📜

8. වඞ්ගීසසංයුත්තං

1. නික්ඛන්තසුත්තං

209. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං ආයස්මා වඞ්ගීසො ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ ආයස්මතා නිග්රොධකප්පෙන උපජ්ඣායෙන සද්ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා වඞ්ගීසො නවකො හොති අචිරපබ්බජිතො ඔහිය්යකො විහාරපාලො. අථ ඛො සම්බහුලා ඉත්ථියො සමලඞ්කරිත්වා යෙන අග්ගාළවකො ආරාමො තෙනුපසඞ්කමිංසු විහාරපෙක්ඛිකායො. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස තා ඉත්ථියො දිස්වා අනභිරති උප්පජ්ජති, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; යස්ස මෙ අනභිරති උප්පන්නා, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති, තං කුතෙත්ථ ලබ්භා, යං මෙ පරො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්ය. යංනූනාහං අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි –

‘‘නික්ඛන්තං වත මං සන්තං, අගාරස්මානගාරියං;

විතක්කා උපධාවන්ති, පගබ්භා කණ්හතො ඉමෙ.

‘‘උග්ගපුත්තා මහිස්සාසා, සික්ඛිතා දළ්හධම්මිනො;

සමන්තා පරිකිරෙය්යුං, සහස්සං අපලායිනං.

‘‘සචෙපි එතතො [එත්තතො (සී. පී. ක.), එත්තකා (ස්යා. කං.)] භිය්යො, ආගමිස්සන්ති ඉත්ථියො;

නෙව මං බ්යාධයිස්සන්ති [බ්යාථයිස්සන්ති (?)], ධම්මෙ සම්හි පතිට්ඨිතං.

‘‘සක්ඛී හි මෙ සුතං එතං, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො;

නිබ්බානගමනං මග්ගං, තත්ථ මෙ නිරතො මනො.

‘‘එවඤ්චෙ මං විහරන්තං, පාපිම උපගච්ඡසි;

තථා මච්චු කරිස්සාමි, න මෙ මග්ගම්පි දක්ඛසී’’ති.

2. අරතිසුත්තං

210. එකං සමයං…පෙ… ආයස්මා වඞ්ගීසො ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ ආයස්මතා නිග්රොධකප්පෙන උපජ්ඣායෙන සද්ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා නිග්රොධකප්පො පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො විහාරං පවිසති, සායං වා නික්ඛමති අපරජ්ජු වා කාලෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; යස්ස මෙ අනභිරති උප්පන්නා, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති; තං කුතෙත්ථ ලබ්භා, යං මෙ පරො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්ය. යංනූනාහං අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි –

‘‘අරතිඤ්ච රතිඤ්ච පහාය, සබ්බසො ගෙහසිතඤ්ච විතක්කං;

වනථං න කරෙය්ය කුහිඤ්චි, නිබ්බනථො අරතො ස හි භික්ඛු [ස භික්ඛු (ක.)].

‘‘යමිධ පථවිඤ්ච වෙහාසං, රූපගතඤ්ච ජගතොගධං;

කිඤ්චි පරිජීයති සබ්බමනිච්චං, එවං සමෙච්ච චරන්ති මුතත්තා.

‘‘උපධීසු ජනා ගධිතාසෙ [ගථිතාසෙ (සී.)], දිට්ඨසුතෙ පටිඝෙ ච මුතෙ ච;

එත්ථ විනොදය ඡන්දමනෙජො, යො එත්ථ න ලිම්පති තං මුනිමාහු.

‘‘අථ සට්ඨිනිස්සිතා සවිතක්කා, පුථූ ජනතාය අධම්මා නිවිට්ඨා;

න ච වග්ගගතස්ස කුහිඤ්චි, නො පන දුට්ඨුල්ලභාණී ස භික්ඛු.

‘‘දබ්බො චිරරත්තසමාහිතො, අකුහකො නිපකො අපිහාලු;

සන්තං පදං අජ්ඣගමා මුනි පටිච්ච, පරිනිබ්බුතො කඞ්ඛති කාල’’න්ති.

3. පෙසලසුත්තං

211. එකං සමයං ආයස්මා වඞ්ගීසො ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ ආයස්මතා නිග්රොධකප්පෙන උපජ්ඣායෙන සද්ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනො පටිභානෙන අඤ්ඤෙ පෙසලෙ භික්ඛූ අතිමඤ්ඤති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; ය්වාහං අත්තනො පටිභානෙන අඤ්ඤෙ පෙසලෙ භික්ඛූ අතිමඤ්ඤාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනාව අත්තනො විප්පටිසාරං උප්පාදෙත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි –

‘‘මානං පජහස්සු ගොතම, මානපථඤ්ච පජහස්සු;

අසෙසං මානපථස්මිං, සමුච්ඡිතො විප්පටිසාරීහුවා චිරරත්තං.

