපෙන හත්ථිඅස්සරථපත්තාදීනි අලඞ්කරිත්වා ගන්ධපඤ්චඞ්ගුලිකං දත්වා සුවණ්ණමාලාදීනි පිලන්ධාපෙත්වා මහා ගොණෙපි තථෙව අලඞ්කරිත්වා සිඞ්ගෙසු සුවණ්ණකඤ්චුකං (පටි) මුඤ්චාපෙත්වා අමච්චගහපති-බ්රාහ්මණපුත්ත-අජගොපක-ඛුජ්ජවාමනක-සෙනාපතිආදයො ච විචිත්තවත්ථානි නිවාසෙත්වා නානාවිධවිලෙපනානි විලිම්පෙත්වා ආගන්ත්වා රඤ්ඤො දස්සයිංසු. රාජාපි චතුරඞ්ගිනියා සෙනාය පරිවුතො අලඞ්කතහත්ථික්ඛන්ධං ආරුහි. සෙසරාජානො ච අත්තනො අත්තනො සෙනඞ්ගෙහි පරිවාරෙත්වා හත්ථික්ඛන්ධෙ නිසීදිත්වා රාජානං මජ්ඣෙ කත්වා වාමදක්ඛිණපස්සතො නමස්සමානා නික්ඛමිංසු. තස්ස පන ගමනං අජාතසත්තුනො තථාගතස්ස දස්සනත්ථාය ජීවකම්බවනගමනං විය තිංසයොජනප්පමාණං එරාවණහත්ථික්ඛන්ධං ආරුහිත්වා ද්වීසු දෙවලොකෙසු දෙවෙහි පරිවාරෙත්වා සක්කස්ස දෙවානමින්දස්ස නන්දනවනගමනකාලො විය ච අහොසි. සො වඩ්ඪමාසකච්ඡායාය සම්පත්තාය සොමනගරතො නික්ඛමිත්වා සෙරුදහස්ස අන්තෙ නානාවිධ අලඞ්කතපටියත්තනාටකිත්ථීනං පඤ්චඞ්ගිකතුරියං පග්ගණ්හාපයමානො අට්ඨාසි.

මහාපථවී භිජ්ජමානා විය පබ්බතා පරිවත්තමානා විය මහාසමුද්දො (ථලං) අවත්ථරිත්වා භිජ්ජමානකාලො විය ච අහොසි. බ්රාහ්මණා ජයමුඛමඞ්ගලිකා සොත්ථි වචනං වදිංසු. සබ්බාලඞ්කාරපතිමණ්ඩිතා නාටකිත්ථියො පඤ්චඞ්ගිකතුරියං පවත්තයිංසු. මහාජනො වෙලුක්ඛෙපසහස්සානි පවත්තෙසි. තතො රාජා බහූ ගන්ධදීපධූපාදයො ගාහාපෙත්වා උට්ඨාය සෙනාය පරිවුතො ථෙරස්ස වසනට්ඨානං පවිසිත්වා ථෙරං වන්දිත්වා නිසින්නො ආහ? අය්ය රාජානො ච සම්පිණ්ඩිත්වා දක්ඛිණොදකස්ස දීයමානස්ස කාලො’ති. ථෙරො තස්ස කථං සුත්වා භද්දකං මහාරාජා’ති සම්පටිච්ඡි. තස්මිං දක්ඛිණොදකස්ස දානදිවසෙ නානාවිධවිචිත්තමණිදණ්ඩකෙසු නානාවිධ ධජපතාකාදීනි බන්ධාපෙත්වා සමුස්සිතානි අහෙසුං. පුරිමාදී දිසාසු මනුඤ්ඤවාතා වායිංසු. තථා මහාරංසිජාලසමුජ්ජලිතො සහස්සරංසිභාකරො අත්ථඞ්ගතො අහොසි. විප්ඵුරිතකිරණරජධූමරාහුඅබ්භාදීහි උපරොධෙහි විරහිතො තාරාගණපරිවුතො පුණ්ණචන්දො සමුජ්ජලරජතමයං ආදාසමණ්ඩලං විය පාචීනදිසතො සමුග්ගතො. තස්මිං ඛණෙ දණ්ඩදීපිකාදයො සමුජ්ජලාපෙසුං. මහාමඞ්ගලචෙතියං පන ජාතිසුමනමාලාදාමෙන පරික්ඛිපිත්වා එකමාලාගුණං විය අලඞ්කරි. යථා තාරාගණපරිවුතො පුණ්ණචන්දො තථා පදීපමාලාලඞ්කතො මහාචෙතියො අතිවිය විරොචති. සකල ලඞ්කාදීපෙ පන සබ්බෙ රුක්ඛාපි විචිත්තධජෙන අලඞ්කතා විය අකාලඵලපල්ලවෙහි විචිත්තා අහෙසුං. මහාසමුද්දලොණසාගරාදයො’පි පඤ්චවිධපදුමසඤ්ඡන්නා අහෙසුං.

