📜

4. මාරසංයුත්තං

1. පඨමවග්ගො

1. තපොකම්මසුත්තං

137. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා උරුවෙලායං විහරති නජ්ජා නෙරඤ්ජරාය තීරෙ අජපාලනිග්රොධමූලෙ පඨමාභිසම්බුද්ධො. අථ ඛො භගවතො රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘මුත්තො වතම්හි තාය දුක්කරකාරිකාය. සාධු මුත්තො වතම්හි තාය අනත්ථසංහිතාය දුක්කරකාරිකාය. සාධු වතම්හි මුත්තො බොධිං සමජ්ඣග’’න්ති [සාධු ඨිතො සතො බොධිං සමජ්ඣෙගන්ති (සී. පී.), සාධු වතම්හි සත්තො බොධිසමජ්ඣගූති (ස්යා. කං.)].

අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘තපොකම්මා අපක්කම්ම, යෙන න සුජ්ඣන්ති මාණවා;

අසුද්ධො මඤ්ඤසි සුද්ධො, සුද්ධිමග්ගා අපරද්ධො’’ [සුද්ධිමග්ගමපරද්ධො (සී. ස්යා. කං. පී.)] ති.

අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාහි අජ්ඣභාසි –

‘‘අනත්ථසංහිතං ඤත්වා, යං කිඤ්චි අමරං තපං [අපරං තපං (ක.)];

සබ්බං නත්ථාවහං හොති, ඵියාරිත්තංව ධම්මනි [වම්මනි (සී.), ධම්මනිං (පී.), ජම්මනිං (ක.) එත්ථායං ධම්මසද්දො සක්කතෙ ධන්වනං-සද්දෙන සදිසො මරුවාචකොති වෙදිතබ්බො, යථා දළ්හධම්මාතිපදං].

‘‘සීලං සමාධි පඤ්ඤඤ්ච, මග්ගං බොධාය භාවයං;

පත්තොස්මි පරමං සුද්ධිං, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති, දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

2. හත්ථිරාජවණ්ණසුත්තං

138. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා උරුවෙලායං විහරති නජ්ජා නෙරඤ්ජරාය තීරෙ අජපාලනිග්රොධමූලෙ පඨමාභිසම්බුද්ධො . තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා රත්තන්ධකාරතිමිසායං අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති, දෙවො ච එකමෙකං ඵුසායති. අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො මහන්තං හත්ථිරාජවණ්ණං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. සෙය්යථාපි නාම මහාඅරිට්ඨකො මණි, එවමස්ස සීසං හොති. සෙය්යථාපි නාම සුද්ධං රූපියං, එවමස්ස දන්තා හොන්ති. සෙය්යථාපි නාම මහතී නඞ්ගලීසා [නඞ්ගලසීසා (පී. ක.)], එවමස්ස සොණ්ඩො හොති. අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘සංසරං දීඝමද්ධානං, වණ්ණං කත්වා සුභාසුභං;

අලං තෙ තෙන පාපිම, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

3. සුභසුත්තං

139. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා උරුවෙලායං විහරති නජ්ජා නෙරඤ්ජරාය තීරෙ අජපාලනිග්රොධමූලෙ පඨමාභිසම්බුද්ධො. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා රත්තන්ධකාරතිමිසායං අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති, දෙවො ච එකමෙකං ඵුසායති. අථ ඛො මාරො පාපිමා, භගවතො භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො, යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො අවිදූරෙ උච්චාවචා වණ්ණනිභා උපදංසෙති, සුභා චෙව අසුභා ච. අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාහි අජ්ඣභාසි –

‘‘සංසරං දීඝමද්ධානං, වණ්ණං කත්වා සුභාසුභං;

අලං තෙ තෙන පාපිම, නිහතො ත්වමසි අන්තක.

‘‘යෙ ච කායෙන වාචාය, මනසා ච සුසංවුතා;

න තෙ මාරවසානුගා, න තෙ මාරස්ස බද්ධගූ’’ [බද්ධභූ (ක.), පච්චගූ (සී. ස්යා. කං. පී.)] ති.

අථ ඛො මාරො…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

4. පඨමමාරපාසසුත්තං

140. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා බාරාණසියං විහරති ඉසිපතනෙ මිගදායෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘මය්හං ඛො, භික්ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා යොනිසො සම්මප්පධානා අනුත්තරා විමුත්ති අනුප්පත්තා, අනුත්තරා විමුත්ති සච්ඡිකතා. තුම්හෙපි, භික්ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා යොනිසො සම්මප්පධානා අනුත්තරං විමුත්තිං අනුපාපුණාථ, අනුත්තරං විමුත්තිං සච්ඡිකරොථා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘බද්ධොසි මාරපාසෙන, යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා;

මාරබන්ධනබද්ධොසි, න මෙ සමණ මොක්ඛසී’’ති.

‘‘මුත්තාහං [මුත්තොහං (සී. ස්යා. කං. පී.)] මාරපාසෙන, යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා;

මාරබන්ධනමුත්තොම්හි, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

5. දුතියමාරපාසසුත්තං

141. එකං සමයං භගවා බාරාණසියං විහරති ඉසිපතනෙ මිගදායෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘මුත්තාහං, භික්ඛවෙ, සබ්බපාසෙහි යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා. තුම්හෙපි, භික්ඛවෙ, මුත්තා සබ්බපාසෙහි යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා. චරථ, භික්ඛවෙ, චාරිකං බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්සානං. මා එකෙන ද්වෙ අගමිත්ථ. දෙසෙථ, භික්ඛවෙ, ධම්මං ආදිකල්යාණං මජ්ඣෙකල්යාණං පරියොසානකල්යාණං සාත්ථං සබ්යඤ්ජනං කෙවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං පකාසෙථ. සන්ති සත්තා අප්පරජක්ඛජාතිකා, අස්සවනතා ධම්මස්ස පරිහායන්ති. භවිස්සන්ති ධම්මස්ස අඤ්ඤාතාරො. අහම්පි, භික්ඛවෙ, යෙන උරුවෙලා සෙනානිගමො තෙනුපසඞ්කමිස්සාමි ධම්මදෙසනායා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘බද්ධොසි සබ්බපාසෙහි, යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා;

මහාබන්ධනබද්ධොසි, න මෙ සමණ මොක්ඛසී’’ති.