‘‘මක්ඛෙන මක්ඛිතා පජා, මානහතා නිරයං පපතන්ති;

සොචන්ති ජනා චිරරත්තං, මානහතා නිරයං උපපන්නා.

‘‘න හි සොචති භික්ඛු කදාචි, මග්ගජිනො සම්මාපටිපන්නො;

කිත්තිඤ්ච සුඛඤ්ච අනුභොති, ධම්මදසොති තමාහු පහිතත්තං.

‘‘තස්මා අඛිලොධ පධානවා, නීවරණානි පහාය විසුද්ධො;

මානඤ්ච පහාය අසෙසං, විජ්ජායන්තකරො සමිතාවී’’ති.

4. ආනන්දසුත්තං

212. එකං සමයං ආයස්මා ආනන්දො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි ආයස්මතා වඞ්ගීසෙන පච්ඡාසමණෙන. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං ආනන්දං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘කාමරාගෙන ඩය්හාමි, චිත්තං මෙ පරිඩය්හති;

සාධු නිබ්බාපනං බ්රූහි, අනුකම්පාය ගොතමා’’ති.

‘‘සඤ්ඤාය විපරියෙසා, චිත්තං තෙ පරිඩය්හති;

නිමිත්තං පරිවජ්ජෙහි, සුභං රාගූපසංහිතං.

‘‘සඞ්ඛාරෙ පරතො පස්ස, දුක්ඛතො මා ච අත්තතො;

නිබ්බාපෙහි මහාරාගං, මා ඩය්හිත්ථො පුනප්පුනං.

‘‘අසුභාය චිත්තං භාවෙහි, එකග්ගං සුසමාහිතං;

සති කායගතා ත්යත්ථු, නිබ්බිදාබහුලො භව.

‘‘අනිමිත්තඤ්ච භාවෙහි, මානානුසයමුජ්ජහ;

තතො මානාභිසමයා, උපසන්තො චරිස්සසී’’ති.

5. සුභාසිතසුත්තං

213. සාවත්ථිනිදානං. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘චතූහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතා වාචා සුභාසිතා හොති, නො දුබ්භාසිතා; අනවජ්ජා ච අනනුවජ්ජා ච විඤ්ඤූනං. කතමෙහි චතූහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සුභාසිතංයෙව භාසති නො දුබ්භාසිතං, ධම්මංයෙව භාසති නො අධම්මං, පියංයෙව භාසති නො අප්පියං, සච්චංයෙව භාසති නො අලිකං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, චතූහි අඞ්ගෙහි සමන්නාගතා වාචා සුභාසිතා හොති, නො දුබ්භාසිතා, අනවජ්ජා ච අනනුවජ්ජා ච විඤ්ඤූන’’න්ති. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘සුභාසිතං උත්තමමාහු සන්තො,

ධම්මං භණෙ නාධම්මං තං දුතියං;

පියං භණෙ නාප්පියං තං තතියං,

සච්චං භණෙ නාලිකං තං චතුත්ථ’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘තමෙව වාචං භාසෙය්ය, යායත්තානං න තාපයෙ;

පරෙ ච න විහිංසෙය්ය, සා වෙ වාචා සුභාසිතා.

‘‘පියවාචංව භාසෙය්ය, යා වාචා පටිනන්දිතා;

යං අනාදාය පාපානි, පරෙසං භාසතෙ පියං.

‘‘සච්චං වෙ අමතා වාචා, එස ධම්මො සනන්තනො;

සච්චෙ අත්ථෙ ච ධම්මෙ ච, ආහු සන්තො පතිට්ඨිතා.

‘‘යං බුද්ධො භාසතෙ වාචං, ඛෙමං නිබ්බානපත්තියා;

දුක්ඛස්සන්තකිරියාය, සා වෙ වාචානමුත්තමා’’ති.

6. සාරිපුත්තසුත්තං

214. එකං සමයං ආයස්මා සාරිපුත්තො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය [අනෙළගලාය (සී. ක.), අනෙලගළාය (ස්යා. කං. පී.)] අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. යංනූනාහං ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, ආවුසො සාරිපුත්ත, පටිභාති මං, ආවුසො සාරිපුත්තා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, ආවුසො වඞ්ගීසා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘ගම්භීරපඤ්ඤො මෙධාවී, මග්ගාමග්ගස්ස කොවිදො;

සාරිපුත්තො මහාපඤ්ඤො, ධම්මං දෙසෙති භික්ඛුනං.

