📜

12. ලොහිච්චසුත්තවණ්ණනා

ලොහිච්චබ්රාහ්මණවත්ථුවණ්ණනා

501. එවංමෙ සුතං…පෙ… කොසලෙසූති ලොහිච්චසුත්තං. තත්රායං අනුත්තානපදවණ්ණනා. සාලවතිකාති තස්ස ගාමස්ස නාමං, සො කිර වතියා විය සමන්තතො සාලපන්තියා පරික්ඛිත්තො. තස්මා සාලවතිකාති වුච්චති. ලොහිච්චොති තස්ස බ්රාහ්මණස්ස නාමං.

502-503. පාපකන්ති පරානුකම්පා විරහිතත්තා ලාමකං, න පන උච්ඡෙදසස්සතානං අඤ්ඤතරං. උප්පන්නං හොතීති ජාතං හොති, න කෙවලඤ්ච චිත්තෙ ජාතමත්තමෙව. සො කිර තස්ස වසෙන පරිසමජ්ඣෙපි එවං භාසතියෙව. කිඤ්හි පරො පරස්සාති පරො යො අනුසාසීයති, සො තස්ස අනුසාසකස්ස කිං කරිස්සති. අත්තනා පටිලද්ධං කුසලං ධම්මං අත්තනාව සක්කත්වා ගරුං කත්වා විහාතබ්බන්ති වදති.

504-407. රොසිකං න්හාපිතං ආමන්තෙසීති රොසිකාති එවං ඉත්ථිලිඞ්ගවසෙන ලද්ධනාමං න්හාපිතං ආමන්තෙසි. සො කිර භගවතො ආගමනං සුත්වා චින්තෙසි – ‘‘විහාරං ගන්ත්වා දිට්ඨං නාමං භාරො, ගෙහං පන ආණාපෙත්වා පස්සිස්සාමි චෙව යථාසත්ති ච ආගන්තුකභික්ඛං දස්සාමී’’ති, තස්මා එවං න්හාපිතං ආමන්තෙසි.

508. පිට්ඨිතො පිට්ඨිතොති කථාඵාසුකත්ථං පච්ඡතො පච්ඡතො අනුබන්ධො හොති. විවෙචෙතූති විමොචෙතු, තං දිට්ඨිගතං විනොදෙතූති වදති. අයං කිර උපාසකො ලොහිච්චස්ස බ්රාහ්මණස්ස පියසහායකො. තස්මා තස්ස අත්ථකාමතාය එවමාහ. අප්පෙව නාම සියාති එත්ථ පඨමවචනෙන භගවා ගජ්ජති, දුතියවචනෙන අනුගජ්ජති. අයං කිරෙත්ථ අධිප්පායො – රොසිකෙ එතදත්ථමෙව මයා චත්තාරි අසඞ්ඛ්යෙය්යානි. කප්පසතසහස්සඤ්ච විවිධානි දුක්කරානි කරොන්තෙන පාරමියො පූරිතා , එතදත්ථමෙව සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණං පටිවිද්ධං, න මෙ ලොහිච්චස්ස දිට්ඨිගතං භින්දිතුං භාරොති, ඉමමත්ථං දස්සෙන්තො පඨමවචනෙන භගවා ගජ්ජති. කෙවලං රොසිකෙ ලොහිච්චස්ස මම සන්තිකෙ ආගමනං වා නිසජ්ජා වා අල්ලාපසල්ලාපො වා හොතු, සචෙපි ලොහිච්චසදිසානං සතසහස්සස්ස කඞ්ඛා හොති, පටිබලො අහං විනොදෙතුං ලොහිච්චස්ස පන එකස්ස දිට්ඨිවිනොදනෙ මය්හං කො භාරොති ඉමමත්ථං දස්සෙන්තො දුතියවචනෙන භගවා අනුගජ්ජතීති වෙදිතබ්බො.

ලොහිච්චබ්රාහ්මණානුයොගවණ්ණනා

509. සමුදයසඤ්ජාතීති සමුදයස්ස සඤ්ජාති භොගුප්පාදො, තතො උට්ඨිතං ධනධඤ්ඤන්ති අත්ථො. යෙ තං උපජීවන්තීති යෙ ඤාතිපරිජනදාසකම්මකරාදයො ජනා තං නිස්සාය ජීවන්ති. අන්තරායකරොති ලාභන්තරායකරො. හිතානුකම්පීති එත්ථ හිතන්ති වුඩ්ඪි. අනුකම්පතීති අනුකම්පී, ඉච්ඡතීති අත්ථො, වුඩ්ඪිං ඉච්ඡති වා නො වාති වුත්තං හොති. නිරයං වා තිරච්ඡානයොනිං වාති සචෙ සා මිච්ඡාදිට්ඨි සම්පජ්ජති, නියතා හොති, එකංසෙන නිරයෙ නිබ්බත්තති, නො චෙ, තිරච්ඡානයොනියං නිබ්බත්තතීති අත්ථො.