‘‘මුත්තාහං සබ්බපාසෙහි, යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා;

මහාබන්ධනමුත්තොම්හි, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

6. සප්පසුත්තං

142. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා රත්තන්ධකාරතිමිසායං අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති, දෙවො ච එකමෙකං ඵුසායති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො මහන්තං සප්පරාජවණ්ණං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. සෙය්යථාපි නාම මහතී එකරුක්ඛිකා නාවා, එවමස්ස කායො හොති. සෙය්යථාපි නාම මහන්තං සොණ්ඩිකාකිළඤ්ජං, එවමස්ස ඵණො හොති. සෙය්යථාපි නාම මහතී කොසලිකා කංසපාති, එවමස්ස අක්ඛීනි භවන්ති. සෙය්යථාපි නාම දෙවෙ ගළගළායන්තෙ විජ්ජුල්ලතා නිච්ඡරන්ති, එවමස්ස මුඛතො ජිව්හා නිච්ඡරති. සෙය්යථාපි නාම කම්මාරගග්ගරියා ධමමානාය සද්දො හොති, එවමස්ස අස්සාසපස්සාසානං සද්දො හොති.

අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාහි අජ්ඣභාසි –

‘‘යො සුඤ්ඤගෙහානි සෙවති,

සෙය්යො සො මුනි අත්තසඤ්ඤතො;

වොස්සජ්ජ චරෙය්ය තත්ථ සො,

පතිරූපඤ්හි තථාවිධස්ස තං.

‘‘චරකා බහූ භෙරවා බහූ,

අථො ඩංසසරීසපා [ඩංස සිරිංසපා (සී. ස්යා. කං. පී.)] බහූ;

ලොමම්පි න තත්ථ ඉඤ්ජයෙ,

සුඤ්ඤාගාරගතො මහාමුනි.

‘‘නභං ඵලෙය්ය පථවී චලෙය්ය,

සබ්බෙපි පාණා උද සන්තසෙය්යුං;

සල්ලම්පි චෙ උරසි පකප්පයෙය්යුං,

උපධීසු තාණං න කරොන්ති බුද්ධා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

7. සුපතිසුත්තං

143. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. අථ ඛො භගවා බහුදෙවරත්තිං අබ්භොකාසෙ චඞ්කමිත්වා රත්තියා පච්චූසසමයං පාදෙ පක්ඛාලෙත්වා විහාරං පවිසිත්වා දක්ඛිණෙන පස්සෙන සීහසෙය්යං කප්පෙසි පාදෙ පාදං අච්චාධාය සතො සම්පජානො උට්ඨානසඤ්ඤං මනසි කරිත්වා. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘කිං සොප්පසි කිං නු සොප්පසි,

කිමිදං සොප්පසි දුබ්භගො [දුබ්භතො (ස්යා. කං.), දුබ්භයො (පී.)] විය;

සුඤ්ඤමගාරන්ති සොප්පසි,

කිමිදං සොප්පසි සූරියෙ උග්ගතෙ’’ති.

‘‘යස්ස ජාලිනී විසත්තිකා,

තණ්හා නත්ථි කුහිඤ්චි නෙතවෙ;

සබ්බූපධිපරික්ඛයා බුද්ධො,

සොප්පති කිං තවෙත්ථ මාරා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

8. නන්දතිසුත්තං

144. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘නන්දති පුත්තෙහි පුත්තිමා, ගොමා ගොභි තථෙව නන්දති;

උපධීහි නරස්ස නන්දනා, න හි සො නන්දති යො නිරූපධී’’ති.

‘‘සොචති පුත්තෙහි පුත්තිමා, ගොමා ගොභි තථෙව සොචති;

උපධීහි නරස්ස සොචනා, න හි සො සොචති යො නිරූපධී’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

9. පඨමආයුසුත්තං

145. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘අප්පමිදං, භික්ඛවෙ, මනුස්සානං ආයු. ගමනීයො සම්පරායො, කත්තබ්බං කුසලං, චරිතබ්බං බ්රහ්මචරියං. නත්ථි ජාතස්ස අමරණං. යො, භික්ඛවෙ, චිරං ජීවති, සො වස්සසතං අප්පං වා භිය්යො’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘දීඝමායු මනුස්සානං, න නං හීළෙ සුපොරිසො;

චරෙය්ය ඛීරමත්තොව, නත්ථි මච්චුස්ස ආගමො’’ති.

‘‘අප්පමායු මනුස්සානං, හීළෙය්ය නං සුපොරිසො;

චරෙය්යාදිත්තසීසොව, නත්ථි මච්චුස්ස නාගමො’’ති.

අථ ඛො මාරො…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

10. දුතියආයුසුත්තං

146. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තත්ර ඛො භගවා…පෙ… එතදවොච –

‘‘අප්පමිදං, භික්ඛවෙ, මනුස්සානං ආයු. ගමනීයො සම්පරායො, කත්තබ්බං කුසලං, චරිතබ්බං බ්රහ්මචරියං. නත්ථි ජාතස්ස අමරණං. යො, භික්ඛවෙ, චිරං ජීවති, සො වස්සසතං අප්පං වා භිය්යො’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘නාච්චයන්ති අහොරත්තා, ජීවිතං නූපරුජ්ඣති;

ආයු අනුපරියායති, මච්චානං නෙමීව රථකුබ්බර’’න්ති.

‘‘අච්චයන්ති අහොරත්තා, ජීවිතං උපරුජ්ඣති;

ආයු ඛීයති මච්චානං, කුන්නදීනංව ඔදක’’න්ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

පඨමො වග්ගො.

තස්සුද්දානං –

තපොකම්මඤ්ච නාගො ච, සුභං පාසෙන තෙ දුවෙ;

සප්පො සුපති නන්දනං, ආයුනා අපරෙ දුවෙති.

2. දුතියවග්ගො

1. පාසාණසුත්තං

147. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ගිජ්ඣකූටෙ පබ්බතෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා රත්තන්ධකාරතිමිසායං අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති, දෙවො ච එකමෙකං ඵුසායති. අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසං උප්පාදෙතුකාමො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො අවිදූරෙ මහන්තෙ පාසාණෙ පදාලෙසි.

අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘සචෙපි කෙවලං සබ්බං, ගිජ්ඣකූටං චලෙස්සසි [ගළෙය්යසි (ස්යා. කං.), චලෙය්යාසි (ක.)];

නෙව සම්මාවිමුත්තානං, බුද්ධානං අත්ථි ඉඤ්ජිත’’න්ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

2. කින්නුසීහසුත්තං

148. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා මහතියා පරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙති.

අථ ඛො මාරස්ස පාපිමතො එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සමණො ගොතමො මහතියා පරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙති. යංනූනාහං යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්කමෙය්යං විචක්ඛුකම්මායා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘කින්නු සීහොව නදසි, පරිසායං විසාරදො;

පටිමල්ලො හි තෙ අත්ථි, විජිතාවී නු මඤ්ඤසී’’ති.

