📜

7. ජාලියසුත්තවණ්ණනා

ද්වෙ පබ්බජිතවත්ථුවණ්ණනා

378. එවංමෙ සුතං…පෙ… කොසම්බියන්ති ජාලියසුත්තං. තත්රායං අපුබ්බපදවණ්ණනා. ඝොසිතාරාමෙති ඝොසිතෙන සෙට්ඨිනා කතෙ ආරාමෙ. පුබ්බෙ කිර අල්ලකප්පරට්ඨං නාම අහොසි. තතො කොතූහලිකො නාම දලිද්දො ඡාතකභයෙන සපුත්තදාරො අවන්තිරට්ඨං ගච්ඡන්තො පුත්තං වහිතුං අසක්කොන්තො ඡඩ්ඩෙත්වා අගමාසි, මාතා නිවත්තිත්වා තං ගහෙත්වා ගතා, තෙ එකං ගොපාලකගාමං පවිසිංසු. ගොපාලකෙන ච තදා බහුපායාසො පටියත්තො හොති, තෙ තතො පායාසං ලභිත්වා භුඤ්ජිංසු. අථ සො පුරිසො බලවපායාසං භුත්තො ජීරාපෙතුං අසක්කොන්තො රත්තිභාගෙ කාලං කත්වා තත්ථෙව සුනඛියා කුච්ඡිස්මිං පටිසන්ධිං ගහෙත්වා කුක්කුරො ජාතො, සො ගොපාලකස්ස පියො අහොසි. ගොපාලකො ච පච්චෙකබුද්ධං උපට්ඨහති. පච්චෙකබුද්ධොපි භත්තකිච්චපරියොසානෙ කුක්කුරස්ස එකෙකං පිණ්ඩං දෙති, සො පච්චෙකබුද්ධෙ සිනෙහං උප්පාදෙත්වා ගොපාලකෙන සද්ධිං පණ්ණසාලම්පි ගච්ඡති. ගොපාලකෙ අසන්නිහිතෙ භත්තවෙලායං සයමෙව ගන්ත්වා කාලාරොචනත්ථං පණ්ණසාලද්වාරෙ භුස්සති, අන්තරාමග්ගෙපි චණ්ඩමිගෙ දිස්වා භුස්සිත්වා පලාපෙති. සො පච්චෙකබුද්ධෙ මුදුකෙන චිත්තෙන කාලංකත්වා දෙවලොකෙ නිබ්බත්ති . තත්රස්ස ඝොසකදෙවපුත්තො ත්වෙව නාමං අහොසි. සො දෙවලොකතො චවිත්වා කොසම්බියං එකස්ස කුලස්ස ඝරෙ නිබ්බත්ති. තං අපුත්තකො සෙට්ඨි තස්ස මාතාපිතූනං ධනං දත්වා පුත්තං කත්වා අග්ගහෙසි. අථ අත්තනො පුත්තෙ ජාතෙ සත්තක්ඛත්තුං ඝාතාපෙතුං උපක්කමි. සො පුඤ්ඤවන්තතාය සත්තසුපි ඨානෙසු මරණං අප්පත්වා අවසානෙ එකාය සෙට්ඨිධීතාය වෙය්යත්තියෙන ලද්ධජීවිතො අපරභාගෙ පිතුඅච්චයෙන සෙට්ඨිට්ඨානං පත්වා ඝොසකසෙට්ඨි නාම ජාතො. අඤ්ඤෙපි කොසම්බියං කුක්කුටසෙට්ඨි , පාවාරියසෙට්ඨීති ද්වෙ සෙට්ඨිනො අත්ථි, ඉමිනා සද්ධිං තයො අහෙසුං.