විචිත්රවත්ථාභරණෙහි සබ්බෙ,

අලඞ්කතා දෙවසමානවණ්ණා;

අනෙකසඞ්ඛ්යා සුමනා පතීතා,

ජනා සමන්තා පරිවාරයිංසු.

සබ්බෙව උජ්ජලාපෙසුං දණ්ඩදීපං මනොරමං;

සකලම්පි ඉදං දීපං ආසි ඔභාසිතං තදා.

තාරාගණසමාකිණ්ණො පුණ්ණචන්දොව ජොතයී;

සාරදෙ නභමජ්ඣම්හි ඨිතො රුචිරරංසියා.

තථා අයං ථූපවරො සුප්පභාසො අලඞ්කතො;

මාලාපදීපමජ්ඣම්හි භාති භුතිලකුත්තමො.

සබ්බෙ’පි පාදපා අස්ස ලඞ්කාදීපස්ස සබ්බසො;

ධජෙහි’ව සමාකිණ්ණා ආසුං පුප්ඵඵලන්දදා.

සචෙතනා යථා සබ්බෙ අකා පූජං අකා තදා;

තථා අචෙතනා සබ්බෙ අකා පූජං අනප්පකං.

යෙභුය්යෙන භුමට්ඨෙ දෙවෙ උපාදාය යාව අකණිට්ඨකා දෙවා බ්රහ්මා දිබ්බමාලාපාරිච්ඡත්තකකොවිළාරචන්දනචුණ්ණං ගහෙත්වා ආගතාදෙවාති වා මනුස්සාති වා ජානිතුං අසක්කොන්ති. උක්කට්ඨමහාසමාගමො අහොසි. තස්මිම්පි දිවසෙ මහාපථවි ආකාසයුගන්ධරචක්කවාළපබ්බතුත්තමාදයො කම්පිංසු. තං දිස්වා රාජා අතිවිය සොමනස්සප්පත්තො ථෙරෙ ච අවසෙස මහාමත්තාදයො සන්නිපාතෙත්වා නාටකාදයො ච ගහෙත්වා, ඉදානෙවාහං විහාරදක්ඛිණං දස්සාමි’ති චෙතියඞ්ගණං අගමාසි. ථෙරොපි භික්ඛුසඞ්ඝං ගහෙත්වා චෙතියඞ්ගණෙ අලඞ්කතමණ්ඩපෙ නිසීදි. රාජා වාසිතගන්ධොදකසුවණ්ණභිඞ්කාරං ගහෙත්වා උදකං ථෙරස්ස හත්ථෙ ආසිඤ්චිත්වා දක්ඛිණං අදාසි. දත්වා ච පන එවමාහ; අය්යා එසා ධාතු මය්හං පිතාමහවංසෙන ආගතා. ඉදානි අම්හාකං අතිරුචිරරමණියා රොහණජනපදා ආහරිත්වා සුවණ්ණෙන ධාතුගබ්භං, සත්තරතනෙන ධාතුමණ්ඩපං කාරාපෙත්වා තස්මිං සුවණ්ණමයං බුද්ධපටිමං නිසීදාපෙත්වා අම්හාකං දසබලස්ස නලාටධාතුං නිදහිත්වා අය්යස්ස චීවරාදීනමත්ථාය ඉදානි සොළසගාමවරානි දස්සාමි’ති ගාමවරානි දත්වා සමන්තතො තිගාවුතප්පමාණෙ සෙරුදහෙ භෙරිං චරාපෙත්වා ආරාමිකං කත්වා ආහ? භන්තෙ, තුම්හාකං මයා දින්නසොළසගාමං අජ්ජෙව ගන්තබ්බං. ගන්ත්වා ච පන අජ්ජෙව පරිග්ගහං කරොථාති වත්වා තත්ථෙව වාසුපගතො පුන දිවසෙ සමාගන්ත්වා සත්තාහං මහාදානං දත්වා සත්තමෙ දිවසෙ මහාභික්ඛුසඞ්ඝස්ස තීචීවරප්පහොනකසාටකං පණීතං භොජනං දත්වා ථෙරස්ස සන්තිකං ආගතො, අය්ය විහාරෙ කත්තබ්බං අපරිහාපෙත්වා මයා කතං, ගෙහං ගමිස්සාමීති (නිවෙදෙසි). ථෙරො තස්ස කථං සුත්වා සාධු මහාරාජාති සම්පටිච්ඡි.