‘‘සංඛිත්තෙනපි දෙසෙති, විත්ථාරෙනපි භාසති;

සාළිකායිව නිග්ඝොසො, පටිභානං උදීරයි [උදීරියි (ස්යා. කං.) උදීරියති (සාමඤ්ඤඵලසුත්තටීකානුරූපං)].

‘‘තස්ස තං දෙසයන්තස්ස, සුණන්ති මධුරං ගිරං;

සරෙන රජනීයෙන, සවනීයෙන වග්ගුනා;

උදග්ගචිත්තා මුදිතා, සොතං ඔධෙන්ති භික්ඛවො’’ති.

7. පවාරණාසුත්තං

215. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති පුබ්බාරාමෙ මිගාරමාතුපාසාදෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සබ්බෙහෙව අරහන්තෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා තදහුපොසථෙ පන්නරසෙ පවාරණාය භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති. අථ ඛො භගවා තුණ්හීභූතං භික්ඛුසඞ්ඝං අනුවිලොකෙත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘හන්ද දානි, භික්ඛවෙ, පවාරෙමි වො. න ච මෙ කිඤ්චි ගරහථ කායිකං වා වාචසිකං වා’’ති.

එවං වුත්තෙ, ආයස්මා සාරිපුත්තො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘න ඛො මයං, භන්තෙ, භගවතො කිඤ්චි ගරහාම කායිකං වා වාචසිකං වා. භගවා හි , භන්තෙ, අනුප්පන්නස්ස මග්ගස්ස උප්පාදෙතා, අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස සඤ්ජනෙතා, අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා, මග්ගඤ්ඤූ මග්ගවිදූ මග්ගකොවිදො. මග්ගානුගා ච, භන්තෙ, එතරහි සාවකා විහරන්ති පච්ඡා සමන්නාගතා; අහඤ්ච ඛො, භන්තෙ, භගවන්තං පවාරෙමි. න ච මෙ භගවා කිඤ්චි ගරහති කායිකං වා වාචසිකං වා’’ති.

‘‘න ඛ්වාහං තෙ, සාරිපුත්ත, කිඤ්චි ගරහාමි කායිකං වා වාචසිකං වා. පණ්ඩිතො ත්වං, සාරිපුත්ත, මහාපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත , පුථුපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, හාසපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, ජවනපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, තික්ඛපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත. සෙය්යථාපි, සාරිපුත්ත, රඤ්ඤො චක්කවත්තිස්ස ජෙට්ඨපුත්තො පිතරා පවත්තිතං චක්කං සම්මදෙව අනුප්පවත්තෙති; එවමෙව ඛො ත්වං, සාරිපුත්ත, මයා අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තිතං සම්මදෙව අනුප්පවත්තෙසී’’ති.

‘‘නො චෙ කිර මෙ, භන්තෙ, භගවා කිඤ්චි ගරහති කායිකං වා වාචසිකං වා. ඉමෙසං පන, භන්තෙ, භගවා පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං න කිඤ්චි ගරහති කායිකං වා වාචසිකං වා’’ති. ‘‘ඉමෙසම්පි ඛ්වාහං, සාරිපුත්ත, පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං න කිඤ්චි ගරහාමි කායිකං වා වාචසිකං වා. ඉමෙසඤ්හි, සාරිපුත්ත, පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං සට්ඨි භික්ඛූ තෙවිජ්ජා, සට්ඨි භික්ඛූ ඡළභිඤ්ඤා, සට්ඨි භික්ඛූ උභතොභාගවිමුත්තා, අථ ඉතරෙ පඤ්ඤාවිමුත්තා’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘අජ්ජ පන්නරසෙ විසුද්ධියා, භික්ඛූ පඤ්චසතා සමාගතා;

සංයොජනබන්ධනච්ඡිදා , අනීඝා ඛීණපුනබ්භවා ඉසී.

‘‘චක්කවත්තී යථා රාජා, අමච්චපරිවාරිතො;

සමන්තා අනුපරියෙති, සාගරන්තං මහිං ඉමං.

‘‘එවං විජිතසඞ්ගාමං, සත්ථවාහං අනුත්තරං;

සාවකා පයිරුපාසන්ති, තෙවිජ්ජා මච්චුහායිනො.

‘‘සබ්බෙ භගවතො පුත්තා, පලාපෙත්ථ න විජ්ජති;

තණ්හාසල්ලස්ස හන්තාරං, වන්දෙ ආදිච්චබන්ධුන’’න්ති.