‘‘නදන්ති වෙ මහාවීරා, පරිසාසු විසාරදා;

තථාගතා බලප්පත්තා, තිණ්ණා ලොකෙ විසත්තික’’න්ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

3. සකලිකසුත්තං

149. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති මද්දකුච්ඡිස්මිං මිගදායෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවතො පාදො සකලිකාය ඛතො හොති, භුසා සුදං භගවතො වෙදනා වත්තන්ති සාරීරිකා දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා අසාතා අමනාපා. තා සුදං භගවා සතො සම්පජානො අධිවාසෙති අවිහඤ්ඤමානො. අථ ඛො භගවා චතුග්ගුණං සඞ්ඝාටිං පඤ්ඤපෙත්වා දක්ඛිණෙන පස්සෙන සීහසෙය්යං කප්පෙසි පාදෙ පාදං අච්චාධාය සතො සම්පජානො. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘මන්දියා නු ඛො සෙසි උදාහු කාවෙය්යමත්තො,

අත්ථා නු තෙ සම්පචුරා න සන්ති;

එකො විවිත්තෙ සයනාසනම්හි,

නිද්දාමුඛො කිමිදං සොප්පසෙ වා’’ති.

‘‘න මන්දියා සයාමි නාපි කාවෙය්යමත්තො,

අත්ථං සමෙච්චාහමපෙතසොකො;

එකො විවිත්තෙ සයනාසනම්හි,

සයාමහං සබ්බභූතානුකම්පී.

‘‘යෙසම්පි සල්ලං උරසි පවිට්ඨං,

මුහුං මුහුං හදයං වෙධමානං;

තෙපීධ සොප්පං ලභරෙ සසල්ලා,

තස්මා අහං න සුපෙ වීතසල්ලො.

‘‘ජග්ගං න සඞ්කෙ නපි භෙමි සොත්තුං,

රත්තින්දිවා නානුතපන්ති මාමං;

හානිං න පස්සාමි කුහිඤ්චි ලොකෙ,

තස්මා සුපෙ සබ්බභූතානුකම්පී’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

4. පතිරූපසුත්තං

150. එකං සමයං භගවා කොසලෙසු විහරති එකසාලායං බ්රාහ්මණගාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා මහතියා ගිහිපරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙති.

අථ ඛො මාරස්ස පාපිමතො එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සමණො ගොතමො මහතියා ගිහිපරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙති. යංනූනාහං යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්කමෙය්යං විචක්ඛුකම්මායා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘නෙතං තව පතිරූපං, යදඤ්ඤමනුසාසසි;

අනුරොධවිරොධෙසු, මා සජ්ජිත්ථො තදාචර’’න්ති.

‘‘හිතානුකම්පී සම්බුද්ධො, යදඤ්ඤමනුසාසති;

අනුරොධවිරොධෙහි, විප්පමුත්තො තථාගතො’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

5. මානසසුත්තං

151. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘අන්තලික්ඛචරො පාසො, ය්වායං චරති මානසො;

තෙන තං බාධයිස්සාමි, න මෙ සමණ මොක්ඛසී’’ති.

‘‘රූපා සද්දා රසා ගන්ධා, ඵොට්ඨබ්බා ච මනොරමා;

එත්ථ මෙ විගතො ඡන්දො, නිහතො ත්වමසි අන්තකා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

6. පත්තසුත්තං

152. සාවත්ථිනිදානං . තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා පඤ්චන්නං උපාදානක්ඛන්ධානං උපාදාය භික්ඛූනං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති [සමාදාපෙති (?)] සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා [අට්ඨිකත්වා (සී. ස්යා. කං. පී.)] මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා [සබ්බචෙතසො (සී. ස්යා. කං. පී.), සබ්බං චෙතසා (ක.)] සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති.

අථ ඛො මාරස්ස පාපිමතො එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සමණො ගොතමො පඤ්චන්නං උපාදානක්ඛන්ධානං උපාදාය භික්ඛූනං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. යංනූනාහං යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්කමෙය්යං විචක්ඛුකම්මායා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා පත්තා අබ්භොකාසෙ නික්ඛිත්තා හොන්ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා බලීබද්දවණ්ණං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන තෙ පත්තා තෙනුපසඞ්කමි. අථ ඛො අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘භික්ඛු, භික්ඛු, එසො බලීබද්දො පත්තෙ භින්දෙය්යා’’ති. එවං වුත්තෙ භගවා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘න සො, භික්ඛු, බලීබද්දො. මාරො එසො පාපිමා තුම්හාකං විචක්ඛුකම්මාය ආගතො’’ති. අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘රූපං වෙදයිතං සඤ්ඤා, විඤ්ඤාණං යඤ්ච සඞ්ඛතං;

නෙසොහමස්මි නෙතං මෙ, එවං තත්ථ විරජ්ජති.

‘‘එවං විරත්තං ඛෙමත්තං, සබ්බසංයොජනාතිගං;

අන්වෙසං සබ්බට්ඨානෙසු, මාරසෙනාපි නාජ්ඣගා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

7. ඡඵස්සායතනසුත්තං

153. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා ඡන්නං ඵස්සායතනානං උපාදාය භික්ඛූනං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති.

අථ ඛො මාරස්ස පාපිමතො එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සමණො ගොතමො ඡන්නං ඵස්සායතනානං උපාදාය භික්ඛූනං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සප්පහංසෙති . තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. යංනූනාහං යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්කමෙය්යං විචක්ඛුකම්මායා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො අවිදූරෙ මහන්තං භයභෙරවං සද්දමකාසි, අපිස්සුදං පථවී මඤ්ඤෙ උන්ද්රීයති [උද්රීයති (සී. ස්යා. කං. පී) උ + දර + ය + ති = උද්රීයති]. අථ ඛො අඤ්ඤතරො භික්ඛු අඤ්ඤතරං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘භික්ඛු, භික්ඛු, එසා පථවී මඤ්ඤෙ උන්ද්රීයතී’’ති. එවං වුත්තෙ, භගවා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘නෙසා භික්ඛු පථවී උන්ද්රීයති. මාරො එසො පාපිමා තුම්හාකං විචක්ඛුකම්මාය ආගතො’’ති. අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘රූපා සද්දා රසා ගන්ධා, ඵස්සා ධම්මා ච කෙවලා;

එතං ලොකාමිසං ඝොරං, එත්ථ ලොකො විමුච්ඡිතො.

‘‘එතඤ්ච සමතික්කම්ම, සතො බුද්ධස්ස සාවකො;

මාරධෙය්යං අතික්කම්ම, ආදිච්චොව විරොචතී’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

8. පිණ්ඩසුත්තං

154. එකං සමයං භගවා මගධෙසු විහරති පඤ්චසාලායං බ්රාහ්මණගාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන පඤ්චසාලායං බ්රාහ්මණගාමෙ කුමාරිකානං පාහුනකානි භවන්ති. අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය පඤ්චසාලං බ්රාහ්මණගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි. තෙන ඛො පන සමයෙන පඤ්චසාලෙය්යකා බ්රාහ්මණගහපතිකා මාරෙන පාපිමතා අන්වාවිට්ඨා භවන්ති – මා සමණො ගොතමො පිණ්ඩමලත්ථාති.