510-512. ඉදානි යස්මා යථා අත්තනො ලාභන්තරායෙන සත්තා සංවිජ්ජන්ති න තථා පරෙසං, තස්මා සුට්ඨුතරං බ්රාහ්මණං පවෙචෙතුකාමො ‘‘තං කිං මඤ්ඤසී’’ති දුතියං උපපත්තිමාහ. යෙ චිමෙති යෙ ච ඉමෙ තථාගතස්ස ධම්මදෙසනං සුත්වා අරියභූමිං ඔක්කමිතුං අසක්කොන්තා කුලපුත්තා දිබ්බා ගබ්භාති උපයොගත්ථෙ පච්චත්තවචනං, දිබ්බෙ ගබ්භෙති අත්ථො. දිබ්බා, ගබ්භාති ච ඡන්නං දෙවලොකානමෙතං අධිවචනං. පරිපාචෙන්තීති දෙවලොකගාමිනිං පටිපදං පූරයමානා දානං, දදමානා, සීලං රක්ඛමානා, ගන්ධමාලාදීහි, පූජං කුරුමානා භාවනං භාවයමානා පාචෙන්ති විපාචෙන්ති පරිපාචෙන්ති පරිණාමං ගමෙන්ති. දිබ්බානං භවානං අභිනිබ්බත්තියාති දිබ්බභවා නාම දෙවානං විමානානි , තෙසං නිබ්බත්තනත්ථායාති අත්ථො. අථ වා දිබ්බා ගබ්භාති දානාදයො පුඤ්ඤවිසෙසා. දිබ්බා භවාති දෙවලොකෙ විපාකක්ඛන්ධා, තෙසං නිබ්බත්තනත්ථාය තානි පුඤ්ඤානි කරොන්තීති අත්ථො. තෙසං අන්තරායකරොති තෙසං මග්ගසම්පත්තිඵලසම්පත්තිදිබ්බභවවිසෙසානං අන්තරායකරො. ඉති භගවා එත්තාවතා අනියමිතෙනෙව ඔපම්මවිධිනා යාව භවග්ගා උග්ගතං බ්රාහ්මණස්ස මානං භින්දිත්වා ඉදානි චොදනාරහෙ තයො සත්ථාරෙ දස්සෙතුං ‘‘තයො ඛො මෙ, ලොහිච්චා’’තිආදිමාහ.

තයො චොදනාරහවණ්ණනා

513. තත්ථ සා චොදනාති තයො සත්ථාරෙ චොදෙන්තස්ස චොදනා. න අඤ්ඤා චිත්තං උපට්ඨපෙන්තීති අඤ්ඤාය ආජානනත්ථාය චිත්තං න උපට්ඨපෙන්ති. වොක්කම්මාති නිරන්තරං තස්ස සාසනං අකත්වා තතො උක්කමිත්වා වත්තන්තීති අත්ථො. ඔසක්කන්තියා වා උස්සක්කෙය්යාති පටික්කමන්තියා උපගච්ඡෙය්ය, අනිච්ඡන්තියා ඉච්ඡෙය්ය, එකාය සම්පයොගං අනිච්ඡන්තියා එකො ඉච්ඡෙය්යාති වුත්තං හොති. පරම්මුඛිං වා ආලිඞ්ගෙය්යාති දට්ඨුම්පි අනිච්ඡමානං පරම්මුඛිං ඨිතං පච්ඡතො ගන්ත්වා ආලිඞ්ගෙය්ය. එවංසම්පදමිදන්ති ඉමස්සාපි සත්ථුනො ‘‘මම ඉමෙ සාවකා’’ති සාසනා වොක්කම්ම වත්තමානෙපි තෙ ලොභෙන අනුසාසතො ඉමං ලොභධම්මං එවංසම්පදමෙව ඊදිසමෙව වදාමි. ඉති සො එවරූපො තව ලොභධම්මො යෙන ත්වං ඔසක්කන්තියා උස්සක්කන්තො විය පරම්මුඛිං ආලිඞ්ගන්තො විය අහොසීතිපි තං චොදනං අරහති. කිඤ්හි පරො පරස්ස කරිස්සතීති යෙන ධම්මෙන පරෙ අනුසාසි, අත්තානමෙව තාව තත්ථ සම්පාදෙහි, උජුං කරොහි. කිඤ්හි පරො පරස්ස කරිස්සතීති චොදනං අරහති.

514. නිද්දායිතබ්බන්ති සස්සරූපකානි තිණානි උප්පාටෙත්වා පරිසුද්ධං කාතබ්බං.

515. තතියචොදනාය කිඤ්හි පරො පරස්සාති අනුසාසනං අසම්පටිච්ඡනකාලතො පට්ඨාය පරො අනුසාසිතබ්බො, පරස්ස අනුසාසකස්ස කිං කරිස්සතීති නනු තත්ථ අප්පොස්සුක්කතං ආපජ්ජිත්වා අත්තනා පටිවිද්ධධම්මං අත්තනාව මානෙත්වා පූජෙත්වා විහාතබ්බන්ති එවං චොදනං අරහතීති අත්ථො.

න චොදනාරහසත්ථුවණ්ණනා

516. නචොදනාරහොති අයඤ්හි යස්මා පඨමමෙව අත්තානං පතිරූපෙ පතිට්ඨාපෙත්වා සාවකානං ධම්මං දෙසෙති. සාවකා චස්ස අස්සවා හුත්වා යථානුසිට්ඨං පටිපජ්ජන්ති, තාය ච පටිපත්තියා මහන්තං විසෙසමධිගච්ඡන්ති. තස්මා න චොදනාරහොති.

517. නරකපපාතං පපතන්තොති මයා ගහිතාය දිට්ඨියා අහං නරකපපාතං පපතන්තො. උද්ධරිත්වාථලෙ පතිට්ඨාපිතොති තං දිට්ඨිං භින්දිත්වා ධම්මදෙසනාහත්ථෙන අපායපතනතො උද්ධරිත්වා සග්ගමග්ගථලෙ ඨපිතොම්හීති වදති. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙවාති.

ඉති සුමඞ්ගලවිලාසිනියා දීඝනිකායට්ඨකථායං

ලොහිච්චසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.