තෙන ච සමයෙන හිමවන්තතො පඤ්චසතතාපසා සරීරසන්තප්පනත්ථං අන්තරන්තරාකොසම්බිං ආගච්ඡන්ති , තෙසං එතෙ තයො සෙට්ඨී අත්තනො අත්තනො උය්යානෙසු පණ්ණකුටියො කත්වා උපට්ඨානං කරොන්ති. අථෙකදිවසං තෙ තාපසා හිමවන්තතො ආගච්ඡන්තා මහාකන්තාරෙ තසිතා කිලන්තා එකං මහන්තං වටරුක්ඛං පත්වා තත්ථ අධිවත්ථාය දෙවතාය සන්තිකා සඞ්ගහං පච්චාසිසන්තා නිසීදිංසු. දෙවතා සබ්බාලඞ්කාරවිභූසිතං හත්ථං පසාරෙත්වා තෙසං පානීයපානකාදීනි දත්වා කිලමථං පටිවිනොදෙසි, එතෙ දෙවතායානුභාවෙන විම්හිතා පුච්ඡිංසු – ‘‘කිං නු ඛො, දෙවතෙ, කම්මං කත්වා තයා අයං සම්පත්ති ලද්ධා’’ති? දෙවතා ආහ – ‘‘ලොකෙ බුද්ධො නාම භගවා උප්පන්නො, සො එතරහි සාවත්ථියං විහරති, අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති තං උපට්ඨහති. සො උපොසථදිවසෙසු අත්තනො භතකානං පකතිභත්තවෙතනමෙව දත්වා උපොසථං කාරාපෙසි. අථාහං එකදිවසං මජ්ඣන්හිකෙ පාතරාසත්ථාය ආගතො කඤ්චි භතකකම්මං අකරොන්තං දිස්වා – ‘අජ්ජ මනුස්සා කස්මා කම්මං න කරොන්තී’ති පුච්ඡිං. තස්ස මෙ තමත්ථං ආරොචෙසුං. අථාහං එතදවොචං – ‘ඉදානි උපඩ්ඪදිවසො ගතො, සක්කා නු ඛො උපඩ්ඪුපොසථං කාතු’න්ති. තතො සෙට්ඨිස්ස පටිවෙදෙත්වා ‘‘සක්කා කාතු’’න්ති ආහ. ස්වාහං උපඩ්ඪදිවසං උපඩ්ඪුපොසථං සමාදියිත්වා තදහෙව කාලං කත්වා ඉමං සම්පත්තිං පටිලභි’’න්ති.

අථ තෙ තාපසා ‘‘බුද්ධො කිර උප්පන්නො’’ති සඤ්ජාතපීතිපාමොජ්ජා තතොව සාවත්ථිං ගන්තුකාමා හුත්වාපි – ‘‘බහුකාරා නො උපට්ඨාකසෙට්ඨිනො තෙසම්පි ඉමමත්ථමාරොචෙස්සාමා’’ති කොසම්බිං ගන්ත්වා සෙට්ඨීහි කතසක්කාරබහුමානා ‘‘තදහෙව මයං ගච්ඡාමා’’ති ආහංසු. ‘‘කිං, භන්තෙ, තුරිතාත්ථ, නනු තුම්හෙ පුබ්බෙ චත්තාරො පඤ්ච මාසෙ වසිත්වා ගච්ඡථා’’ති ච වුත්තෙ තං පවත්තිං ආරොචෙසුං. ‘‘තෙන හි, භන්තෙ, සහෙව ගච්ඡාමා’’ති ච වුත්තෙ ‘‘ගච්ඡාම මයං, තුම්හෙ සණිකං ආගච්ඡථා’’ති සාවත්ථිං ගන්ත්වා භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජිත්වා අරහත්තං පාපුණිංසු. තෙපි සෙට්ඨිනො පඤ්චසතපඤ්චසතසකටපරිවාරා සාවත්ථිං ගන්ත්වා දානාදීනි දත්වා කොසම්බිං ආගමනත්ථාය භගවන්තං යාචිත්වා පච්චාගම්ම තයො විහාරෙ කාරෙසුං. තෙසු කුක්කුටසෙට්ඨිනා කතො කුක්කුටාරාමො නාම, පාවාරියසෙට්ඨිනා කතො පාවාරිකම්බවනං නාම, ඝොසිතසෙට්ඨිනා කතො ඝොසිතාරාමො නාම අහොසි. තං සන්ධාය වුත්තං – ‘‘කොසම්බියං විහරති ඝොසිතාරාමෙ’’ති.