අථ ඛො භගවා යථාධොතෙන පත්තෙන පඤ්චසාලං බ්රාහ්මණගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි තථාධොතෙන [යථාධොතෙන (?)] පත්තෙන පටික්කමි. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අපි ත්වං, සමණ, පිණ්ඩමලත්ථා’’ති? ‘‘තථා නු ත්වං, පාපිම, අකාසි යථාහං පිණ්ඩං න ලභෙය්ය’’න්ති. ‘‘තෙන හි, භන්තෙ, භගවා දුතියම්පි පඤ්චසාලං බ්රාහ්මණගාමං පිණ්ඩාය පවිසතු. තථාහං කරිස්සාමි යථා භගවා පිණ්ඩං ලච්ඡතී’’ති.

‘‘අපුඤ්ඤං පසවි මාරො, ආසජ්ජ නං තථාගතං;

කිං නු මඤ්ඤසි පාපිම, න මෙ පාපං විපච්චති.

‘‘සුසුඛං වත ජීවාම, යෙසං නො නත්ථි කිඤ්චනං;

පීතිභක්ඛා භවිස්සාම, දෙවා ආභස්සරා යථා’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

9. කස්සකසුත්තං

155. සාවත්ථිනිදානං. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා භික්ඛූනං නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති . තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති.

අථ ඛො මාරස්ස පාපිමතො එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සමණො ගොතමො භික්ඛූනං නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය…පෙ… යංනූනාහං යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්කමෙය්යං විචක්ඛුකම්මායා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා කස්සකවණ්ණං අභිනිම්මිනිත්වා මහන්තං නඞ්ගලං ඛන්ධෙ කරිත්වා දීඝපාචනයට්ඨිං ගහෙත්වා හටහටකෙසො සාණසාටිනිවත්ථො කද්දමමක්ඛිතෙහි පාදෙහි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අපි, සමණ, බලීබද්දෙ අද්දසා’’ති? ‘‘කිං පන, පාපිම, තෙ බලීබද්දෙහී’’ති? ‘‘මමෙව, සමණ, චක්ඛු, මම රූපා, මම චක්ඛුසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං. කුහිං මෙ, සමණ, ගන්ත්වා මොක්ඛසි? මමෙව, සමණ, සොතං, මම සද්දා…පෙ… මමෙව, සමණ, ඝානං, මම ගන්ධා; මමෙව, සමණ, ජිව්හා, මම රසා; මමෙව, සමණ, කායො, මම ඵොට්ඨබ්බා; මමෙව, සමණ, මනො, මම ධම්මා, මම මනොසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං. කුහිං මෙ, සමණ, ගන්ත්වා මොක්ඛසී’’ති?

‘‘තවෙව , පාපිම, චක්ඛු, තව රූපා, තව චක්ඛුසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං. යත්ථ ච ඛො, පාපිම, නත්ථි චක්ඛු, නත්ථි රූපා, නත්ථි චක්ඛුසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං, අගති තව තත්ථ, පාපිම. තවෙව, පාපිම , සොතං, තව සද්දා, තව සොතසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං. යත්ථ ච ඛො, පාපිම, නත්ථි සොතං, නත්ථි සද්දා, නත්ථි සොතසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං, අගති තව තත්ථ, පාපිම. තවෙව , පාපිම, ඝානං, තව ගන්ධා, තව ඝානසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං. යත්ථ ච ඛො, පාපිම, නත්ථි ඝානං, නත්ථි ගන්ධා, නත්ථි ඝානසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං, අගති තව තත්ථ, පාපිම. තවෙව, පාපිම, ජිව්හා, තව රසා, තව ජිව්හාසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං…පෙ… තවෙව, පාපිම, කායො, තව ඵොට්ඨබ්බා, තව කායසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං…පෙ… තවෙව, පාපිම, මනො, තව ධම්මා, තව මනොසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං. යත්ථ ච ඛො, පාපිම, නත්ථි මනො, නත්ථි ධම්මා, නත්ථි මනොසම්ඵස්සවිඤ්ඤාණායතනං, අගති තව තත්ථ, පාපිමා’’ති.

‘‘යං වදන්ති මම යිදන්ති, යෙ වදන්ති මමන්ති ච;

එත්ථ චෙ තෙ මනො අත්ථි, න මෙ සමණ මොක්ඛසී’’ති.

‘‘යං වදන්ති න තං මය්හං, යෙ වදන්ති න තෙ අහං;

එවං පාපිම ජානාහි, න මෙ මග්ගම්පි දක්ඛසී’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා…පෙ… තත්ථෙවන්තරධායීති.

10. රජ්ජසුත්තං

156. එකං සමයං භගවා කොසලෙසු විහරති හිමවන්තපදෙසෙ [හිමවන්තපස්සෙ (සී.)] අරඤ්ඤකුටිකායං. අථ ඛො භගවතො රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘සක්කා නු ඛො රජ්ජං කාරෙතුං අහනං අඝාතයං අජිනං අජාපයං අසොචං අසොචාපයං ධම්මෙනා’’ති?

අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘කාරෙතු, භන්තෙ, භගවා රජ්ජං, කාරෙතු, සුගතො, රජ්ජං අහනං අඝාතයං අජිනං අජාපයං අසොචං අසොචාපයං ධම්මෙනා’’ති. ‘‘කිං පන මෙ ත්වං, පාපිම, පස්සසි යං මං ත්වං එවං වදෙසි – ‘කාරෙතු, භන්තෙ, භගවා රජ්ජං, කාරෙතු සුගතො , රජ්ජං අහනං අඝාතයං අජිනං අජාපයං අසොචං අසොචාපයං ධම්මෙනා’’’ති? ‘‘භගවතා ඛො, භන්තෙ, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා. ආකඞ්ඛමානො ච, භන්තෙ, භගවා හිමවන්තං පබ්බතරාජං සුවණ්ණං ත්වෙව අධිමුච්චෙය්ය සුවණ්ණඤ්ච පනස්සා’’ති [සුවණ්ණපබ්බතස්සාති (සී. ස්යා. කං.), සුවණ්ණඤ්ච පබ්බතස්සාති (පී.)].

‘‘පබ්බතස්ස සුවණ්ණස්ස, ජාතරූපස්ස කෙවලො;

ද්විත්තාව නාලමෙකස්ස, ඉති විද්වා සමඤ්චරෙ.