සො පන චෙතියස්ස පූජනත්ථාය පුප්ඵාරාමං කාරාපෙත්වා මාලාකාරානං පරිබ්බයං දාපෙසි. තථා භෙරිවාදකනාටකානම්පි විහාරසීමන්තෙ සුවණ්ණනඞ්ගලෙන පරිච්ඡින්දිත්වා ආරාමිකානම්පි ගාමං කාරාපෙසි. භික්ඛුසඞ්ඝස්ස වෙය්යාවච්චත්ථාය අත්තනො සන්තිකෙ පඤ්චසතඅමච්චධීතරො තත්තකෙ අමච්චපුත්තෙ දාසදාසියො ච දත්වා පරිබ්බයත්ථාය තෙසං තෙසං පඤ්චසතසහස්සකහාපණෙ ච දාපෙසි. භික්ඛුසඞ්ඝස්ස ච ධාතුපුජනත්ථාය සොළසසහස්සං කහාපණං දාපෙසි.

තතො ගිරිඅභයං පක්කොසාපෙත්වා, තාත තුම්හෙ ඉධෙව නිච්චං වසථ. අම්හාකං විහාරෙ ච ආරාමිකෙසු ච අය්යෙසු ච අප්පමත්තො හොහීති ඔවදිත්වා සබ්බං තස්ස නිය්යාදෙසි. ථෙරො තස්ස එවමාහ? මහාරාජ සමන්තතො මහාසීමං බන්ධිතබ්බන්ති. බන්ධථ භන්තෙති වුත්තෙ? මහාරාජ අකිත්තිතෙන නිමිත්තෙන සීමං බන්ධිතුං නසක්කා, විහාරස්ස පාචීන පච්ඡිමුත්තරදක්ඛිණතො මහාසීමං බන්ධනාය නිමිත්තං සල්ලක්ඛෙත්වා දෙහි, මයං සීමං බන්ධිස්සාමාති ආහ. රාජා තුට්ඨො සත්ත අමච්චෙ සබ්බාලඞ්කාරෙන අලඞ්කරිත්වා සීමානිමිත්තං කිත්තෙත්වා ආගමනත්ථං පෙසෙසි. තෙ පන සත්ත අමච්චා චතුසු දිසාසු නිමිත්තං සල්ලක්ඛෙත්වා පණ්ණෙ ලිඛිත්වා ආහරිත්වා රඤ්ඤො අදංසු. රාජා එකෙකං සතකහාපණං දත්වා චතුසු දිසාසු ආරක්ඛං දාපෙත්වා සීමං බන්ධන්තූති මහාභික්ඛුසඞ්ඝස්ස නිවෙදෙසි. අථ ථෙරො භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො චෙතියඞ්ගණෙ නිසීදිත්වා වප්පමාසකාළපක්ඛද්වාදසදිවසෙ සීමං බන්ධිත්වා නිට්ඨපෙසි.