8. පරොසහස්සසුත්තං

216. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං අඩ්ඪතෙලසෙහි භික්ඛුසතෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා භික්ඛූ නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො භගවා භික්ඛූ නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. යංනූනාහං භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘පරොසහස්සං භික්ඛූනං, සුගතං පයිරුපාසති;

දෙසෙන්තං විරජං ධම්මං, නිබ්බානං අකුතොභයං.

‘‘සුණන්ති ධම්මං විමලං, සම්මාසම්බුද්ධදෙසිතං;

සොභති වත සම්බුද්ධො, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො.

‘‘නාගනාමොසි භගවා, ඉසීනං ඉසිසත්තමො;

මහාමෙඝොව හුත්වාන, සාවකෙ අභිවස්සති.

‘‘දිවාවිහාරා නික්ඛම්ම, සත්ථුදස්සනකම්යතා [සත්ථුදස්සනකාමතා (සී. ස්යා. කං.)];

සාවකො තෙ මහාවීර, පාදෙ වන්දති වඞ්ගීසො’’ති.

‘‘කිං නු තෙ, වඞ්ගීස, ඉමා ගාථායො පුබ්බෙ පරිවිතක්කිතා, උදාහු ඨානසොව තං පටිභන්තී’’ති? ‘න ඛො මෙ, භන්තෙ, ඉමා ගාථායො පුබ්බෙ පරිවිතක්කිතා, අථ ඛො ඨානසොව මං පටිභන්තී’ති. ‘තෙන හි තං, වඞ්ගීස, භිය්යොසොමත්තාය පුබ්බෙ අපරිවිතක්කිතා ගාථායො පටිභන්තූ’ති. ‘එවං, භන්තෙ’ති ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවතො පටිස්සුත්වා භිය්යොසොමත්තාය භගවන්තං පුබ්බෙ අපරිවිතක්කිතාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘උම්මග්ගපථං [උම්මග්ගසතං (ස්යා. කං. ක.)] මාරස්ස අභිභුය්ය, චරති පභිජ්ජ ඛිලානි;

තං පස්සථ බන්ධපමුඤ්චකරං, අසිතං භාගසො පවිභජං.

‘‘ඔඝස්ස නිත්ථරණත්ථං, අනෙකවිහිතං මග්ගං අක්ඛාසි;

තස්මිඤ්චෙ අමතෙ අක්ඛාතෙ, ධම්මද්දසා ඨිතා අසංහීරා.

‘‘පජ්ජොතකරො අතිවිජ්ඣ [අතිවිජ්ඣ ධම්මං (සී. ස්යා. කං.)], සබ්බට්ඨිතීනං අතික්කමමද්දස;

ඤත්වා ච සච්ඡිකත්වා ච, අග්ගං සො දෙසයි දසද්ධානං.

‘‘එවං සුදෙසිතෙ ධම්මෙ,

කො පමාදො විජානතං ධම්මං [කො පමාදො විජානතං (සී. ස්යා. කං.)];

තස්මා හි තස්ස භගවතො සාසනෙ;

අප්පමත්තො සදා නමස්සමනුසික්ඛෙ’’ති.

9. කොණ්ඩඤ්ඤසුත්තං

217. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. අථ ඛො ආයස්මා අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො [අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤො (සී. ස්යා. කං.)] සුචිරස්සෙව යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්බති, පාණීහි ච පරිසම්බාහති, නාමඤ්ච සාවෙති – ‘‘කොණ්ඩඤ්ඤොහං, භගවා, කොණ්ඩඤ්ඤොහං, සුගතා’’ති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො ආයස්මා අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො සුචිරස්සෙව යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්බති, පාණීහි ච පරිසම්බාහති, නාමඤ්ච සාවෙති – ‘කොණ්ඩඤ්ඤොහං, භගවා, කොණ්ඩඤ්ඤොහං, සුගතා’ති. යංනූනාහං ආයස්මන්තං අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, භගවා, පටිභාති මං, සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘බුද්ධානුබුද්ධො සො ථෙරො, කොණ්ඩඤ්ඤො තිබ්බනික්කමො;

ලාභී සුඛවිහාරානං, විවෙකානං අභිණ්හසො.

‘‘යං සාවකෙන පත්තබ්බං, සත්ථුසාසනකාරිනා;

සබ්බස්ස තං අනුප්පත්තං, අප්පමත්තස්ස සික්ඛතො.

‘‘මහානුභාවො තෙවිජ්ජො, චෙතොපරියායකොවිදො;

කොණ්ඩඤ්ඤො බුද්ධදායාදො [බුද්ධසාවකො (පී.)], පාදෙ වන්දති සත්ථුනො’’ති.