‘‘යො දුක්ඛමද්දක්ඛි යතොනිදානං,

කාමෙසු සො ජන්තු කථං නමෙය්ය;

උපධිං විදිත්වා සඞ්ගොති ලොකෙ,

තස්සෙව ජන්තු විනයාය සික්ඛෙ’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං භගවා, ජානාති මං සුගතො’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

දුතියො වග්ගො.

තස්සුද්දානං –

පාසාණො සීහො සකලිකං [සක්ඛලිකං (ක.)], පතිරූපඤ්ච මානසං;

පත්තං ආයතනං පිණ්ඩං, කස්සකං රජ්ජෙන තෙ දසාති.

3. තතියවග්ගො

1. සම්බහුලසුත්තං

157. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සක්කෙසු විහරති සිලාවතියං. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ භගවතො අවිදූරෙ අප්පමත්තා ආතාපිනො පහිතත්තා විහරන්ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා බ්රාහ්මණවණ්ණං අභිනිම්මිනිත්වා මහන්තෙන ජටණ්ඩුවෙන අජිනක්ඛිපනිවත්ථො ජිණ්ණො ගොපානසිවඞ්කො ඝුරුඝුරුපස්සාසී උදුම්බරදණ්ඩං ගහෙත්වා යෙන තෙ භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘දහරා භවන්තො පබ්බජිතා සුසූ කාළකෙසා භද්රෙන යොබ්බනෙන සමන්නාගතා පඨමෙන වයසා අනික්කීළිතාවිනො කාමෙසු. භුඤ්ජන්තු භවන්තො මානුසකෙ කාමෙ. මා සන්දිට්ඨිකං හිත්වා කාලිකං අනුධාවිත්ථා’’ති. ‘‘න ඛො මයං, බ්රාහ්මණ, සන්දිට්ඨිකං හිත්වා කාලිකං අනුධාවාම. කාලිකඤ්ච ඛො මයං, බ්රාහ්මණ, හිත්වා සන්දිට්ඨිකං අනුධාවාම. කාලිකා හි, බ්රාහ්මණ, කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවො එත්ථ භිය්යො. සන්දිට්ඨිකො අයං ධම්මො අකාලිකො එහිපස්සිකො ඔපනෙය්යිකො පච්චත්තං වෙදිතබ්බො විඤ්ඤූහී’’ති. එවං වුත්තෙ, මාරො පාපිමා සීසං ඔකම්පෙත්වා ජිව්හං නිල්ලාලෙත්වා තිවිසාඛං නලාටෙ නලාටිකං වුට්ඨාපෙත්වා දණ්ඩමොලුබ්භ පක්කාමි.

අථ ඛො තෙ භික්ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘ඉධ මයං, භන්තෙ, භගවතො අවිදූරෙ අප්පමත්තා ආතාපිනො පහිතත්තා විහරාම. අථ ඛො, භන්තෙ, අඤ්ඤතරො බ්රාහ්මණො මහන්තෙන ජටණ්ඩුවෙන අජිනක්ඛිපනිවත්ථො ජිණ්ණො ගොපානසිවඞ්කො ඝුරුඝුරුපස්සාසී උදුම්බරදණ්ඩං ගහෙත්වා යෙන මයං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අම්හෙ එතදවොච – ‘දහරා භවන්තො පබ්බජිතා සුසූ කාළකෙසා භද්රෙන යොබ්බනෙන සමන්නාගතා පඨමෙන වයසා අනික්කීළිතාවිනො කාමෙසු. භුඤ්ජන්තු භවන්තො මානුසකෙ කාමෙ. මා සන්දිට්ඨිකං හිත්වා කාලිකං අනුධාවිත්ථා’ති. එවං වුත්තෙ, මයං, භන්තෙ, තං බ්රාහ්මණං එතදවොචුම්හ – ‘න ඛො මයං, බ්රාහ්මණ, සන්දිට්ඨිකං හිත්වා කාලිකං අනුධාවාම. කාලිකඤ්ච ඛො මයං, බ්රාහ්මණ, හිත්වා සන්දිට්ඨිකං අනුධාවාම. කාලිකා හි, බ්රාහ්මණ, කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවො එත්ථ භිය්යො. සන්දිට්ඨිකො අයං ධම්මො අකාලිකො එහිපස්සිකො ඔපනෙය්යිකො පච්චත්තං වෙදිතබ්බො විඤ්ඤූහී’ති. එවං වුත්තෙ, භන්තෙ, සො බ්රාහ්මණො සීසං ඔකම්පෙත්වා ජිව්හං නිල්ලාලෙත්වා තිවිසාඛං නලාටෙ නලාටිකං වුට්ඨාපෙත්වා දණ්ඩමොලුබ්භ පක්කන්තො’’ති.

‘‘නෙසො, භික්ඛවෙ, බ්රාහ්මණො. මාරො එසො පාපිමා තුම්හාකං විචක්ඛුකම්මාය ආගතො’’ති. අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘යො දුක්ඛමද්දක්ඛි යතොනිදානං,

කාමෙසු සො ජන්තු කථං නමෙය්ය;

උපධිං විදිත්වා සඞ්ගොති ලොකෙ,

තස්සෙව ජන්තු විනයාය සික්ඛෙ’’ති.

2. සමිද්ධිසුත්තං

158. එකං සමයං භගවා සක්කෙසු විහරති සිලාවතියං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සමිද්ධි භගවතො අවිදූරෙ අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරති. අථ ඛො ආයස්මතො සමිද්ධිස්ස රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, යස්ස මෙ සත්ථා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො. ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, ය්වාහං එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිතො. ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, යස්ස මෙ සබ්රහ්මචාරිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා ආයස්මතො සමිද්ධිස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය යෙනායස්මා සමිද්ධි තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතො සමිද්ධිස්ස අවිදූරෙ මහන්තං භයභෙරවං සද්දමකාසි, අපිස්සුදං පථවී මඤ්ඤෙ උන්ද්රීයති.

අථ ඛො ආයස්මා සමිද්ධි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ආයස්මා සමිද්ධි භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ඉධාහං, භන්තෙ, භගවතො අවිදූරෙ අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරාමි. තස්ස මය්හං, භන්තෙ, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, යස්ස මෙ සත්ථා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො. ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, ය්වාහං එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිතො. ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, යස්ස මෙ සබ්රහ්මචාරිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා’ති. තස්ස මය්හං, භන්තෙ, අවිදූරෙ මහාභයභෙරවසද්දො අහොසි, අපිස්සුදං පථවී මඤ්ඤෙ උන්ද්රීයතී’’ති.