තත්ථ සීමානිමිත්තං එවං ජානිතබ්බං; පුරිමාය දිසාය සිගාල පාසාණං ගතො. තතො මච්ඡසෙලගාමස්ස වාම පස්සෙන කොටසීමා නාම ගාමක්ඛෙත්තං විස්සජ්ජෙත්වා ගණද්වාරගාමං ගතො. චිත්තවාපියා උත්තරවාන කොටිතො වරගාමක්ඛෙත්තෙ පිට්ඨිපාසාණං ගතො. තතො සාලිකං නාම මධුකරුක්ඛෙ ඨීතපාසාණථූපස්ස ගතො. තතො වුත්තික නාම වාපියා දක්ඛිණවාන කොටිතො කණිකාර සෙලස්ස ගතො. තතො ඡන්නජ්ඣාපිතසෙලස්ස ගතො. තතො කුක්කුටසිව නාම උපාසකස්ස මධුකරුක්ඛෙ ඨීතං ථූපං ගතො. තතො සොණ්ඩං නාම සෙලං ගතො. තතො සබරං නාම පාසාණං ගතො. තතො එලාලතිත්ථස්ස ගතො. තතො සොබ්භ මජ්ඣිමෙන ගන්ත්වා අස්සබන්ධනං නාම ඨානං ගතො. තතො පාසාණස්ස මත්ථකෙ උදක කාකං නාම නිග්රොධං ගතො. සො රුක්ඛො උදක කාකානං වුසිත භාවෙන එවං නාම ජාතො. තතො තම්බතිත්ථං නාම ගන්තා මහාචාරිකස්සනාම ථූපමග්ගස්ස ගතො. තතො අස්සමණ්ඩලපිට්ඨිං ගතො. තතො මහා කදම්බ පස්සෙ ඨීතං පාසාණථූපං ගතො. තතො මහා රාජුවාපියා උත්තරකොටියා ඨීතං මහානිග්රොධරුක්ඛං ගතො. තතො මහාවනපිට්ඨිං ගතො. තතො ලොණසාගරස්ස අන්තෙ රජතසෙලං ගතො. පුන ආවත්තිත්වා සිගාල පාසාණෙයෙව ඨීතො. ඉමං එත්තකං පදෙසං සමන්තතො පරිච්ඡින්දාපෙත්වා රාජා අදාසි. විහාරස්ස බහූ ආරාමිකෙ ච (තෙසං) විවිධානි උපකරණානි (ච) දාපෙත්වා සබ්බෙ පාකාරතොරණාදයො කාරාපෙත්වා විහාරං නිට්ඨාපෙත්වා රොහණමෙව ගතො.

රාජා පසන්නහදයො මහාපුඤ්ඤො මහාබලො;

කාරෙත්වා උත්තමං ථූපං කඤ්චනග්ඝීක සොභිතං.

බන්ධාපෙත්වා තතො සීමං වට්ටගාමඤ්ච සොළස;

දත්වා ආරාමිකානඤ්ච සබ්බුපකරණානි ච.

තතො සො රොහණං ගන්ත්වා මහාසෙනාපුරක්ඛතො;

විහාරදෙවියා සද්ධිං මොදමානො වසී තහිං.

ථෙරො පන තත්ථෙව විහරන්තො යො ඉමස්මිං විහාරෙ වසන්තො තථාගතස්ස එකගන්ධකුටියං වුත්ථො විය භවිස්සතීති ඛ්යාකරිත්වා තතො පට්ඨාය සීලාචාරසමාධිසමාපත්තිපටිලද්ධජළභිඤ්ඤාපටිසම්භිදප්පත්තෙහි ඛීණාසවෙහි පරිවාරෙත්වා සබ්බ බුද්ධගුණං අනුස්සරන්තො චිරං වසිත්වා තත්ථෙව අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායි.

අනෙකගුණසම්පන්නො තිස්සත්ථෙරො බහුස්සුතො;

ජනානං සඞ්ගහංකත්වා නිබ්බුතො සො අනාසවො.