10. මොග්ගල්ලානසුත්තං

218. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ඉසිගිලිපස්සෙ කාළසිලායං මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සබ්බෙහෙව අරහන්තෙහි. තෙසං සුදං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො චෙතසා චිත්තං සමන්නෙසති [සමන්වෙසති (ස්යා. අට්ඨ.)] විප්පමුත්තං නිරුපධිං. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො භගවා රාජගහෙ විහරති ඉසිගිලිපස්සෙ කාළසිලායං මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සබ්බෙහෙව අරහන්තෙහි. තෙසං සුදං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො චෙතසා චිත්තං සමන්නෙසති විප්පමුත්තං නිරුපධිං. යංනූනාහං ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, භගවා, පටිභාති මං, සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි –

‘‘නගස්ස පස්සෙ ආසීනං, මුනිං දුක්ඛස්ස පාරගුං;

සාවකා පයිරුපාසන්ති, තෙවිජ්ජා මච්චුහායිනො.

‘‘තෙ චෙතසා අනුපරියෙති [අනුපරියෙසති (සී. ස්යා. කං.)], මොග්ගල්ලානො මහිද්ධිකො;

චිත්තං නෙසං සමන්නෙසං [සමන්වෙසං (ස්යා. අට්ඨ.)], විප්පමුත්තං නිරූපධිං.

‘‘එවං සබ්බඞ්ගසම්පන්නං, මුනිං දුක්ඛස්ස පාරගුං;

අනෙකාකාරසම්පන්නං, පයිරුපාසන්ති ගොතම’’න්ති.

11. ගග්ගරාසුත්තං

219. එකං සමයං භගවා චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පොක්ඛරණියා තීරෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සත්තහි ච උපාසකසතෙහි සත්තහි ච උපාසිකාසතෙහි අනෙකෙහි ච දෙවතාසහස්සෙහි. ත්යාස්සුදං භගවා අතිරොචති [අතිවිරොචති (ක.)] වණ්ණෙන චෙව යසසා ච. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො භගවා චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පොක්ඛරණියා තීරෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සත්තහි ච උපාසකසතෙහි සත්තහි ච උපාසිකාසතෙහි අනෙකෙහි ච දෙවතාසහස්සෙහි. ත්යාස්සුදං භගවා අතිරොචති වණ්ණෙන චෙව යසසා ච. යංනූනාහං භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාය ගාථාය අභිත්ථවෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, භගවා, පටිභාති මං, සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාය ගාථාය අභිත්ථවි –

‘‘චන්දො යථා විගතවලාහකෙ නභෙ,

විරොචති විගතමලොව භාණුමා;

එවම්පි අඞ්ගීරස ත්වං මහාමුනි,

අතිරොචසි යසසා සබ්බලොක’’න්ති.

12. වඞ්ගීසසුත්තං

220. එකං සමයං ආයස්මා වඞ්ගීසො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ . තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා වඞ්ගීසො අචිරඅරහත්තප්පත්තො හුත්වා [හොති (සී. ස්යා. කං.)] විමුත්තිසුඛං පටිසංවෙදී [විමුත්තිසුඛපටිසංවෙදී (සී. පී.)] තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි –

‘‘කාවෙය්යමත්තා විචරිම්හ පුබ්බෙ, ගාමා ගාමං පුරා පුරං;

අථද්දසාම සම්බුද්ධං, සද්ධා නො උපපජ්ජථ.

‘‘සො මෙ ධම්මමදෙසෙසි, ඛන්ධායතනධාතුයො [ඛන්ධෙ ආයතනානි ධාතුයො (ස්යා. කං. පී. ක.)];

තස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං.

‘‘බහුන්නං වත අත්ථාය, බොධිං අජ්ඣගමා මුනි;

භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච, යෙ නියාමගතද්දසා.

‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ජානාමි, දිබ්බචක්ඛුං විසොධිතං;

තෙවිජ්ජො ඉද්ධිපත්තොම්හි, චෙතොපරියායකොවිදො’’ති.

වඞ්ගීසසංයුත්තං සමත්තං.

තස්සුද්දානං –

නික්ඛන්තං අරති චෙව, පෙසලා අතිමඤ්ඤනා;

ආනන්දෙන සුභාසිතා, සාරිපුත්තපවාරණා;

පරොසහස්සං කොණ්ඩඤ්ඤො, මොග්ගල්ලානෙන ගග්ගරා;

වඞ්ගීසෙන ද්වාදසාති.