‘‘නෙසා, සමිද්ධි, පථවී උන්ද්රීයති. මාරො එසො පාපිමා තුය්හං විචක්ඛුකම්මාය ආගතො. ගච්ඡ ත්වං, සමිද්ධි, තත්ථෙව අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරාහී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා සමිද්ධි භගවතො පටිස්සුත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. දුතියම්පි ඛො ආයස්මා සමිද්ධි තත්ථෙව අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහාසි. දුතියම්පි ඛො ආයස්මතො සමිද්ධිස්ස රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස…පෙ… දුතියම්පි ඛො මාරො පාපිමා ආයස්මතො සමිද්ධිස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය…පෙ… අපිස්සුදං පථවී මඤ්ඤෙ උන්ද්රීයති. අථ ඛො ආයස්මා සමිද්ධි මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘සද්ධායාහං පබ්බජිතො, අගාරස්මා අනගාරියං;

සති පඤ්ඤා ච මෙ බුද්ධා, චිත්තඤ්ච සුසමාහිතං;

කාමං කරස්සු රූපානි, නෙව මං බ්යාධයිස්සසී’’ති.

අථ ඛො මාරො පාපිමා ‘‘ජානාති මං සමිද්ධි භික්ඛූ’’ති දුක්ඛී දුම්මනො තත්ථෙවන්තරධායීති.

3. ගොධිකසුත්තං

159. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ගොධිකො ඉසිගිලිපස්සෙ විහරති කාළසිලායං. අථ ඛො ආයස්මා ගොධිකො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො සාමයිකං චෙතොවිමුත්තිං ඵුසි. අථ ඛො ආයස්මා ගොධිකො තම්හා සාමයිකාය චෙතොවිමුත්තියා පරිහායි . දුතියම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො සාමයිකං චෙතොවිමුත්තිං ඵුසි. දුතියම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො තම්හා සාමයිකාය චෙතොවිමුත්තියා පරිහායි. තතියම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො සාමයිකං චෙතොවිමුත්තිං ඵුසි. තතියම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො තම්හා…පෙ… පරිහායි. චතුත්ථම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො අප්පමත්තො…පෙ… විමුත්තිං ඵුසි . චතුත්ථම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො තම්හා…පෙ… පරිහායි. පඤ්චමම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො…පෙ… චෙතොවිමුත්තිං ඵුසි. පඤ්චමම්පි ඛො ආයස්මා…පෙ… විමුත්තියා පරිහායි. ඡට්ඨම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො සාමයිකං චෙතොවිමුත්තිං ඵුසි. ඡට්ඨම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො තම්හා සාමයිකාය චෙතොවිමුත්තියා පරිහායි. සත්තමම්පි ඛො ආයස්මා ගොධිකො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො සාමයිකං චෙතොවිමුත්තිං ඵුසි.

අථ ඛො ආයස්මතො ගොධිකස්ස එතදහොසි – ‘‘යාව ඡට්ඨං ඛ්වාහං සාමයිකාය චෙතොවිමුත්තියා පරිහීනො. යංනූනාහං සත්ථං ආහරෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා ආයස්මතො ගොධිකස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාහි අජ්ඣභාසි –

‘‘මහාවීර මහාපඤ්ඤ, ඉද්ධියා යසසා ජල;

සබ්බවෙරභයාතීත, පාදෙ වන්දාමි චක්ඛුම.

‘‘සාවකො තෙ මහාවීර, මරණං මරණාභිභූ;

ආකඞ්ඛති චෙතයති, තං නිසෙධ ජුතින්ධර.

‘‘කථඤ්හි භගවා තුය්හං, සාවකො සාසනෙ රතො;

අප්පත්තමානසො සෙක්ඛො, කාලං කයිරා ජනෙසුතා’’ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො ගොධිකෙන සත්ථං ආහරිතං හොති. අථ ඛො භගවා ‘‘මාරො අයං පාපිමා’’ ඉති විදිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘එවඤ්හි ධීරා කුබ්බන්ති, නාවකඞ්ඛන්ති ජීවිතං;

සමූලං තණ්හමබ්බුය්හ, ගොධිකො පරිනිබ්බුතො’’ති.

අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ආයාම, භික්ඛවෙ, යෙන ඉසිගිලිපස්සං කාළසිලා තෙනුපසඞ්කමිස්සාම යත්ථ ගොධිකෙන කුලපුත්තෙන සත්ථං ආහරිත’’න්ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං.

අථ ඛො භගවා සම්බහුලෙහි භික්ඛූහි සද්ධිං යෙන ඉසිගිලිපස්සං කාළසිලා තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං ගොධිකං දූරතොව මඤ්චකෙ විවත්තක්ඛන්ධං සෙමානං [සෙය්යමානං (ස්යා. කං.), සොප්පමානං (ක.)]. තෙන ඛො පන සමයෙන ධූමායිතත්තං තිමිරායිතත්තං ගච්ඡතෙව පුරිමං දිසං, ගච්ඡති පච්ඡිමං දිසං, ගච්ඡති උත්තරං දිසං, ගච්ඡති දක්ඛිණං දිසං, ගච්ඡති උද්ධං, ගච්ඡති අධො, ගච්ඡති අනුදිසං.

අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘පස්සථ නො තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, එතං ධූමායිතත්තං තිමිරායිතත්තං ගච්ඡතෙව පුරිමං දිසං, ගච්ඡති පච්ඡිමං දිසං, ගච්ඡති උත්තරං දිසං, ගච්ඡති දක්ඛිණං දිසං, ගච්ඡති උද්ධං, ගච්ඡති අධො, ගච්ඡති අනුදිස’’න්ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘එසො ඛො, භික්ඛවෙ, මාරො පාපිමා ගොධිකස්ස කුලපුත්තස්ස විඤ්ඤාණං සමන්වෙසති – ‘කත්ථ ගොධිකස්ස කුලපුත්තස්ස විඤ්ඤාණං පතිට්ඨිත’න්ති? අප්පතිට්ඨිතෙන ච, භික්ඛවෙ, විඤ්ඤාණෙන ගොධිකො කුලපුත්තො පරිනිබ්බුතො’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා බෙලුවපණ්ඩුවීණං ආදාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘උද්ධං අධො ච තිරියං, දිසා අනුදිසා ස්වහං;

අන්වෙසං නාධිගච්ඡාමි, ගොධිකො සො කුහිං ගතො’’ති.

‘‘යො [සො (සී. පී.)] ධීරො ධිතිසම්පන්නො, ඣායී ඣානරතො සදා;

අහොරත්තං අනුයුඤ්ජං, ජීවිතං අනිකාමයං.

‘‘ජෙත්වාන මච්චුනො [භෙත්වා නමුචිනො (සී.)] සෙනං, අනාගන්ත්වා පුනබ්භවං;

සමූලං තණ්හමබ්බුය්හ, ගොධිකො පරිනිබ්බුතො’’ති.