ථෙරාපි තෙ සීලසමාධියුත්තා,

බහුස්සුතා සාධුගුණාභිරාමා;

පඤ්ඤාපභාවායුප්පන්නචිත්තා,

ගුණාකරා තානයුතා ජනානං.

පහීනභවසංසාරා පභින්නපටිසම්භිදා;

නාමරූපං සමාසන්තො පෙසලා ඡින්නබන්ධනා.

සත්තානං උත්තමං සන්තිං කත්වා ච ජනසඞ්ගහං;

නිබ්බුතා තෙ මහාපඤ්ඤා පදීපොච සුමානසා.

ඉති අරියජනප්පසාදනත්ථාය කතෙ ධාතුවංසෙ

ධාතුනිධානාධිකාරො නාම

පඤ්චමො පරිච්ඡෙදො.

ඉමිනා කාරාපිතවිහාරා කථෙතබ්බා; විහාරදෙවීමහාවිහාරං, ඡාතපබ්බත විහාරං, සමුද්දවිහාරං, චිත්තලපබ්බතවිහාරං, භද්දපාසාණද්වාරවිහාරං, අච්ඡගල්ල විහාරං, කොළම්බතිස්සපබ්බතවිහාරං, ගණවිහාරං, කාලකවිහාරං, දුක්ඛපාලක විහාරං, උච්චඞ්ගණවිහාරං, කොටිතිස්සවිහාරං, තස්ස පන එකනාමං කත්වා කාරාපිතෙ මහාගාමෙ තිස්සමහාවිහාරාදිං කත්වා එකසතඅට්ඨවීසවිහාරානි කතානි අහෙසුං.

අට්ඨවීසඑකසතවිහාරඤ්ච මහාරහං;

විහාරදෙවියා සද්ධිං කාරාපෙසි මහායසො.

තතො පට්ඨාය රාජා මහාදානං දත්වා පුඤ්ඤානි කත්වා තතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්බත්ති.

කත්වානි පුඤ්ඤකම්මානි අනෙකානි මහායසො;

අත්ථං ජනස්ස කත්වාන ගන්ත්වාන තුසිතං පුරං.

සො තත්ථ දිබ්බසම්පත්තිං චීරං භුඤ්ජිය නන්දිතො;

මහාවීභවසම්පන්නො දෙවතානං පුරක්ඛතො.

තම්පි සම්පත්තිමොහාය ජීවවලොකෙ මනොරමෙ;

ලොකුත්තරං සිවං ඛෙමං ඉච්ඡන්තො ආගමිස්සති.

සො තතො චුතො ජම්බුදීපෙ නිබ්බත්තිත්වා මෙත්තෙය්ය භගවතො පිතා සුබ්රහ්මා නාම භවිස්සති. විහාරදෙවී තස්සෙව මාතා බ්රහ්මවතී නාම බ්රාහ්මණී භවිස්සති. අභයගාමණීකුමාරො තස්සෙව මෙත්තෙය්යස්ස භගවතො පඨමග්ගසාවකො භවිස්සති. කනිට්ඨො සද්ධාතිස්සො දුතියග්ගසාවකො භවිස්සති.

එත්තාවතා නලාටධාතු සංවණ්ණනා සමත්තා.

ධාතුවංසො සමත්තො.

අනෙන පුඤ්ඤකම්මෙන සංසරන්තො භවාභවෙ;

සබ්බත්ථ පණ්ඩිතො හොමී සාරිපුත්තොව පඤ්ඤවා.

අරිමෙදස්ස බුද්ධස්ස පබ්බජිත්වාන සාසනෙ;

නිබ්බානං පාපුණිත්වාන මුඤ්චෙමි භවබන්ධනා.

අනෙන මෙ සබ්බභවාභවෙ’හං,

භවෙය්යමෙකන්තපරානුකම්පී;

කුලී බලී චෙව සතී මතී ච,

කවීහිසන්තෙහි සදා සමඞ්ගී.

පඤ්ඤාවන්තානං අග්ගො භවතු.