මුණ්ඩියොති ඉදං තස්ස නාමං. ජාලියොති ඉදම්පි ඉතරස්ස නාමමෙව. යස්මා පනස්ස උපජ්ඣායො දාරුමයෙන පත්තෙන පිණ්ඩාය චරති, තස්මා දාරුපත්තිකන්තෙවාසීති වුච්චති. එතදවොචුන්ති උපාරම්භාධිප්පායෙන වාදං ආරොපෙතුකාමා හුත්වා එතදවොචුං. ඉති කිර නෙසං අහොසි, සචෙ සමණො ගොතමො ‘‘තං ජීවං තං සරීර’’න්ති වක්ඛති, අථස්ස මයං එතං වාදං ආරොපෙස්සාම – ‘‘භො ගොතම, තුම්හාකං ලද්ධියා ඉධෙව සත්තො භිජ්ජති, තෙන වො වාදො උච්ඡෙදවාදො හොතී’’ති. සචෙ පන ‘‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’න්ති වක්ඛති, අථස්සෙතං වාදං ආරොපෙස්සාම ‘‘තුම්හාකං වාදෙ රූපං භිජ්ජති, න සත්තො භිජ්ජති. තෙන වො වාදෙ සත්තො සස්සතො ආපජ්ජතී’’ති. අථ භගවා ‘‘ඉමෙ වාදාරොපනත්ථාය පඤ්හං පුච්ඡන්ති, මම සාසනෙ ඉමෙ ද්වෙ අන්තෙ අනුපගම්ම මජ්ඣිමා පටිපදා අත්ථීති න ජානන්ති, හන්ද නෙසං පඤ්හං අවිස්සජ්ජෙත්වා තස්සායෙව පටිපදාය ආවිභාවත්ථං ධම්මං දෙසෙමී’’ති චින්තෙත්වා ‘‘තෙන හාවුසො’’තිආදිමාහ.

379-380. තත්ථ කල්ලං නු ඛො තස්සෙතං වචනායාති තස්සෙතං සද්ධාපබ්බජිතස්ස තිවිධං සීලං පරිපූරෙත්වා පඨමජ්ඣානං පත්තස්ස යුත්තං නු ඛො එතං වත්තුන්ති අත්ථො. තං සුත්වා පරිබ්බාජකා පුථුජ්ජනො නාම යස්මා නිබ්බිචිකිච්ඡො න හොති, තස්මා කදාචි එවං වදෙය්යාති මඤ්ඤමානා – ‘‘කල්ලං තස්සෙතං වචනායා’’ති ආහංසු. අථ ච පනාහං න වදාමීති අහං එතමෙවං ජානාමි, නො ච එවං වදාමි, අථ ඛො කසිණපරිකම්මං කත්වා භාවෙන්තස්ස පඤ්ඤාබලෙන උප්පන්නං මහග්ගතචිත්තමෙතන්ති සඤ්ඤං ඨපෙසිං. නකල්ලං තස්සෙතන්ති ඉදං තෙ පරිබ්බාජකා – ‘‘යස්මා ඛීණාසවො විගතසම්මොහො තිණ්ණවිචිකිච්ඡො, තස්මා න යුත්තං තස්සෙතං වත්තු’’න්ති මඤ්ඤමානා වදන්ති. සෙසමෙත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

ඉති සුමඞ්ගලවිලාසිනියා දීඝනිකායට්ඨකථායං

ජාලියසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.