‘‘තස්ස සොකපරෙතස්ස, වීණා කච්ඡා අභස්සථ;

තතො සො දුම්මනො යක්ඛො, තත්ථෙවන්තරධායථා’’ති [තත්ථෙවන්තරධායිථාති (ස්යා. කං.), තත්ථෙව අන්තරධායීති (ක.)].

4. සත්තවස්සානුබන්ධසුත්තං

160. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා උරුවෙලායං විහරති නජ්ජා නෙරඤ්ජරාය තීරෙ අජපාලනිග්රොධෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන මාරො පාපිමා සත්තවස්සානි භගවන්තං අනුබන්ධො හොති ඔතාරාපෙක්ඛො ඔතාරං අලභමානො. අථ ඛො මාරො පාපිමා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘සොකාවතිණ්ණො නු වනම්හි ඣායසි,

විත්තං නු ජීනො උද පත්ථයානො;

ආගුං නු ගාමස්මිමකාසි කිඤ්චි,

කස්මා ජනෙන න කරොසි සක්ඛිං;

සක්ඛී න සම්පජ්ජති කෙනචි තෙ’’ති.

‘‘සොකස්ස මූලං පලිඛාය සබ්බං,

අනාගු ඣායාමි අසොචමානො;

ඡෙත්වාන සබ්බං භවලොභජප්පං,

අනාසවො ඣායාමි පමත්තබන්ධූ’’ති.

‘‘යං වදන්ති මම යිදන්ති, යෙ වදන්ති මමන්ති ච;

එත්ථ චෙ තෙ මනො අත්ථි, න මෙ සමණ මොක්ඛසී’’ති.

‘‘යං වදන්ති න තං මය්හං, යෙ වදන්ති න තෙ අහං;

එවං පාපිම ජානාහි, න මෙ මග්ගම්පි දක්ඛසී’’ති.

‘‘සචෙ මග්ගං අනුබුද්ධං, ඛෙමං අමතගාමිනං;

අපෙහි ගච්ඡ ත්වමෙවෙකො, කිමඤ්ඤමනුසාසසී’’ති.

‘‘අමච්චුධෙය්යං පුච්ඡන්ති, යෙ ජනා පාරගාමිනො;

තෙසාහං පුට්ඨො අක්ඛාමි, යං සච්චං තං නිරූපධි’’න්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, ගාමස්ස වා නිගමස්ස වා අවිදූරෙ පොක්ඛරණී. තත්රස්ස කක්කටකො. අථ ඛො, භන්තෙ, සම්බහුලා කුමාරකා වා කුමාරිකායො වා තම්හා ගාමා වා නිගමා වා නික්ඛමිත්වා යෙන සා පොක්ඛරණී තෙනුපසඞ්කමෙය්යුං; උපසඞ්කමිත්වා තං කක්කටකං උදකා උද්ධරිත්වා ථලෙ පතිට්ඨපෙය්යුං. යං යදෙව හි සො, භන්තෙ, කක්කටකො අළං අභිනින්නාමෙය්ය තං තදෙව තෙ කුමාරකා වා කුමාරිකායො වා කට්ඨෙන වා කථලාය වා සඤ්ඡින්දෙය්යුං සම්භඤ්ජෙය්යුං සම්පලිභඤ්ජෙය්යුං. එවඤ්හි සො, භන්තෙ, කක්කටකො සබ්බෙහි අළෙහි සඤ්ඡින්නෙහි සම්භග්ගෙහි සම්පලිභග්ගෙහි අභබ්බො තං පොක්ඛරණිං ඔතරිතුං. එවමෙව ඛො, භන්තෙ, යානි කානිචි විසූකායිකානි [යානි විසුකායිකානි (සී. පී. ක.)] විසෙවිතානි විප්ඵන්දිතානි, සබ්බානි තානි [කානිචි කානිචි සබ්බානි (සී. පී. ක.)] භගවතා සඤ්ඡින්නානි සම්භග්ගානි සම්පලිභග්ගානි. අභබ්බො දානාහං, භන්තෙ, පුන භගවන්තං උපසඞ්කමිතුං යදිදං ඔතාරාපෙක්ඛො’’ති. අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො සන්තිකෙ ඉමා නිබ්බෙජනීයා ගාථායො අභාසි –

‘‘මෙදවණ්ණඤ්ච පාසාණං, වායසො අනුපරියගා;

අපෙත්ථ මුදුං වින්දෙම, අපි අස්සාදනා සියා.

‘‘අලද්ධා තත්ථ අස්සාදං, වායසෙත්තො අපක්කමෙ;

කාකොව සෙලමාසජ්ජ, නිබ්බිජ්ජාපෙම ගොතමා’’ති.

5. මාරධීතුසුත්තං

161. අථ ඛො මාරො පාපිමා භගවතො සන්තිකෙ ඉමා නිබ්බෙජනීයා ගාථායො අභාසිත්වා තම්හා ඨානා අපක්කම්ම භගවතො අවිදූරෙ පථවියං පල්ලඞ්කෙන නිසීදි තුණ්හීභූතො මඞ්කුභූතො පත්තක්ඛන්ධො අධොමුඛො පජ්ඣායන්තො අප්පටිභානො කට්ඨෙන භූමිං විලිඛන්තො. අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො යෙන මාරො පාපිමා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා මාරං පාපිමන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසිංසු –

‘‘කෙනාසි දුම්මනො තාත, පුරිසං කං නු සොචසි;

මයං තං රාගපාසෙන, ආරඤ්ඤමිව කුඤ්ජරං;

බන්ධිත්වා ආනයිස්සාම, වසගො තෙ භවිස්සතී’’ති.

‘‘අරහං සුගතො ලොකෙ, න රාගෙන සුවානයො;

මාරධෙය්යං අතික්කන්තො, තස්මා සොචාමහං භුස’’න්ති.

අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘පාදෙ තෙ, සමණ, පරිචාරෙමා’’ති. අථ ඛො භගවා න මනසාකාසි, යථා තං අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො.

අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො එකමන්තං අපක්කම්ම එවං සමචින්තෙසුං – ‘‘උච්චාවචා ඛො පුරිසානං අධිප්පායා. යංනූන මයං එකසතං එකසතං කුමාරිවණ්ණසතං අභිනිම්මිනෙය්යාමා’’ති. අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො එකසතං එකසතං කුමාරිවණ්ණසතං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘පාදෙ තෙ, සමණ, පරිචාරෙමා’’ති. තම්පි භගවා න මනසාකාසි, යථා තං අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො.

අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො එකමන්තං අපක්කම්ම එවං සමචින්තෙසුං – ‘‘උච්චාවචා ඛො පුරිසානං අධිප්පායා . යංනූන මයං එකසතං එකසතං අවිජාතවණ්ණසතං අභිනිම්මිනෙය්යාමා’’ති. අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො එකසතං එකසතං අවිජාතවණ්ණසතං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘පාදෙ තෙ, සමණ, පරිචාරෙමා’’ති. තම්පි භගවා න මනසාකාසි, යථා තං අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො.

අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… යංනූන මයං එකසතං එකසතං සකිං විජාතවණ්ණසතං අභිනිම්මිනෙය්යාමාති. අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… සකිං විජාතවණ්ණසතං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘පාදෙ තෙ, සමණ, පරිචාරෙමා’’ති. තම්පි භගවා න මනසාකාසි, යථා තං අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො.

අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… යංනූන මයං එකසතං එකසතං දුවිජාතවණ්ණසතං අභිනිම්මිනෙය්යාමාති. අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… දුවිජාතවණ්ණසතං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා…පෙ… යථා තං අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො. අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… මජ්ඣිමිත්ථිවණ්ණසතං අභිනිම්මිනෙය්යාමාති. අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… මජ්ඣිමිත්ථිවණ්ණසතං අභිනිම්මිනිත්වා…පෙ… අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො.

අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… මහිත්ථිවණ්ණසතං අභිනිම්මිනෙය්යාමාති . අථ ඛො තණ්හා ච…පෙ… මහිත්ථිවණ්ණසතං අභිනිම්මිනිත්වා යෙන භගවා…පෙ… අනුත්තරෙ උපධිසඞ්ඛයෙ විමුත්තො. අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො එකමන්තං අපක්කම්ම එතදවොචුං – සච්චං කිර නො පිතා අවොච –

‘‘අරහං සුගතො ලොකෙ, න රාගෙන සුවානයො;

මාරධෙය්යං අතික්කන්තො, තස්මා සොචාමහං භුස’’න්ති.

‘‘යඤ්හි මයං සමණං වා බ්රාහ්මණං වා අවීතරාගං ඉමිනා උපක්කමෙන උපක්කමෙය්යාම හදයං වාස්ස ඵලෙය්ය, උණ්හං ලොහිතං වා මුඛතො උග්ගච්ඡෙය්ය, උම්මාදං වා පාපුණෙය්ය චිත්තක්ඛෙපං වා. සෙය්යථා වා පන නළො හරිතො ලුතො උස්සුස්සති විසුස්සති මිලායති; එවමෙව උස්සුස්සෙය්ය විසුස්සෙය්ය මිලායෙය්යා’’ති.

අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා එකමන්තං අට්ඨංසු. එකමන්තං ඨිතා ඛො තණ්හා මාරධීතා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘සොකාවතිණ්ණො නු වනම්හි ඣායසි,

විත්තං නු ජීනො උද පත්ථයානො;

ආගුං නු ගාමස්මිමකාසි කිඤ්චි,

කස්මා ජනෙන න කරොසි සක්ඛිං;

සක්ඛී න සම්පජ්ජති කෙනචි තෙ’’ති.

‘‘අත්ථස්ස පත්තිං හදයස්ස සන්තිං,

ජෙත්වාන සෙනං පියසාතරූපං;

එකොහං [එකාහං (ස්යා. කං. පී. ක.)] ඣායං සුඛමනුබොධිං,

තස්මා ජනෙන න කරොමි සක්ඛිං;

සක්ඛී න සම්පජ්ජති කෙනචි මෙ’’ති.

අථ ඛො අරති [අරති ච (ක.)] මාරධීතා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘කථං විහාරීබහුලොධ භික්ඛු,

පඤ්චොඝතිණ්ණො අතරීධ ඡට්ඨං;

කථං ඣායිං [කථං ඣායං (ස්යා. කං. පී.), කථජ්ඣායං (ක.)] බහුලං කාමසඤ්ඤා,

පරිබාහිරා හොන්ති අලද්ධ යො ත’’න්ති.

‘‘පස්සද්ධකායො සුවිමුත්තචිත්තො,

අසඞ්ඛරානො සතිමා අනොකො;

අඤ්ඤාය ධම්මං අවිතක්කඣායී,

න කුප්පති න සරති න ථිනො [න කුප්පතී නස්සරතී න ථීනො (සී.)].

‘‘එවංවිහාරීබහුලොධ භික්ඛු,

පඤ්චොඝතිණ්ණො අතරීධ ඡට්ඨං;

එවං ඣායිං බහුලං කාමසඤ්ඤා,

පරිබාහිරා හොන්ති අලද්ධ යො ත’’න්ති.

අථ ඛො රගා [රගාච (ක.)] මාරධීතා භගවතො සන්තිකෙ ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘අච්ඡෙජ්ජ තණ්හං ගණසඞ්ඝචාරී,

අද්ධා චරිස්සන්ති [තරිස්සන්ති (සී.)] බහූ ච සද්ධා;

බහුං වතායං ජනතං අනොකො,

අච්ඡෙජ්ජ නෙස්සති මච්චුරාජස්ස පාර’’න්ති.

‘‘නයන්ති වෙ මහාවීරා, සද්ධම්මෙන තථාගතා;

ධම්මෙන නයමානානං, කා උසූයා විජානත’’න්ති.

අථ ඛො තණ්හා ච අරති ච රගා ච මාරධීතරො යෙන මාරො පාපිමා තෙනුපසඞ්කමිංසු. අද්දසා ඛො මාරො පාපිමා තණ්හඤ්ච අරතිඤ්ච රගඤ්ච මාරධීතරො දූරතොව ආගච්ඡන්තියො. දිස්වාන ගාථාහි අජ්ඣභාසි –

‘‘බාලා කුමුදනාළෙහි, පබ්බතං අභිමත්ථථ [අභිමන්ථථ (සී.)];

ගිරිං නඛෙන ඛනථ, අයො දන්තෙහි ඛාදථ.

‘‘සෙලංව සිරසූහච්ච [සිරසි ඌහච්ච (සී.), සිරසි ඔහච්ච (ස්යා. කං.)], පාතාලෙ ගාධමෙසථ;

ඛාණුංව උරසාසජ්ජ, නිබ්බිජ්ජාපෙථ ගොතමා’’ති.

‘‘දද්දල්ලමානා ආගඤ්ඡුං, තණ්හා ච අරතී රගා;

තා තත්ථ පනුදී සත්ථා, තූලං භට්ඨංව මාලුතො’’ති.

තතියො වග්ගො.

තස්සුද්දානං –

සම්බහුලා සමිද්ධි ච, ගොධිකං සත්තවස්සානි;

ධීතරං දෙසිතං බුද්ධ, සෙට්ඨෙන ඉමං මාරපඤ්චකන්ති.

මාරසංයුත්තං සමත්තං.